محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه دیروز به آغاز اجرای تحریم کاتسا علیه ایران واکنش نشان داد. او درباره این موضوع به باشگاه خبرنگاران گفت: اقداماتی که آمریکا انجام می‌دهد، نشان‌دهنده سوءنیت آنهاست، آمریکا از ابتدا به روح برجام اعتنایی نداشته است. وزیر امور خارجه کشورمان افزود: آمریکایی‌ها در برخی موارد، مواد 26، 28 و 29 برجام را هم که ضرورت حفظ فضای مناسب برای انجام تعامل با ایران است خدشه‌دار و خلاف برجام عمل کردند. وی با اشاره به اینکه جمهوری اسلامی ایران در مقابل اقدامات آمریکا، اقدام متقابلی را با تصویب قانونی در مجلس شورای اسلامی انجام داد، گفت: هر زمان که منافع تضمین شده ما در برجام تامین نشود، درباره برجام تصمیم خواهیم گرفت و این تصمیمی‌ است که هیات نظارت بر اجرای برجام باید اتخاذ کند. ظریف در پاسخ به این سوال که اگر قانون کاتسا که به مادر تحریم‌ها مشهور است، اجرایی شود، مشخصا چه اقدامی از سوی ایران صورت می‌گیرد، اظهار کرد: برای ما خیلی سر و صدای آمریکایی‌ها مهم نیست، مهم این است که آیا ما از امکاناتی که در برجام هست بهره‌مند می‌شویم یا نه. ظریف در پایان تاکید کرد: به این حرف‌ها نه ما توجه می‌کنیم و نه دنیا، هرگاه اقدامات آمریکا منافع تدوین شده ما در برجام را خدشه‌دار کند، درباره‌اش تصمیم‌گیری می‌کنیم.
به گزارش «وطن امروز»، اظهارات وزیر امور خارجه در واکنش به تحریمی به وسعت اثرگذاری کاتسا به هیج عنوان متناسب نیست. به نظر می‌رسد بانی برجام در وزارت امور خارجه ایران هنوز نتوانسته است واقعیت‌های فعلی مربوط به این توافق را بپذیرد.
محمدجواد ظریف حتی از بیان اینکه مادر تحریم‌ها مفاد 26، 28 و 29 برجام را نقض کرده ابا دارد. به همین دلیل او ترجیح داده است بگوید این مفاد «مخدوش» شده است. اظهارات ظریف در حالی است که یک مرور کوتاه بر تحریم کاتسا نشان می‌دهد با اجرای این تحریم‌ها، مواد یادشده در برجام نقض خواهد شد و تبعات اقتصادی آن به مراتب بیشتر از شرایط قبل از برجام خواهد بود. به عنوان مثال در بخشی از ماده 26 آمده است: «دولت ایالات متحده در چارچوب اختیارات قانونی رئیس‌جمهور و کنگره، از بازگرداندن یا تحمیل مجدد تحریم‌های مشخص شده در پیوست 2 که اعمال آنها را وفق برجام متوقف کرده است، خودداری می‌کند.» در ماده 28 برجام نیز آمده است: «گروه 1+5 همه اقدامات لازم را برای لغو تحریم‌ها به نحو مقتضی به عمل خواهد آورد و از تحمیل مقررات آیین‌نامه‌ای استثنایی یا تبعیض‌آمیز و الزامات شکلی به جای تحریم‌ها و اقدامات محدودیت‌ساز تحت پوشش برجام، خودداری می‌ورزد.»
ماده 29 برجام هم  می‌گوید: «اتحادیه اروپایی و دولت‌های عضو و همچنین ایالات متحده، منطبق با قوانین خود، از هرگونه سیاست با هدف خاص تاثیرگذاری خصمانه و مستقیم بر عادی‌‌سازی تجارت و روابط اقتصادی با ایران، در تعارض با تعهدات‌شان مبنی بر عدم اخلال در اجرای موفقیت‌آمیز برجام خودداری خواهند کرد.» اما یک مرور کوتاه بر بخش‌های 4 و 5 تحریم کاتسا نشان می‌دهد با اجرای این تحریم علیه ایران، عملا اثری از مواد 26،28 و 29 برجام بر جای نخواهد ماند. اگر چه این 2 بخش قانون کاتسا (بخش‌های 4 و 5) به بهانه برنامه موشکی و سپاه اعمال شده اما در عمل به دنبال فروپاشی اقتصاد ایران است. به عبارتی نه‌تنها تحریم‌‌های تعلیق شده در برجام را مجددا علیه ایران اعمال می‌کند بلکه دامنه شمول فعالیت‌‌های اقتصادی قابل تحریم را به حوزه‌‌های خصوصی هم خواهد کشاند. بخش 4 مادر تحریم‌ها که با عنوان «اعمال تحریم‌‌های بیشتر در پاسخ به برنامه موشک‌‌های بالستیک ایران» درج شده، تمام شرکت‌ها و افرادی را که به هر نوعی به برنامه توان دفاع موشکی ایران مرتبط هستند تحریم می‌کند. در این قانون صراحتا قید شده است شخص یا شرکتی که با «هر فعالیتی» به فعالیت‌‌های دولت ایران در رابطه با برنامه موشک‌‌های بالستیک آن یا هر برنامه دیگر ایران در جهت توسعه و استقرار یا نگهداری سیستم‌‌های شلیک تسلیحات کشتار جمعی از جمله هر تلاشی برای تولید، دستیابی، تملک، توسعه، حمل، انتقال یا استفاده از چنین قابلیت‌‌‌هایی کمک مادی کرده باشد یا خطری مادی ایجاد کرده باشد، در فهرست تحریمی SDN قرار خواهد گرفت. این بخش از تحریم به همکاران و حامیان برنامه موشکی بسنده نکرده بلکه در بند 5 از بخش شناسایی موارد تحریمی، صراحتا قید شده است تمام افراد و شرکت‌‌‌هایی که به افراد و شرکت‌های حامی و همکار برنامه موشکی ایران هر نوع خدماتی ارائه می‌دهند، در فهرست تحریمی SDN قرار می‌گیرند. به عبارتی براساس این بخش از تحریم جدید، تمام شرکت‌ها، سازمان‌ها، نهادها و افرادی که به «هر نوعی» با وزارت دفاع ایران همکاری می‌کنند و تشخیص داده شود این همکاری آنها موجب کمک به برنامه موشکی ایران می‌شود، در لیست جدید تحریم‌‌های آمریکا قرار می‌گیرند. علاوه بر آن تمام افراد، شرکت‌ها و سازمان‌‌‌هایی که به این افراد و شرکت‌‌های همکار وزارت دفاع خدمات ارائه می‌دهند نیز تحت تحریم قرار می‌گیرند. نکته قابل تامل این است که فهرست SDN جنبه تحریمی دارد و نه تنبیهی. بر این اساس متناسب با نحوه فعالیت همه این موارد، آنها مجازات خواهند شد؛ از توقیف و بلوکه اموال و دارایی‌ها و نیز لغو روادید گرفته تا قطع همکاری شبکه‌‌های مربوط جهانی با این افراد و شرکت‌ها. اما بخش 5 تحریم کاتسا که مربوط به تحریم سپاه است نمایی کامل‌تر از زمینگیر کردن اقتصاد ایران را نشان می‌دهد. براساس این بخش از کاتسا، ابتدا سپاه و تمام دفاتر و نهادهای مرتبط با سپاه و همینطور تمام شرکت‌‌های همکار سپاه در فهرست تحریم SDN قرار می‌گیرند. سپس افراد و نهادهایی که به نوعی با سپاه همکاری می‌کنند به موجب دستور اجرایی 13224 باید در لیست تحریمی SDN قرار بگیرند. به موجب این دستور اجرایی ابعاد تحریم جدید بسیار زیاد و خارج از تصور است. به عنوان نمونه بیش از 5 هزار شرکت اقتصادی خصوصی با قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) همکاری می‌کنند که براساس دستورالعمل جدید وزارت خزانه‌داری آمریکا خطر قرار گرفتن آنها در این فهرست جدید تحریمی همه آنها را تهدید می‌کند. یا اینکه اگر بانک مرکزی یا بانک ملی به این شرکت‌ها خدماتی ارائه و وزارت خارجه آمریکا این همکاری را شناسایی کند توسط وزارت خزانه‌داری آمریکا در فهرست تحریمی SDN قرار می‌گیرد. این چالش بزرگ اقتصادی با بندهای 26، 28، 29 و 30 برجام که می‌گوید ایران باید از منافع رفع تحریم‌ها علیه بانک مرکزی و نهادهای ذی‌ربط منتفع شود، در تناقض است.
به همین خاطر به این طرح سیاهچاله تحریم می‌گویند. با توجه به قوانین تحریمی، هر فرد و نهادی که در فهرست تحریمی SDN قرار بگیرد مشمول تحریم‌‌های ثانویه بانکی شده و ارتباط آن با شبکه بانکی جهانی قطع می‌شود. تصویب تحریم‌‌های جدید تمام آثار حداقلی برجام را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و به طور خاص بر روابط بانک‌‌های خارجی با ایران اثر منفی جدی خواهد داشت و این روابط به صفر نزدیک می‌شود. از طرفی پدیده خودتحریمی در کشور تحریک خواهد شد، آمریکا با این طرح می‌خواهد نهادهای امنیتی و اطلاعاتی ایران توسط فعالان اقتصادی تحریم شوند.   دامنه تبعات اقتصادی تحریم سپاه پاسداران بسیار زیاد و غیرقابل برآورد است. تنها در حوزه قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا(ص) حدود 160 هزار نفر در سطوح مختلف در حال فعالیت هستند. فعالیت‌‌های سازندگی این قرارگاه شامل حوزه نفت، گاز و پتروشیمی، عمران و صنعت و همچنین محرومیت‌زدایی است.
کاتسا یکی از اسناد پاره شدن برجام
اجرای تحریم کاتسا علیه ایران در واقع ایجاد یک بستر بزرگ تحریمی علیه اقتصاد کشور است. در این گزارش تنها به صورت مختصر به برخی تبعات تحریم کاتسا در اقتصاد ایران اشاره شده است. واقعیت این است که مادر تحریم‌ها بی‌سابقه‌ترین رژیم تحریمی علیه ایران است و از آنجا که این قانون خود به خود مولد تحریم‌های گسترده و فراگیر علیه بخش‌های دولتی و خصوصی اقتصاد ایران است، باید نسبت به آن تدبیر جدی داشت. بنابراین باید رژیم تحریم‌های کاتسا را فراتر از مقوله برجام دید، نه اینکه برای توجیه برجام، تلاش کرد خطرات و تبعات بی‌سابقه این تحریم در ایران را سانسور کرد. متاسفانه از آنجا که مسؤولان و بانیان به بار آمدن برجام، از تصمیم‌گیران نحوه مقابله با مادر تحریم‌ها نیز هستند، این نگرانی‌ وجود دارد که برای تخفیف تحریم‌های جدید آمریکایی‌ها، روایت واقعی از این تحریم‌ها به مقامات کشور ارائه نشده است.  به نظر می‌رسد مسؤولان و در راس آنها شورایعالی امنیت ملی باید یک تصمیم اساسی درباره نحوه مقابله با تحریم کاتسا اتخاذ کنند. اقتصاد کشور به واسطه مادر تحریم‌ها بر لبه پرتگاه قرار گرفته است. باید بدون توجه به تلاش‌های حزبی و سیاسی که درصدد کوچک‌انگاری تحریم‌های کاتسا هستند، یک اقدام مقتدرانه برای دفاع از امنیت کشور اتخاذ کرد. اقدامی که در متن آن، سرنوشت برجام، عنصری تعیین‌کننده‌ نباشد.
 

گروه اقتصادی: طرح سوال از روحانی در مجلس با اصرار نمایندگان سوال‌کننده سرانجام به کمیسیون اقتصادی مجلس رفت تا در صورت تصویب در کمیسیون در صحن علنی به رای گذاشته شود. به گزارش «وطن‌امروز»، طرح سوال از روحانی از اواخر بهار امسال مطرح شد و بیش از 100 نماینده مجلس آن را امضا کردند، البته علی مطهری، نماینده تهران حدود یک ماه پیش اعلام کرد شاید لاریجانی صلاح نمی‌داند طرح سوال از رئیس‌جمهور مطرح شود اما با شدت گرفتن انتقادات سپرده‌گذاران موسسات مالی سرانجام این طرح به کمیسیون اقتصادی ارجاع داده شد. صبح دیروز جلسه سوال‌کنندگان از رئیس‌جمهور با حضور آقای مطهری و ۱۸ نماینده برگزار شد. علی وقفچی درباره سوال ازرئیس‌جمهور در رابطه با تعیین تکلیف وضعیت موسسات مالی و اعتباری کشور، گفت: جلسه امروز قانونا نباید برگزار می‌شد و رئیس مجلس باید حدود 3 ماه پیش این مساله را مستقیما به کمیسیون مربوط ارجاع می‌داد ولی به دلیل اصرار به حل موضوع به صورت تعاملی و تفاهمی این کار صورت نگرفت. نماینده مردم زنجان و طارم در مجلس افزود: دوستان نماینده نظرشان بر این بود که بانک مرکزی عزم و اراده کافی برای حل این مساله و مشخص‌کردن تکلیف موسسات مالی و اعتباری ندارد. به‌رغم این اعتقاد، ۱۸۰ نماینده، سوال از رئیس‌جمهور را طی مراحل قانونی امضا کردند، لذا مجلس باید به عنوان نماد قانون، مجری قانون باشد و سوال را در دستور کار قرار دهد. وی افزود: بر اساس آیین‌نامه مجلس، اگر یک‌چهارم از نمایندگان موضوعی را به عنوان سوال از رئیس‌جمهور مطرح و آن را امضا کنند، باید در اسرع وقت به کمیسیون مربوط فرستاده شود که این اتفاق رخ نداد تا اینکه جلسه‌ای با حضور مطهری و تعدادی از دوستان سوال‌کننده تشکیل شد. وی اضافه کرد: در جلسه امروز، نمایندگان با تبادل‌نظر و بحث و جدال کاری به نتیجه نهایی رسیدند و قرار بر این شد که این موضوع به کمیسیون اقتصادی ارجاع شود. وقفچی در پایان گفت: تعیین‌تکلیف موسسات مالی و اعتباری کشور یکی از اساسی‌ترین دغدغه‌های کشور محسوب می‌شود. به عنوان یک نگاه و چالش ملی، دولت حتما باید به این مساله توجه داشته باشد و باید به رای نمایندگان احترام بگذارد، چرا که امروز ما باید علاوه بر حمایت از سرمایه‌گذاری داخلی در راستای جذب سرمایه‌گذاران خارجی نیز گام‌های بلندی برداریم. ما باید به این مساله توجه داشته باشیم که اعتماد مردم بزرگ‌ترین سرمایه اجتماعی هر ملت است و نباید بگذاریم خدای ناکرده این اعتماد لکه‌دار شود و در نهایت از بین برود که مطمئنا عواقب ناگواری را در پی دارد. همچنین سخنگوی هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی آخرین وضعیت سوال از رئیس‌جمهور درباره موسسات مالی و اعتباری را تشریح کرد. به گزارش خانه ملت، بهروز نعمتی  با اشاره به وضعیت سوال نمایندگان از رئیس‌جمهور درباره عدم پرداخت مطالبات سپرده‌گذاران کاسپین و برخی مؤسسات مالی و اعتباری دیگر، گفت: پیش از این آقای پزشکیان مأمور شد با وزرای مربوط و رئیس بانک مرکزی به مشکل سپرده‌گذاران رسیدگی کند که راه‌حل‌هایی نیز ارائه شد. نماینده مردم تهران تصریح کرد: بعد از عدم نتیجه‌گیری از این طریق، دکتر لاریجانی از طریق سران 3 قوه وارد شد که مشکل عمده برطرف شد، یعنی مشکل بیش از ۹۵ درصد سپرده‌گذاران که تا ۲۰۰ میلیون تومان طلبکار بودند، حل شده است. وی افزود: بانک مرکزی باید طی این چند روز مشکلات سپرده‌گذاران را زودتر برطرف کند، چون موافقت سران 3 قوه را نیز دارد لذا اگر باز کوتاهی شود و مطالبات از سوی بانک مرکزی به عنوان آخرین اقدام پرداخت نشود، دوباره سوال از رئیس‌جمهور در مسیر قرار می‌گیرد. از سویی نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی پیشنهاد کرد کمیته مشترکی از نمایندگان مردم، قوه قضائیه و بانک مرکزی برای توجه به مطالبات سپرده‌گذاران موسسات مالی تشکیل شود. طیبه سیاوشی در بیست‌وسومین نمایشگاه مطبوعات و خبرگزاری‌ها در گفت‌وگویی با اشاره به اعتراضات مردمی سپرده‌گذاران موسسات مالی، اظهار داشت: به نظر من اعتماد مردم در این موضوع قدری از بین رفته و حالا قوه قضائیه باید این اعتماد را بازسازی و به نحوی ورود کند که ارتباطی با سپرده‌گذاران برقرار شود. وی افزود: وقتی با بانک مرکزی، قوه قضائیه و سپرده‌گذاران معترض صحبت می‌کنیم 3 مساله متفاوت مطرح می‌شود. هر کدام از اینها کار خود را انجام می‌دهند اما خروجی کار بین مردم دیده نمی‌شود. در حالی که گفته شده مشکل سپرده‌گذاران تا ۱۰۰ میلیون تومان حل می‌شود اما آنها مطالبات‌شان را دریافت نکرده‌اند یا بعضا اعتماد نمی‌کنند که مدارک‌شان را ارائه کنند و بعد چیزی به آنها داده شود که نتوانند ثابت کنند چقدر طلب دارند. این نشان می‌دهد اشکالی وجود دارد. نماینده مجلس یادآور شد: به سپرده‌گذاران گفته شده می‌توانند به شعب مراجعه کنند و مبالغ‌شان را بگیرند اما آنها می‌گویند مراجعه کردیم ولی مبلغی پرداخت نشده، حتی آنها راضی شدند مبالغ‌شان را به صورت خرد تحویل بگیرند. عضو کمیسیون فرهنگی مجلس خاطرنشان کرد: اینکه در برخی موارد خبری اعلام می‌شود که مشکل سپرده‌گذاران حل شده باید یک برون‌داد و نمود عینی داشته باشد. در حال حاضر سپرده‌گذاران از وضعیت راضی نیستند و پول‌شان را دریافت نکرده‌اند. به هر حال شرایط اقتصادی کشور به گونه‌ای است که مردم را به سمت برخورد تندتر سوق می‌دهد؛ این اعتراضات هر روز بیشتر می‌شود و ما باید برای آن چاره‌اندیشی کنیم.
 پرداخت 200 میلیونی
رئیس کل بانک مرکزی از پرداخت تا سقف ۲۰۰ میلیون تومان برای تمام سپرده‌گذاران کاسپین در روزهای آینده خبر داد. سیف درباره آخرین وضعیت پرداختی‌ها در موسسه اعتباری کاسپین و توقیف اموال آن گفت: مطالبات سپرده‌گذاران تا سقف ۲۰۰ میلیون تومان در حال پرداخت است ولی در میانه دوره پرداخت به دلیل برخی احکام صادره موانعی ایجاد شد که با ورود مقامات ارشد قوه قضائیه این موانع رفع شده و ظرف روزهای آینده شاهد آن خواهیم بود که تا سقف ۲۰۰ میلیون تومان قابلیت پرداخت برای تمام سپرده‌گذاران را خواهد داشت. سیف ادامه داد: پرداخت بالای ۲۰۰ میلیون تومان به شناسایی اموال و دارایی‌ها بستگی دارد که این اقدام نیز به سرعت تحت نظارت مرجع قضایی در حال پیگیری است. اظهارات سیف مبنی بر پرداخت سپرده‌های 200 میلیونی در حالی است که برخی سپرده‌گذاران در تماس با «وطن‌امروز» عنوان کردند کاسپین فقط 20 درصد سپرده‌های تا 200 میلیونی را پرداخت می‌کند و پرداخت مابقی را به آینده موکول می‌کند. در این زمینه علی وقفچی طراح سوال از رئیس‌جمهور به «وطن‌امروز» گفت: بانک مرکزی همواره در گزارش‌های خود عنوان می‌کند سپرده‌گذاران 100 میلیونی تعیین تکلیف شده‌اند اما نمی‌گوید پولی پرداخت نشده یا خیلی ناچیز پرداخت شده است. وی افزود: مثلا سپرده‌گذاران تا 100 میلیونی کاسپین شاید فقط 10 میلیون تومان گرفته باشند اما در گزارش‌ها عنوان می‌شود سپرده‌گذاران تا 100 میلیونی تعیین تکلیف شدند و مثلا 95 درصد سپرده‌گذاران مشکل‌شان حل شده است. در حالی که واقعیت چیز دیگری است. اگر پرداخت‌ها انجام شده اسناد آن را دولت منتشر کند. وقفچی در پایان گفت: اگر دولت خط اعتباری به کاسپین داده این موسسه باید به سرعت پول مردم را بدهد و اگر نمی‌دهد این موسسه را بازخواست کند. اگر هم خط اعتباری صورت نگرفته که چرا در گزارش خود به سایر قوا و نمایندگان مجلس اعلام می‌کند مشکل آنها برطرف شده است؟
 

در پی رسوایی کوین اسپیسی، کمپانی نتفلیکس فصل ششم را نقطه پایان «خانه پوشالی» اعلام و آکادمی بین‌المللی تلویزیون تجلیل از این بازیگر را لغو کرد. به گزارش سینماپرس، ماجرای رسوایی‌هایی پی در پی هالیوود هر روز گسترده‌تر می‌شود و در تازه‌ترین نمونه دامن یکی از سرشناس‌ترین بازیگران را گرفته است. کوین اسپیسی، بازیگر برنده جوایز مختلف سینمایی و یکی از سرشناس‌ترین چهره‌های هالیوود با اتهام سوءاستفاده جنسی از فردی زیر سن قانونی روبه‌رو شده است. مطرح شدن این اتهام از سوی آنتوی رپ، بازیگر «پیشتازان فضا» و واکنش دستپاچه و البته به باور بسیاری توهین‌آمیز کوین اسپیسی آنقدر سریع گسترده شد که ترکش‌های آن حتی به کمپانی نتفلیکس و سریال پرطرفدار «خانه پوشالی» هم اصابت کرد. حال به روایت ورایتی، نتفلیکس تصمیم گرفته است داستان «خانه پوشالی» را در فصل ششم به پایان برساند. فصل ششمی که قرار است در سال 2018 به دست مخاطبان برسد. کوین اسپیسی ستاره و یکی از تهیه‌کنندگان سریال «خانه پوشالی» در شبکه نتفلیکس است که از سال 2013 تاکنون هواداران پروپاقرصی پیدا کرده است. البته این تنها نتیجه رسوایی کوین اسپیسی نیست، چرا که آکادمی بین‌المللی تلویزیون نیز اعلام کرده  اهدای جایزه به کوین اسپیسی را لغو کرده است. در بیانیه آکادمی بین‌المللی تلویزیون آمده است: «آکادمی بین‌المللی اعلام می‌کند به دلیل رویدادهای اخیر از کوین اسپیسی با اهدای جایزه بنیانگذاران امی تقدیر نخواهد کرد».
 

سیدیاسر جبرائیلی: اگر بپذیریم اصلی‌ترین دغدغه انقلاب اسلامی در عصر حاضر، «تشکیل دولت اسلامی»‌ است، باید به این 2 پرسش پاسخ دهیم که اولا کدام موانع، میان حرکت انقلابی مردم ایران و هدف «دولت اسلامی» فاصله ایجاد کرده است؟ و ثانیا لوازم پیمودن این مسیر و کاهش آن فاصله کدام است؟ بلاتردید اگر میان نخبگان جریان انقلابی درباره پاسخ این پرسش‌ها اجماع وجود نداشته باشد، فرآیند حرکت به سمت دولت اسلامی دچار کندی و اخلال خواهد شد.
باید گفت متاسفانه این اجماع تاکنون آنگونه که باید حاصل نشده و هرچند مباحثه‌کنندگان درباره چیستی موانع اشتراک نظر دارند اما اولا درباره کارکرد موانع و ثانیا پیرامون مسیری که باید برای رفع موانع و تدارک لوازم تشکیل دولت اسلامی طی شود، اختلاف نظر وجود دارد.
همگان اتحاد نظر دارند که «لیبرالیسم»، دشمن و مانع اصلی تحقق دولت اسلامی است؛ چه، متفق‌القولیم که از آغاز نهضت اسلامی به رهبری امام خمینی(ره)، لیبرال‌ها با این نهضت زاویه داشته‌اند. آنها همواره به این گفته «فردریش هایک» معتقد بوده‌اند که «یک حکومت اقتدارگرا ممکن است بر اساس اصول لیبرالی عمل کند»، لذا با سلطنت پهلوی مشکلی مبنایی نداشتند و به شرط برخی «اصلاحات لیبرالی»، اصل آن را پذیرفته بودند اما از آنجا که تعارض لیبرالیسم با نظام اسلامی بسیار گسترده‌تر از تباین این مکتب با نظام سلطنتی است، مطالبه «اصلاحات لیبرالی» را به شکلی بسیار رادیکال‌تر در نظام اسلامی ادامه دادند.
از همان ابتدا با اصل جمهوری اسلامی مخالفت کردند، سخن از جمهوری دموکراتیک گفتند و هنگامی که در رفراندم فروردین 58 شکست خوردند، همه ظرفیت خود را به میدان آوردند تا قانون اساسی نظام جدید بر اساس قوانین اسلام نوشته نشود. پیرو ناکامی در مقابله با تشکیل نظام اسلامی، وارد فاز جلوگیری از تشکیل «دولت اسلامی» شدند.
تا اینجا میان ما و دوستان‌مان اختلافی نیست. اختلاف نظر آنجاست که برخی دوستان انقلابی معتقدند شیوه مانع‌تراشی لیبرال‌ها در مسیر تحقق دولت اسلامی، تصرف نهادهای انتخابی توسط افراد غیرانقلابی و لیبرال و سپس اجرای سیاست‌های لیبرالی در حوزه اقتصاد و فرهنگ و سیاست خارجی و... است، لذا برای رفع این مانع، باید تلاش کرد و در انتخابات به پیروزی رسید اما ما معتقدیم مانع‌تراشی در مسیر تشکیل دولت اسلامی، فراتر از حضور لیبرال‌ها در نهادهای انتخابی است. هدف لیبرال‌ها، مقابله با رویکرد و عملکرد اسلامی و ممانعت از تحقق برنامه‌های اسلامی در سطوح مختلف حاکمیتی است و چه در قدرت باشند و چه نباشند، از ابزارهای مختلف برای لیبرالیزه کردن رفتار نهادها استفاده می‌کنند. لیبرال‌ها قصد دارند نهادهای قدرت در مسیر ارزش‌های لیبرالیسم حرکت کنند و دولت‌سازی اسلامی مستلزم این است که نهادهای مذکور در مسیر اسلامی پیش روند. اگر بخواهیم صریح‌تر باشیم، باید بگوییم لیبرال‌ها همه ابزارهای خود را به کار می‌گیرند که کشور نه تنها در جهتی که رهبری انقلاب ترسیم می‌کنند، ‌حرکت نکند، بلکه مسیر مخالف طی شود. طبیعتا هنگامی که به قدرت می‌رسند، یکسری «ابزارهای اختصاصی» ‌در اختیارشان قرار می‌گیرد اما برای پیشبرد مقصود خود، ‌نه هیچ‌گاه معطل تصاحب دولت و مجلس بوده‌اند و نه لیبرالیزه کردن رفتار نهادها را محدود به دستگاه تحت امر خود کرده‌اند، لذا مبارزه انتخاباتی، تنها یکی از حوزه‌های منازعه با لیبرالیسم است و عرصه اصلی، نه «کسب قدرت» که «هدایت قدرت» است. ما بر این باوریم که جریان انقلابی حتی در دورانی که خارج از قوای مجریه و مقننه قرار دارد، ابزارهای بسیار قدرتمندتری برای هدایت نهادها در ریل انقلاب اسلامی و جامه عمل پوشاندن به مطالبات و منویات رهبر انقلاب در اختیار دارد.
این اختلاف نظر، باعث شده است حامیان رویکردی که مبارزه با لیبرالیسم را محدود به رقابت انتخاباتی می‌داند و البته طیف غالب و صاحب ابزار و امکان جریان انقلابی است، تا حدود زیادی از مساله «هدایت قدرت» غفلت کند. نتیجه این رویکرد این است که اولا مساله و دغدغه تشکیل دولت اسلامی، به قوای مجریه و مقننه محدود می‌شود و سایر دستگاه‌ها در دایره توجه قرار نمی‌گیرند و ثانیا در صورت پیروزی انتخاباتی جریان رقیب، جریان انقلابی در لاک انفعال فرو می‌رود و از ابزارهای قدرتمندی که در اختیار دارد برای هدایت طیف حاکم در ریل انقلاب اسلامی و اجرای سیاست‌ها و تحقق اهداف نظام، استفاده نمی‌کند یا به صورت بسیار محدود این راهبرد را در پیش می‌گیرد.
جدیت و تلاش لیبرال‌ها در «هدایت قدرت» حقیقتا تحسین‌برانگیز و درس‌آموز است. بررسی رفتار سیاسی این طیف در طول تاریخ انقلاب اسلامی نشان می‌دهد برای لیبرال‌ها، هدایت قدرت برای محقق کردن ارزش‌های لیبرالی بر کسب قدرت اولویت دارد و چه منتخب مردم باشند چه نباشند، برای تحقق گام به گام ارزش‌های لیبرالیسم همه ابزارهای خود را با تمام ظرفیت به میدان می‌آورند. آنان نیک می‌دانند اگر بتوانند رفتار نهادها را لیبرالیزه کنند، مسیر تصرف قدرت برای‌شان هموارتر می‌شود. جالب اینکه لزوما در پی تحقق آمال خود در سطوح کلان نظام نیستند و در هر مساله کوچک و کم‌اهمیتی نیز که پای ارزش‌ها و اصول لیبرالیسم در میان باشد، تمام ظرفیت خود را بسیج می‌کنند. مساله اخیر راهیابی یک غیرمسلمان به شورای اسلامی شهر یزد، نمونه‌ای در دسترس از این موارد است که همه توان جریان لیبرال به کار گرفته شد تا یک گام، ولو بسیار کوچک، به نفع ارزش لیبرالی «برابری مذهبی» برداشته شود و انقلاب اسلامی در اصول خود یک قدم عقب‌نشینی کند.
هدف از بیان مثال بالا، این نیست که از فردا همه ظرفیت جبهه انقلاب بسیج شود تا فی‌المثل فلان هدف نازل راهیابی یک فرد غیرمسلمان به شورای اسلامی محقق نشود. از قضا در بسیاری از موارد باید از تبدیل شدن این موارد به مساله اصلی کشور جلوگیری کرد تا مبادا از مسائل اصلی در این منازعه تاریخی میان اسلام سیاسی و لیبرالیسم غفلت شود و سنگرهای بزرگ‌تری از فتح باز بماند یا از دست برود. غرض از این تمثیل، درس‌آموزی از لیبرال‌ها در عزم راسخ آنها در «هدایت قدرت» برای تحقق ارزش‌های لیبرالیسم است. این جماعت شب‌ها با این دغدغه سر بر بالین می‌گذارند که فردا یک قدم، ولو در سطح روابط شخصی خود، برای عقب راندن اسلام و پیش بردن آمال لیبرالیسم بردارند.
در این سو اما متاسفانه نگاه انتخاباتی طیف غالب جریان انقلابی به منازعه با لیبرالیسم، تا حدودی ما را از مساله هدایت قدرت غافل کرده است؛ نه آنگونه که باید از ابزارهای قدرتمند موجود بدین منظور بهره‌برداری می‌شود و نه دغدغه گسترش کم و کیف ابزارهای هدایت قدرت وجود دارد. در چنین وضعیتی،‌ وقتی فی‌المثل رهبر انقلاب می‌فرمایند واردات کالای مشابه داخلی باید حرام شرعی و قانونی اعلام شود، یا هنگامی که می‌فرمایند متخلفان پرونده حقوق‌های نجومی باید برکنار شده و به اشد مجازات برسند، این نگاه وجود ندارد که جبهه انقلاب باید تمام ظرفیت خود را بسیج کند تا این دستورها در یک مدت زمان مشخص عملی شود و یک گام به سمت دولت اسلامی نزدیک‌تر شویم و سپس سراغ اجرای دستور بعدی برویم. متاسفم که بگویم به همان اندازه که لیبرال‌ها می‌توانند از ماجرای آقای سپنتا نیکنام،‌ یا کنسرت، یا ورود زنان به ورزشگاه‌ها مساله بسازند، زمین بازی تعریف کنند و از شخصیت‌های جبهه انقلاب نیز بازی بگیرند، ما در این سو از مساله‌های اساسی مانند آنچه اشاره شد، غفلت می‌کنیم.
جوان مومن انقلابی اگر حرکت به سوی دولت اسلامی بر مبنای رهنمودهای ولایت را از همان نقطه‌ای که خود قرار دارد آغاز کند، سپس به «پیرامون ممکن» خود بپردازد و در گام بعدی متشکل شود و محیط‌های بزرگ‌تر را تحت تاثیر قرار دهد، بسیار موفق‌تر از آن خواهد بود که منتظر یک انتخابات دیگر بماند تا بلکه طیفی از جریان خودی به قدرت اجرایی و تقنینی برسد و «شاید» یک «موقعیت رسمی» برای یک حرکت انقلابی پیش بیاید. این نگاه انتخاباتی به دولت‌سازی اسلامی، باعث شده است ما نه‌تنها از ظرفیت‌های عظیمی که در اختیار داریم برای هدایت قدرت بهره نبریم، بلکه از یک واقعیت مهم نیز غفلت کنیم که بخش قابل‌توجهی از گام‌هایی که باید برای تحقق دولت اسلامی برداشته شود، مربوط به نهادهای حاکمیتی است و در این نهادها نیز اشکالات و ضعف‌های جدی وجود دارد.
ما ابتدا باید بپذیریم منازعه اصلی درباره دولت‌سازی اسلامی در این باره نیست که کدام طیف بر کرسی‌های قدرت انتخابی تکیه زند، بلکه مساله این است که رفتار دستگاه‌ها بر سر کدام اصول و معیارها باشد. دوستان ما قبول کنند هدایت هر طیف حاکمی در ریل انقلاب اسلامی ممکن است. ابزارهای کافی هم برای این هدایت وجود دارد و همین امر، ضمن پیشبرد اهداف انقلاب اسلامی، جریان انقلابی را در عرصه انتخابات نیز تقویت خواهد کرد. البته عکس این گزاره نیز صادق است. هرگاه ما در هر نهادی اجازه عدول از اصول را دادیم و به آن راضی شدیم یا در برابر آن سکوت کردیم، لیبرالیسم را در عرصه انتخابات نیز تقویت کرده‌ایم. اتفاقا رابطه جریان انقلابی با مردم نیز از آنجا به سردی گرایید که در دوران ریاست‌جمهوری مرحوم هاشمی رفسنجانی، این عدول از اصول پایه‌گذاری شد و به‌رغم انتقادات و مطالبات جدی رهبر انقلاب از دستگاه اجرایی، به جای تلاش برای هدایت دستگاه اجرایی در ریل انقلاب، توجیه سیاست‌ها و برنامه‌های دولت کارگزاران در میان مردم، تحت عنوان «دفاع از نظام»، کارویژه بخشی از بدنه حزب‌الله شد.
کاهش فاصله ما با دولت اسلامی، مستلزم شناخت ما از بایدها و نبایدهایی است که در رابطه با سطوح مختلف حاکمیت، به روشنی از سوی رهبر انقلاب اسلامی تشریح شده است. مرحله پس از حصول این شناخت، اقدام به شناسایی و به‌کارگیری همه ظرفیت‌های موجود برای تحقق این بایدها و نبایدهاست. جوان مومن انقلابی برای انجام این مهم، لزوما نیازی به تکیه زدن به کرسی‌های مسؤولیت ندارد.

گروه سیاسی: موعد اجرای مادر تحریم‌ها علیه ایران دیروز فرارسید و وزارت خزانه‌داری آمریکا با انتشار بیانیه‌ای آغاز اجرای این تحریم‌ها علیه ایران را اعلام کرد. مادر تحریم‌ها که به عنوان تحریم کاتسا نیز شناخته می‌شود (مقابله با دشمنان آمریکا از طریق تحریم‌ها) 4 مردادماه در مجلس نمایندگان و 6 مرداد در سنای آمریکا به تصویب 98 درصدی رسید. دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا نیز این رژیم بی‌سابقه تحریم علیه ایران را 11 مردادماه امضا کرد تا روند قانونی شدن آن اغاز شود. 90 روز پس از امضای ترامپ حالا با بیانیه وزارت خزانه‌داری آمریکا، این تحریم‌ها رسما علیه ایران اجرا می‌شود. بر این اساس، وزارت خزانه‌داری آمریکا در بیانیه‌ای اعلام کرد به منظور گنجاندن تحریم‌های مرتبط با «تروریسم» علیه مقام‌ها، مأموران یا وابستگان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، دستورالعمل اجرایی این وزارتخانه را اصلاح کرده است.  دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا به عنوان نهاد مسؤول اجرای تحریم‌های اقتصادی و تجاری در راستای سیاست خارجی و امنیت ملی آمریکا  می‌گوید این اصلاح را به منظور اجرایی کردن بند  105 (ب) از «قانون مقابله با دشمنان آمریکا از طریق تحریم‌ها» (کاتسا) انجام داده است.  بند 105 کاتسا، رئیس‌جمهور آمریکا را ملزم می‌کند ظرف 90 روز بعد از اجرایی شدن این قانون، اشخاص خارجی که مقام‌ها، مأموران یا وابستگان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تشخیص داده می‌شوند را هدف تحریم‌های مرتبط با «تروریسم» قرار دهد. در بیانیه نهاد آمریکایی تصریح شده این قانون، بعد از چاپ در نشریه دولت فدرال آمریکا در روز سه‌شنبه 31 اکتبر سال 2017 (دیروز) اجرایی خواهد شد. به گزارش «وطن امروز»، رژیم تحریمی مادر تحریم‌ها یا همان کاتسا بی‌سابقه‌ترین بستر تحریمی علیه ایران است. بخش عمده‌ای از این تحریم مربوط به ایجاد محدودیت برای برنامه دفاع موشکی و سپاه پاسداران است. کارشناسان می‌گویند این تحریم‌ها به بهانه برنامه موشکی و سپاه پاسداران به دنبال آن است تا اقتصاد کشور را مورد هدف قرار دهد. در بخش مربوط به تحریم‌های موشکی و سپاه صراحتا قید شده است که همه افراد و شرکت‌هایی که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم نقشی در برنامه موشکی ایران یا فعالیت‌های سپاه داشته باشند مورد تحریم قرار می‌گیرند. این تحریم حتی فراتر از این رفته و تصریح کرده تمام افراد و شرکت‌هایی که به نوعی با افراد و شرکت‌های همکار برنامه موشکی و سپاه در ارتباط باشند نیز مورد تحریم قرار می‌گیرند. بر اساس اظهارات کارشناسان، آمریکایی‌ها با این تحریم، بستری فراهم کرده‌اند تا دولت ایران را فلج و اقتصاد کشور را زمینگیر کنند.
سرلشکر جعفری: هدف آمریکا اقتصاد ایران است
فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در واکنش به آغاز اجرای تحریم کاتسا علیه ایران گفت که این تحریم تنها به دنبال هدف قراردادن سپاه و برنامه موشکی نیست بلکه می‌خواهد اقتصاد ایران را هدف قرار دهد. سرلشکر محمدعلی جعفری گفت ایران هم حجم موشک‌های خود را انبوه‌تر می‌کند و هم دقت و برد این موشک‌ها را افزایش خواهد داد. سرلشکر جعفری ظهر دیروز سه‌شنبه در همایش جهان بدون ترور که در مجتمع فرهنگی سرچشمه تهران برگزار شد با بیان اینکه ملت ایران امروز با همه وجود قدر توانمندی‌های دفاعی در عرصه‌های مختلف را می‌داند، گفت: امروز ملت ایران توان دفاعی و موشکی را مثل ناموس خود دوست دارد و به آن علاقه دارد. به گزارش تسنیم، فرمانده کل سپاه با اشاره به اجرای طرح کاتسا علیه ملت ایران، اضافه کرد: آمریکایی‌ها سعی دارند به بهانه توان دفاعی و موشکی ایران این طرح را علیه سپاه اجرا کنند، اگرچه ماهیت این طرح اقتصاد ایران را هدف گرفته و سپاه و توان دفاعی موشکی بهانه است و آنها اقتصاد ایران را هدف گرفته‌اند. سرلشکر جعفری تصریح کرد: آمریکایی‌ها مطمئن باشند هر چه فشار اقتصادی و تحریم را بیشتر کنند عزم ملت در توانایی دفاعی بیشتر خواهد شد و حجم موشک‌ها انبوه‌تر می‌شود و برد و دقت موشک‌ها نیز بیشتر می‌شود. فرمانده کل سپاه با اعلام اینکه ملت ایران خودش را برای امتحانات بزرگ‌تر آماده می‌کند، گفت: آنها باید منتظر تبعات اقدامات خود و به دنبال جمع کردن آبروی ریخته خود در دنیا باشند.
سرلشکر جعفری در حاشیه همایش «جهان بدون ترور»
در جمع خبرنگاران نیز گفت: وقتی آمریکا و غرب نظام جمهوری اسلامی ایران را با وجود تحریم‌ها و فشارهای متعدد همچنان در مسیر گذشته خود می‌بینند، می‌خواهند با استفاده از تجربه‌های گذشته و موفقیت‌های نسبی که به خیال خودشان در برجام به دست آوردند دوباره تحریم‌های اقتصادی را به بهانه توان دفاعی و موشکی علیه ایران اعمال کنند. وی ادامه داد: مردم ایران،‌ آمریکا را بخوبی می‌شناسند و به دلیل بدعهدی‌ها و فریبکاری‌های آنان اعتمادشان را به کلی نسبت به آمریکا از دست داده اند. سرلشکر جعفری با بیان اینکه فشارهای آمریکا برای کشاندن ایران به پای میز مذاکره یا واداشتن ایرانیان به سازش موجب فریب خوردن ملت ما نمی‌شود، تصریح کرد: مردم ایران، مردمی غیرتمند هستند که اگر خون‌شان به جوش آید به بدترین نحو ممکن از متجاوزان انتقام می‌گیرند و امروز توان موشکی و دفاعی ایران همچون ناموس‌شان برای‌شان ارزشمند است. فرمانده کل سپاه درباره افزایش برد موشک‌های ایران، اظهار داشت: برد موشک‌های‌مان 2 هزار کیلومتر است که البته قابل افزایش است اما این توان و برد موشکی را برای جمهوری اسلامی کافی می‌دانیم چون بیشتر منافع و نیروهای آمریکایی در شعاع همین برد موشکی قرار دارد.
 

حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای در حکمی با تشکر از زحمات حجت‌الاسلام ناطق نوری، جناب آقای حسین فدایی را به‌عنوان مسؤول دفتر بازرسی رهبری منصوب کردند. به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای، متن حکم رهبر انقلاب اسلامی به شرح زیر است:
بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم
جناب آقای حسین فدایی دام توفیقه
دفتر بازرسی بخش حساس و مفیدی از مجموعه‌ منتسب به این حقیر است و اکنون که جناب حجت‌الاسلام آقای ناطق نوری از مسؤولیت آن کناره‌گیری کرده‌اند، با تشکر از زحمات چندین‌ ساله ایشان، این مسؤولیت را به جنابعالی می‌سپارم. شرح رابطه‌ سازمانی و وظائف در حکم صادره از دفتر اینجانب ذکر شده است. ان شاءالله موفق باشید.
سید علی خامنه ای، 7 آبان 96
 

جانشین ستاد اربعین ناجا با اعلام اینکه احتمال دارد  امسال بیش از 5/2 میلیون ایرانی در پیاده‌روی اربعین حسینی شرکت کنند، از پیش‌بینی افزایش ۲۰ درصدی زائران ایرانی عتبات عالیات در ایام اربعین حسینی خبر داد. سردار محمد بابایی در گفت‌وگو با تسنیم، با اشاره به برنامه‌ریزی‌های انجام شده برای خدمت‌رسانی بیشتر و تسهیل در ارائه خدمات به زائران اربعین حسینی اظهار کرد: بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده، ستاد گذرنامه با افزایش ساعت کاری از 7:30 صبح تا 20 هر شب آماده ارائه خدمات به زائران اربعین است و دفاتر پلیس‌+10 هم تا ساعت 18 مدارک متقاضیان را اخذ می‌کنند. جانشین ستاد اربعین ناجا گفت: با توجه به استقبالی که برای حضور در پیاده‌روی اربعین شده است پیش‌بینی می‌شود امسال 15 تا 20 درصد به تعداد زائران ایرانی عتبات عالیات در ایام اربعین افزوده شود. به گفته بابایی، برآوردها حاکی از آن است که امسال بیش از 2/5 میلیون ایرانی طی پیاده‌روی اربعین حسینی وارد خاک عراق خواهند شد.
مرز خسروی همچنان بسته است
همچنین سخنگوی ستاد اربعین گفت: مرز خسروی همچنان به دلیل نبود آمادگی از سوی طرف عراقی به روی زائران اربعین بسته است. شهریار حیدری در گفت‌وگو با مهر با بیان اینکه تمام مقدمات بازگشایی مرز اربعین از سوی کشورمان به انجام رسیده است، افزود: این مرز همچنان به روی زائران اربعین بسته است. وی درباره دلایل طرف عراقی برای ممانعت از بازگشایی مرز خسروی، تاکید کرد: به طور طبیعی هیچ دلیلی برای خودداری از بازگشایی مرز وجود ندارد و طرف عراقی هم علت آن را اعلام نکرده است. سخنگوی ستاد اربعین کشور ادامه داد: تا زمانی که وضعیت بلاتکلیف مرز اربعین مشخص نشود نمی‌توانیم پذیرای زائران باشیم و زائران می‌توانند از مرزهای دیگر از جمله مرز مهران برای ورود به خاک عراق استفاده کنند.
 

محمدصادق باطنی: سریع برویم سراغ اصل مطلب. نوجوانی در سن بلوغ است، سن بزرگ‌ترین تحولات در زندگی انسان، سن تلاش برای یافتن مهم‌ترین سوالات زندگی، سن بحران هویت؛ سن پرسیدن این سوال از خود که «من کیستم؟» اگر نوجوان در این سن، پاسخ مناسبی برای این سوالات پیدا نکند، بسیار بعید است که در سنی بالاتر بتواند راه را از چاه تشخیص بدهد. از سوی دیگر، اساسا نوجوان به دنبال سرگرمی است و در این دوران، مهم‌ترین ابزار او برای یافتن این سرگرمی رسانه‌ها هستند. در این میان همواره سینما یکی از مهم‌ترین ابزارهای رسانه‌ای برای جذب مخاطبان نوجوان بوده است. سینمایی که رویا می‌سازد، همزاد‌پنداری برمی‌انگیزد و نخستین بذر باورهای ریشه‌دار را در بطن آدمی می‌نشاند. چه نیکوست که سینمای ما پاسخ دهد برای یکی از مهم‌ترین مخاطبانش چه کرده است؟ چقدر فیلم‌های نوجوان‌پسند ساخته است؟ چقدر نقش اول فیلم‌هایش را از میان نوجوانان انتخاب کرده است؟ چقدر در ترسیم دنیای داستان‌های این سینما، نقش‌های اصلی را به نوجوانان سپرده است؟ اصلا یک نوجوان ایرانی چقدر می‌تواند نیازها و رویاهایش را در آینه سینمای ایران را تماشا کند؟ برای درک عمق فاجعه بد نیست قدری مقایسه کنیم! مقایسه مضامین تولیدات سال گذشته سینمای ایران با تولیدات کارخانه رویاپردازی آمریکا، «هالیوود». کارخانه‌ای که هر سال پرفروش‌ترین آثارش یا «نوجوان‌پسند» است یا «نوجوان‌محور». بد نیست برخی فیلم‌های سال‌های نزدیک این سینما را از نظر بگذرانیم... «هری پاتر» اثری است که هنوز با گذشت چند سال از توزیع آخرین رمان و اکران آخرین قسمت از فیلمش طرفداران بسیاری دارد و در نظرسنجی‌ها، محبوب‌ترین رمان نوجوان جهان شمرده می‌شود. داستان این مجموعه، روایت پرتکرار آخرالزمان است، آخرالزمانی که جادوی سیاه برپا کرده و به رهبری ولدمورت و مرگ‌خواران می‌خواهد انسان‌ها و سایر جادوگران را به نیستی هدایت کند و خود در رأس هدایت عالم قرار گیرد. این وسط صرفا یک «نوجوان» می‌تواند از پس ولدمورت بربیاید؛ نوجوانی به نام هری پاتر که وظیفه نجات دنیا بر گردنش قرار می‌گیرد و همچون یک قهرمان با تحمل رنج‌های فراوان این بار سنگین را با موفقیت حمل می‌کند. عطش مبارزه» نام دومین رمان محبوب دنیا پس از هری پاتر است که مجموعه فیلم‌های ساخته شده از روی آن هم محبوبیت فراوانی در میان نوجوانان داشته است. این بار هم با تصویری از آخرالزمان مواجهیم. آخرالزمانی که در آن پس از جنگ‌هایی خونین، ایالت «کپیتول» بر 12 ایالت کشور «پانم» مسلط شده و حکومت دیکتاتوری خود را بر آنان تحمیل کرده است. در این بین هر سال 24 نوجوان دختر و پسر از هر ایالت انتخاب می‌شوند و در رقابتی خونین، فقط یکی از آنها زنده بیرون می‌آید تا همگان جنگ‌های خونین سال‌های دور را به یاد بیاورند و فکر شورش دوباره را از سر بیرون کنند. تا اینکه این بار هم یک «نوجوان» دختر به نام «کتنیس اوردین» به عنوان منجی معرفی می‌شود. نوجوانی که در طول داستان به نماد مبارزه با حکومت ظلم تبدیل می‌شود و تنها کسی است که می‌تواند همه ایالت‌ها را بر ضد کپیتول متحد کند و مردم کشورش را از شر حاکمان زورگو رهایی بخشد. «پرسی جکسون» فیلم نوجوان‌محور دیگری است که باز هم از مجموعه رمانی محبوب به همین نام ساخته شده است. این بار هم در فضایی آخرالزمانی به واسطه گم شدن «صاعقه زئوس» جنگی بزرگ در میان خدایان در آستانه وقوع است؛ جنگی که می‌تواند تمام دنیا را از بین ببرد. این وسط منجی، نوجوانی حرامزاده به نام «پرسی جکسون» است که مادرش انسان است و پدرش پوسایدون، خدای دریاها. نیمه خدایی که با وجه انسانی‌اش در مقابل خدایان می‌ایستد و دنیا را از خطرشان نجات می‌دهد. «تبدیل‌شوندگان» نام مجموعه فیلم پرفروشی است به کارگردانی «مایکل بی» که در آن آینده‌ای به تصویر کشیده می‌شود که برخی ماشین‌ها با استفاده از هوش مصنوعی قادر شده‌اند تغییر شکل دهند و به غول‌هایی آهنین تبدیل شوند. ماشین‌هایی که به 2 دسته طرفداران انسان‌ها و دشمنان آنها تقسیم می‌شوند و به جنگ با یکدیگر می‌پردازند و دسیسه‌هایی برای نابودی نوع بشر می‌چینند. این بار هم یک نوجوان به نام «سم ویت ویکی» قرار است دنیا را نجات دهد و با کمک گرفتن از ماشین‌های طرفدار انسان تلاش می‌کند هوش مصنوعی سایر ماشین‌ها را مقهور خود کند. «ارباب حلقه‌ها» نام فیلم-رمان معروف دیگری است که با محتوای آخرالزمانی متفاوت خلق شده توسط «جی‌آرآر تالکین» به یکی از محبوب‌ترین داستان‌های تاریخ معاصر تبدیل شده است. این بار هم با اینکه اساساً موجودات تصویر شده در داستان انسان نیستند ولی باز نقش اول داستان یک «هابیت نوجوان» به نام «فرودو» است که قرار است با مراقبت از حلقه‌ای که به او سپرده شده دنیا را از شر نیروهای شیطانی نجات دهد. لیست بلندبالای آثار نوجوان‌محور غربی و آمریکایی به این زودی‌ها تمام نخواهد شد. در «زندگی پای»، شاهد تلاش خستگی‌ناپذیر یک نوجوان هندی به نام «پای» برای مبارزه با طبیعت و سرنوشت هستیم که از دل این نبرد تماشایی، تحول روحی عظیمی در او ایجاد می‌شود. در «بشدت بلند و به طرز غیرقابل باور نزدیک» شاهد روایتی عاطفی از موثرترین رویداد تاریخ معاصر یعنی «یازده سپتامبر» هستیم که در آن یک نوجوان، به دنبال این است پدرش را که در این واقعه کشته شده بیشتر بشناسد. در «اسب جنگی» شاهد این هستیم که چگونه یک نوجوان با تلاش فراوان یک اسب را کاری و سپس جنگی می‌کند. اسبی که قرار است داستان جنگ اول جهانی را از نگاه او مشاهده کنیم. در «انجمن شاعران مرده» این بار شاهد مسائل، نیازها و رویاهای نوجوانان در بستر یک مدرسه رسمی در انگلستان هستیم. نوجوانانی که با راهنمایی معلم‌شان یاد می‌گیرند برای یافتن درس زندگی باید از مدرسه به جامعه رفت و دم را غنیمت شمرد. در «هیوگو » شاهد آن هستیم که یک نوجوان یتیم به نام هیوگو، جایگاه خود را در لابه‌لای چرخدنده‌های عالم پیدا می‌کند و عاملی می‌شود برای احیای بنیانگذار سینمای مدرن، «ژرژ ملیس». در «هزارتوی فان» شاهد آن هستیم که دنیای زیر زمین برای احیای خود نیاز به بازگشت شاهزاده‌ای دارد که سال‌ها پیش به دنیای روی زمین رهسپار شده است تا اینکه در آخر این شاهزاده نوجوان با قربانی شدنش، شادی را به دنیای زیر زمین بازمی‌گرداند... همه نمونه‌های یادشده از سینمای «نوجوان‌محور» بوده‌اند. اگر نه چنانچه از منظر «نوجوان‌پسند» بودن به این سینما نگاه کنیم دریچه‌های عظیم‌تری از نمونه‌های موفق پیش روی ما قرار خواهد گرفت، چرا که اساسا اگر یک فیلم «نوجوان‌محور»، «نوجوان‌پسند» ساخته نشود به بخش اعظمی از رسالت خود نخواهد رسید.
***
حال قدری بیاییم سراغ سینمای خودمان، قدری با خود خلوت کنیم... و آثار سال‌های گذشته سینمای ایران را به یاد بیاوریم... در قدم بعدی در ذهن‌مان قدری مرور کنیم و دنبال تعدادی نوجوان در این سینما بگردیم... می‌بینید! اوضاع خیلی خراب است. «نوجوان‌محور» بودن و «نوجوان‌پسند» بودن پیشکش؛ در بخش اعظمی از فیلم‌های سینمای ایران حتی در نقش‌های فرعی فیلم هم اثری از یک نوجوان پیدا نمی‌شود. در فیلم‌هایی هم که نوجوان‌ها در آنها حضور دارند معمولا وضعیت‌شان یکی از این موارد است:
1- نوجوان‌ها یتیم هستند و بدسرپرست و در نتیجه شایسته دلسوزی و ترحم
2- در منجلابی غیرقابل بازگشت گیر افتاده‌اند.
3- دست تقدیر، بار تامین معیشت خانواده را بر دوش آنها گذاشته
4- زیر دست و پا هستند و مزاحم و مایه دائمی نگرانی پدران و مادران‌شان
5- به طرز چندش‌آوری با مسائل بلوغ و تحول جنسی در حال دست و پنجه نرم کردن هستند.
و این وسط در این بازنمایی ناعادلانه، هیچ کس نقش‌های اصلی را به نوجوانان نمی‌دهد. نوجوانان ایرانی نه‌تنها مثل نوجوانان امریکایی نمی‌توانند به مسائلی در اندازه عالم هستی فکر کنند و به فکر نجات دنیا از دست شرور عالم باشند، بلکه حتی وظیفه نجات خانواده‌شان نیز بر عهده‌شان قرار نمی‌گیرد ( اگر چه در سینمایی که بزرگ‌ترهایش هم هیچگاه نمی‌توانند در نقش یک قهرمان ایفای نقش کنند، شاید انتظار زیادی باشد که بخواهیم نوجوانان نقش این قهرمان‌ها را ایفا کنند!)
به همین مناسبت برای آنکه شاهدی بر مدعای‌مان بیاوریم، بد نیست مروری داشته باشیم بر فیلم‌های سی‌وپنجمین جشنواره فیلم فجر و ببینیم آخرین فیلم‌های سینمای ایران چقدر و چگونه به نوجوانان پرداخته‌اند: ایتالیا ایتالیا، آزاد به قید شرط، شماره 17 سهیلا، دریاچه ماهی، نگار، کوپال، سوفی و دیوانه، ماه گرفتگی، خوب، بد، جلف، آذر، ماجرای نیمروز، زیر سقف دودی، سارا و آیدا، سد معبر، قاتل اهلی، یک روز بخصوص، خفگی، رگ خواب، کمدی انسانی، گشت 2، اشنوگل، فصل نرگس، یادم تو را فراموش، ترومای سرخ، ایستگاه اتمسفر. می‌بینید! به همین راحتی 25 فیلم از دایره بررسی‌مان خارج شد، چرا که اساسا اثری از رده سنی نوجوان در این آثار نیست یا نقش مربوط به نوجوان آنقدر فرعی است که دیدن یا ندیدنش تفاوتی ندارد! جالب است که در این فیلم‌ها حتی کودکان نیز به تصویر کشیده نشده‌اند و در 60 درصد آثار سال گذشته سینمای ایران حتی یک انسان زیر 18 سال هم در میان شخصیت‌های اصلی فیلم پیدا نمی‌شود!! سینمایی بزرگسالانه و مرتجع که در بخش اعظمی از خود به طرزی غیرقابل باور و غیرقابل توجیه، دهه هشتادی‌ها و دهه نودی‌ها را به طور کامل از صحنه روزگار محو کرده است. ماجرای کودک و نوجوان 2 داستان کاملا متفاوت است ولی ما نقداً کودکان بین 7 تا 12 سال را هم در میان نوجوانان فرض می‌کنیم تا بشود تعدادی فیلم مرتبط با قشر نوجوان در سینمای ایران پیدا کرد! با این پیش‌فرض در 15 فیلم زیر، کم و بیش ردپایی از نوجوانان قابل رؤیت است: او، خانه دیگری، دعوتنامه، تابستان داغ، ماجان، ویلایی‌ها، آباجان، فراری، بدون تاریخ بدون امضا، انزوا، مادری، پشت دیوار سکوت، کارگر ساده نیازمندیم، اسرافیل، 21 روز بعد. اما ببینیم چقدر این فیلم‌ها به نوجوانان فرصت خودنمایی داده‌اند. در فیلم «او» نوجوان‌ها صرفا موجوداتی زیر دست و پا هستند که فایده‌ای جز ایجاد اختلال در آسایش بزرگ‌ترها ندارند. در فیلم «آباجان» هم شاهد وضعیتی مشابه هستیم؛ جایی که نوجوانان فقط بلدند شیطنت کنند و آرامش مدرسه را به هم بزنند. در آخر هم این نوجوانان مزاحم، در انفجار مدرسه‌شان توسط بمب رژیم بعث عراق به صورت یکجا جان می‌سپارند. در «خانه دیگری»، نوجوان‌ها فقط می‌رقصند و صحنه‌ها را به لحاظ صوتی و تصویری پر می‌کنند! در فیلم بسیار ضعیف «دعوتنامه»، نوجوان فیلم مریض است و به همین دلیل پدرش برای تامین معاش خانواده و درمان بیماری فرزند رو به دزدی می‌آورد. در فیلم «تابستان داغ»، نوجوان فیلم به پدر مرحومش رفته و نه‌تنها باری از مشکلات خواهر بزرگ‌ترش برنمی‌دارد که دائما بر مشکلات او نیز می‌افزاید. در فیلم «ماجان» باز هم همه مشکلات زیر سر فرزند معلول خانواده است که میان پدر و مادر جدایی می‌اندازد و پدر برای دفع شر فرزندش می‌خواهد به هر قیمتی از دست او خلاص شود. در «پشت دیوار سکوت» باز مواجهیم با 2 نوجوان که خون‌شان با خون‌های آلوده، آلوده شده و مادرشان در تامین مخارج‌شان ناتوان است. در فیلم «ویلایی‌ها» باز کودکان نقش موثری ندارند و صرفا برای ایجاد حس همذات‌پنداری مخاطب با مادران و همسران رزمندگان مورد استفاده قرار می‌گیرند. در فیلم «بدون تاریخ بدون امضا»، نوجوان فیلم در اثر بیماری یا تصادف با ماشین در همان ابتدا می‌میرد و همه بدبختی‌های بزرگ‌ترها از زمان مرگ او آغاز می‌شود. در «انزوا» همه بدبختی پدر زندانی این است که بعد از مرگ همسرش نمی‌تواند در دوران مرخصی کسی را پیدا کند که از بچه‌هایش نگهداری کند. در «مادری» (یا بهتر است بگوییم خالگی!) دوباره نوجوانان یا مایه نگرانی مادران و پدران در حال طلاق هستند یا مایه خنداندن مخاطب در وانفسای غم‌ها و اندوه‌های بی‌شمار فیلم. در «کارگر ساده نیازمندیم» نوجوان‌ها فقط استدلالی هستند برای جاانداختن میزان بدبختی یک مادر، پس از به قتل رسیدن همسرش. و بالاخره در «اسرافیل»، نوجوان‌های دختر دانش‌آموز به طرزی چندش‌آور آسایش معلم‌شان را بر هم می‌زنند و دائما اسباب زحمت و مزاحمت را برای او و زندگی خصوصی‌اش به بار می‌آورند. همانطور که مشاهده کردید در بیشتر فیلم‌هایی هم که اثری از نوجوانان در آنها پیدا می‌شود، هیچ نقش مثبت، موثر یا فعالی به نوجوانان داده نشده و معمولا نوجوانان یا وظیفه پر کردن جهان داستان فیلم را دارند یا دلیلی هستند برای امتداد بدبختی‌های بزرگ‌ترها. این وسط در میان فیلم‌های سی‌وپنجمین جشنواره فیلم فجر، شاید فقط بتوان 2 فیلم را یافت که به نحوی مثبت و موثر به نوجوانان پرداخته‌اند. یکی فیلم «فراری» ساخته «علیرضا داوودنژاد» و دیگری فیلم «21 روز بعد» ساخته «محمدرضا خردمندان». در فیلم «فراری»، شاهد نیازها و آرزوهای یک نوجوان دختر شهرستانی هستیم که در اثر مواجهه با فضای مجازی و خلأهای فرهنگی پیرامونش، دچار بحران هویت شده و در سودای گرفتن یک عکس با صاحب تنها فراری قرمز موجود در ایران، از شهرش به تهران فرار کرده است. مطمئنا بسیاری از نوجوانان دختر، در آینه فیلم «نوجوان‌محور» فراری می‌توانند بخشی از مشکلات و رویاهای خودشان را مشاهده و از فیلم پیامی برای تغییر مسیر زندگی‌شان دریافت کنند؛ جایی که کارگردان، محوریت روایت خود را بر دوش آرزوهای یک دختر نوجوان قرار داده و به نحوی همذات‌پنداری‌برانگیز، تصویری سالم و گیرا از معضلات اختلاف طبقاتی و تاثیرات گسترش بی‌رویه ماهواره و فضای مجازی در زندگی نوجوانان ارائه شده است. در فیلم «21 روز بعد»، «مرتضی سعدی» نوجوانی است از اهالی قلعه‌حسن‌خان که با مادر و برادر کوچکش محسن زندگی می‌کند. پدرش را از دست داده و مادرش با وجود بیماری سخت، کار می‌کند. در این میان بار اصلی زندگی روی دوش مرتضی قرار می‌گیرد. او که بشدت به سینما علاقه دارد، در میانه مسیر و مواجه شدن با مشکل مادرش، هدفش از فیلمساز شدن را از شهرت تغییر می‌دهد به سوی پول درآوردن برای درمان مادر. این می‌شود که برای پول درآوردن دست به کارهای متنوعی می‌زند؛ از کار در کارواش گرفته تا شرطی بازی کردن در یک گیم نت، دستفروشی در اتوبان و چشم‌بندی و شعبده‌بازی برای نگاه داشتن قطار در جلوی چشمان هم‌مدرسه‌ای‌ها. نکته بسیار مهم فیلم 21 روز بعد قرار دادن نوجوان فیلم در جایگاه یک «قهرمان» است، قهرمانی که آرزوهایی بزرگ در سر دارد و همه تلاشش این است که خانواده‌اش را از بند مشکلات برهاند. فیلمی که مطالعه آن می‌تواند مسیری درست را پیش پای فیلمسازانی بگذارد که می‌خواهند به «دوران مهم نوجوانی» توجه بیشتری داشته باشند.
***
با یک حساب سرانگشتی می‌بینیم که فقط 2 فیلم از 44 فیلم جشنواره فجر سال گذشته به نحوی فعال و موثر به مساله نوجوان پرداخته‌اند. یعنی کمتر از 5 درصد از کل تولیدات یک سال سینمای ایران! واقعیتی که بیشتر به یک کابوس شبیه است. سهم یکی از مهم‌ترین و مستقیم‌ترین مخاطبان سینمای ایران از این سینما به 5 درصد هم نمی‌رسد! انگار سینمای ایران می‌خواهد سر به تن دهه هشتادی‌ها نباشد! تازه این مشکل را که هم حل کردیم، باید برویم سراغ مشکل بعدی که آیا اساسا این سینما برای مخاطبان نوجوان ما جذاب است؟ چقدر می‌شود صفت «نوجوان‌پسند بودن» را به فیلم‌های ایرانی اطلاق کرد؟ نوجوانی که در لابه‌لای آثار سینمای ایران به دنبال پاسخ سوالات مهمش می‌گردد... اینکه آیا من نوجوان صرفا موجودی اضافه و باری سنگین بر دوش جامعه و بزرگ‌ترها هستم؟ یا اینکه برای خودم کسی هستم و می‌توانم آینده کشورم و شاید دنیا را تغییر بدهم؟! پاسخ سینمای ما بزرگ‌ترها به توقعات بجای دهه هشتادی‌ها چیست؟

محسن پورعرب: رسیدن به‌روزهای سرد سال یک همراه همیشگی دارد؛ «آلودگی هوا». قصه پر غصه آلودگی هوا در کلانشهرها تبدیل به داستانی بی‌پایان شده که متأسفانه هنوز راه چاره‌ای برایش پیدا نشده است. امسال نیز با فرارسیدن پاییز و نزدیک شدن به‌روزهای سرد سال و به تبع آن وقوع پدیده وارونگی هوا، آلودگی هوا خیلی زودتر پرده از چهره برداشته و آسمان کلانشهرها را در شرایط ناسالم قرار داده است.
تداوم 7 روز هوای «ناسالم»
طبق گزارش‌های روزهای گذشته شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، آسمان پایتخت 7 روز متوالی در شرایط «ناسالم برای گروه‌های حساس جامعه» قرار داشته است. طبق این گزارش‌ها آلوده‌ترین روز دوشنبه 8 آبان با شاخص 123 بوده و پیش‌بینی شده این شرایط ادامه پیدا کند. علاوه بر این، از چهارشنبه هفته گذشته تا روز گذشته آسمان تهران در وضعیت خوبی به سر نبرده است.
قرار گرفتن شاخص هوا در وضعیت «ناسالم» زنگ خطری برای گروه‌های حساس جامعه از جمله زنان باردار، کودکان، سالمندان و بیماران قلبی و ریوی است. تداوم هفتمین روز هوای «ناسالم» در پایتخت تعداد روزهای آلوده تهران را در سال 96 به عدد 29 رسانده است. این وضعیت حجم گسترده‌ای از آلودگی را بر سر ساکنان پایتخت خراب کرده است.
آوار آلودگی هوا بر سر مردم
در همین باره لیلا نظری، سخنگوی شرکت کنترل کیفیت هوای تهران درباره حجم ذرات معلق آلوده در هوا گفته است: «از روز چهارشنبه 3 آبان، هوای تهران از وضعیت استاندارد خارج‌شده و شاخص ناسالم برای گروه‌های حساس تا 9 آبان، 7 روز متوالی ادامه داشته است». بنا بر اظهارات وی، هر روز حدود 2 هزار تن ذرات آلوده‌ساز توسط وسایل نقلیه (85 درصد) و منابع ساکن (15 درصد) تولید می‌شود. بدین ترتیب طی
7 روز متوالی، 14 هزار تن ذرات آلوده در آسمان تهران محبوس شده است. وضعیت ناسالم هوا در پایتخت در حالی است که طرح‌های مقابله با این پدیده نیز نتوانسته درمانی بر این درد باشد.
شکست طرح‌های مقابله با آلودگی هوا
علاوه بر این سعید قیصر، مدیر اجرایی معاینه فنی خودروهای کشور چندی پیش گفته بود: «دوربین‌های پلاک‌خوان در سطح شهر تهران نصب‌شده و این دوربین‌ها اطلاعات خودروهای فاقد معاینه فنی را برای صدور جریمه به پلیس ارسال می‌کنند». اظهارات سعید قیصر در رابطه با طرح LEZ در کنار اجرای طرح‌هایی چون برخورد با خودروهای دودزا از سوی راهنمایی و رانندگی پایتخت و همچنین توقف استفاده از سوخت مازوت در کارخانه‌های اطراف تهران نشان می‌دهد مدیران، کارهایی را برای خروج از این وضعیت تدارک دیده‌اند اما متأسفانه این راهکارها نتوانسته حال آسمان تهران را خوب کند.
بازگشت گرد و خاک
درحالی‌ که پایتخت‌نشینان در این روزها هوایی برای تنفس ندارند، پدیده آلودگی هوا برخی استان‌های کشور را تا حدی درگیر کرده که مجبور به تعطیلی مدارس شده‌اند. صبح روز گذشته پدیده نام‌آشنای گردوخاک قسمت‌های مختلف استان خوزستان را درنوردید. این پدیده به‌قدری سخت و نفسگیر بود که باعث تعطیلی مدارس چندین شهر از استان شد. بر همین اساس مدارس، دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی شهرهای آبادان، خرمشهر، هویزه، دشت آزادگان، حمیدیه و شادگان در نوبت صبح دیروز تعطیل اعلام شد. علاوه بر خوزستان، کردستان نیز وضعیت مشابهی دارد. در همین خصوص رئیس اداره امور آزمایشگاه‌های محیط‌زیست استان کردستان گفت: با توجه به بررسی‌های صورت گرفته و نتایج به دست آمده در ایستگاه‌های سنجش آلاینده‌های هوا، میزان ذرات معلق در شهر سنندج ۹ برابر استانداردهای زیست‌محیطی است و وضعیت هوای استان از نظر شاخص‌های کیفیت هوا ناسالم است. براساس اعلام اداره کل هواشناسی کردستان آلودگی هوا و وجود ریزگردها تا امروز ادامه خواهد یافت. در همین رابطه بر اساس تصمیم مدیریت بحران استان همه مدارس شهرستان‌های سنندج، سقز، مریوان، سروآباد، کامیاران، دهگلان و بانه در نوبت بعدازظهر روز گذشته تعطیل شد. همچنین تمام مقاطع تحصیلی (مهدکودک و پیش‌دبستانی، ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان) در شهرستان مهران استان ایلام نیز در نوبت عصر روز گذشته تعطیل اعلام شد.
 

عارف ابو*: در علم اقتصاد متعارف، بویژه آنچه در دانشگاه‌‌های ایران مرسوم است، برای سیاست‌‌گذاری اقتصادی 2 رکن عمده سیاست‌‌های پولی و مالی را مدنظر قرار می‌دهند. طی تجربه سالیان متمادی بعد از انقلاب، سیاست‌‌گذاری دولت‌ها از این 2 بازو جدا نبوده اما پرسشی که با توجه به تجربه تاریخی 40ساله انقلاب، برجسته می‌شود، این است که چرا با لحاظ این سیاست‌ها مبتنی بر الزامات علمی و گذر از صافی‌‌های آکادمیک، نتایج منطقی این تئوری‌ها عینا به منصه ظهور نرسیده؟ چرا نسخه‌‌های پیچیده‌شده بانک جهانی که دولت‌ها با کوس تفاخر، بر سر سفره خانوارها رونمایی می‌کردند، نتایجی خلاف آمد عادت داشته؟ چرا این حجم از نقدینگی انباشت شده، اثر قطعی تورمی خود را به فتوای علم اقتصاد نمی‌گذارد؟ چرا تسهیلات تولید، غالبا وارد برداری از ناکارآمدی و کوتاه‌مدتی شده و بعد از چندی، مصداق کان‌لم‌یکن شیئا مذکورا شده‌ است؟  بحث از تجربیات تاریخی مصداق این پرسش، در این مقال نمی‌گنجد، اما می‌توان به بیان این پاسخ خطر کرد که عدم التفات به مولفه‌‌های فرهنگی و نهادی زیربنایی، از قبیل اخلاق اشتغال، ارزش‌‌های مدنی، پیچیدگی‌‌های افکار عمومی، حقوق مالکیت، ساختار بروکراسی، فرهنگ اقتصادی و... نهادهای تصمیم‌ساز اقتصادی را به گسست و بی‌توجهی به واقعیات کف جامعه و جایگاه ایران در مناسبات جهانی و منطقه‌ای و امکانات و امتناعات متناسب با آن کشانده و در ورطه انتزاع‌گرایی و تئوری‌زدگی علم اقتصادی کشانده که قوام‌یافته از تجربیات تاریخی و اجتماعی کشور‌های غرب سرمایه‌دار بوده است. عدم اجتهاد و مواجهه پویا و وحی منزل انگاری آن ابزار‌‌های مالی و پولی، چون مثل آب بر هاون کوبیدنی البته 40 ساله، مصداق نقض اصل علیت بوده، چرا که از مقدمات صحیح و حساب شده توسط بزرگان علم اقتصاد (کذا!) نتایجی خلاف پیش‌بینی‌ها عاید شده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌. تجربه 3 موج سیاست‌‌های تعدیل اقتصادی توسط 3 دولت پس از جنگ، مصداق عینی این مدعاست. تجربیاتی که به موعد انتخابات، اسباب خیر و برکتی برای جناح مخالف بوده اما به محض عروج حمار قدرت از پل افکار عمومی، پرده پندار روزمرگی و بی‌برنامگی و منافع زودگذر حزبی و جناحی، ایشان را به دامگه همان رویکرد‌ها و ابزارهای سابق، هرچند با تغییراتی تکنیکی و جزئی انداخت.
این مقدمات از این حیث ادا شد تا آینه‌ای تاریخی برابر خبری تازه اما جنجالی، از دارالخلافه بانک مرکزی باشد تا بتواند خاستگاه‌ها و پیامد‌‌های آن را بهتر منعکس کند. تا بدانیم این بداهه‌پردازی‌‌های بازار اخبار داغ و زودگذر اقتصادی، در چه میدانی در کمین آینده اقتصاد خانوارهاست.
در هفته‌‌های گذشته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ «اکبر کمیجانی» قائم‌مقام بانک مرکزی، از تصمیم بانک مرکزی برای کاهش نرخ سود تسهیلات خبر داد و اعلام کرد این کار با یک وقفه زمانی، اجرایی خواهد شد. به دنبال توقف ۱۵ درصدی نرخ سود سپرده‌های بانکی، بسیاری از فعالان اقتصادی، معترض بودند بانک‌ها تسهیلات گران‌قیمت به تولید می‌دهند که قیمت محصولات تولیدی را گران می‌کند.
به دلیل مشکلات ساختاری که تا حد زیادی مرتبط با مقدمات فوق‌الذکر است، سیاست‌گذاران کشور همواره با چالش دوگانه رشد اقتصادی و کاهش تورم مواجه بوده‌اند و معمولا روسای جمهور، در دولت دوم خود، با هدف ایجاد رشد اقتصادی و رونق (هرچند موقت) به سیاست‌ها و اهدافی نظیر کنترل نرخ تورم توجه ندارند. این خبر جدید را می‌توان در همین راستا فهم کرد. با اقدامات اخیر در جهت کاهش سود سپرده‌ها، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، پس از این مطابق گذشته دیگر از کانال جذب نقدینگی با نرخ سودهای جذاب نمی‌تواند مانع تورم دورقمی شود و از ابزار جایگزین مناسبی نیز برخوردار نیست. بنابراین موثرترین ابزار کنترل تورم در سال‌های اخیر، در دولت دوازدهم و با تغییر جهت به سمت رونق تولید و اشتغال دیگر قابل استفاده نخواهد بود و از این منظر تداوم روند نزولی تورم در ماه‌های اخیر بعید به نظر می‌رسد. اما باید دید آیا حقیقتا نتیجه منطقی این بخشنامه‌ها رونق بخش تولید خواهد بود؟ آیا با در نظر نگرفتن بسیاری مسائل دیگر این رویکرد جدید پیامد‌‌‌هایی خلاف انتظار نخواهد داشت؟
بهتر است این رویکرد ظاهرا معقول را در آینه سایر مولفه‌‌های اقتصادی و نهادی نگریست تا واقعیات آن روشن‌‌‌‌‌‌تر شود. به نظر می‌رسد با تمایل سیاست پولی دولت به سمت کاهش سود سپرده‌ها که شهریور گذشته در سقف 15 درصد تثبیت شد، یحتمل سپرده‌‌های رسوب کرده، از حساب‌‌های سودآور با نرخ بالا خارج شده و با ریزش به حساب‌‌های جاری، آماده مصرف و تقاضا برای کالا و خدمات می‌شود. این مهم خود عاملی برای افزایش تورم، فارغ از هرگونه اثر ضد رکودی خواهد بود. در این وضعیت ممکن است بسیاری از موسسات مالی و اعتباری دچار بحران نکول شده و در آستانه ورشکستگی قرار گیرند، زیرا در قبال معوقات و تعهدات پیشی گرفته از دارایی‌ها، امکان ادامه حیات نخواهند داشت. در این شرایط اگر بانک مرکزی مجبور به کمک به آنها شود که احتمالا خواهد شد (زیرا در غیر این صورت باید با تبعات اجتماعی ناشی از نکول موسسات اعتباری مواجه شود)، مجبور به خلق حجم بالایی از پول می‌شود که با قرار گرفتن آن در چرخه مبادلات، احتمالا اثرات تورمی قابل توجهی ایجاد خواهد کرد. ‌اغراق نیست که بگوییم هم‌اکنون نرخ سود بانکی چونان سد ستبری برابر حجم عظیم سپرده‌ها ایستاده است. معنای عینی انفجار این حجم از سپرده‌ها را باید در روند خطرناک رشد نقدینگی دید که تحلیل آن و علت عدم همبستگی آن با تورم در ایران، خود مجال دیگری می‌طلبد که نمایانگر بیماری‌ای بنیادین در ساختار اقتصاد ایران و بی‌معنایی شعار کاهش تورم است.
بر مبنای آمارهای بانک مرکزی، نقدینگی در ۵ ماه نخست سال جاری، معادل ۹ درصد و به میزان یک واحد درصد بیشتر از سرعت افزایش نقدینگی در بازه زمانی مشابه در سال گذشته رشد کرده‌ است. نقدینگی در ماه میانی تابستان، با افزایش ۴/۲ درصدی نسبت به ماه پیشین به رقم ۱۳۶۶ هزار میلیارد تومان رسیده ‌است. بررسی اجزای اثرگذار بر نقدینگی نشان می‌دهد اضافه برداشت بانک‌ها از بانک مرکزی مهم‌ترین عامل انبساط نقدینگی چه در ۵ ماه نخست سال جاری و چه در ۱۲ ماه منتهی به مردادماه سال جاری بوده ‌است که این به نوبه خود واقعیت بحران نظام بانکی را بیشتر منعکس می‌کند.
از این گذشته بخشی از ابهامات در زمینه کاهش نرخ سود بانکی به این موضوع بازمی‌گردد که سیاست‌های تکمیلی آن به چه نحو خواهد بود و بانک مرکزی برای کاهش اثرات تغییر نرخ سود چه استراتژی‌ای را در پیش خواهد گرفت. به‌عنوان مثال در چند وقت اخیر مباحثی درباره مالیات بر سپرده‌ها مطرح شده است و برخی دیگر نظریاتی نظیر تبدیل این سپرده‌ها به سپرده‌های طولانی‌مدت را عنوان می‌کنند تا سپرده‌گذار نتواند در بازه زمانی نزدیک، به سپرده خود دسترسی داشته باشد.
درکنار همه این ملاحظات باید پرسید آیا همه این تدابیر، بویژه خبر جدید مبتنی بر کاهش نرخ سود تسهیلات، تاثیر مستقیمی بر رونق تولید و اشتغال خواهد داشت؟ به نظر می‌رسد این مهم تا زمانی که حمایت‌ها در جهت کنترل رخنه واردات نباشد عقیم خواهد ماند. این نه فقط تجربه صنعت در کشور ما، بلکه در تمام کشورهایی است که در جهت توسعه همه‌جانبه قرار گرفتند.
حال اگر تصمیمی مبنی بر کنترل واردات گرفته شود اثرات تورمی کوتاه‌مدت جدی خواهد داشت و از طرفی ابزار واردات، همیشه دستاویزی برای دولت جهت کنترل تورم بوده و ظاهرا خواهد بود و به نظر نمی‌رسد دولت‌ها به هزینه‌‌های کوتاه‌مدت، برای تحقق مصالح بلندمدت تن در دهند که این امر خود دلایل سیاسی ثانویه‌ای دارد. حتی با کنترل واردات بازار قاچاق گسترده خواهد شد اما آمار‌‌های بخش قاچاق متاسفانه نمایانگر این واقعیت است که زیرساخت‌‌های فعلی کشور، برای رفع معضل قاچاق آماده نیست. معضلات مربوط به موانع کسب‌وکار از قبیل حقوق مالکیت و رسیدگی‌‌های قضایی و سیاه‌چاله‌‌های بروکراتیک و اداری و دخالت‌‌های دولتی خود فصل جداگانه‌ای است.
این مسأله را هم نباید نادیده انگاشت که با کاهش نرخ سود تسهیلات، یکی از پیامد‌‌های قابل پیش‌بینی، درخواست تسهیلات حجم زیادی از بنگاه‌‌‌هایی است که بازده کوتاه‌مدت داشته اما در بلندمدت محکوم به ورشکستگی خواهند بود. آنها صرفا به دلیل جذابیت این تسهیلات، اقدام به درخواست کرده و در کنار سایر بنگاه‌‌های نیازمند قرار می‌گیرند. دولت هیچ مکانیزم شناسایی و تفکیکی برای ترجیح بنگاه‌ها و رصد تسهیلات ارائه نداده تا منتقدان را قانع کند. گذشته از کاهش سود تسهیلات، بسیاری از منتقدان، کاهش دستوری نرخ سود را برای اقتصاد کشور هزینه‌زا و آن را دلیلی برای سرمایه‌گذاری در بازار‌های موازی می‌دانند. بازار ارز، طلا و مسکن مهم‌ترین جایگزین برای ورود نقدینگی موجود در بانک‌هاست. از سوی دیگر برخی، کاهش دستوری سود را بی‌معنی می‌دانند و معتقدند این سیاست از کارآیی لازم برخوردار نیست و نمی‌تواند اهداف بانک مرکزی را تامین کند، چرا که شبکه بانکی کشور به هر وسیله‌ای خواهان جذب سپرده‌هاست و گاه خود در بازار‌های موازی سرمایه‌گذاری می‌کند و درصدد ایجاد رقیب نخواهد بود.