گروه سیاسی: درباره واکنش باراک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا به مصوبه سنا برای تمدید تحریم‌های ISA علیه ایران سناریوهای مختلفی مطرح شده است با این حال اما در میان همه احتمالات، شانس همراهی اوباما با کنگره برای تمدید 10 ساله قانون تحریم‌های ایران بیشتر از همه بوده است.
به گزارش «وطن امروز» تنها چند ساعت پس از تصویب 100 درصدی تمدید تحریم‌های ISA در سنا، خبرگزاری رویترز (نزدیک به وزارت خارجه آمریکا) به نقل از منابع آگاه در کاخ سفید خبر داد باراک اوباما این مصوبه سنا را امضا خواهد کرد. این پیش‌بینی البته روز گذشته با اظهارات سخنگوی وزارت خارجه آمریکا به واقعیت نزدیک شد. جان کربی، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا دیروز گفت باراک اوباما رئیس‌جمهور آمریکا ـ که در متن برجام تعهد داده بود مانع بازگشت تحریم‌های تعلیق شده در برجام خواهد شد ـ مصوبه سنا برای تمدید 10ساله تحریم‌های ISA را امضا خواهد کرد.
در ایران اما برخلاف مطالبه عمومی برای واکنش متقابل به نقض صریح برجام توسط آمریکایی‌ها، دولت حسن روحانی درباره این نقض برجام به گونه‌ای سخن می‌گوید که شائبه «توجیه» بدعهدی آمریکایی‌ها و نیز تخفیف این نقض برجام ایجاد شده است. محمدجواد ظریف که طی روزهای اخیر سکوت عجیبی کرده بود، در هندوستان به این ماجرا واکنش نشان داد و با بیان اینکه تمدید تحریم‌های ISA خلاف برجام است، اظهار داشت این تحریم‌ها تاثیری نخواهد داشت! اما در حالی که ادبیات ظریف درباره تحریم‌ها به ادبیات مقامات دولت سابق درباره این موضوع نزدیک شده است، حسن روحانی گفت باید از برجام حراست کرد و نباید گذاشت کشوری [منظورش آمریکاست] برجام را تضعیف کند!
البته روحانی نگفت در شرایطی که وزارت خارجه آمریکا از امضای مصوبه سنا توسط اوباما خبر داده، او و دولتش براساس چه مکانیسم‌هایی می‌توانند مانع این اقدام شوند. از سوی دیگر در صورت امضای مصوبه تمدید 10 ساله قانون تحریم‌های ایران توسط اوباما، برجام صراحتا نقض شده است، بنابراین توافق هسته‌ای بشدت نحیف و ضعیف خواهد شد. متاسفانه دولت روحانی به دلیل ضعف تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای، امکان این نقض مکرر برجام را فراهم کرده است. به گونه‌ای که اکنون وزارت خارجه آمریکا اعلام می‌کند تمدید تحریم‌های ISA را خلاف برجام ندانسته و از امضای اوباما خبر می‌دهد.
جان کربی، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در این باره گفت: انتظار ما این است که اوباما قانون تمدید تحریم‌های ایران را امضا کند.
کربی در پاسخ به سوال خبرنگاری گفت: همانطور که ما از گذشته گفته‌ایم تمدید تحریم‌های ایران ضرورتی ندارد. ما به‌سهم خود ‌روی اهداف اصلی که البته ادامه اجرایی‌سازی طرح جامع اقدام مشترک است، تمرکز کرده‌ایم، در حالی که معتقدیم تمدید ضروری نیست. ما همچنین معتقدیم تمدیدی کاملاً شفاف همانند این تمدید کاملاً در سازگاری با تعهدات ما در طرح جامع اقدام مشترک است.
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفت: انتظار ما این است که رئیس‌جمهور این قانون را امضا کند اما من همچنین لازم است این موضوع را یادآوری کنم که وزیر خارجه[جان کری] از اختیارات مربوط به استثنا قائل شدن درباره تحریم‌های مرتبط با هسته‌ای استفاده می‌کند. ما همچنان براساس تعهدی که در برجام داده‌ایم از روز اجرا به این سو همه تحریم‌های مرتبط هسته‌ای را براساس اختیارات قانونی مستثنا می‌کنیم. تا مادامی که ایران به تعهداتش براساس توافق پایبند باشد ما هم به موضوع حفظ رفع تحریم‌ها براساس تعهدمان پایبند خواهیم بود. وی افزود: مهم است یادآوری کنم تمدید قانون تحریم‌های ایران توانایی آمریکا را برای عمل به تعهداتش محدود نمی‌کند و این موضوع دورنمای رفع تحریم‌ها را که ایران براساس توافق دریافت می‌کند به هر شکلی تحت تأثیر خود قرار نمی‌دهد.
کربی گفت: قانون تمدید مستقیم برای تحریم‌هایی بود که از 10 سال پیش وجود داشته‌اند. این یک تمدید ساده بود. شما باید به خاطر داشته باشید بحث‌هایی درباره اصلاح آن یا تغییر در آن وجود داشته است.
وی گفت: آنچه من می‌گویم این است که ما هرگز فکر نکردیم تمدید آن ضروری باشد اما با وجود این تمدید، وزیر خارجه تلاش خواهد کرد از اختیارات خود در رابطه با استثنا قائل شدن درباره تحریم‌های مرتبط با هسته‌ای که بخشی از توافق ایران است، استفاده کند. نکته‌ای که تلاش می‌کنم روشن کنم این است که ما قصد داریم به تعهدات‌مان تحت طرح اقدام مشترک چه با تمدید یا بدون تمدید عمل کنیم. ما معتقدیم این کار ضروری نبود و حالا کنگره آن را تصویب کرده است و همان‌طور که گفتم به‌نظرم کاخ سفید هم اعلام کرده آنها انتظار دارند رئیس‌جمهور آن را امضا کند. ما همچنان به تعهدات‌مان تحت طرح اقدام مشترک پایبند خواهیم بود. وزیر خارجه تلاش خواهد کرد از اختیارات خود در رابطه با استثنا قائل شدن درباره تحریم‌های مرتبط با هسته‌ای استفاده کند.
اظهارات جان کربی در حالی است که براساس ماده 26 برجام رئیس‌جمهور آمریکا متعهد شده مانع بازگردانده شدن تحریم‌های تعلیق شده در توافق هسته‌ای علیه ایران خواهد شد از این رو در صورت امضای مصوبه تمدید قانون تحریم‌های ایران توسط اوباما، برجام صراحتا نقض شده است. اگرچه سخنگوی وزارت خارجه آمریکا می‌گوید جان کری بخش‌های مرتبط با تعهدات برجامی آمریکا را از این مصوبات استثنا می‌کند اما در صورت امضای این مصوبه توسط اوباما، او نه تنها برجام را نقض کرده، بلکه زیرساخت نقض برجام را فراهم کرده است. اوباما تنها چند روز مستاجر کاخ سفید خواهد بود و پس از آن دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا خواهد بود و به جای آنکه برجام را پاره کند، می‌تواند موارد استثنای قانون تمدید تحریم‌های ISA را که اوباما آن را امضا کرده، لغو کند!
  ظریف: اثر ندارد!
محمدجواد ظریف که پس از تصویب طرح تمدید تحریم‌های ISA علیه ایران در کنگره سکوت کرده بود، دیروز در بدو ورود به هندوستان گفت اگرچه آمریکا با تصویب این طرح برخلاف تعهداتش در برجام اقدام کرده اما این تحریم‌ها اثری ندارد!  ظریف که در راس هیأتی سیاسی- اقتصادی به هند سفر کرده است در بدو ورود به فرودگاه ایندیرا گاندی دهلی‌نو درباره تمدید‌ تحریم‌های ایران توسط آمریکا اظهار داشت: تمدید تحریم‌ها ضد ایران از نظر جامعه بین‌المللی بی‌اعتباری دولت آمریکا را نشان می‌دهد. وی با تاکید بر اینکه آمریکا برخلاف تعهدات خودش عمل می‌کند، افزود: همانطور که در گذشته مقامات آمریکایی موظف بودند اجرای تحریم‌ها را متوقف کنند، اکنون هم اجرا متوقف است و شرایط برای کشورهای ثالث تفاوتی ندارد. وزیر امور خارجه کشورمان گفت: کاری که کنگره آمریکا کرده حتی در صورتی که به امضای رئیس‌جمهور آمریکا هم برسد اثر اجرایی ندارد. ظریف با بیان اینکه ما نیازی نداریم با مقامات هند، چین و ژاپن درباره این اقدام آمریکا وارد گفت‌وگو شویم، عنوان کرد: کارآفرینان این سه کشور تمایل دارند در ایران سرمایه‌گذاری کنند و این تصمیم آمریکا اثری بر سرمایه‌گذاری این کشورها در ایران ندارد.
  نباید اجازه داد برجام ضعیف شود
حسن روحانی هم دیروز در دیدار «لاورنتیف» نماینده ویژه رئیس‌جمهوری روسیه در امور خاورمیانه تلویحا به نقض برجام توسط آمریکایی‌‌ها اشاره کرد. اظهارات او نیز همانند اظهارات ظریف، انگاره تخفیف این اقدام آمریکایی‌ها را ایجاد کرده است. روحانی در این دیدار توافق هسته‌ای را محصول کار 7 کشور و در راستای صلح و امنیت جهانی بیان کرد و اظهار داشت: همه باید برای حراست از دستاوردهای این توافق تلاش کنند و نباید اجازه داد کشوری طبق امیال خود اقدامی برای تضعیف توافق انجام دهد. روحانی تصریح کرد: ایران همواره به تعهدات بین‌المللی خود پایبند بوده و خواهد بود و برای پایداری برجام سایر اعضای گروه 1+5 نیز باید به طور کامل به تعهدات خود عمل کنند.
 

دکتر سیدیاسر جبرائیلی: تصویب قانون تحریم‌های ایران(ISA) به مدت 10 سال در کنگره آمریکا، واکنش‌های متعددی را در داخل و خارج کشور در پی داشته است. هر چند اکثر صاحبنظران، این اقدام را نقض صریح تعهد آمریکا در ماده 26 برجام مبنی بر خودداری از وضع تحریم‌های جدید هسته‌ای می‌دانند اما کسانی نیز معتقدند دولت آمریکا متعهد به اجرا نکردن قوانین تحریم است و حتی اگر ISA توسط آقای اوباما امضا شود نیز اثر اجرایی ندارد. از جمله آقای دکتر ظریف اخیرا گفته‌اند: «همانطور که در گذشته مقامات آمریکایی موظف بودند اجرای تحریم‌ها را متوقف کنند، اکنون هم اجرا متوقف است و شرایط برای کشورهای ثالث تفاوتی ندارد. کاری که کنگره آمریکا کرده است در صورتی که به امضای رئیس‌جمهور آمریکا هم برسد اثر اجرایی ندارد».(1)
برای روشن شدن آنچه در تصویب ISA  برای یک دوره 10 ساله اتفاق افتاده و نسبت واقعی آن با برجام، نظر به اهمیت ادبیات به کار رفته در توافق هسته‌ای و مواضع مقامات ایرانی و آمریکایی، نیازمندیم تحلیل خود را از توافق ژنو که آذرماه 92 به امضا رسید و در واقع مقدمه برجام بود، آغاز کنیم. در بند هفتم تعهدات 1+5 در توافق ژنو،‌ آمریکایی‌ها به صراحت متعهد شده بودند تحریم جدید هسته‌ای اعمال نکنند:
The U.S. Administration, Acting Consistent With The Respective Roles Of The President And The Congress,
Will Refrain From Imposing New
(2) Nuclear - Related Sanctions.
منتها مدت اندکی پس از توافق، دولت اوباما شروع به اعمال تحریم‌های جدید هسته‌ای علیه افراد حقیقی و حقوقی ایرانی کرد و 37 فرد و نهادی را که قبلا تحریم نبودند، وارد لیست SDN و تحریم کرد. در آن زمان، هنگامی که کارشناسان به نقض توافق ژنو توسط آمریکا اعتراض کردند، متولیان توجیه این امور در دولت یازدهم استدلال می‌کردند آمریکا متعهد شده است «قانون تحریمی جدید وضع نکند» و افزوده شدن افراد و نهادهای ایرانی به لیست تحریم،‌ در واقع «اجرا»ی تحریم‌های گذشته است،‌ لذا توافق نقض نشده است. اتحادیه اروپایی نیز دست به همین اقدام زد و 17 فرد و نهاد ایرانی را تحریم کرد اما آقای عباس عراقچی با همان استدلال فوق‌الذکر، این تحریم‌ها را ناقض توافق ژنو ندانست:‌ «اجرای تحریم‌های گذشته خلاف توافقنامه جدید نیست».(3) 24آذرماه 92 اما راقم این سطور طی یادداشتی در پاسخ به این توجیه دکتر عراقچی استدلال کرد «این سخن درست است که 12 دسامبر «قانون جدید تحریم وضع نشده» اما دوباره متذکر می‌شویم در توافقنامه، این دولت آمریکاست که متعهد شده تحریم جدید تحمیل (Impose) نکند. یعنی نه‌تنها کاخ سفید در حوزه اختیاراتش، نباید بر مصادیق تحریم افزوده و دایره اعمال تحریم را گسترش دهد، بلکه حتی اگر کنگره آمریکا قانونی مبنی بر تحریم تصویب کرد، دولت طبق توافقنامه در چارچوب اختیاراتش باید از تحمیل آن خودداری کند؛ بدین معنی که رئیس‌جمهور آمریکا باید در صورت تصویب تحریم جدید در کنگره، آن را وتو کند مگر اینکه با تصویب مجدد دوسوم نمایندگان، «اختیار عدم اعمال» نداشته باشد اما در تحریم‌های 12 دسامبر شاهدیم هنوز نوبت به کنگره نرسیده، دولت در چارچوب اختیارات خود، افراد و شرکت‌های جدیدی را تحریم کرده است و این دقیقا بر خلاف تعهدی است که آمریکا در توافقنامه ژنو داده است. به عبارت دیگر، هم‌اکنون دولت آمریکا وضعیت فرد یا شرکت A را از «عدم تحریم» به «تحریم»‌ تغییر داده و این چیزی جز «تحریم جدید» نیست که کاخ سفید تعهد کرده بود از آن اجتناب کند».(4)
با این وجود، آمریکا بعد از آن نیز به «اجرای تحریم‌های جدید هسته‌ای» ادامه داد و دوستان دولت یازدهم، با این استدلال که قانون تحریمی جدیدی وضع نشده است، در برابر این تحریم‌ها سکوت کردند.
زمان گذشت و وقتی توافق موقت ژنو پایان یافت و کار به امضای برجام رسید، در ماده 26، تعهد آمریکایی‌ها در توافق ژنو مبنی بر اعمال نکردن تحریم‌های جدید هسته‌ای عینا تکرار شد:
The U.S. Administration, Acting Consistent With The Respective Roles Of The President And The Congress, Will Refrain From Imposing New Nuclear-
(5) Related Sanctions.  
در همان ایام، یکی از بحث‌های جدی این بود که اگر دولت افزوده شدن افراد و نهادهای جدید به لیست تحریم را تحریم جدید نمی‌داند و معتقد است صرفا در صورت وضع قانون جدید، توافق نقض شده است، آیا وضع مجدد تحریم‌های هسته‌ای ISA که دوره تعیین شده برای آن در پایان 2016 به اتمام می‌رسد، از نظر دولت نقض برجام خواهد بود یا خیر؟ که در پاسخ به این سوال، هم شخص دکتر ظریف و هم آقای تخت‌روانچی به صراحت تمدید قانون ISA را ناقض برجام خواندند. دکتر ظریف در پیشگاه نمایندگان ملت گفت:‌ «قانونی هست به نام ISA که این قانون در پایان سال 2016 مدتش تمام می‌شود. یک گروهی از سناتورها و نمایندگان مجلس [آمریکا] به دنبال تمدید آن هستند. ما هم به دولت آمریکا تذکر دادیم باید برجام رعایت شود و تمدید قانون ISA مغایر با برجام است».(6)
این موضع دکتر ظریف کاملا با موضع قبلی ایشان و تیم‌شان هماهنگ بود. این دوستان هرچند افزوده شدن افراد و نهادهای جدید به لیست تحریم را تحریم جدید نمی‌دانستند اما از نظرشان اعمال مجدد یک قانون منقضی‌شده، تحریم جدید محسوب شده و ناقض برجام بود. علت نیز روشن است و همچنان از نظر ما این مورد نیز ناقض توافق است. در آمریکا برخی قوانین عمر مشخص دارند و در آنها قید می‌شود دقیقا در چه زمانی اعتبار آنها پایان می‌یابد. اگر مبانی
سیاسی- حقوقی آن قانون از نظر هیات حاکمه آمریکا ساری و جاری باشد، آن قانون را مجددا وضع می‌کنند یا حتی در آن جرح و تعدیل و حذف و اضافه نیز انجام می‌دهند؛‌ چنانکه قانون ISA فعلی، با آنچه در ابتدا تحت عنوان قانون داماتو مشهور شد، تفاوت‌های جدی دارد. از جمله اینکه لیبی نیز در قانون اولیه مشمول تحریم‌های مندرج در داماتو بود و سال 2006 از آن خارج شد. سال 2010 نیز طی قانون CISADA، تحریم‌های قانون ISA‌ علیه ایران گسترش یافت و به بهانه هسته‌ای موارد متعددی به آن اضافه شد.
اما در برجام، بر اساس تعهد بین‌المللی آمریکا، مبنای سیاسی- حقوقی «وضع» تحریم‌های هسته‌ای از میان برداشته شد و همانگونه که قانون داماتو درباره لیبی پایان یافت و همانگونه که CISADA قانون ISA‌ علیه ایران را به بهانه هسته‌ای گسترش داد، با انقضای دوره ISA، آمریکا طبق تعهدش حق اعمال مجدد تحریم‌های هسته‌ای را نداشت. واقعیت این است که آمریکایی‌ها تا امروز نه‌تنها به طیف وسیعی از تعهدات ایجابی خود در برجام عمل نکرده‌اند و تحریم‌هایی که باید برمی‌داشتند، همچنان پابرجاست، بلکه تعهدات سلبی خود را نیز زیرپا می‌گذارند و آنچه را باید انجام ندهند، انجام می‌دهند.  
در کمال تعجب، کسانی که پس از توافق ژنو، اجرای قوانین تحریم را ناقض تعهد آمریکا نمی‌دانستند و می‌گفتند اگر قانون جدید وضع شود، نقض توافق است، امروز موضعی دقیقا متناسب با شرایط جوی حاکم بر آمریکا اتخاذ کرده‌اند و می‌گویند «وضع قوانین تاثیری ندارد چرا که آمریکا متعهد شده است قانون را اجرا نکند»!  تاسفبارتر از همه مواضع اخیر در رابطه با ISA، موضع آقای حمید ابوطالبی، معاون سیاسی دفتر آقای روحانی است که به دلیل حضورش در تسخیر لانه جاسوسی، آمریکایی‌ها به او ویزا ندادند تا سفیر آقای روحانی در سازمان ملل شود. ایشان گفته‌اند «اگر برجام تعهدی چندجانبه است، نقض آن توسط یکی از اعضا (آمریکا) را نمی‌توان یکجانبه با نقض پاسخ گفت، بلکه هر نقضی، اقدام علیه تمام متعهدان خواهد بود. مشروع‌ترین و شدیدترین روش مقابله با هر نقض برجام، برخورد هماهنگ، پاسخ شدید و یکپارچه تمام متعهدان و اقدام براساس اجماع و انزوای ناقضان است».(7)
توجیهات آقای ابوطالبی برای مماشات ایران در قبال نقض برجام توسط آمریکا 2 ایراد بزرگ دارد؛ نخست اینکه سخن ایشان بر خلاف متن برجام است. ایران در همان ماده 26 برجام متذکر شده اعمال تحریم‌های جدید هسته‌ای را زمینه‌ای برای توقف انجام تعهدات خود در برجام تلقی خواهد کرد:
Iran Has Stated That It Will Treat Such A Re-Introduction Or Re-Imposition Of The Sanctions Specified In Annex II, Or Such An Imposition Of New Nuclear-Related Sanctions, As Grounds To Cease Performing Its Commitments Under This JCPOA In Whole Or In Part.
بعد از صدور قطعنامه 2231 نیز تهران طی نامه‌ای به سازمان ملل متحد تصریح کرد «در برجام به وضوح تصریح شده است اتحادیه اروپایی و آمریکا هر دو از بازگرداندن یا تحمیل مجدد تحریم‌ها و اقدامات محدودیت‌ساز که طبق برجام رفع شده‌اند، خودداری خواهند ورزید. تفاهم بر آن است که بازگرداندن یا تحمیل مجدد تحریم‌ها و اقدامات محدودیت‌ساز از جمله از طریق تمدید، به مثابه عدم پایبندی اساسی خواهد بود که ایران را از تعهداتش به طور جزئی یا کلی معاف خواهد ساخت».(8)
اما اینکه آقای ابوطالبی گفته‌اند اجماع حاصل شود و ناقضان برجام منزوی شوند، منظورشان این است که ایران و اروپا توافق را ادامه دهند، به نقض آمریکا توجه نکنند و در نهایت یک بیانیه مشترک علیه تحریم‌های جدید بدهند که «آمریکا! خیلی کار بدی کردی»(!) این موضع‌گیری کودکانه، حقیقتا مایه شگفتی است. به این برادر بزرگوار باید گفت شما بودید که آمریکا را در جایگاه کدخدا نشاندید. مدعی شدید با مذاکره دوجانبه می‌توان سوءتفاهم‌ها را رفع کرد و به برد- برد رسید. اگر بنای‌تان بر انزوای آمریکا بود و انتظاری درباره لغو تحریم‌ها و اعمال نشدن تحریم‌های جدید نداشتید، با دیگران توافق می‌کردید تا آمریکا در انزوا ‌بماند. آمریکا همه آن چیزی را که از مذاکره می‌خواست، خود مذاکره بود تا به جهان بگوید «ایران هم پای میز آمد». شما از عزت ملت هزینه کردید تا تحریم‌ها را رفع کنید؛ اکنون که با لغو نشدن تحریم‌ها و وضع تحریم‌های جدید مواجه هستید، می‌گویید توافق را با دیگران ادامه دهیم تا آمریکا منزوی شود؟!! راه منزوی کردن آمریکا تبدیل برجام به یک تعهد یکجانبه از سوی ایران نیست. راه منزوی کردن آمریکا این است که کسانی که به آمریکا اعتماد کردند، نگاه‌ها را متوجه درون کنند، دشمن و برنامه‌های آن را بشناسند و برای مقابله با آن برنامه‌ریزی کنند تا لااقل تجربه تاریخی برجام، بخشی از خسارات وارده بر کشور در نتیجه این اعتماد به آمریکا را جبران کند. شاید اگر آمریکا مذاکره را برای مذاکره می‌خواست،‌ کسانی در داخل ایران نیز توافق را برای توافق می‌خواهند. توافق برای توافق، یعنی نه تحریمی لغو شود و نه از وضع تحریمی جلوگیری شود، بلکه صرفا متنی باشد «برجام» نام، تا دستمایه مانورهای سیاسی در داخل شود. غافل از اینکه بازی با نام برجام، تاریخ مصرف دارد.
----------------------------------
پی‌نوشت
1- http://farsnews.com /newstext .php?nn=13950913000091
2-http://media.farsnews.com/ media/Uploaded/Files/Documents/1392/09/03/13920903000147.pdf
3-http://www.mehrnews.com/ news/2185087
4-http://www.farsnews.com/ new stext .php?nn =13920924000997  
5-http://media.farsnews.com/ media/Uploaded/Files/Documents/1394/04/23/13940423000648.pdf
6-http://www.farsnews.com/ newstext.php?nn=13950912000015
7-http://www.farsnews.com/ newstext.php?nn=13950912000886
8-http://www.farsnews.com/ newstext.php?nn=13950913000008

صادق امامی: دکتر پیروز مجتهدزاده، استاد برجسته روابط بین‌الملل، مشاور پژوهشی دانشگاه سازمان ملل متحد و مدیرعامل بنیاد پژوهشی یوروسویک است. مجتهدزاده درباره برجام و دیپلماسی هسته‌ای دولت حسن روحانی نظرات صریحی دارد. او معتقد است دیپلماسی هسته‌ای محمدجواد ظریف بسیار ضعیف بوده و برجام اکنون به اهرم فشار علیه ایران تبدیل شده است. گفت‌وگوی «وطن‌امروز» با مجتهدزاده را در ادامه می‌خوانید.
***
  27 دی‌ماه سال 94 روز آغاز اجرای تعهدات طرف غربی در برجام بود. در این 10 ماهی که از برجام گذشته است، این توافق در چه وضعیتی است؟
گمان نمی‌کنم کسی در ایران باشد که بتواند به این سوال پاسخ دهد. حتی رئیس‌جمهور و وزیر امور خارجه هم نمی‌توانند به این سوال پاسخ دهند. مطالبی که ما در داخل کشور از طرف دولت می‌شنویم این است که برجام در جریان است و ما چیزی به آمریکایی‌ها ندادیم و آنها همه‌چیز به ما دادند و می‌دهند و... اما در غرب بویژه در ایالات متحده آمریکا صحبت از شاخ و شانه کشیدن و چنگ و دندان تیز کردن است و می‌خواهند همین مقداری که جواب سلام ما را داده‌اند، این را هم پس بگیرند. در این میان دیگر اعضای 1+5 بویژه اتحادیه اروپایی هم سکوت مطلق اختیار کرده‌اند، زیرا در حقیقت آنها در برجام کاره‌ای نبوده و نیستند و جرأت بیان حرفی جز خواسته‌های آمریکا ندارند و وضع چین و روسیه هم چندان بهتر نیست .
  در حال حاضر محوریت اصلی در برجام با آمریکاست؟
همیشه اینطور بوده است. آقایان سران دولت دائما از این می‌گویند که آمریکا نمی‌تواند به صورت یکطرفه برجام را لغو کند، زیرا اروپا، چین و روسیه درگیر آن هستند. آقایان در حالی این را می‌گویند که ایالات متحده در این 15-10 سال گذشته هر کاری که دلش خواسته علیه ما انجام داده و انگلیس، فرانسه، آلمان، روسیه و چین هم آن را تایید کرده‌اند. حالا چطور ما این تصور را داریم که این 5 کشور جلوی آمریکا می‌ایستند، عجیب است! معلوم نیست این افراد با این نگاه خودشان را به چه چیزی دلگرم می‌کنند؟ ما هر چه می‌گوییم و هر چه راهنمایی کنیم فایده ندارد. آقای رئیس‌جمهور! اگر آمریکا بخواهد برجام را لغو کند، از دست اروپا و سازمان ملل متحد هیچ کاری برنخواهد آمد، البته من به عنوان یک ایرانی عرض می‌کنم اگر آمریکا برجام را لغو کند من بسیار خوشحال می‌شوم، زیرا حداقل مطالبات آتی‌شان از ایران را دیگر انجام نخواهیم داد و به منزل اول بازخواهیم گشت که نظام با درایت غنی‌سازی
20 درصد را اعلام کرد تا آقایان آمریکا و اسرائیل مجدد به دنبال ما اول تهدید نظامی کنند و بعدا بخواهند مذاکرات را دوباره آغاز کنیم.
  آمریکا در اجرای برجام بدعهدی کرده است؛ با این حال آیا ایران باید به تعهدات خود پایبند باشد و از آن تخطی نکند؟
متاسفانه در حال حاضر وضع اینگونه است. شما به بحث‌ها و گفت‌وگوهای داخل ایالات متحده آمریکا توجه کنید. مدافعان برجام در آمریکا استدلال می‌کنند که برجام خیلی به نفع ما آمریکایی‌ها (و اسرائیلی‌ها) است و ما با آن جلوی خطر هسته‌ای ایران را برای همیشه به طور کلی گرفتیم و ایران در این زمینه به طور کلی خنثی شده است و دیگر برای ما تهدید نیست. بعد می‌گویند علاوه بر این ایران هنوز تعهدات بسیاری دارد که باید انجام شود. آنها با این استدلال به منتقدان می‌گویند به دنبال لغو چه چیزی هستید؟ از این بهتر مگر می‌شود؟ ما باید نگاه‌مان این باشد که بین آنها چه می‌گذرد و از خوش‌خیالی‌ها به واقعیت‌ها برسیم. من از این حرف آقای رئیس‌جمهور و وزیر امور خارجه ایشان که گفتند آمریکا نمی‌تواند برجام را لغو کند، زیرا دیگران درگیر آن هستند و در سازمان ملل برجام ثبت شده است، همچنان متحیر هستم. چه فراوان مواردی که اینها قوانین سازمان ملل را علیه ما شکستند. کدام تحریم دسته‌جمعی غربی علیه ما تدارک دیده شد و جلوی آن گرفته شد؟
  قرار بود برجام فشارها را بردارد و گشایش ایجاد کند. چه شده این توافق؟ تبدیل به اهرم فشاری بر ایران شده است! کجای کار اشتباه بوده که به اینجا رسیدیم؟
[خنده] حدود 2 سال پیش من ضمن اینکه با تمام وجود از مذاکرات ایران و غرب در مساله هسته‌ای دفاع می‌کردم اما وقتی وارد مذاکره شدیم و به طرف این برجام نافرجام پیش می‌رفتیم هشدار ‌دادم اگر اینگونه پیش رویم در انتها ایالات متحده آمریکا از ما طلبکار هم خواهد شد؛ که شد. یعنی با توجه به تمام تعهداتی که مورد بحث قرار گرفت از جمله آزاد کردن دارایی بلوکه شده و... گفتم که نه‌تنها دارایی ما را آزاد نخواهند کرد، بلکه ایالات متحده از ما طلبکار نقدی هم خواهد شد. شما وقتی مذاکره می‌کنید باید با واقعیت کار کنید؛ باید برای هر تعهدی از 2 طرف تضمینی هم پیش‌بینی کنید! باید حفاظ‌های لازم برای اجرای متقابل را در نظر بگیرید! باید زمانبندی اجرا را به صورت دقیق و لازم‌الاجرا پیش‌بینی کنید! باید در حالی که روی یک سناریو به توافق می‌رسید چند سناریوی جنبی به عنوان طرح و برنامه دوم و سوم در دست داشته باشید! ولی ما در نهایت ساده‌دلی و خوش‌باوری وارد این مذاکرات شدیم. در حقیقت ما یک مذاکره‌کننده ورزیده نداریم که برود با 6 غول بسیار ورزیده، با سابقه در فرهنگ استعماری و ورزیدگی کامل در مذاکره و فریب دادن طرف مقابل، طرف شود.
  یعنی تیم مذاکره‌کننده ایران ضعیف بوده است؟
بسیار بسیار ضعیف بودند. نه‌تنها در برجام ضعیف عمل کردند که در سایر مسائل سیاست خارجی نیز ضعیف عمل کردند. آقایان در پاسخ قطعا چنین حرفی می‌گویندکه « ولی تیم مذاکره‌کننده ما بهتر از قبلی‌ها بودند.» در پاسخ این ادعا باید یادآوری کرد که هیچ‌یک از تیم‌های مذاکره‌کننده قبلی وارد مذاکرات اصلی برای حل مسائل موجود نشده بودند که شما بتوانید بگویید که از آنها بهتر عمل کردید! گذشته از آن شما چه زمانی می‌خواهید بفهمید که شما را انتخاب نکردند که از قبلی‌ها بهتر عمل کنید، بلکه شما را انتخاب کردند که مشکلات موجود کشور را حل کنید. روابط ما با ترکیه را نگاه کنید. رئیس‌جمهور در کنفرانس سران کشورهای کنفرانس اسلامی در استانبول شرکت می‌کند و تمام اهانت‌های دنیا را می‌شنود و بدون هیچ پاسخی به ایران بازمی‌گردد. چندماه بعد که در ترکیه کودتای مصلحتی آمریکایی شکل می‌گیرد، وزیر امور خارجه ایران به ترکیه می‌رود و به اردوغان تبریک می‌گوید؛ گویی اردوغان جلوی کودتا را گرفته بود! الان دوباره اردوغان به همه حیثیت و ناموس تاریخی ما اهانت کرده است. من خواهش کردم وزیر امور خارجه ما مجدد به ترکیه برود و دستبوسی و تشکر کند. همین برخورد کوچک ما با ترکیه را ببینید چگونه است؟ برخورد تسامحی- تساهلی ما با عربستان سعودی را دیدید. 2 یا 3 بار تقاضای ملاقات دادیم و آنها رد کردند ولی با این حال باز هم تقاضای ملاقات و دیدار می‌کنیم. این مسائل نشان می‌دهد دیپلماسی ما تقریبا زیر صفر است و در چارچوب سیاست خسارت‌بار تسامحی و تساهلی ما را به طرف نابودی تمام می‌کشاند.
  یعنی معتقدید دیپلماسی ما انفعالی شده است؟ یا این سیاست‌ورزی در روابط بین‌الملل ناشی از بی‌تجربگی دستگاه دیپلماسی کشور است.
این نوع دیپلماسی از عدم ورزیدگی است و سیاست خارجی تسامحی و تساهلی دارد به فاجعه کشانده می‌شود. این حضرات در تمام این سال‌ها که دیپلمات بودند، با کسی در ارتباط نبودیم که بتوانیم تجربه کسب کنیم و دیپلماسی ما ورزیده شود. البته ایراد کار در این نیست که این آقایان را سرزنش کنیم که چرا بهتر مذاکره نکردید. ایراد کار در این است که دولت‌های ما آنقدر به خود غره هستند که فکر نمی‌کنند نمی‌توانند حریف اژدها شوند و سبک‌خیالانه به کام اژدها درمی‌آیند. همین تکبر باعث شده که از دیپلمات‌های قدیمی و کارشناسان علمی و دانشگاهی یا در صورت نیاز از متخصصان ورزیده علمی بین‌المللی استفاده نکنند. همین‌گونه در غفلت محض فرو می‌روند و یک دستی تکان می‌دهند و عکس‌هایی می‌گیرند و بدترین افتضاح زمان را سبب می‌شوند و بازمی‌گردند و همه گناهان را به گردن دیگری می‌اندازند و منتقدان را هم به باد دشنام و نفرین می‌گیرند و به دادگاه عدل الهی حواله می‌دهند.
  برجام بدترین افتضاح است؟
همه چیزش! و همه مباحث مربوط به سیاست خارجی تسامحی و تساهلی خرازی‌مآبانه افتضاح بوده است! شما در سیاست خارجی یک مورد بگویید که افتضاح نبوده است. از ماجرای استانبول تا ماجرای عضویت در پیمان شانگهای یا هر کاری که کردیم با افتضاح برخورد کردند.
  این اظهارات شما با ادعای دولت در به‌کارگیری ژنرال‌ها همخوانی ندارد.
کدام ژنرال‌ها را در سیاست خارجی دخالت داده‌اند؟ بگویید تا ملت هم بداند!
  به عنوان مثال آقای ظریف یا اعضای تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای.
ببخشید... آیا معتقدند دولت با آقای ظریف و تیم مذاکره‌کننده‌اش مشورت کرده‌اند؟..... من نمی‌فهمم کی و کجا ادعا شد که با کسی غیر از خودشان مشورت کرده باشند! در برجام تنها مهارتی که مقداری نشان داده شد همان مشارکت دادن آقای دکتر صالحی بود در مذاکرات که بعد از مشارکت و انجام وظیفه، به او هم پرخاش کردند.
  منظورتان این است که آقای روحانی خطاب به آقای صالحی گفتند در سایر موضوعات غیر از مباحث فنی برجام صحبت نکنید؟
گفتند صحبت نکنید. این چگونه منطقی است که از آقای صالحی بخواهند در مذاکرات شرکت بکند و بعد بگویند در مذاکرات دخالت نکنید؟
  مگر آقای صالحی بخشی از همان تیم مذاکره‌کننده نبود؟ دلیل این پرخاشگری چه بود؟
آقای صالحی را در مقطع خاصی خواستند. ایشان وظیفه‌اش را هم درست انجام داد اما اهانت‌های بعد برجام به ایشان چه موردی داشت؟ من نمی‌دانم! شما دارید می‌گویید که رئیس‌جمهور گفت از همه ژنرال‌ها و دانشمندان و... استفاده می‌کنم. در نهایت از بین این همه ژنرال‌ و دانشمند، وزیر سابق امور خارجه را بردند و بعد هم به او اهانت کردند. با همین برخورد پرخاشگرانه این دولت ثابت کرده است ظرفیت استفاده از تجربه و ورزیدگی متخصصان کشوری و لشکری و دانشگاهی را ندارد. من به اینها ایراد می‌گیرم. من نمی‌گویم آقای ظریف آدم بدی است! خیر، ایشان بسیار هم آدم خوبی هستند ولی نشان داد و ثابت کرد در کار ورزیدگی لازم را ندارد. آقای ظریف در کنفرانس‌های مربوط به سوریه می‌رود کنار دست جان کری می‌ایستد. جان کری عربستان سعودی را دعوت می‌کند که به سوریه لشکرکشی کند، آن‌وقت این آقا یک کلمه حرف نمی‌زند. این کار سبب سرنگون شدن توازن قوا در سوریه شده و می‌تواند فاجعه به‌بار آورد. جدای از آن شنیدم یکی از فرماندهان نیروی هوایی سپاه پیشنهاد کرد حال که عربستان مجاز به لشکرکشی زمینی شده است، ما (ایران) می‌توانیم و حاضریم امنیت آسمان سوریه را تضمین کنیم اما آقای ظریف به جای اینکه از این کلمه استفاده تاکتیکی و استراتژیک کند و بگوید ما این کار را می‌توانیم برای بازگرداندن توازن قوا انجام دهیم، باز هم یک کلمه حرف نزد. این چه وضعیتی است که ایشان دارد؟ ما هنوز نفهمیده ایم!
  شاید دولت به‌خاطر برجام ناچار به کوتاه آمدن در سایر مسائل است.
اینها همه از سیاست خسارت‌بار تسامح و تساهل است که 20 سال از زمان کمال خرازی تا به امروز بر روابط خارجی ما حاکم بوده است. این رویدادها بخش‌هایی از تسامح و تساهل است؛ بخشی از قربان صدقه رفتن، دستبوسی کردن و همه چیز را تحویل دادن است. در برجام ما ثابت کردیم که نه درایت لازم و نه آشنایی و ورزیدگی لازم را برای مذاکره نداریم. چیزی که به نام برجام آقای ظریف برای ما سوغاتی آورد زهرمار است.
  ولی شاید در کلیت ماجرا برجام به سود منافع ملی ایران بوده باشد.
برای ما نه! برای منافع ایالات متحده و اسرائیل ممکن است! اگر هم ایالات متحده آقای ترامپ محبت کند و این برجام را لغو کند به ما خدمت بزرگی کرده است و ما را در جایگاه حقوقی و اقتصادی و ژئوپلیتیکی بسیار مناسب‌تری نسبت به اینک  می‌نشاند.
  آمدیم و آقای ترامپ برجام را پاره نکرد و خواست با همین روش آن را ادامه بدهد، تکلیف چیست؟
هیچ! من قبلا گفتم شاید اوباما با پیش‌بینی چنین افتضاحاتی خود پیشدستی و برجام را لغو کند. در آن صورت من فکر می‌کردم اگر ما پیشدستی و برجام را لغو کنیم ممکن است برای ما مفید باشد اما الان ابدا این توصیه را نمی‌کنم زیرا اگر چنین کاری کنیم همه کاسه کوزه‌های دنیا را بر سر ما می‌شکنند. ما باید بسیار دقت کنیم که بحث کنار گذاشتن برجام از طرف خودمان را مطرح نکنیم، اما تنها کاری که می‌توانیم بکنیم این است که بنشینیم، منتظر بمانیم و دعا کنیم که آقای ترامپ برجام را لغو کند. اگر هم نکرد ما باید این جرات و شهامت را داشته باشیم به همان سازمان ملل که فکر می‌کنیم مانع لغو برجام توسط آمریکا می‌شود، به همان سازمان ملل و مراجع و حتی دادگاه‌های بین‌المللی مراجعه کنیم و از اینکه آمریکا به تعهدات خود وفا نکرده است، شکایت کنیم. این بهترین کار ما است اما نباید در این زمینه نیز عجله کنیم چون نمایندگان ما در مذاکرات برجام آنچنان هنرمندی به خرج دادند که در  این موارد حقوقی ظاهرا تنبیهی در زمینه عدم اجرای تعهدات پیش بینی نشده. باید مطالعه کنیم و خطاها را مستند و تدوین کنیم و راه‌های حقوقی مراجعه به مراجع بین‌المللی را پیدا کرده و روی نقشه پیاده کنیم.
  در حال حاضر آنچه در آمریکا آینده برجام را به خطر انداخته است، تمدید 10 ساله تحریم‌های ISA علیه ایران است. این تحریم‌ها که به اعتقاد ظریف، صالحی و شمخانی ناقض برجام است، توسط مجلس سنا نیز به تصویب رسید. اگر این تحریم‌ها با امضای اوباما عملیاتی شود، باز ایران راهی جز شکایت ندارد؟
اینطور که مقامات ایران اشاره کردند و هشدار دادند این اقدام به معنی لغو رسمی برجام از طرف ایالات متحده است و در این شرایط ما کاملا صاحب حق هستیم و به گمان من اگر در این مذاکرات پیش‌بینی چنین شرایطی را می‌کردیم امروز می‌توانستیم براساس آن پیش‌بینی که می‌توانست برای ما سندیت داشته باشد به دادگاه‌های بین‌المللی یا سازمان ملل یا هر مرجع دیگری مراجعه کنیم و تقاضای خسارت کنیم. در حال حاضر ما جز یافتن راه‌های قانونی مراجعه به مراجع بین‌المللی چه کار دیگری می‌توانیم بکنیم؟
  یعنی هیچ گزینه دیگری پیش‌روی ایران نیست؟
ما قراردادی امضا کردیم که طرف مقابل در این قرارداد، نه‌تنها زیر همه قول و قرارها زده است بلکه ما را تهدید هم می‌کند و حتی ممکن است تهدید نظامی بکند و از ما طلبکار است. ما هم در ایران به این دلخوشیم که روسیه، اروپا و چین نمی‌گذارند آمریکا برجام را لغو کند. ما فقط خود را سرگرم می‌کنیم و دلمان را خوش کردیم. تنها گزینه پیش روی ما همان شکایت است البته این شکایت شرایطی هم دارد و آن این است که ببینیم اساسا در این مواد و بندهای برجامی که هر روز یک شکلی دارد، امکان پیگیری قانونی برای محکومیت طرف نقض‌کننده وجود دارد یا خیر؟ در حوزه فنی هم البته می‌شود اقداماتی انجام داد اما جبران خسارت نمی‌کند.
  اگر قابل پیگیری نباشد چه؟
هیچ! متاسفانه هیچ کاری نمی‌توانیم بکنیم و به قول یکی از افراد ما باید برویم و صنایع آب سنگین را که آقای ظریف؛ این مصدق دوم(!) [باکنایه] تخریب کرد دوباره بسازیم.
  در صورت لغو برجام، امکان بازگشت ما به نقطه آغاز وجود دارد یا هزینه‌های آن برای ایران سنگین است؟
البته! به همین دلیل می‌گویم که اول صبر کنیم. من قبلا پیشنهادم چیز دیگری بود اما الان می‌گویم دولت آقای روحانی ما را در بد مخمصه‌ای گیر انداخته است. یعنی شرایط به شکلی درآمد که حتی گمان نمی‌کنم بتوانیم شکایت کنیم. می‌خواهم توجه شما را به عمق فاجعه برجام جلب کنم. آقایان در این توافق هیچ‌گونه پیش‌بینی نکردند؛ هیچ‌گونه برنامه‌ریزی زمانبندی‌شده نکردند؛ هیچ‌گونه تضمینی نگرفتند و همینطور یک هچل هفی
را آوردند که پس از گذشت 10 ماه از آن نه راه پیش برای ما مانده است و نه راه پس.
  یعنی دقیقا ما را لای منگنه گذاشته‌اند؟
کلمه خوبی است. ما فقط تنها راه‌مان این است که اگر بتوانیم عاقلانه و هوشیارانه خطاهای طرف را مستند کنیم و مستندات خطاها را اعلام عمومی کنیم و بگوییم اگر برجام را رعایت نکنید، شکایت می‌کنیم. البته پیش از آن باید ثابت شود که این تخلفات قابل استناد و قابل شکایت بردن به مراجع حقوقی بین‌المللی هستند. ولی همانطور که گفتم به نظر نمی‌آید در برجام پیش‌بینی لازم برای الزامات حقوقی شده باشد. اگر پیش‌بینی شده است می‌توان به آمریکا اولتیماتوم داد که اگر برجام را رعایت نکند، شکایت می‌کنیم.
 

سخنگوی سابق وزارت امور خارجه گفت: براساس برجام، ما با طرف مقابل خود که به واقع آمریکایی‌ها هستند و بقیه خیلی نقش آنچنانی نداشتند، توافق کردیم و قرار بود تحریم‌های جدیدی را وضع نکنند و اگر وضع کنند، لغو برجام خواهد بود و الان آمریکا این کار را می‌کند. حمیدرضا آصفی در گفت‌وگو با نسیم آنلاین، با اشاره به تصویب تمدیدتحریم ISA در سنای آمریکا گفت: آمریکایی‌ها تلاش می‌کنند نشان دهند برجام را ما نقض می‌کنیم و می‌خواهند به سمتی بروند که ناقض برجام ما باشیم که آنها هم دچار مشکل اخلاقی،  سیاسی و حقوقی با شرکای خود نشوند، چرا که آمریکا نمی‌خواهد برجام را نقض کند و این کار به نفعش نیست و نمی‌تواند شرایط را به عقب بازگرداند. وی افزود: آمریکا اهل حساب و کتاب است و می‌داند اگر برجام را نقض کند نمی‌تواند آن را جمع کند، لذا تلاش می‌کند سختگیرانه و با فشار کار را دنبال کند تا جمهوری اسلامی ایران برجام را نقض کند. سخنگوی اسبق وزارت امور خارجه در پاسخ به سوالی درباره آینده برجام گفت: برجام با فراز و فرود و بالا و پایین شدن و به صورت شکننده و لرزان و استخوان بین زخم ادامه پیدا می‌کند البته این پیش‌بینی است و مبتنی بر تحلیل نیست، چرا که زمانی می‌توان تحلیل کرد که صبر کنیم تا ترامپ به کاخ سفید برود و تیمش را ببینیم.
 

گروه اقتصادی: با آنکه مطالبه عمومی برای رسیدگی به موضوع حقوق‌های نجومی همچنان در جامعه پابرجاست و رهبر انقلاب نیز این موضوع را از مسائل مهمی دانسته که نتیجه رسیدگی به آن هنوز برای مردم روشن نشده اما وزیر امور اقتصادی و دارایی معتقد است بیشتر حقوق‌های نامتعارفی که توسط برخی مدیران دریافت شده قانونی بوده است!  بی‌توجهی دولت در رسیدگی به تخلف دریافت‌کنندگان حقوق‌های غیرمتعارف تا جایی است که اکنون یک مدیر معزول نجومی‌بگیر با تایید بانک مرکزی قرار است مدیر پروژه ادغام موسسه مالی توسعه و تعاونی وحدت شود. البته این اولین مدیر بانکی برکنار شده به موجب دریافت حقوق نجومی نیست که می‌خواهد مدیر جدید شود، چرا که چندی پیش نیز سیامک دولتی مدیرعامل برکنار شده بانک قرض‌الحسنه مهر ایران به سمت هیات مدیره بانک اقتصادنوین منصوب شد. در این میان وزیر امور اقتصادی و دارایی با بیان اینکه اکثر حقوق‌های نامتعارف قانونی بود، گفت: بیست و چند میلیارد تومان از پول‌های نامتعارف مدیران به بیت‌المال بازگردانده شد.  علی طیب‌نیا در حاشیه بیست‌وسومین همایش ملی بیمه و توسعه گفت: اگر کسی درباره حقوق‌های نامتعارف تخلف کرده باشد پرونده‌اش به مرجع ذی‌ربط ارجاع شده که در حال رسیدگی است و با او برخورد خواهد شد. وی افزود: البته درباره فیش‌های نامتعارف، تخلف کمتری داشته‌ایم و بیشتر مواردی که دریافتی نامتعارف داشتند مستند به آیین‌نامه‌ها، دستورالعمل‌ها و مقررات بوده است که میزان دریافتی را برای آنها مقرر کرده بود. وی با بیان اینکه پس از انتشار موضوع فیش‌های حقوقی بیشتر کار خود را بر اصلاح روش‌ها و دستورالعمل‌ها قرار دادیم، گفت: در حوزه وزارت اقتصاد این اقدامات از پارسال آغاز شد. وی افزود: به همین علت تسهیلاتی که به شرکت‌ها و بانک‌ها اعطا می‌شد کاملا ساماندهی شد.  طیب‌نیا گفت: درباره پرداخت‌های رفاهی که یکی از منابع اصلی نابسامانی پرداخت‌ها بود، شیوه‌نامه‌ای در دولت تصویب و این موضوع کنترل شد. وی افزود: درباره منابع ویژه موضوع ماده 217 قانون مالیات‌های مستقیم نیز براساس دستورالعمل تنظیمی ساماندهی به وجود آمد. وی با بیان اینکه سقف دریافتی مدیران نیز مشخص شد، گفت: اطمینان داریم بعد از این سقف دریافتی مدیران بیشتر از این عدد نخواهد بود و اگر باشد تخلف محسوب می‌شود. وی افزود: درباره حضور مدیران و دریافتی در هیات مدیره شرکت‌های مختلف محدودیت‌هایی ایجاد شد. وزیر امور اقتصادی و دارایی افزود: با کسانی که از نظر دریافتی تخلف داشتند برخورد قانونی صورت گرفت و در مجموع 16 مورد جابه‌جایی در مجموعه وزارت اقتصاد داشتیم.  طیب‌نیا افزود: در نهایت کسانی که دریافتی آنها از سقف مقرر بیشتر بود ولو اینکه تخلف نکرده بودند تمام مبالغ دریافتی را بازپرداخت کردند. وزیر اقتصاد به جلسات مشترک با دیوان محاسبات اشاره کرد و گفت: قرار شد این دریافتی‌ها مسترد شود یا ترتیب استرداد به دیوان محاسبات داده شود. وی افزود: قرار است در این باره دیوان محاسبات گزارش کار را اعلام کند و البته طبق قولی که دوستان دادند مجموعه اقدامات صورت گرفته مورد تقدیر دیوان قرار خواهد گرفت.
تحریم‌ها قابل برگشت نیست!
همچنین وزیر اقتصاد در مراسم بیست‌وسومین همایش ملی بیمه و توسعه گفت: برجام یک توافق بین‌المللی است و تحریم‌ها قابل برگشت نیست. طیب‌نیا تصریح کرد: هر کشوری که تلاش کند تعهدات بین‌المللی خود را نقض کند، وجاهت خود را از دست می‌دهد و همراهی بین‌المللی را همراه خود نخواهد داشت. وی درباره حذف مالیات بر ارزش افزوده در صنعت بیمه نیز گفت: در اصلاحیه لایحه مالیات بر ارزش افزوده که تا یک ماه آینده به مجلس ارسال می‌شود، صنعت بیمه همچون بانک‌ها و بازار سرمایه از مالیات برارزش افزوده معاف می‌شود. این عضو کابینه دولت یازدهم خاطرنشان کرد: شرکت‌های خصوصی می‌توانند در شرکت‌های خود نوآوری داشته و به سبد محصولات خود تنوع بخشند به نحوی که به افزایش ضریب نفوذ بیمه منجر شود که البته این صرفا یک پیشنهاد برای توسعه صنعت بیمه نیست، بلکه یک نیاز اقتصادی است که باید از سوی صنعت بیمه پاسخ داده شود. وی اظهار داشت: با مدیریت ریسک‌های عام از سوی دولت، حاکمیت و مردم از صنعت بیمه انتظار دارند در حد امکان برای تمام ریسک‌های بیمه‌پذیر موجود در کشور پوشش بیمه‌ای مناسب ارائه شود تا زمینه تسهیل اقتصادی بیشتر فراهم‌ آید. این در شرایطی است که دولت و وزارت اقتصاد و بیمه مرکزی برای تحقق این هدف هماهنگی و همکاری لازم را با شرکت‌های بیمه خواهند داشت.
یک مدیر نجومی‌بگیر معزول باز هم مدیر شد
در حالی که هنوز مردم منتظر اعلام نتایج برخورد دولت با مدیران نجومی‌بگیر هستند، باخبر شدیم مدیرعامل معزول بانک صادرات که جزو مدیران نجومی‌بگیر بود بتازگی مدیر یک موسسه اعتباری شده است. با وجود گذشت چند ماه از افشای پرداخت حقوق‌های نجومی در برخی دستگاه‌ها هنوز مردم از شوک این خبر خارج نشده‌اند و جامعه منتظر برخورد با مدیران نجومی‌بگیر است. در این بین در حالی که دولت و دستگاه‌های مربوطه هنوز رسماً برخوردی با مدیران نجومی‌بگیر نکرده‌اند، خبر رسیده یکی از مدیران نجومی‌بگیر که گفته می‌شد فیش حقوقی وی بیانگر پرداخت ماهانه 57 میلیون تومان بوده است بتازگی در سمتی دیگر «مدیر» شده است! اسماعیل لـله‌گانی زمانی که مدیرعامل بانک صادرات بوده ماهانه 57 میلیون تومان بابت مدیریت این بانک دریافت می‌کرده است. وی از جمله مدیرانی بود که در زمان افشای حقوق‌های نجومی با حکم وزیر اقتصاد عزل شد. در حالی که لـله‌گانی در پی رسوایی حقوق نجومی‌اش از مدیریت بانک صادرات کنار گذاشته شد، خبر رسیده وی با حکمی جدید که اتفاقاً مورد تایید بانک مرکزی هم هست، مدیر موسسه اعتباری توسعه شده است. بانک مرکزی در همین ارتباط به خبرنگار تسنیم اعلام کرد لـله‌گانی مدیر پروژه ادغام موسسه اعتباری توسعه با موسسه وحدت شده است.

گروه اقتصادی: در حالی دولتی‌ها خطای انسانی را عامل اصلی بروز برخورد قطار در ایستگاه هفت‌خوان معرفی می‌کنند که سیستم کنترل اتوماتیک قطار (ATC) در ۱۸ ماه اخیر بارها اعلام خطای غیرواقعی داشته است. حتی روز گذشته اکبر ترکان، رئیس کمیته پیگیری حادثه قطار مسافری تبریز- مشهد اظهار داشت مقصر اصلی حادثه، متصدی مرکز کنترل CTC ایستگاه راه‌آهن شاهرود است. جالب آنکه تا اینجای کار که 8 روز از فاجعه برخورد 2 قطار مسافری در سمنان می‌گذرد هیچ‌کدام از مسؤولان و دست‌اندرکاران وزارت راه‌وشهرسازی اشاره به اعلام خطاهای بی‌شمار نادرست سیستم کنترل اتوماتیک قطار نکرده‌اند، سیستمی که از ابتدای پارسال تاکنون قریب به 2000 بار اعلام خطا داشته که بیشتر آنها درست نبوده است. با این حال عباسعلی آخوندی، وزیر راه‌وشهرسازی و مدیران زیردست تأکید کرده‌اند عامل بروز سانحه برخورد قطارها، خطای انسانی بوده است. اما نکته‌ای از آن در این میان غفلت شده این است که بخش زیادی از اخطارهای اعلام شده از سوی ATC غیرواقعی بوده ولی کوچک‌ترین توجهی به اعلام خطاهای پیاپی این سیستم در سال‌های 94 و 95 نشد. در این شرایط تلاش دولتی‌ها برای معرفی عامل انسانی به‌عنوان مسبب حادثه بسیار عجیب و قابل تأمل است! به گزارش تسنیم، گزارشات دریافتی از تلفنگرام راه‌آهن نشان می‌دهد سیستم ATC بارها سابقه خرابی داشته و گزارشات بسیاری از خرابی این سیستم که قرار بود حافظ جان مسافران باشد، وجود دارد. برخی از این گزارشات نشان می‌دهد این سیستم در طول یک روز بارها خطا داده و فاصله خطاهای سیستم به چند دقیقه از یکدیگر رسیده است.
تکرار یخ‌زدگی تیغه‌‌‌ سوزن ریل و ترمز قطار
از سوی دیگر موضوع یخ‌زدگی تیغه‌های برخی از سوزن‌ها و قطعات فنی واگن‌ها نظیر ترمز، تا شب قبل از وقوع حادثه هفت‌خوان در منطقه راه‌آهن شمال شرق، برای خط‌آهن و برخی قطار‌ها تکرار شده اما با وجود سابقه‌دار بودن این مشکل، متولیان هیچ برنامه فنی برای رفع آن پیاده نکردند تا به وقوع سانحه‌ای دیگر بینجامد. به گزارش فارس، یخ‌زدگی سیستم ترمز قطار تبریز-مشهد رجا در حالی روز وقوع سانحه رخ داد‌ که دقیقاً یک روز قبل از وقوع این حادثه (چهارم آذرماه 95) نیز طبق اعلام مدیرکل راه‌آهن شمال‌شرق یک، این مشکل به دلیل سردی هوا در برخی قطارها رخ داده است که باید نسبت به رفع آن اقدام شود؛ چون روز 4 آذر، سیر تعدادی از قطارها از مسیر تهران - مشهد و برعکس با تأخیر انجام شده بود. ‌‌حمید درباغ‌‌عنبران یک روز قبل از وقوع سانحه هفت‌‌خوان گفته بود «برای افزایش ایمنی سیر قطارها باید برنامه‌های فنی نیز اجرا شود تا مشکلی برای مسافران به وجود نیاید». وی گفته بود: «تأخیری که در ساعت حرکت برخی قطارهای مسیر تهران - مشهد در 4 آذر به وجود آمد به دلیل سرمای بسیار زیاد هوا و یخ‌زدگی تیغه‌های بعضی سوزن‌ها و قطعات فنی واگن‌‌ها بوده است». بنا به گفته درباغ‌عنبران در آن مصاحبه، ‌«‌فقط حدود 10 تا 15 درصد قطارها دچار چنین مشکلی شده‌اند،‌ برای افزایش ایمنی سیر قطارها باید برنامه‌های فنی نیز اجرا شود تا مشکلی برای مسافران به وجود نیاید». این اظهارات حاکی از آن است که موضوع یخ‌زدگی تیغه‌‌های برخی سوزن‌‌ها در مسیر راه‌آهن شمال شرق (1) و همچنین قطعات فنی واگن‌ها، از قبل مسبوق به سابقه بوده، حتی شب قبل از وقوع حادثه نیز این اتفاق برای برخی قطار‌‌ها رخ داده است اما ظاهراً کسی به این موضوع توجه نکرده و به دلیل ‌رعایت نکردن مسائل فنی، شاهد یخ‌زدگی تیغه‌های بعضی سوزن‌ها و قطعات فنی واگن‌‌ها بودیم که در روز بعد منجر به بروز سانحه قطار‌‌های هفت‌خوان شد. در آن حادثه در کنار یخ‌زدگی سیستم ترمز قطار تبریز- مشهد و توقف این قطار،‌ خروج از ریل لکوموتیو قطار سمنان- مشهد نیز ظاهراً به دلیل یخ‌زدگی ریل‌ها رخ داده است.
تشکیل کمیته ویژه سانحه‌ قطار هفت‌خوان‌
در این میان عضو کمیسیون عمران مجلس با اشاره به تشکیل کمیته ویژه بررسی سانحه قطارهای مسافری منطقه هفت‌‌خوان در این کمیسیون گفت: طبق اخبار غیررسمی ۷۰ امضا برای استیضاح آخوندی در مجلس شورای اسلامی جمع‌آوری شده است. محمد دامادی با اشاره به بازدید رئیس کمیسیون عمران مجلس از محل وقوع سانحه قطار‌‌های مسافری منطقه هفت‌‌خوان بیان کرد: در کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی کمیته ویژه‌ای برای این موضوع تشکیل خواهد شد. وی با اشاره به اینکه دلایل وقوع سانحه قطار‌های مسافری در مسیر راه‌‌آهن مشهد ‌در کمیسیون عمران بررسی همه‌جانبه می‌شود، افزود: گزارش جامعی از دلایل وقوع سانحه برخورد قطارهای مسافری سمنان - مشهد و تبریز - مشهد در کمیسیون عمران مجلس تهیه خواهد شد. وی با اشاره به اینکه تا به نتیجه رسیدن کامل این موضوع و مشخص شدن مقصران وقوع حادثه کمیسیون عمران بررسی‌های خود را انجام خواهد داد، ادامه داد: باید مشخص شود به چه دلیل با وجود اجرای سیستم کنترل اتوماتیک قطار ATC ‌این حادثه رخ داده است، به هر حال ظاهراً دستور داده شده است با وجود قرمز بودن چراغ عبور برای قطار سمنان، لکوموتیوران قطار سمنان - مشهد حرکت کند، بنابراین باید دلایل وقوع این مساله مشخص شود.
متصدی کنترل ایستگاه شاهرود؛ مقصر اصلی
در همین حال اکبر ترکان، رئیس کمیته پیگیری حادثه قطار مسافری تبریز - مشهد گفت: مقصر اصلی حادثه، متصدی مرکز کنترل CTC ایستگاه راه‌آهن شاهرود است. ترکان در جمع خبرنگاران با اشاره به اینکه در موضوع برخورد 2 قطار مسافری در سمنان در مرحله اول مقصران حادثه و دلایل بروز چنین حادثه مورد بررسی قرار گرفت، اظهار داشت: بررسی‌های صورت‌گرفته نشان می‌دهد دلیل اصلی این سانحه خارج کردن قطار از حالت کنترل اتوماتیک بوده است. وی  ادامه داد: بر این اساس قطار تبریز - مشهد به دلیل خرابی ترمز 8 کیلومتر جلوتر متوقف می‌شود و زمانی که قطار سمنان - مشهد با مجوز مامور ایستگاه شاهرود حرکت می‌کند، این حادثه دلخراش روی می‌دهد. وی با بیان اینکه هیچ عمدی در این سانحه نبوده و خطای حرفه‌ای صورت گرفته است، تصریح کرد: در رسیدگی به دلایل بروز این سانحه 4 گروه ماموران 2 قطار تبریز - مشهد  و سمنان - مشهد، ماموران کنترل ترافیک شاهرود و ماموران CTC مورد بررسی قرار گرفتند. به گفته مشاور رئیس‌جمهوری، ماموران قطار تبریز - مشهد بموقع نسبت به وقوع حادثه اطلاع‌رسانی کرده و خرابی ترمز و توقف قطار را اطلاع داده بودند و در حال برطرف کردن ایرادات بودند. وی تأکید کرد: مقصر اصلی متصدی CTC یا مرکز کنترل تهران ـ مشهد در ایستگاه شاهرود است. وقتی شیفت جدید سر کار می‌آید که ساعت 7 شیفت عوض شده است، قطار سمنان ـ مشهد 7 و 15 دقیقه از CTC سوال کرده که تکلیف من چیست؟ آن به اشتباه گفته روی حالت دستی قرار بده و حرکت کن و قطار حرکت کرده که این حادثه پیش آمد. ترکان ادامه داد: مقصر اصلی مأمور CTC است. مأموران کنترل ترافیک شاهرود قصورهای دیگری دارند که از نظر ما مقصر اصلی نیستند. گفتنی است در ساعت 7:45 جمعه 5 آذرماه یک رام قطار مسافری مسیر سمنان-مشهد پس از عبور از ایستگاه هفت‌خوان، در کیلومتر 21 پلاک گرداب - هفت‌خوان به واگن انتهایی قطار مسافری تبریز - مشهد که به علت یخ‌زدگی ترمز متوقف بوده است، برخورد کرد. در این حادثه که منجر به مشتعل شدن واگن‌ها و انحراف لکوموتیو قطار سمنان- مشهد شد، 48 تن جان باختند.
 

 استیضاح آخوندی در دستور کار است
رئیس مجمع نمایندگان استان خراسان در مجلس با بیان اینکه وزیر راه‌وشهرسازی دنبال مسائل حاشیه‌ای و سیاسی است، گفت: پیگیر استیضاح آخوندی هستیم. حسین مقصودی در گفت‌وگو با تسنیم با اشاره به سانحه برخورد 2 قطار مسافری در سمنان، اظهار داشت: نباید برای حادثه به این بزرگی دنبال خطاهای انسانی بگردیم. وی با بیان اینکه دولت و وزیر راه به دنبال سیاسی‌کاری و مسائل حاشیه‌ای در این مساله بودند، افزود: وزیر راه به بحران‌هایی مانند حاشیه‌نشینی در شهرهای بزرگ، مسکن جوانان و همچنین از بین رفتن 400 شغل ناشی از رکود در ساخت و ساز مسکن بی‌توجهی کرده و به بسیاری از وعده‌هایش عمل نکرد. وی با اشاره به اینکه وزیر راه‌وشهرسازی بیشترین تمرکز خود را بر خرید هواپیماها و واگن‌ها گذاشته تاکید کرد: متاسفانه این پروژه‌ها نیز به بن‌بست خورد و سودی نصیب کشور نشد. مقصودی با اشاره به سخنان وزیر راه مبنی بر اینکه مسافران این قطار بیمه بودند و بیمه دیه مسافران را می‌دهد، تصریح کرد: وزیر به جای عذرخواهی و استعفا کردن، جان افراد را با  ریال و پول مقایسه می‌کند. وی همچنین با توهین دانستن سخنان وزیر راه ادامه داد: این اولین باری نبود که وزیر اینگونه سخن گفته، در گذشته نیز سیاست مسکن مهر را مزخرف دانسته بود.
 

در چهارمین روز پس از مرگ فیدل کاسترو با سفیر کوبا دیدار کردیم، سه‌شنبه‌ای که به دیدار تشکل‌های انقلابی و دانشجویی از اقامتگاه «ولادیمیر آندره گونسالس کسادا» در آجودانیه تهران و اعلام همدردی و همبستگی‌شان با ملت کوبا اختصاص داشت. حال و هوای خانه دیپلمات کوبایی با حضور پرشمار سوگواران کمی شبیه مراسم سنتی ختم خودمان شده بود. آقای سفیر با وجود غمی که در فراق «رفیق فیدل» از چهره‌اش می‌بارید به وضوح از حضور آن همه جوان ایرانی برای وداع با رهبر انقلاب کشورش خرسند به نظر می‌رسید. برای همین دقایقی برای جوانان حاضر از دوران جوانی و دانشجویی فیدل کاسترو صحبت کرد. از همان ابتدا انگشتر عقیق سرخ یمانی بزرگی که گونسالس به دست راست داشت توجه ما را برانگیخت و  دست آخر از او درباره راز آن پرسیدیم. جالب اینکه به‌رغم آغاز روند عادی‌سازی روابط هاوانا و واشنگتن و حتی بازگشایی سفارت آمریکا در پایتخت کوبا و سفر باراک اوباما به این جزیره کارائیبی، سفیرکوبا برخلاف همتایان دیپلمات ایرانی‌اش که از هول حلیم داخل دیگ افتاده‌اند، آمریکا را همچنان با لفظ «دشمن» خطاب می‌کند.
***
  کدام برای شما غم انگیز‌تر بود، مرگ چه‌گوارا یا کاسترو؟
واقعا برایم سخت است بخواهم بین این دو که انقلاب ما را پایه گذاشتند و شکل دادند تفاوتی قائل شوم. متاسفانه نتوانستیم برای هیچ‌کدام جایگزینی پیدا کنیم. البته «چه» اصلیتش آرژانتینی بود ولی با توجه به تلاش‌هایی که برای انقلاب ما کرد توانست خودش را یک کوبایی معرفی کند. هر دو نقاط مشترکی دارند، هر دو زندگی‌شان را وقف انقلاب کرده و جان‌شان را برای یک هدف مشترک به خطر انداختند. نقطه مشترک دیگری که داشتند این بود که هر دو به حرکتی بین‌المللی گرایش داشتند نه اینکه فقط به خاطر ملت خودشان مبارزه کنند. آنها به خاطر طبقات محروم تمام ملت‌های دنیا مبارزه می‌کردند. البته ارنستو چه‌گوارا وقتی مبارزه‌اش در کوبا به سرانجام رسید به سمت کشورهای دیگر آفریقایی و آمریکای لاتین رفت تا راه انقلاب را در آنجا هم ادامه دهد. در نهایت در بولیوی به اسارت گرفته شده و در توطئه‌ای که سیا در آن دخیل بود کشته شد. فیدل هم از وقتی به قدرت سیاسی رسید تلاش کرد مبارزاتش را در دیگر کشورها پیگیری کند. مثلا در کوبا تلاش کردیم خیلی از دانشجویان خارجی را به کشورمان بیاوریم و به صورت رایگان آموزش دهیم. به کشورهایی که نیازهای پزشکی داشتند، از آمریکای لاتین تا آفریقا و آسیا و حتی خاورمیانه، پزشکان‌مان را اعزام کردیم تا به مردم مستضعف کمک کنند. در حال حاضر حدود 40 هزار پزشک داریم که در مناطقی که گفتم در حال خدمت به مردم محروم هستند. به خاطر همین خیلی برایم سخت است که راه چه را از فیدل و همین‌طور خودشان را از هم جدا کنم.
  پس از رفتن فیدل کاسترو، در حال حاضر بزرگ‌ترین چهره انقلابی آمریکای لاتین را چه کسی می‌دانید؟
افراد زیادی بوده‌اند که 40 سال یا حتی بیشتر در حال مبارزه بوده‌اند اما واقعا الان نمی‌توانم کسی را مثال بزنم. شاید می‌شد گفت بعد از کاسترو، هوگو چاوز باشد اما اخیرا در یکی از روزنامه‌های ایران مقاله‌ای می‌خواندم که می‌گفت بعد از کاسترو از رهبران انقلابی قرن بیستم دیگر کسی نمانده است.
  به همین ترتیب هم خیلی‌ها معتقدند بعد از فیدل کاسترو دیگر انقلاب سوسیالیستی و کمونیستی به پایان راه رسیده است.
فکر نمی‌کنم این طور باشد. بعضی انقلاب‌ها فقط به یک رهبر بستگی ندارند، بلکه به یک روند بستگی دارند. انقلاب‌هایی هستند که از سال‌های 1950 آغاز شده و تا امروز ادامه داشته‌اند و در مورد کوبا مطمئنم که به پایان راه نرسیده است. بعد از مرگ فرمانده فیدل، برادرش رائول کاسترو در راس قدرت است و به عنوان یک مبارز انقلابی این انقلاب را ادامه خواهد داد. فیدل دلش می‌خواست همه چیزهایی را که باید تغییر داد تغییر دهد. انقلاب ما در سال 1959 پیروز شد اما از همان موقع با تغییراتی که در جهان می‌افتاد خودمان را مطابقت می‌دادیم. فراموش نکنید دشمنان ما برای راندن ما و بدنام کردن ما جلوی دیگر ملت‌ها از عنوان «رژیم کمونیستی» به عنوان انگی علیه کوبا استفاده می‌کنند. با این حال ما با این عنوان مشکلی نداریم.
  به عنوان یک شخصیت انقلابی نگران نیستید که پس از فیدل کاسترو، آمریکا در کوبا نفوذ کند و استحاله‌ای در انقلاب کشورتان به وجود آورد؟
الان 50 سال است که ما داریم با امپریالیسم (سلطه) مبارزه می‌کنیم. از 2006 که فرمانده (فیدل) از قدرت کنار رفت، قوی‌تر از قبل هم شده‌ایم. تاریخ ثابت کرده آنهایی که اشتباه می‌کردند آمریکایی‌ها با آن سیاست امپریالیستی (سلطه‌جویانه)شان بوده‌اند. حتی چند وقت پیش اوباما در یک سخنرانی خودش اعتراف کرد که سیاست‌هایی که علیه کوبا داشته‌اند شکست خورده است. الان می‌توانیم ببینیم آمریکا روشش را عوض کرده است اگرچه آن هدف اصلی‌اش را علیه ما دارد اما با روشی جدید. رابطه برقرار شده و هیات‌های رسمی در حال آمد و رفت بین دو طرف هستند. حتی داریم سعی می‌کنیم مشکلات تاریخی‌مان را با آمریکا حل کنیم. پس ما در روند عادی‌سازی روابط هستیم اما این به معنای آن نبوده که اختلافات اساسی‌مان با آمریکا برطرف شده‌است. هنوز تحریم‌ها به صورت عمده وجود دارند، آمریکا به کارهای تخریبی‌اش علیه کوبا ادامه می‌دهد، آنها همچنان منطقه گوانتانامو را به عنوان یک منطقه نظامی دریایی تحت اشغال دارند و به صورت غیرقانونی امواج رادیو-تلویزیونی از ایالات متحده به سمت کوبا فرستاده می‌شود. با همه اینها سعی می‌کنم خوشبین باشم و با همه مشکلاتی که هست راه فرمانده کاسترو را ادامه خواهیم داد تا به هدف نهایی‌مان برسیم. ما همچنان برای ادامه راه به جوان‌ها امیدواریم.
  یکی از نشانه‌های زنده بودن یک انقلاب صدورش است. با توجه به اینکه انقلاب کوبا از آغاز طرفدار مستضعفان و فرانژادی بود و مورد توجه مردم تحت ستم بویژه سیاهان و بومیان در قاره‌های آمریکا و آفریقا، آیا هنوز هم چشم‌اندازی برای صدور این انقلاب مثلا به ایالات متحده دارید؟
زمانه عوض می‌شود و با آن شرایط هم تغییر می‌کند. خیلی وقت‌ها دشمنان ما از عنوان صدور انقلاب کوبا سوءاستفاده کرده‌اند اما در واقع ما با کشورهایی که می‌خواستند مبارزات استقلال‌طلبانه داشته باشند همکاری کرده‌ایم. نمونه‌هایش در کشورهای لاتین زیاد هستند. این هدفی بود که «چه» می‌خواست به آن برسد یعنی بخش جهانی‌سازی انقلاب ولی ما هیچ وقت به دنبال صادرات انقلاب نبودیم به خاطر اینکه خود انقلاب هر کشور نشان‌دهنده رشد اجتماعی و سطح آگاهی آن ملت است. حقیقتی که در کوبا وجود داشت مسلما در آنگولا وجود نداشت. ایران هم طبیعتا متفاوت بود. یک مثال ساده بزنم: در ایران انقلاب، اسلامی بود، برای اینکه افرادی که آن را برپا کردند شخصیت‌های مذهبی بودند به رهبری امام خمینی(ره) ولی انقلاب کوبا به خاطر پس‌زمینه استعماری کلیسای کاتولیک، دینی نبود. هر یک از این انقلاب‌ها شخصیت‌های خاص خودشان را دارند اما در عین حال ممکن است هدف‌های مشترکی هم داشته باشند. مثال آن حرکتی بود که در آنگولا علیه آپارتاید آغاز کردیم. بیش از 2 هزار مبارز کوبایی به آنجا اعزام شدند تا به استقلال آنگولا و مبارزه با آپارتاید کمک کنند ولی این به معنای صدور انقلاب‌مان نبود چون ساختار اجتماعی آن کشور با ما فرق می‌کرد. امروز هم آنها ساختار خودشان را دارند و حکومتشان هم سوسیالیستی نیست که این نشان می‌دهد کوبا انقلابش را به آنگولا صادر نکرده است. زمانه تغییر کرده، الان دیگر لازم نیست الزاما کوبا با دیگران همکاری نظامی داشته باشد. حالا به جای مبارز، پزشک و استاد می‌فرستیم، خیلی از مردم بی‌سواد آمریکای لاتین را کوبا باسواد کرده است. این مفهوم جهانی‌سازی انقلاب است که هم چه می‌خواست به آن برسد و هم فیدل. دیروز زمان مبارزه نظامی بود، امروز زمان تشریک مساعی و مبارزه با جهل و فقر است، نه اینکه بخواهیم ایدئولوژی خودمان را به دیگر ملل صادر کنیم. ما می‌خواهیم همان پیشرفت کمی که در علم پزشکی داشته‌ایم را منتقل کنیم به برادران‌مان. ما تا جایی که می‌توانستیم از انقلاب ایران هم حمایت کردیم ولی شما هم ساختار خاص خودتان را دارید.
  امروز تغییرات زیادی در ایالات متحده در حال رخ دادن است. حدود 30 درصد جامعه آمریکا، یعنی سیاهان و لاتین‌ها، پتانسیل این را دارند که در مبارزه بر سر حقوق‌شان با سفیدپوستان نژادپرست حاکم، ارزش‌ها و دستاوردهای عدالت‌طلبانه انقلاب کوبا را الگوی خود قرار دهند. آیا روزی را که کوبا نماد انقلابی در ایالات متحده آمریکا باشد پیش‌بینی می‌کنید؟
هر کشوری تاریخ اجتماعی-سیاسی خود را دارد که ما نمی‌توانیم این پیشینه را از کشوری به کشور دیگر انتقال دهیم. اول از همه اینکه آمریکا مهاجران زیادی از جاهای دیگر دنیا پذیرفته است؛ خیلی از لاتین‌ها، اروپایی‌ها، آسیایی‌ها و حتی یک گروه بزرگ از ایرانیان به آمریکا مهاجرت کرده‌اند. این سیاست بین‌المللی واشنگتن است و پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، آمریکا هنوز خود را ابرقدرت جهان می‌داند. با وجود قدرت اقتصادی و علمی آمریکا باید بدانیم که همچنان این کشوری است متشکل از ملت‌های مختلف. من نمی‌توانم بگویم آمریکایی‌ها فقط مدل انقلاب کوبایی را در نظر می‌گیرند. انقلاب ما براساس شرایط خاص سال 1959 بوده ولی الان سال 2016 است و نمی‌توان با همان مدل، انقلابی را در آمریکا انجام داد. پیشرفت زیاد فناوری را در این فاصله داشته‌ایم. اما معتقدم آمریکایی‌ها به دنبال از بین بردن مشکلاتی برخواهند آمد که در کشورشان وجود دارد تا این بی‌عدالتی‌ها را از بین ببرند. آمریکا در دنیا به عنوان نماد دموکراسی شناخته می‌شود اما در انتخابات اخیر دیدیم که آنچنان خبری هم از مردمسالاری به معنی واقعی کلمه نبود. وقتی فقط به عنوان یک انسان و نه یک کوبایی شرایط اجتماعی آمریکا را نقد می‌کنم می‌بینم که خرید و استفاده آزادانه از اسلحه به کجا کشیده شده است. من نوعی هر وقت اراده کنم اسلحه‌ام را می‌کشم (در این لحظه انگشتش را به شکل هفت‌تیر روی سر من می‌گیرد) و شما را می‌کشم. اما با هر توجیهی من چه حقی دارم جان یک نفر دیگر را بگیرم؟ چه حقی دارند شهروندان سیاهپوست آمریکا را بکشند؟ در خبرها می‌بینید که با سیاهان آمریکا چه برخوردی می‌شود. چطور می‌توان کشوری را که چنین اتفاقاتی در آن می‌افتد پادشاه دموکراسی خواند؟ فقط برای یک لحظه تصور کنید که در کشور خودتان ایران یک نفر اسلحه به دست وارد دانشگاه شود و شروع کند به کشتن آزادانه دیگران. آن وقت ما چگونه درباره دموکراسی صحبت کنیم؟
  آنچه از ابتدای دیدارمان با شما جلب توجه می‌کند این است که شما یک انگشتر عقیق سرخ در دست دارید که خاص شیعیان مومن است. می‌توانم بپرسم چرا آن را به دست کرده‌اید؟
سال گذشته به یک همایش مذهبی در قم دعوت شدیم و هدایایی از طرف ملت کوبا برای دوستان روحانی‌مان بردیم. آنها هم دو انگشتر ارزشمند به شکلی که می‌بینید هدیه کردند؛ یکی به من و دیگری به فیدل کاسترو.
  آیا می‌دانید فیدل کاسترو هرگز آن انگشتر را به دست کرد یا خیر؟
نمی‌دانم. من انگشتر خودم را به نشانه احترام به مردم ایران به دست کردم و دیگری را همراه یک نامه که ماوقع و نام هدیه‌کنندگان در آن آمده بود به هاوانا برای فرمانده کاسترو فرستادم.

کبری فرشچی: سرمای هوا و قرار گرفتن شرایط در سطح هشدار یا ناسالم سناریوی تکراری سال‌های گذشته است تا جایی که یک نفس راحت کشیدن در بسیاری از روزهای سال به آرزوی میلیون‌ها ایرانی تبدیل شده است. بنا به اذعان قائم‌مقام وزیر بهداشت، غلظت برخی آلاینده‌های هوا در بسیاری از شهرهای بزرگ کشور مانند تهران، کرج، مشهد و اراک بالاتر از استانداردهاست و ریزگردها و همچنین آلاینده‌های هوا 38 میلیون نفر از جمعیت کل کشور را در معرض درجاتی از آلودگی هوا قرار می‌دهد. حالا چند سالی می‌شود آلودگی هوا به عنوان یکی از متهمان اصلی مرگ و میر انسان‌ها مورد توجه قرار گرفته است، این اتهام با تغییر معنادار آمار و ارقام مرگ و میرها در کلانشهرها در روزهای آلوده و مقایسه آن با روزهایی از سال که به مدد باد و باران هوا کمتر آلوده است کارشناسان را متوجه آثار مرگبار ذرات گرد و غبار و گازها و عناصر سمی و کشنده موجود در هوای آلوده کرده است.
بررسی‌های بانک جهانی نشان می‌دهد آلودگی هوا چهارمین عامل مرگ و میر زودرس در جهان است. براساس گزارش جدید بانک جهانی، آلودگی هوا سالانه بیش از ۵/۵ میلیون کشته و بیش از ۵ تریلیون دلار هزینه برای اقتصاد جهانی به همراه دارد. گزارش بانک جهانی همچنین این هزینه را برای ایران حدود 3/2 درصد تولید ناخالص داخلی برآورد کرده است. از سویی ایران براساس سال معیار ۲۰۱۳، با ۹۹۷ میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی دارد. بدین ترتیب رقم هزینه کشورمان در آلودگی هوا براساس قیمت دلار فعلی، ۸۰هزار میلیارد تومان در هر سال است. براساس گزارش بانک جهانی، مرگ و میر زودرس ناشی از آلودگی هوا در ایران نیز در 2 دهه گذشته رشد کرده و از ۱۷ هزار نفر در سال ۱۹۹۰ به بیش از ۲۱ هزار نفر در سال ۲۰۱۳ رسیده است. آلودگی هوا می‌تواند منجر به بیماری‌های تنفسی، ریوی، ناراحتی‌های قلبی و سرطان شود. این میزان 6 برابر مرگ و میر ناشی از بیماری مالاریاست. در کشور ما هم آمار قابل تاملی درباره مرگ و میرهای ناشی از آلودگی هوا منتشر می‌شود.
مرگ سالانه 5 هزار نفر
آنطور که معاون مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان محیط زیست می‌گوید سالانه 5 هزار نفر بر اثر آلودگی هوا جان می‌دهند. مسعود زندی با بیان اینکه ریزگردها در حال حاضر در 23 استان کشور جولان می‌دهند، می‌افزاید: در یک دهه گذشته عواملی مانند ریزگردها در 23 استان کشور و تغییر اقلیم که یکی از چالش‌های مهم کشور است باعث تشدید آلودگی‌ها شده است.  علاوه بر این به گفته معصومه آباد، رئیس کمیته ایمنی شورای شهر تهران، میزان مرگ و میر ناشی از آلودگی‌های هوا در سال ۹۲ بیش از ۴ هزار و ۴۰۰ نفر بوده که به ازای هر ۲۴ ساعت ۱۲ نفر و هر ۲ ساعت یک نفر بر اثر آلودگی هوا مرده است.
بنابر اظهارات وی، در 3 ماه اول سال ۹۴ نسبت به مدت مشابه در سال گذشته هوا ناسالم بوده است اما در فصل تابستان و پاییز نسبت به مدت مشابه در سال گذشته تنها چند روز اختلاف وجود دارد. یعنی با تمام اقدامات کم و بیش انجام شده بویژه در حوزه توسعه خطوط ریلی اختلاف فاحشی در میزان هوای سالم دیده نمی‌شود. آنطور که آباد تاکید می‌کند ۸۰هزار مورد مرگ و میر در ایران به دلیل عوامل محیطی اتفاق می‌افتد و قرار است این میزان مرگ و میر تا سال ۱۴۰۴ به ۸۰ نفر در ۱۰۰ هزار نفر کاهش پیدا کند که با روند افزایش مرگ و میر بر اثر آلودگی هوا دست یافتن به چنین آماری تامل‌برانگیز است.
آلودگی هوا، قاتلی بالفطره
در همین باره ایرج خسرونیا، رئیس هیات بدوی سازمان نظام پزشکی در گفت‌وگو با «وطن امروز» درباره میزان اثرگذاری آلودگی هوا بر مرگ و میر می‌گوید: بی‌تردید بین آلودگی هوا و افزایش مرگ و میر ارتباط جدی وجود دارد. این موضوع بر بیماران دارای بیماری‌های مزمن ریوی و همچنین بیماران دارای نارسایی قلبی اثرگذار است.
این متخصص داخلی همچنین درباره احتمال اثرگذاری آلودگی هوا بر سقط جنین یا سلامت جنین می‌افزاید:‌ وقتی هوا آلوده است مقدار بیشتری از آلاینده‌ها از طریق تنفس وارد ریه فرد می‌شود و از طریق خون به جنین هم منتقل می‌شود. در چنین شرایطی طبیعی است که به لحاظ تئوری شاهد بروز آثار منفی در جنین باشیم اما تاکنون مطالعه‌ای در این زمینه صورت نگرفته است. بنا به تاکید خسرونیا در عین حال هیچ بیماری به دلیل آلودگی هوا در بیمارستان بستری نمی‌شود یا جواز دفن هیچ فردی به دلیل آلودگی هوا درج نمی‌شود به همین دلیل هم شاید نتوان آمار دقیقی از مرگ‌های ناشی از آلودگی هوا ارائه کرد.  
افزایش معنادار مرگ
دی ماه سال گذشته بود که مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران از افزایش مرگ و میر تهرانی‌ها از 150 مرگ در روز به 180 مرگ خبر داد. اعلام چنین آماری هر چند با واکنش حیدرزاده، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان تهران مواجه بود که چمران را مرجع اعلام چنین آماری نمی‌دانست اما خود وی نیز از افزایش 3 درصدی مأموریت‌های اورژانس خبر داد. به باور حیدرزاده اما برودت بیشتر هوا نسبت به سال گذشته و شیوع بیماری‌های ویروسی در افزایش این میزان تأثیرگذار بوده است!  این در حالی است که مأموریت‌های اورژانس برای بیماری‌های قلبی و تنفسی تعریف شده است.
احمد حکیمی‌پور، عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران هم از افزایش شیفت کاری در بهشت زهرا همزمان با آلودگی هوا خبر داده بود.  آمار فوت در تاریخ 1/9/94 تا 25/9/94، رقم 3 هزار و 785 نفر بوده است. این آمار اما در بازه زمانی مشابه در سال 93، عدد 3 هزار و 653 نفر گزارش شده است که نشانگر افزایش 132 نفری مرگ و میر در یکی از آلوده‌ترین بازه‌های زمانی سال 94 نسبت به سال 93 است. هر چند خسرو صادق‌نیت، رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت معتقد است مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا در تهران نسبت به سال‌های گذشته کاهش یافته است.   صرف‌نظر از این آمار و محرمانه بودن بخش‌هایی از آن اما آیا مردم کلانشهرها قرار نیست یک نفس راحت بکشند؟

حسین قدیانی: عدم پاسخگویی درخور روحانی و ظریف به «آشکارترین مورد نقض برجام» توسط آمریکا و اینکه اصلا معلوم نیست حضرات کجا هستند، آدمی را یاد آن رؤسای فدراسیونی می‌اندازد که بعد از برد تیم ملی، بلااستثنا در همه تصاویر، در همه مصاحبه‌ها و در همه شبکه‌های تلویزیونی دیده می‌شوند لیکن همین تیم ملی وقتی می‌بازد، نیست می‌شوند می‌روند هوا! بعد از برد، «زبل‌خان اینجا، زبل‌خان آنجا، زبل‌خان همه‌جا» اما پس از باخت، بگرد به این خیال که زبل‌خان را پیدا کنی! «تمدید تحریم» که حتی از سوی وزیر خارجه دولت اعتدال هم، باری پیش از این، «نقض برجام» خوانده شد، اولا پاسخ بهنگام روحانی و ظریف را می‌طلبید، ثانیا پاسخ متناسب با اقدام طرف آمریکایی، که مع‌الاسف، تا لحظه نگارش این یادداشت، نه خبری از «پاسخ بهنگام» شد که 2 روز غیبت‌شان زد و سپس که مثلا حرف زدند، دریغ از «پاسخ متناسب»! پنجشنبه، جمعه شد و جمعه، شنبه و... آقایان اما انگار نه انگار! اساسا همین بوده دست‌فرمان، که می‌بینیم هر چه به دشمن، بیشتر امتیاز می‌دهند، طلبکارتر هم می‌شود! و وقتی این است دست‌فرمان، چرا نشود؟! آن‌هم دشمن آمریکایی؟! دشمن آمریکایی وقتی می‌بیند اقداماتش در حوزه نقض برجام، نه با پاسخ بهنگام روحانی و ظریف مواجه می‌شود، نه با پاسخ متناسب، معلوم است کار را یکسره می‌کند و حکم به «تمدید تحریم» می‌دهد! و شگفتا! حتی همین «تمدید تحریم» هم سبب نمی‌شود آقایان، یک واکنش درست و حسابی به دشمن نشان دهند! همان آقایانی که برای تصویب برجام در داخل، هم خودشان عجله کردند و هم به مجلس فشار آوردند که عجله کند، این روزها که در مواجهه با اقدام دشمن، از قضا نیاز به «عجلوا» است، هیچ معلوم نیست کجا هستند! اینکه دیروز نوشتم به موازات «نقض برجام توسط دشمن»، ما شاهد «نقص برجام توسط دوست» هم هستیم، از همین زاویه است! برجام اگر ناظر بر ایفای حقوق ملت ایران، این‌همه توسط مردمان این سوی میز مذاکرات، «ساکت» و «بی‌واکنش» و «بی‌اهتمام» بسته نمی‌شد، این‌همه توسط دشمنان آن سوی میز مذاکرات، نقض نمی‌شد!
وقتی متولی دستگاه دیپلماسی، حرمتی برای امامزاده حق و حقوق ملت قائل نیست و اصلا معلوم نیست کجا هست، معلوم است دشمن، جری‌تر می‌شود! و جلوتر می‌آید! حالا برگردیم به همان سطور ابتدایی! آقایان! چطور آن روز که توهم زده بودید بستن با کدخدا منجر به لغو همه تحریم‌ها در همان روز توافق می‌شود، به دقیقه نرسیده، برجام را به ملت تبریک گفتید و عکس گرفتید و وعده دادید و خندیدید، حالا اما فراری هستید از پاسخگویی؟! آن‌ هم نه ما، بلکه به دشمن! همان دشمنی که مدعی بودید قبلی‌ها مذاکره با او را بلد نبودند ولی ما این‌کاره‌ایم! چطور وقتی تصور پیروزی داشتید، یک می‌زدیم شما را با لباس رسمی می‌دیدیم،
2 می‌زدیم شما را با لباس نیمه‌رسمی می‌دیدیم، 3 می‌زدیم شما را با گرمکن می‌دیدیم، 4 می‌زدیم شما را در حال اظهار فضل روشنفکرانه می‌دیدیم لیکن الان... راستی! ما چند تا کانال داریم؟! پس دیدید مقایسه سراسر اشتباهی بود که خود را با بچه‌های کمیل و حنظله قیاس می‌کردید که «آنها در سنگر جنگ، مشغول رزم بودند و ما در سنگر دیپلماسی!» سرباز و سردار و سرهنگ و بسیجی و ارتشی و سپاهی هم اگر می‌خواست مثل شما پاسخگو باشد که الان فاتحه مملکت خوانده بود! شما را اما، تنها باید با اهل حقوق و مزایا، آن هم از نوع نجومی آن قیاس کرد! همین شما که الان این‌همه ساکت هستید و اصلا انگار نه انگار، دشمن، حق ملت مظلوم ما را لگدمال کرده، وقتی به حق و حقوق خودتان می‌رسد، یقه‌ها می‌درانید و گردن‌ها کلفت می‌کنید! و تمرد می‌کنید از معرفی حتی یک مدیر نجومی به قوه قضا! پس اصلاح کنم توهم‌تان را! شما در سنگر دیپلماسی، مشغول «رزم با دشمن» نبودید! نشان به هزار نشانه و من‌جمله به همین سکوت اخیرتان! مسخره کردن که حتما بد است لیکن آن فرد قبلی اگر قرار باشد توسط شما مسخره شود به «انشای انقلابی»، بینی و بین‌الله این «املای گلابی» شما مسخره‌تر نیست؟! واقعا اگر قرار بود تحریم، تمدید شود، گلی به جمال غیرت تیم قبلی مذاکرات، که راضی نشدند ذیل اعطای امهات صنعت هسته‌ای به اجنبی، قلب رآکتور اراک با سیمان پر شود! تحریم، تمدید شد و برجام دارای نقص، نقض شد، تا شما باشید این همه خوشبین به قول و قرار فراعنه نباشید! آنچه اثر تحریم را خنثی می‌کند، همانا «تدبیر» است اما تدبیر، آن است که خود ببوید، نه آنکه عطار بگوید! می‌دانید چرا «تدبیر» ندارید؟ چون به قول و قرار فرعون، بیشتر از وعده خدای موسی باور دارید! حالا بفرمایید تحویل بگیرید! این همان فرعونی بود که قول داده بود این بار، از قرارش فرار نکند! آهای آقایِ! موسی با آنکه در خانه فرعون بزرگ شد، امیدش اما به خدا بود! شما که همین‌جا هم بزرگ شدی! والله فرعون، اساسا اعتقادی به صدقه ندارد!