مسعود رضایی، پژوهشگر شاخص تاریخ معاصر در پاسخ به نامه چندی پیش مهدی کروبی، نامه‌ای خطاب به او منتشر کرده و به موارد مطروحه در نامه او پاسخ و مباحث تاریخی مهمی را در آن مطرح کرده است. متن کامل نامه مسعود رضایی به مهدی کروبی در ادامه منتشر می‌شود.
***
با سلام و احترام. اخیرا نامه‌ای به تاریخ 9/11/1396 با امضای جنابعالی برای مقام معظم رهبری ارسال گردیده است که در آن به طرح مسائل و موضوعات مختلفی پرداخته‌اید. از نظر بنده این کار شما،‌ همچون اقدام برخی دیگر در خارج کشور در زمینه انتشار بخش‌هایی از جلسه مجلس خبرگان در 14 خرداد 1368، این حسن را دارد که زمینه را برای بیان و آشکار شدن برخی حقایق تاریخی فراهم می‌سازد. لذا از این بابت خداوند را شاکرم.
شما طلیعه سخن خود را با اشاره به انتخابات ریاست‌جمهوری در سال 84 و 88 آغاز کرده‌اید و از گلایه و اعتراض خود نسبت به دخالت‌های انجام گرفته در روند انتخابات به نفع یک «کاندیدای خاص» سخن گفته‌اید. این موضوع، اتفاقاً برای شروع بحث بسیار مناسب است و بنده هم قصد داشتم تا سخن خود را از همین نقطه شروع کنم اما دیدم در واقع آغاز سخن جنابعالی را باید از آنجا بدانم که با اشاره به فعالیت‌های انقلابی‌تان از سال 42، خود را در گرویدن به خط امام، مقدم بر آیت‌الله خامنه‌ای دانسته‌اید. لذا انتخابات ریاست‌جمهوری در سال 84 و 88 را به عنوان موضوع پایانی بحث در نظر گرفتم و با اجازه شما سخن خود را از همین نقطه آغاز می‌کنم.
فرموده‌اید: «اگر خاطرتان باشد در فروردین سال 1340 پس از درگذشت مرجع مطلق شیعه آیت‌الله‌العظمی بروجردی من در کنار تعدادی دیگری از شاگردان امام مقلد و مروج او بودیم. در آن زمان شما مقلد آیت‌الله حکیم بودید و بعدها به زمره مقلدان امام درآمدید و به گفته مرحوم آیت‌الله منتظری در موارد احتیاطات‌ به ایشان رجوع می‌کردید».
البته من چون به مقتضای سنی خویش از نزدیک در جریان آنچه شما می‌فرمایید نبوده‌ام و همچنین در مکتوبات و سندهای تاریخی نیز چیزی در این باره ندیده‌ام، نمی‌توانم قضاوتی درباره این گفته شما داشته باشم. اما این نحو بیان مطلب توسط جنابعالی، در همین ابتدای نامه، راه و روش شما را در طرح ادعاهای‌تان بخوبی مشخص می‌سازد؛ «گفت: قبول نداری متر کن!» بالاخره این هم برای خود نوعی روش بحث است! بله، حالا هم هر کس قبول ندارد متر کند!
اما به فرض آنچه شما می‌گویید صددرصد هم درست باشد. می‌خواهید چه نتیجه‌ای از آن بگیرید؟ آیا می‌خواهید بگویید چون زودتر از آیت‌الله خامنه‌ای به صف هواداران و مقلدان امام پیوسته‌اید، پس در هر حال و شرایطی، بر ایشان مقدم هستید؟
برای پی بردن به میزان منطقی بودن این نحو استدلال و استنتاج، به یک واقعه تاریخی اشاره می‌کنم. در 29 بهمن 1367، جنابعالی به همراه آقایان سیدحمید روحانی و مهدی امام جمارانی، نامه‌ای گلایه‌مندانه و بلکه عتاب‌آلود به آیت‌الله منتظری- که در آن موقع هنوز رسماً قائم‌مقام رهبری بود- نوشتید و در آن انتقادات تند و تیزی را نسبت به اظهارات، عملکردها و رفتارهای ایشان بیان کردید که البته کاملا درست و بحق بود.
حال اگر آیت‌الله منتظری در پاسخ به شما اینطور می‌گفت که بنده قبل از اینکه شما لباس روحانیت را به تن کنید، شاگرد امام و محشور با ایشان بودم و بعدها هم چطور و چگونه به زندان افتاده‌ام و با چه کسانی هم‌بند بوده‌ام و کذا و کذا و سپس نتیجه‌ می‌گرفت که پس شما حق ندارید به من انتقاد کنید یا مرا خارج از خط امام و انقلاب بدانید و همیشه باید مرا همان منتظری سال‌های قبل از انقلاب یا اوایل انقلاب بدانید، اولا شما این استدلال را چگونه ارزیابی می‌کردید و ثانیا پاسخ شما به ایشان چه بود؟
بنده حرف دیگری در این زمینه ندارم.
در نامه خود نوشته‌اید: «حضور شما در جایگاه رهبری همراه شد با حذف بخش مهمی از نیروهای انقلاب.» اجازه دهید ببینیم این سخن شما تا چه حد بهره از حقیقت دارد.
آیت‌الله خامنه‌ای پس از رهبری در نیمه خرداد 1368، انتصابات متعددی را با توجه به مسؤولیت خود داشتند. از جمله مهم‌ترین آنها، انتصاب اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام بود که نقش بسیار مهم بازوی مشورتی رهبری را در تدوین سیاست‌های کلان کشور برعهده داشت. البته شما بهتر از بنده می‌دانید که اعضای مجمع تشخیص به دو دسته حقوقی و حقیقی تقسیم می‌شدند که رهبری فقط حق انتصاب اعضای حقیقی مجمع را داشتند و شخصیت‌های حقوقی، خود به خود به عضویت این مجمع درمی‌آمدند. اعضای منتخب از سوی آیت‌الله خامنه‌ای برای عضویت در مجمع طبق حکم مورخه 12/7/68 ایشان بدین قرار است: «حضرات آیات و حجج اسلام آقای مهدوی‌کنی، آقای حاج شیخ یوسف صانعی، آقای حاج سیداحمد خمینی، آقای حاج سیدمحمد موسوی‌خوئینی‌ها، آقای حاج شیخ محمدعلی موحدی‌کرمانی، آقای حاج شیخ حسن صانعی، آقای حاج شیخ محمدرضا توسلی، آقای حاج شیخ عبدالله نوری و جناب آقای میرحسین موسوی».
لابد بزرگوارانی که در این حکم نام آنها به چشم می‌خورد معرف حضور هستند و نیازی به توضیح اضافه نیست. همچنین مستحضرید که در روز پانزدهم دی ماه 68 نیز دو حکم از سوی آیت‌الله خامنه‌ای صادر شد. یکی برای انتصاب آقای موسوی‌خوئینی‌ها به «مشاورت سیاسی» رهبری و دیگری برای آقای ناطق نوری به عنوان مسؤول بازرسی دفتر رهبری. حتما این نکته را هم می‌دانید که آقای موسوی خوئینی‌ها بعد از انتصاب به این مسؤولیت دفتری را در اختیار گرفتند و جمعی از همفکران خود را برای حضور در این دفتر فراخواندند که مدت‌ها نیز دایر بود.
جنابعالی هم که در مسؤولیت ریاست بنیاد شهید باقی ماندید تا زمانی که خودتان دیگر مایل به ادامه مسؤولیت نبودید و استعفا دادید. همچنین این نکته را هم حتما می‌دانید که آیت‌الله خامنه‌ای قصد داشتند حکم ریاست بنیاد مستضعفان را برای آقای مهندس موسوی صادر کنند که آقای مهندس از آنجا که این حکم مدت‌دار بود (3 ساله) آن را نپذیرفتند.
ائمه جمعه منصوب حضرت امام نیز فارغ از خط و خطوط سیاسی آنها‌، همگی توسط آیت‌الله خامنه‌ای تأیید و تثبیت شدند. ریاست دفتر رهبری نیز علی‌رغم برخی گمانه‌زنی‌ها و حتی برخی انتظارات از سوی بعضی‌ها، به حجت‌الاسلام والمسلمین محمدی گلپایگانی سپرده شد که همگان در عدم تعلق ایشان به این یا آن جناح سیاسی متفق‌القول بودند.
و باز بهترین کسی که می‌تواند شهادت دهد خود شمایید که آیت‌الله خامنه‌ای بعد از رهبری ابتدا با مجمع روحانیون مبارز ملاقات کردند و بعد با جامعه روحانیت مبارز. تقاضای من این است که شما خود بفرمایید در آن دیدار چه گفتید و چه شنیدید.
همچنین مکانی نیز از سوی دفتر رهبری در اختیار مجمع روحانیون مبارز برای برگزاری جلسات آن قرار گرفت و البته کمک‌هزینه مختصر و مستمری نیز به صورت مساوی به مجمع و جامعه داده شد که باز شما بهتر از من از این موضوع مطلعید.
حال با توجه به این مستندات و بدیهیات تاریخی که بخوبی رویکرد آیت‌الله خامنه‌ای را در ابتدای رهبری به اشخاص و جناح‌های سیاسی نشان می‌دهد، لطفا بفرمایید منظورتان از اینکه گفته‌اید حضور آیت‌الله خامنه‌ای همراه شد با حذف بخش مهمی از نیروهای انقلاب، چیست؟
موضوع دیگری که مطرح کرده‌اید، تغییر و تحولی است که در آستانه برگزاری دومین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری، در آیین‌نامه داخلی این مجلس به وجود آمد و طبق آن نظارت استصوابی شورای نگهبان بر انتخابات مجلس خبرگان به تصویب رسید. اینک به بررسی این مسأله می‌پردازیم.
نخستین نکته‌ای که در این زمینه باید به آن توجه کنیم این است که طبق قانون، کلیه قوانین و آیین‌نامه‌های مرتبط با مجلس خبرگان صرفا توسط خود اعضای این مجلس تدوین یا اصلاح می‌گردد.
نکته دیگر اینکه بازنگری در آیین‌نامه داخلی مجلس خبرگان توسط اعضای اولین دوره این مجلس که در سال 62 آغاز به کار کرد، صورت گرفت. یعنی همان شخصیت‌هایی که توسط مراجع و علمای قم برای حضور در انتخابات این مجلس مورد تأیید واقع شده بودند.
بر اساس آنچه گفته شد، نتیجه می‌گیریم تغییر در آیین‌نامه مجلس خبرگان کاری کاملا قانونی بود که توسط اعضایی که در زمان حیات حضرت امام انتخاب شده بودند، صورت گرفت. اسامی تعدادی از اعضای دوره اول مجلس خبرگان را یادآور می‌شوم: حضرات آیات عبدالکریم موسوی‌اردبیلی، علی مشکینی، اکبر هاشمی‌رفسنجانی، ابراهیم امینی، یوسف صانعی، محمد مؤمن، حسن طاهری خرم‌آبادی، محمد موسوی‌خوئینی‌ها، احمد آذری‌قمی، کاظم نورمفیدی، علی احمدی‌میانجی، عبدالله جوادی‌آملی، صادق خلخالی، جلال‌الدین طاهری اصفهانی، غلامحسین جمی، محمد هاشمیان، ابوالفضل موسوی تبریزی، عباس ایزدی، محی‌الدین انواری، محمدفاضل لنکرانی، محمد محمدی‌گیلانی، محمدتقی مروارید، مهدی روحانی، محمد عبایی‌خراسانی، محمدعلی موسوی‌جزایری و ده‌ها عالم و مجتهد دینی دیگر.
جنابعالی گفته‌اید: «در حقیقت خبرگانی که وظیفه آن طبق قانون اساسی نصب، عزل و نظارت بر شخص رهبر و نهادهای زیر نظر اوست را به بیت شما آوردند و این رکن رکین قانون اساسی را در عمل به زیرمجموعه دفتر تبدیل کردند».
آقای کروبی! ملاحظه می‌فرمایید که چه اشخاصی را از دم تیغ تهمت و توهین خود گذرانده‌اید. آیا بهتر نیست به جای این گونه تهمت‌زنی به چنین شخصیت‌هایی که قطعا از پس پاسخگویی آن در دنیا و آخرت برنمی‌آیید،‌ کمی دست از حب نفس و جاه بردارید و به نحو منطقی‌تری در پی یافتن علت این کار برآیید؟ وقتی حدود 80 عالم دینی که جنابعالی تک‌تک آنها را می‌شناسید،‌ چنین تصمیمی را اتخاذ می‌کنند، لابد اشکالات و ایراداتی را در رویه قبلی دیده‌اند و حتما دلایل منطقی و مهمی برای سپردن این مسؤولیت به شورای نگهبان داشته‌اند. من از شما سؤال می‌کنم آیا حضور در محل مجلس شورای اسلامی یا در حسینیه امام خمینی، تفاوتی در تصمیم‌گیری چنین شخصیت‌هایی می‌گذارد؟ آیا اگر این شخصیت‌ها مثلا در مجلس بودند چنین طرحی را تصویب نمی‌کردند و چون در حسینیه حضور یافتند، آن را تصویب کردند؟! می‌بینید چه منطق سستی را برای توجیه یک مسأله برگزیده‌اید؟ و می‌بینید با این منطق سست چگونه این شخصیت‌ها را مورد توهین و تهمت قرار داده‌اید؟!
پس از این، به موضوع حذف برخی شخصیت‌ها توسط شورای نگهبان در دوره‌های بعدی مجلس خبرگان پرداخته‌اید و ادعاهایی را مطرح ساخته‌اید. البته جا داشت که در همین جا به این مدعای شما می‌پرداختم اما از آنجا که شما در زمینه «نظارت استصوابی» باز هم سخن گفته‌اید، اجازه می‌خواهم در جای دیگری به صورت یکجا به این مطلب برگردم.
شما در ادامه به «پرده دوم»‌ حذف نیروهای انقلاب در سال 71 اشاره کرده‌اید. البته در مورد پرده اول، همانطور که مستنداً به عرض رسید، ادعای جنابعالی بهره‌ای از حقیقت نداشت. حال ببینیم تکلیف‌مان با پرده دوم به کجا می‌انجامد.
مدعای شما در این پرده آن است که «در سال 1371 تهاجم سازمان‌یافته‌ای علیه مجلس ساماندهی شد و در همین راستا جنابعالی در نماز جمعه آن‌ زمان نیروهای خدوم و صادق مجلس را فتنه‌گر خواندید و از مردم خواستید به فتنه‌گرها رأی ندهند. در آن انتخابات اشخاصی که نباید دخالت می‌کردند در امر انتخابات دخالت کردند و برای اولین‌بار نظارت استصوابی توسط شورای نگهبان بدون هیچگونه لفظ یا عبارت قانونی و تنها به اتکای حمایت صریح شما اعمال و اجرا شد و تعداد 41 نماینده مجلس در کنار خیل دیگر نامزدها به ساتور شورای نگهبان حذف شدند. دبیر وقت شورای نگهبان پس از این قلع و قمع در مصاحبه‌ای رأی دادن به جریانی که شما آن را فتنه‌گر خوانده بودید را در زمره تیر زدن به خیمه اباعبدالله الحسین(ع) دانست. در آن زمان صداوسیما و منصوبان شما آنچنان بر این جریان تاختند و عرصه را تنگ کردند که لیست مجمع و نیروهای خط امام یکپارچه حذف شدند».
ابتدا ببینیم سخنان رهبری که شما به آن اشاره دارید چه بود. آیت‌الله خامنه‌ای در تاریخ 1/7/1371 یعنی هنگامی که بیش از 2 سال از آغاز به کار دولت آقای اکبر هاشمی‌رفسنجانی می‌گذشت و در آستانه برگزاری انتخابات چهارمین دوره مجلس شورای اسلامی قرار داشتیم، با اشاره به وظیفه سنگین دولت در آن شرایط حساس بعد از جنگ و تلاش شبانه‌روزی آنها برای جبران خرابی‌ها و عقب‌ماندگی‌های دوران جنگ، ابتدا به طرح این سؤال پرداختند: «حال اگر نماینده‏‌اى انتخاب کردیم با این هدف که در مجلس قوانین لازم را به تصویب برساند تا مسؤولین کشور و دولت منتخب مردم بتوانند کار خودشان را انجام بدهند، اما برخلاف هدف و نظر ما، از تریبون مجلس براى فحش دادن به دولت و کارشکنى علیه آن استفاده کرد، به نظر شما چگونه نماینده‌‏اى است؟ آیا مردم چنین نماینده‏اى خواستند و می‌خواهند؟! آیا روح امام این را می‌خواست؟!»
ایشان سپس اظهار داشتند: «بنده بسیارى از فتنه‏‌گری‌‏ها را در این مجلس دیدم و به مردم نگفتم؛ چون نخواستم خاطر عزیز مردم‌مان را آزرده کنم. گفتم، این دوران، می‌گذرد و تمام می‌‏شود و می‌‏رود. مردم چگونه حاضرند به کسانى که فتنه‌‏گرى کردند و حقایق را در نظر آنها باژگونه جلوه دادند، رأى بدهند که دوباره وارد مجلس شوند؟! البته تعداد فتنه‏‌گرها معدود بود. اکثریت قاطع نمایندگان مجلس، از هر جاى کشور که بودند چه از تهران و چه از شهرهاى دیگر مردمانى شریف، دلسوز و علاقه‏‌مند بودند. من می‌خواهم این مطلب را به عنوان یک «معیار» به شما مردم عرض کنم: کسانى که چوب لاى چرخ مسؤولین کشور می‌گذارند، در حرف زدن تقوا را رعایت نمی‌‏کنند، پایبندى ندارند و براى اینکه 4 نفر به آنها علاقه‌‏مند و طرف‏دارشان شوند، هرچه به دهانشان مى‏‌آید مى‌‏گویند، شایسته آمدن به مجلس نیستند. این، همان مطلبى است که من در یک سخنرانى دیگر، از آن به «فتنه‌‏گرها» تعبیر کردم. باید فتنه‏‌گرها شناسایى شوند و مردم به آنها رأى ندهند».
به نظر شما رهبری که اشراف کامل بر امور کشور و مسؤولیت‌های سنگین دولت و نیز عمق و پهنای توطئه‌های دشمنان برای ناکام گذاردن دولت در بهبود اوضاع و احوال کشور دارد، آیا حق و بلکه تکلیف و مسؤولیت دارد در جهت بهبود اوضاع و شرایط برای پیشرفت امور کشور نظر خود را به صورت یک «رهنمود کلی» برای جامعه بیان کند یا خیر؟ و آیا این کار برخلاف خط و رویه حضرت امام بود یا دقیقا منطبق بر آن؟
قبل از اینکه به این سؤال پاسخ گویید، از آنجا که شما بسیار تلاش دارید تا خود را پیرو خط امام و روهرو راستین آن بزرگمرد نشان دهید و حتی در ابتدای نامه خود نیز به نوعی مدعی فضل تقدم در گرویدن به امام خمینی شده‌اید، به یک مورد تاریخی اشاره می‌کنم.
می‌دانید که سال 65، تنی چند از مقامات آمریکایی بدون هماهنگی قبلی و مجوز قانونی، برای انجام برخی مذاکرات و معاملات به ایران آمدند که این واقعه در تاریخ سیاسی بعد از انقلاب به ماجرای مک‌فارلین معروف شد. پس از آن، 8 تن از نمایندگان مجلس شورای اسلامی با طرح سؤالی از آقای دکتر ولایتی، وزیر امور خارجه، خواستار ارائه توضیحاتی در این باره شدند. در پی آن، حضرت امام طی سخنانی در روز 29 آبان 65 در جمع خانواده‌های شهدا که جنابعالی هم به عنوان سرپرست بنیاد شهید حضور داشتید، سخنانی را خطاب به آن «افراد مشخص» بیان فرمودند که اتفاقا خیلی به مذاق جناح چپ مجلس به زعامت حضرتعالی خوش آمد و تا مدت‌ها و بلکه تاکنون، شیرینی آن در ذائقه‌تان باقی مانده است و هرچند گاه، به مناسبتی از آن یاد می‌کنید.
سخنان امام چنین بود: «من نمی‌خواهم در این روز مبارک اسباب افسردگی اشخاص بشوم، لکن می‌خواهم عرض کنم چرا این قدر ما عقب‌افتاده هستیم؟ چرا ما باید به واسطه اغراض نفسانیه اینقدر خودمان را ببازیم؟ چرا باید وقتی که دنیا به تزلزل درآمده است برای این بی‌اعتنایی ایران به کاخ سفید و سیاه، چرا ما باید توجیه کنیم مسائل آنها را؟ چرا ما باید این قدر غربزده باشیم یا شیطان‌زده؟ من هیچ توقع نداشتم از بعض این اشخاص، ولو بعضی‌شان در نظر من پوچند، لکن از بعضی از این اشخاص که سابقه دارند هیچ توقع نداشتم که در این زمان که باید فریاد بزنند سر آمریکا، فریاد می‌زنند سر مسؤولین ما! چه شده است؟ شماها چه‌تان است؟ چه کردید شماها؟ شماها چرا باید تحت تأثیر تبلیغات خارجی واقع بشوید یا تحت تأثیرات نفسانیت خودتان؟ در یک همچون مساله مهمی که باید همه شما دست به هم بدهید و ثابت کنید به دنیا که ما وحدت داریم، وحدت ما اینطور شده است و در روزی که هفته وحدت است چرا شماها می‌خواهید تفرقه ایجاد کنید؟ چرا می‌خواهید بین سران کشور تفرقه ایجاد کنید؟ چرا می‌خواهید دودستگی ایجاد کنید؟ چه شده است شما را؟ کجا دارید می‌روید؟ این تذهبون؟»
آقای کروبی! شما بهتر از بنده می‌دانید که پس از این سخنان، وضعیت آن نمایندگان به چه صورتی درآمد علی‌الخصوص که جنابعالی و دوستانتان در هر چه تندتر شدن فضا علیه آنان، نقش‌آفرینی چشمگیری داشتید. حال لطفا مقایسه کنید میان «رهنمود کلی» آیت‌الله خامنه‌ای به مردم و سخنان عتاب‌آلود حضرت امام خطاب به تعداد مشخصی از نمایندگان. وجدانا بفرمایید، اگر حضرت امام در سال‌های بین 68 تا 71 در قید حیات بودند و آنگونه اظهارات و اقدامات برخی از نمایندگان مجلس را در مقابل دولت می‌دیدند، با توجه به سابقه‌ای که ذکر شد، با این نمایندگان چگونه برخوردی داشتند؟
و اما آنچه شما به عنوان «تهاجم سازمان‌یافته» یاد کرده‌اید، اگر چه خواسته‌اید آن را بر سخنرانی رهبری بار کنید اما واقع امر، داستان دیگری است. اتفاقا این داستان بسیار هم شنیدنی و جذاب و خاطره‌انگیز است. چرا مردم ما و به خصوص جوانان را از شنیدن آن محروم کرده‌اید؟ البته شما با استفاده از فن شریف «هواشناسی سیاسی» تلاش کرده‌اید تا این ماجرای جالب را در شرایط و فضای سیاسی امروز، کاملا مکتوم نگه دارید ولی مگر می‌شود حقایق تاریخی را بسته به جهت وزش باد، مخفی کرد!
آن داستان جالب این است که پس از ریاست‌جمهوری آقای اکبر هاشمی‌رفسنجانی، مجمع روحانیون مبارز و جناح چپ به زعامت حضرتعالی، تضاد اصلی خود را با «شیخ اکبر» قرار دادید و شمشیر را از رو برای ایشان بستید. اصلا فلسفه تأسیس روزنامه سلام و برخی نشریات همسوی دیگر برای این بود که توپخانه قدرتمندی برای آتشباری روی شخص آقای هاشمی‌رفسنجانی و دولت و سیاست‌های ایشان داشته باشید. الحق‌والانصاف حجم آتشی هم که روی ایشان می‌ریختید، سنگین و طاقت‌فرسا بود. از طرفی مجلس سوم هم که در اختیار جناح چپ قرار داشت، از تمام توان قانونی و سیاسی و تبلیغاتی خود برای هجمه به دولت آقای هاشمی‌رفسنجانی بهره می‌برد و این همه در حالی بود که در شرایط حساس بعد از جنگ، لزوم همیاری و همکاری و وحدت ملی برای جبران خرابی‌های جنگ و ایستادگی در برابر دشمنان، اظهرمن‌الشمس بود.
بله! من نباید از جاده انصاف خارج شوم و این نکته را باید بگویم که ایشان هم در مقابله با جناح شما، کم نگذاشت، علی‌الخصوص که سکان صداوسیما هم در دست برادرشان قرار داشت و در پاسخ به آتشباری رسانه‌‌های شما، دست به آتشباری متقابل زده بود. پرواضح است که جناح راست هم در این هنگامه، پشتیبان صددرصدی آقای هاشمی‌رفسنجانی بود و تمامی امکانات خود را برای حمایت از ایشان و حمله به جناح چپ به کار گرفته بود.  
به این ترتیب، جنگ شدید سیاسی و تبلیغاتی میان شما و آنها، فضای سیاسی کشور را به کلی تحت تأثیر خود قرار داده بود. اینکه ریشه‌ها و دلایل این جنگ جناحی چه بود، اگر مایل بودید خودتان درباره آن توضیح دهید یا اگر بفرمایید بنده هم حاضرم انجام وظیفه کنم، اما واقعیت این ماجرا، چیزی نیست که قابل کتمان باشد. به قول معروف: دزد حاضر و بز حاضر. کافی است متن سخنرانی‌ها، بیانیه‌ها و اطلاعیه‌های طرفین و مطبوعات آن دوره و برنامه‌های صداوسیما در آن هنگام را مرور کنیم تا واقعیت مثل خورشید در آسمان آبی خودش را به همگان نشان دهد.
اصلا چرا راه دور برویم و زحمت بی‌خود بر خود تحمیل کنیم. اجازه دهید نگاهی به نامه مورخه 28 اردیبهشت 84 جنابعالی به آقای هاشمی‌رفسنجانی بیندازیم که یک دنیا حرف دارد و «شاهد» مدعای بنده در این بحث است. حتما فراموش نکرده‌اید که مدتی بعد از کاندیداتوری جنابعالی در انتخابات ریاست‌جمهوری سال 84، آقای هاشمی‌رفسنجانی اعلام کرد به دلیل فقدان «کاندیدای توانمند و مقبول»، تصمیم به حضور در این انتخابات گرفته است. از آنجا که این سخن را توهینی به خود محسوب کردید، پاسخی مکتوب و سرگشاده خدمت ایشان ارسال کردید که بنده بخش‌هایی از آن را در اینجا ذکر می‌کنم و خوانندگان گرامی می‌توانند خود به متن کامل آن مراجعه فرمایند.
در آن نامه نوشته بودید: «من معتقدم بلندترین گام در زمینه حذف و طرد نیروها دقیقا در زمانی برداشته شد که شورای نگهبان در آستانه انتخابات مجلس چهارم، تعداد زیادی از اصلی‌ترین نیروهای انقلاب و خدمتگزاران مردم را به بهانه‌های واهی ردصلاحیت کرد. آیا جنابعالی به خاطر ندارید که تعداد زیادی از این نیروها به استناد گزارشات غیرواقعی وزارت اطلاعات تحت مدیریت شما رد صلاحیت شدند؟ آیا در جریان هستید که بر اساس اخبار موجود، جرم اصلی همسر شهید رجایی که منجر به رد صلاحیت او شد، ادعای اهانت به جنابعالی و خانواده محترم‌تان بود؟ البته قبل از آن و به خصوص از نخستین روزهای انتخاب شما به عنوان رئیس‌جمهور نیز مقدمات حذف و طرد نیروها ایجاد شده بود که اینجانب در اکثر آن موارد شخصا موضوع را به شما منتقل و خواستار همکاری شما برای جلوگیری از آنها شدم».
شما در جای دیگری از این نامه نیز خاطرنشان ساخته‌اید: «آیا اقدامات تخریبی صدا و سیمای تحت مدیریت اخوی مکرم جنابعالی، برادر عزیز مهندس محمد هاشمی علیه یکی از جناح‌های سیاسی در جریان انتخابات بی‌سابقه مجلس چهارم، هیچ سهمی در حذف و طرد نیروها نداشت؟»
در بخش‌های پایانی نامه خود نیز اینگونه به آقای هاشمی‌رفسنجانی طعنه زدید که «جنابعالی پس از برگزاری انتخابات بی‌سابقه مجلس چهارم که نخستین تجربه حذف گسترده نیروهای انقلاب تحت عنوان غیرقانونی نظارت استصوابی بود، با لبخندی رضایت‌آمیز روند برگزاری آن انتخابات را «بسیار بسیار خوب» دانستید».
ملاحظه می‌فرمایید که آنچه بنده عرض کردم با استناد به نامه خود شما در سال 84، عین واقعیت است. هر چند آنچه تا اینجا گفته شد، هنوز هم تمام واقعیت نیست و یک بخش جذاب دیگر به نقش وزارت کشور و هیأت‌های اجرایی آن در رد صلاحیت‌ها در این دوره از انتخابات مجلس برمی‌گردد که جنابعالی به‌کلی از آن صرفنظر کرده‌اید. به این ترتیب معلوم می‌شود چرا تاریخ را به صورت کامل تعریف نمی‌کنید چون می‌دانید اگر تمام حقیقت را بگویید، دیگر نمی‌توانید نتایج خودخواسته و تحریف‌ شده از آن بگیرید. اینطور نیست؟
در آن ماجرا، رهبری از باب عمل به وظیفه خطیر خود برای جلوگیری از تنش‌های رو به تزاید میان دو جناح سیاسی و نیز با عنایت به تکلیف و مسؤولیت سنگین دولت که مورد تهاجم سیاسی و تبلیغاتی و رسانه‌ای جناح مقابل قرار گرفته بود، از مردم درخواست کردند از رأی دادن به «تعداد معدودی» از کسانی که ثابت کرده‌اند با استفاده از قدرت و موقعیت خود در مجلس، به کارشکنی در برابر دولت اقدام کرده و خواهند کرد، امتناع کنند لذا آنچه در ادامه این ماجرا اتفاق افتاد عمدتا به دعواهای سیاسی دامنه‌دار جناحی و قبیلگی برمی‌گشت که شما نگفتید و بنده از باب یادآوری عرض کردم.
تا در این موضوع هستیم، این نکته را هم عرض کنم که لحن احساساتی و آتشین شما در این نامه به گونه‌ای است که ممکن است برخی خوانندگان به خصوص نیروهای جوان‌تر چنین برداشت کنند که در انتخابات مجلس چهارم، کل کاندیداهای جناح شما حذف شد و جناح دیگر بدون رقیب، در این انتخابات حضور داشت.
بویژه این جمله شما که «لیست مجمع و نیروهای خط امام یکپارچه حذف شدند» به نحوی زیرکانه نوشته شده که القاکننده حذف لیست از سوی شورای نگهبان است و نه مردم. برای ایضاح مطلب و جلوگیری از هرگونه شبهه جا دارد متذکر شوم که علی‌رغم عدم احراز صلاحیت برخی داوطلبان منتسب به جناح چپ (اصلاح‌طلبان امروزی)، لیست کامل و پر و پیمانی از سوی مجمع روحانیون مبارز برای حضور در انتخابات تدارک دیده شد. از آنجا که ممکن است بعضی‌ها اسامی کاندیداهای مجمع روحانیون را فراموش کرده باشند، فهرست این کاندیداها در تهران را یادآور می‌شوم: مهدی کروبی، سیدمحمد‌خوئینی‌ها، محمدرضا توسلی، سیدعلی‌اکبر محتشمی‌پور، سیدعبدالواحد موسوی‌لاری، عیسی ولایی، محمد صدوقی، فخرالدین حجازی، سیدمحمود دعایی، مرتضی الویری، سعید تسلیمی، حسین مظفری‌نژاد، سیدمحمد صدر، علی‌اکبر ابوترابی، سعید حجاریان، محمدحسن رحیمیان، عباس دوزدوزانی، مرتضی کتیرایی، ابوالقاسم سرحدی‌زاده، محمد سلامتی، نجفقلی حبیبی، شمس‌الدین وهابی، محسن رهامی، محمد اصغری، گوهرالشریعه دستغیب، فاطمه کروبی، مرضیه حدیده‌چی(دباغ)، سهیلا جلودارزاده، محسن یحیوی و علیرضا محجوب.
ملاحظه می‌فرمایید که چه لیست پر و پیمانی را تدارک دیده بودید! یعنی تمامی شخصیت‌های اصلی و معروف و باسابقه جناح چپ در این لیست حاضرند و در انتخابات هم حضور داشتند و تبلیغات کردند ولی مردم به هیچ‌یک از آنها (غیر از سه کاندیدای مشترک با جامعه روحانیت یعنی آقایان دعایی، ابوترابی و یحیوی) رأی ندادند بنابراین روضه‌ای که جنابعالی برای وضعیت جناح چپ و مجمع روحانیون در انتخابات مجلس چهارم می‌خوانید و سعی دارید به سبک برخی مداحان آن را حسابی احساسات‌برانگیز سازید و از مردم اشک بگیرید، آنقدرها هم سوزناک نیست.
فکر می‌کنم همین جا موقعیت مناسبی است که وارد بحث شیرین «نظارت استصوابی» شویم، چرا که جنابعالی، هم در موضوع انتخابات مجلس چهارم و هم در انتخابات مجلس خبرگان درباره این موضوع، سنگ تمام گذاشته‌اید.
از نظر اینجانب، نظارت استصوابی را از دو زاویه باید مورد بررسی قرار داد: اول، اصل نظارت استصوابی و دوم، نحوه اجرای آن.
در مورد اصل نظارت استصوابی عارضم که وقتی می‌گوییم «نظارت»، استصوابی بودن جزو ذات آن است. بر این اساس، به اعتقاد بنده اصلا اضافه کردن لفظ «نظارت استصوابی» به ماده 3 قانون انتخابات در سال 71، کار عبث و بیهوده‌ای بوده است زیرا معلوم است که نظارت باید منتج به عمل و نتیجه‌ای باشد در غیر این صورت یعنی هیچ و پوچ! یعنی کشک!
ببینید! ممکن است بگوییم حداکثر حاصل و نتیجه عملی نظارت یک کارمند ساده بر یک امر باید این باشد که مشاهدات خود را به مدیر بالاتر گزارش کند. بنابراین حتی در اینجا نیز بالاخره با یک نظارت منتهی به عمل مواجهیم هر چند آن عمل صرف یک گزارش ساده به مقام مافوق باشد. همین سلسله مراتب را ادامه دهید و تصور کنید هر یک از این ناظران مراتب را به مقام بالاتر خود گزارش می‌دهند تا می‌رسد به گزارشی که تقدیم رئیس‌جمهور به عنوان عالی‌ترین مقام اجرایی می‌شود. به نظر شما رئیس‌جمهور در این حال چکار باید بکند؟ فقط بگوید بسیار خب! اگر قرار بر این باشد، پس اصلا چرا اینقدر نیرو و وقت و سرمایه صرف این کار شد؟ همان اول هم که بگوید بسیار خب، نتیجه‌اش با گفتن بسیار خب در آخر کار یکی است بنابراین نظارت، عقلا و منطقا باید منتهی به یک نتیجه عملی شود. رئیس‌جمهور به عنوان رأس زنجیره اجرایی، باید دست به یک اقدام در قبال نتیجه یک نظارت بزند وگرنه همه آنچه انجام شده، بیهوده بوده است.
آنگونه که از کلام جنابعالی می‌فهمم، شما هم مخالفتی با نظارت شورای نگهبان به عنوان عالی‌ترین نهاد نظارتی بر انتخابات مجلس شورای اسلامی ندارید، منتها می‌فرمایید استصوابی نباشد. خب چرا تعارف می‌کنید، یکباره بگویید اصلا نظارت نداشته باشد اگر نه پرواضح است نظارتی که فقط نظارت باشد و منتهی به یک عمل نشود، بود و نبودش یکسان است. وجداناً پاسخ دهید: در فرض جنابعالی، فرق میان شورای نگهبان یا هر نهاد ناظر دیگر با یک تکه چوب خشک چیست؟
بنابراین به شما پیشنهاد می‌کنم اگر هم مایلید در مورد نظارت شورای نگهبان بر انتخابات صحبت کنید، برای اینکه وجه منطقی و عقلانی داشته باشد، روی استصوابی بودن یا نبودن آن بحث نکنید، روی اصل نظارت بحث کنید. مثلا بفرمایید اصلا نظارت شورای نگهبان بر انتخابات لازم نیست. بالاخره این موضوع، وجهی برای بحث روی آن دارد اما استصوابی بودن یا نبودن نظارت خیر.
نکته دوم در مورد نظارت استصوابی، نحوه اجرای آن توسط شورای نگهبان است. از نظر من نحوه عملکرد شورای نگهبان در این زمینه قابل نقد و انتقاد است. به اعتقاد بنده شورای نگهبان باید با سعه صدر بیشتری در این زمینه برخورد می‌کرد و ضمن آنکه زمینه حضور افراد بیشتری را در انتخابات فراهم می‌آورد، بهانه کمتری نیز به دست امثال جنابعالی برای سردادن شعارهای سیاسی خود می‌داد. البته من بخوبی می‌توانم تصور کنم که شما در همان حال که شعار سیاسی می‌دهید و مظلوم‌نمایی می‌کنید، «بشکن در جیب هم می‌زنید»، چرا که بخوبی واقفید برخی عملکردهای شورای نگهبان، چقدر برای شما امتیازآور است. ای کاش اعضای شورای نگهبان هم به اندازه شما نسبت به این حقیقت آگاه بودند.
حالا که بحث به اینجا رسید، اجازه دهید نکته دیگری را هم در این زمینه بگویم. می‌گویند کسی نزد بقالی رفت و پرسید: ربع انار دارید؟ گفت داریم اما نه به این غلظت! اینکه بنده عرض کردم عملکرد شورای نگهبان در چارچوب نظارت استصوابی قابل نقد است و کذا و کذا، سر حرف خود محکم ایستاده‌ام اما نه به این غلظت که جنابعالی و دوستان‌تان می‌فرمایید.
در مورد انتخابات مجلس چهارم، نکاتی را عرض کردم که نشان داد عدم توفیق جناح چپ برای کسب اکثریت در این مجلس، بیش از همه ناشی از عدم اقبال مردم نسبت به آنان در آن سال بوده است. کما اینکه همین اتفاق برای جناح راست یا اصولگرایان در انتخابات مجلس سوم افتاده بود و در مجلس ششم نیز تکرار شد.
مجلس ششم گفتم و یادم آمد از نامه 127 نفر از نمایندگان اصلاح‌طلب این مجلس به مقام معظم رهبری به تاریخ  28 اردیبهشت 82. قصد ورود به متن این نامه را ندارم چرا که همان موقع توضیحات مفصلی را درباره این نامه نوشتم و منتشر کردم. در اینجا فقط قصد اشاره به نکته‌ای در این نامه را دارم که گویای خیلی از مسائل است. این نمایندگان در نامه خود خاطرنشان ساخته بودند: «انتخابات آزاد و جلوگیری از نقض قانون اساسی دو مبنای محوری هر حکومت مردم‌سالار است... البته پس از انتخابات آزاد و تضمین حقوق منتخبین ملت به خصوص رئیس‌جمهور و در اجرای قانون اساسی باید موانع مصنوعی بر سر راه فعالیت قانونی و آزاد آنها را نیز برطرف کرد».
ملاحظه می‌فرمایید در این نامه چگونه بر لزوم برگزاری «انتخابات آزاد» در کشور تأکید شده است؟! آخر شما را به خدا ما این دردمان را به کجا بگوییم: در سال 76 آقای خاتمی در یک انتخابات آزاد به ریاست‌جمهوری ‌رسید. در سال 77 طی یک انتخابات آزاد، اصلاح‌طلبان تمامی کرسی‌های شورای شهر تهران و بسیاری از شهرهای دیگر را تصاحب کردند. در سال 79 اصلاح‌طلبان و سوپراصلاح‌طلبان در یک انتخابات آزاد، اکثریت قریب به اتفاق کرسی‌های مجلس ششم را از آن خود ساختند. حالا دوباره نامه نوشته‌اند که بله! لزوم برگزاری انتخابات آزاد و کذا و کذا. این است که می‌گویم جنابعالی و دوستان‌تان عادت کرده‌اید وقتی می‌خواهید بگویید رب انار، می‌فرمایید ربعععععععععع عنار!
آقای کروبی! اینکه نحوه عملکرد شورای نگهبان در احراز صلاحیت‌ها قابل نقد و انتقاد است، قبول. اما انصاف هم خوب چیزی است. جنابعالی بفرمایید از همان مجلس چهارم که از آن یاد کرده‌اید تا همین مجلس دهم، کدامیک از دوره‌های مجلس به لحاظ خط و خطوط سیاسی و فکری مثل هم بوده است؟ آیا مجلس پنجم مثل مجلس چهارم بود؟ آیا این دو دوره مثل مجلس ششم بودند؟ آیا مجلس هفتم و هشتم مثل هم بودند؟ و آیا مجالس نهم و دهم شبیه دوره‌های قبل از خود هستند؟ اگر شورای نگهبان آن‌گونه که شما می‌فرمایید، عمل می‌کرد طبیعتا ما نمی‌بایست شاهد این همه جابه‌جایی نمایندگان و تفاوت در وزن جناح‌های سیاسی در دوره‌های متعدد مجلس باشیم بلکه تمامی آنها باید کمابیش یکسان بودند. در مجلس خبرگان هم همینطور. آیا دوره پنجم مجلس خبرگان که انتخاباتی بسیار پرشور را نیز پشت‌سر گذارد، مشابه دوره قبل از آن است؟ پس این همه تهمت و افترا به نظام برای چیست؟
راستش من هرچه فکر می‌کنم به نظرم می‌رسد این مشکل تهمت‌زنی شما و دوستان‌تان به نظام، تنها یک راه‌حل دارد و بس! آن هم این است که شماها همیشه و در هر انتخاباتی به عنوان برنده معرفی شوید. به همین سادگی! یعنی تجربه
40-30 سال گذشته نشان داده است که وقتی شما برنده‌اید، نه تقلبی صورت گرفته، نه مهندسی انتخاباتی شده، نه دیکتاتوری هست، نه دستی در صندوق‌های رأی برده شده، نه خدشه‌ای به جمهوریت نظام وارد شده و خلاصه «همه چی آرومه». اما خدا نکند ببازید: واویلا! هزار تهمت و توهین و انگ و ننگ و نفرین را بر نظام آوار می‌کنید که چرا ما باخته‌ایم! آخر این چه اخلاق سیاسی و انتخاباتی است که شماها دارید؟!
به هر حال، من قاطعانه به مسؤولان محترم عرض می‌کنم صلاح نظام در آن است که آقای کروبی و دوستان و همفکران‌شان همیشه و در هر انتخاباتی اسم‌شان به عنوان برنده اعلام شود تا گزندی به نظام نرسد. حالا مردم اگر با زبان خوش به آنها رأی دادند که هیچ، اگر هم ندادند، نظام کاری به رأی مردم نداشته باشد و نتیجه را به نفع اینها اعلام کند و شر را بخواباند. باور کنید این بهترین کار است!
آقای کروبی! موضوع دیگری که به آن پرداخته‌اید، دخالت سپاه و بسیج در امور اقتصادی و سیاسی است. ابتدا به اقتصاد بپردازیم. به طور کلی حوزه اقتصاد را باید به 2 بخش تقسیم کرد: نخست، طرح‌های ملی و دیگری طرح‌های کوچک.
همانگونه که می‌دانیم سپاه پاسداران انبوهی از نیروهای متخصص و امکانات و ابزارهای مهندسی و فنی را در اختیار دارد که البته همواره نیز باید آنها را در اختیار داشته باشد تا به هنگام ضرورت بتواند فی‌الفور در امور مهندسی جنگ به کار گیرد. از طرفی بدیهی است که این حجم از سرمایه ملی را نمی‌توان در زمان صلح، عاطل و باطل گذارد. پس منطقی و عاقلانه این است که به نحوی از آنها بهره گرفته شود. مسلما جای بهره‌گیری از این نیروها در اجرای «طرح‌های بزرگ ملی» است.
اولا به‌خاطر استفاده بهینه از این سرمایه ملی و ثانیا به این دلیل که اصلا در کشور ما بخش خصوصی هنوز آنقدر قدرتمند نشده است که قادر به انجام چنین پروژه‌هایی باشد. بنابراین اگر نخواسته باشیم از توان مهندسی سپاه در این زمینه بهره بگیریم، یا باید دولت رأسا وارد این پروژه‌ها شود که باری بر بار سنگین روی دوش آن افزوده می‌گردد و یا باید اجرای این طرح‌ها را به شرکت‌ها و کمپانی‌های بزرگ خارجی بسپاریم که هزینه‌های گزافی را بر دوش ملت ایران بار خواهد کرد. طبعا با یک حساب سرانگشتی ساده می‌توان نتیجه گرفت که باید از توان علمی و فنی سپاه در امور طرح‌های ملی بهره گرفت.
اتفاقا به‌کارگیری این استعدادهای علمی و فنی، نه‌تنها صرفه اقتصادی هنگفتی برای کشور دارد بلکه در صحنه عمل و اجرا، به یقین شاهد رشد و شکوفایی آنها نیز خواهیم بود که دستاوردی به مراتب گرانقدرتر برای ملت ایران محسوب می‌شود. حال بگذریم از عکس‌های یادگاری مسؤولان دولت‌های مختلف با طرح‌ها و پروژه‌های بزرگ ساخته شده توسط قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) که آن هم برای خود داستانی دارد.
بله! کار آنجا اشکال پیدا می‌کند که توان مهندسی سپاه وارد طرح‌های کوچک‌تر و فروملی شود و عرصه را بر بخش خصوصی در این زمینه‌ها تنگ سازد. این قطعا کاری اشتباه و مضر است و با توجه به برخی شنیده‌ها نمی‌توانم بگویم چنین اشتباهی رخ نداده است. البته اینکه حجم این اشتباه چقدر است، بنده اطلاع چندانی ندارم و مسؤولان اقتصادی باید در این زمینه اظهار نظر نمایند. اما به هر حال خروج بخش مهندسی سپاه از این عرصه، کاری ضروری است. این همان است که طبق برخی اخبار منتشره، رهبری نیز همواره بر آن تأکید داشته‌اند و اخیراً نیز دستورات اکیدی را برای اجرای هر چه سریع‌تر آن، صادر کرده‌اند. کما اینکه جنابعالی بخوبی آگاهید که در دوران ریاست‌جمهوری آقای خاتمی، رهبری با قاطعیت از پاکسازی وزارت اطلاعات از فعالیت‌های اقتصادی غیرمرتبط حمایت کردند و شاهد حل این معضل بودیم.
شما اشاره‌ای به «اسکله‌های غیرقانونی» نیز دارید که بنده نفیا و اثباتا نمی‌توانم در این زمینه مطلبی بگویم چون اطلاع قابل وثوقی در این‌باره ندارم. لذا فقط می‌توانم یک جمله شرطیه در این‌باره بگویم: اگر آنچه در این زمینه می‌گویید، مثل اغلب ادعاهای شما عاری از حقیقت نباشد، کار بسیار ناشایست و مضری بوده است و چنانچه همچنان نیز ادامه داشته باشد، باید بسرعت از فعالیت آنها جلوگیری به عمل آید.
بعد از اقتصاد، به موضوع دیگری که مطرح کرده‌اید یعنی دخالت سپاه در سیاست بپردازیم. فرموده‌اید: «بیانات و وصیتنامه صریح امام ورود سپاه و نیروهای مسلح را به عرصه سیاست از اساس منع نموده است.» از آنجا که شما در اینجا هم استناد به قول و سیره حضرت امام کرده‌اید، بنده هم بر همین مبنا بحث خود را ادامه می‌دهم تا مبنای مشترکی در بحث با یکدیگر داشته باشیم و زودتر به نتیجه برسیم.
اولین نکته این است که منظور از دخالت در امور سیاسی چیست؟ آیا مثلا برگزاری کلاس‌های مرتبط با امور سیاسی که تحت عنوان «بصیرت‌افزایی» در نیروهای مسلح برگزار می‌شود هم جزو ممنوعیات است؟ نمی‌توانید بگویید بله، چون از همان ابتدای انقلاب، واحد «عقیدتی- سیاسی» در ارتش تشکیل و شروع به کار کرد که حضرت امام ریاست آن را منصوب می‌کردند. همچنین در سپاه نیز «دفتر سیاسی» فعالیت داشت که مسؤول آن نیز از سوی حضرت امام منصوب می‌شد.
شما بهتر از بنده می‌دانید که مسؤولیت و مأموریت «سیاسی- عقیدتی» در ارتش و «دفتر سیاسی» در سپاه چه بود. بنده فقط به یک مورد اشاره می‌کنم. حتما به‌خاطر دارید که دفتر سیاسی سپاه در طول سال‌های حیات حضرت امام اقدام به انتشار نشریه «رویداد و تحلیل» می‌کرد و فراموش نکرده‌اید که این نشریه چه نفوذ و تأثیری در میان اهل سیاست داشت. آیا حضرت امام با انتشار این نشریه توسط سپاه مخالفت کردند؟ آیا حضرت امام به دفتر سیاسی امر کردند که از برگزاری هرگونه کلاس توجیهی در مورد مسائل سیاسی خودداری کند؟
از طرفی، بنده واقعه‌ای را عرض می‌کنم، لطفا نظر خود را درباره آن بیان فرمایید. همانگونه که می‌دانید آیت‌الله خامنه‌ای در دومین دوره ریاست‌جمهوری، قصد انتخاب نخست‌وزیر دیگری غیر از آقای میرحسین موسوی را داشتند که داستان آن معروف است و نیازی به توضیح اضافه در این باره نیست. اما در این میان یک اتفاق افتاد که تمام مسائل را دگرگون ساخت.
آقای محسن رضایی، فرمانده وقت سپاه پاسداران نزد امام خمینی رفتند و نظر خود را درباره لزوم ابقای آقای مهندس موسوی در نخست‌وزیری خدمت امام بیان کردند و آنگونه که مشهور است،‌ این نظر نقش اساسی در تأکید حکم‌گونه حضرت امام بر ابقای مهندس موسوی داشت و البته آیت‌الله خامنه‌ای نیز به این دیدگاه حضرت امام گردن نهادند. من در اینجا کاری به درست و غلط بودن نظر آقای محسن رضایی و حتی میزان تأثیرگذاری این نظر بر رأی امام ندارم. فقط می‌خواهم از شما که در هر سطر و جمله‌ای، چند بار خود را به عنوان پیرو راستین خط امام معرفی می‌کنید، سؤال کنم آیا این عملکرد فرمانده وقت سپاه پاسداران،‌ دخالت در امور سیاسی بود یا نه؟ آنوقت بفرمایید نحوه برخورد حضرت امام با این نوع عملکرد آقای رضایی که منتهای دخالت در امور سیاسی محسوب می‌شود، چه بود؟
پس اگر مبنای سخن شما و ما، «خط امام» است باید با توجه به واقعیات تاریخی به بحث در این‌باره بپردازیم.
البته از آنچه بیان شد هرگز قصد توجیه و تأیید دخالت نیروهای نظامی اعم از ارتش و سپاه را در امور سیاسی ندارم. قصد بنده تأکید بر این نکته است که باید آن بخش از «امور سیاسی» که به عنوان منطقه «مطلقاً ممنوع» برای نیروهای مسلح می‌دانیم، دقیقا تعریف شود تا هر کسی با استناد به هر فعالیت و عملکردی نتواند مدعی تخلف مسؤولان و پرسنل نیروهای مسلح از اصل لزوم عدم دخالت نظامیان در امور سیاسی شود.
آقای کروبی! اجازه دهید در اینجا به موضوعی که شما در بخش انتهایی نامه خود مطرح کرده‌اید یعنی پاسخگویی رهبری، بپردازیم. نوشته‌اید: «پاسخگویی وظیفه همه مقامات نظام است و جنابعالی که کارکرد نهادها و سازمان‌هایی مانند سپاه، بسیج، شورای نگهبان، نهادهای انقلابی، ائمه جمعه، صداو‌سیما و... را مطابق نگرش و سیاست‌های مورد نظرتان تغییر داده‌اید باید بیش از دیگران به این مهم توجه کنید. آیا این نوع دخالت‌ها در امور جاری کشور با چارچوب تئوری ولایت‌فقیه مورد نظر امام و یا با آنچه مدنظر تدوین‌کنندگان قانون اساسی بوده است، همخوانی دارد؟»
اولین نکته‌ای که در این موضوع جلب توجه می‌کند تأکید شما بر لزوم پایبندی آیت‌الله خامنه‌ای به «تئوری ولایت‌فقیه مورد نظر امام» است. بنده با توجه به این تأکید،‌ لازم می‌دانم محتوای نامه حضرت امام به آیت‌الله خامنه‌ای در دی‌ماه 66 در مورد «ولایت مطلقه فقیه» را به شما یادآوری کنم. امام در این نامه، حکومت را به معنای ولایت مطلقه واگذار شده از جانب خدا به نبی‌اکرم(ص) می‌خوانند که اهم احکام الهی است و بر جمیع احکام شرعیه الهیه تقدم دارد و البته در پایان این نامه نیز متذکر می‌شوند: «و بالاتر از آن هم مسائلی است که مزاحمت نمی‌کنم».
اگرچه حضرت امام از سال 1348 مباحث و بیانات گسترده‌ای را راجع به «ولایت‌فقیه» داشته‌اند که تمامی آنها موجود و در دسترس هستند اما توجه به محتوای همین نامه کافی است تا عمق و گستره ولایت‌فقیه از دیدگاه ایشان معلوم و مشخص شود و البته شما با این مفاهیم و تعابیر به هیچ وجه بیگانه نیستید. حتما به خاطر دارید بعد از انتشار این نامه، چقدر شما و دوستان و همفکران‌تان پیرامون آن سخن گفتید و به توضیح و تشریح دیدگاه حضرت امام پرداختید.
البته من برای احتراز از اطاله کلام در این موضوع، خود را مستغنی از اشاره به دیدگاه‌ها و نظرات جنابعالی و دیگر همفکران‌تان در جناح چپ دهه 60 درباره حوزه اختیارات و مسؤولیت‌های ولایت‌فقیه می‌دانم. خوشبختانه با توجه به اینکه تا حدودی از عصر حجر فاصله گرفته‌ایم و در دوران کاغذ و قلم و ثبت و ضبط به سر می‌بریم، تمام این دیدگاه‌ها محفوظ است و مراجعه به آنها بسیار سهل و آسان.
من در این مقال در پی توضیح و تبیین معنا و مفهوم «ولایت‌فقیه» نیستم. غرض بنده از ذکر موارد فوق فقط یک تذکر تاریخی به شما بود برای خاطرنشان ساختن این نکته مهم که جنابعالی نمی‌توانید و حق ندارید از دو جا نان سیاسی بخورید!
معنای واضح‌تر عرض بنده این است که شما در همان حال که خود را وفادار به حضرت امام و «خط امامی» معرفی می‌کنید، به نفی اندیشه‌ و دیدگاه ایشان در مورد ولایت‌فقیه مبادرت می‌ورزید. یعنی هم می‌خواهید نزد نیروهای ارزشی جامعه نان خط امامی بودن را بخورید و هم نزد نیروهای دگراندیش، نان مواضع انتقادی نسبت به ولایت‌فقیه را. اگر خط امامی هستید، پس به تئوری ولایت‌فقیه ایشان احترام بگذارید و چنانچه دیگر تئوری ولایت‌فقیه امام را قبول ندارید، به صراحت اعلام کنید و این‌قدر خود را به امام منتسب نکنید.
آقای کروبی! مشفقانه عرض می‌کنم: کاری نکنید همه به این یقین برسند که مواضع جنابعالی در زمان حیات حضرت امام مصداق «نان به نرخ روز خوردن» بوده است! از طرفی در اصل 57 قانون اساسی که خود شما هم در سال 68 در شورای بازنگری قانون اساسی در تدوین آن سهیم و دخیل بودید، آمده است: «قوای حاکم در جمهوری اسلامی ایران عبارتند از قوه مقننه، قوه مجریه و قوه‌قضائیه که زیر نظر ولایت مطلقه امر و امامت امت بر طبق اصول آینده این قانون اعمال می‌گردند. این قوا مستقل از یکدیگرند».
حتما شما هم قبول دارید که منظور از «زیر نظر» در این اصل، نظارت بلااثر نیست که اگر چنین باشد، کل این اصل بلااثر و عبث است.
اینها را عرض کردم که بگویم: هم به لحاظ اندیشه‌‌های حضرت امام و هم به لحاظ قانون اساسی، رهبری نه‌تنها حق نظارت مؤثر بر امور جاری در کشور و هدایت آنها را دارد بلکه اساسا در این زمینه «مسؤول» است.
اما و صد اما، شما و بنده بخوبی می‌دانیم که علی‌رغم این حق قانونی، دخالت آیت‌الله خامنه‌ای در امور اجرایی کشور واقعا به صورت «حداقلی» بوده است. یعنی رهبری تنها در مواقع و موارد «ضرورت تام» یا به درخواست رئیس‌جمهور وقت و برای گره‌گشایی از مشکل و مسأله‌ای که به طرق عادی و متعارف قابل حل نبوده است، وارد برخی امور اجرایی شده‌اند. ضمن آنکه نباید فراموش کرد دأب رهبری در طول دوران مسؤولیت خویش، حمایت کامل از رؤسای جمهوری و دولت‌های وقت بوده است به این دلیل که بار سنگین اداره امور کشور را برعهده داشته‌اند و می‌بایست با قوت در این مسیر به پیش بروند. این موضوع واضح‌تر از آن است که نیازی به توضیح بیشتر درباره آن باشد.
اینک بپردازیم به این درخواست جنابعالی: «مصرانه از شما می‌خواهم زمینه اصلاحی را فراهم کنید که تمام ارکان کشور در مقابل مردم و نهادهای قانونی به طور عملی پاسخگو باشند و در عمل، قانون حاکم باشد و نه حاکمیت فرد یا گروهی خاص».
این سخن فی‌نفسه درست است اما باید دید اراده شما از بیان آن، تا چه حد منطبق با حق و واقعیت است. همانگونه که می‌دانید اصل 111 قانون اساسی، مجلس خبرگان را مسؤول احراز شرایط رهبری در یک فرد و نیز استمرار این شرایط در رهبری دانسته است. بنابراین بدیهی است خبرگان برای انجام این مسؤولیت خود، باید به نحو مقتضی بر رهبری نظارت داشته باشد و طبعا رهبری نیز در قبال مجلس خبرگان، پاسخگو باشد.
این موضوعی است که از سال‌ها پیش در دستور کار خبرگان قرار داشته و به همین منظور با تشکیل کمیسیونی تحت عنوان «کمیسیون تحقیق» به این امر مشغول است. برای اطلاع بیشتر از این قضیه جنابعالی می‌توانید به فصلنامه «حکومت اسلامی» شماره 41 که توسط دبیرخانه مجلس خبرگان منتشر می‌شود، مراجعه فرمایید. در این شماره، برخی از اعضای خبرگان مانند آقایان هاشمی‌رفسنجانی، جنتی، مقتدایی، مجتهد شبستری و دیگران در مورد این قضیه و سیر آن در زمان حضرت امام و آیت‌الله خامنه‌ای به تفصیل توضیحاتی ارائه کرده‌اند.
البته این نکته هم برای شما به عنوان یک مدعی «خط امام» باید جالب باشد که به گفته برخی از این بزرگواران، در دوران حیات حضرت امام با توجه به شأن و جایگاه ایشان هیأت تحقیق عملا فعالیتی نداشته است. لذا اگر بخواهیم به شیوه همان دوران که بسیار مورد تأکید جنابعالی است عمل شود، در دوران آیت‌الله خامنه‌ای نیز این هیأت می‌بایست فعالیتی را انجام نمی‌داد. اما با توجه به اظهارات اعضای خبرگان، این هیأت و کمیسیون در این دوران فعال بوده است. البته راجع به نحوه انجام کار طبعا بحث‌ها و تبادل‌ نظرهایی وجود داشته است تا ضمن اینکه مجلس خبرگان به وظیفه نظارتی خود در حد مسؤولیت قانونی خویش عمل کند، اخلال و اختلالی نیز در امور مربوط به رهبری رخ ندهد. اما به هر تقدیر، این کار در طول زمان سازوکار مناسب خویش را یافته است و همچنان ادامه دارد.
از باب نمونه، نظر جنابعالی را به اظهارات برخی از اعضای خبرگان در این باره جلب می‌کنم. آیت‌الله جنتی در این باره این‌گونه گفته‌اند: «البته ما در زمان حضرت امام اصلاً به خود اجازه ندادیم که وارد قضیه شویم، چون شأن ایشان اجل از این بود که بخواهیم با ایشان در این خصوصیات صحبت کنیم و هیچ تردیدى در صفات و ویژگی‌هاى لازم در ایشان نبود و احتیاجى به تحقیق نبود.
بنابراین در آن زمان قضیه را پیگیرى نکردیم. ولى پس از رحلت حضرت امام‏ (قدس سره) مسأله دوباره مطرح شد که چه کنیم؟ هر گاه مجلس خبرگان جلسه تشکیل می‌داد، از هیأت تحقیق سؤال می‌شد که شما چه اقدامى انجام داده‌اید؟ راجع به این قضیه بحث کردیم. نظر عده زیادى از اعضاى خبرگان بر این بود که باید هیأت تحقیق در نهادهاى زیر نظر مقام معظم رهبرى تحقیق و بررسى کند که آیا درست اداره می‌شود یا نه؟ در صورت مثبت بودن مدیریت به قوه خود باقى است، در غیر آن صورت تذکر بدهند یا سؤال کنند که چرا این‌گونه است؟ نظر اکثریت بر این بود».
به گفته ایشان، این موضوع با آیت‌الله خامنه‌ای نیز در میان گذارده می‌شود و بعد از بحث و بررسی راجع به حوزه‌های مورد تحقیق و نحوه انجام کار، «نتیجه این شد که مقام معظم رهبرى فرمودند: اگر بنا بر بررسى و سؤال و اقدامى است، با دفتر من در ارتباط باشید و از دفتر سؤال کنید، ببینید من درباره این تشکیلات چه کرده‌ام. درباره مراکزى که زیر نظر من است، چگونه عمل کرده‌ام. از اقدامات من سؤال کنید، آنها به شما پاسخ می‌دهند، چون من به آنها دستور می‌‌دهم که شما هر سؤالى داشتید، اطلاعات را در اختیار شما قرار دهند. آن وقت اگر دیدید کارهایى که انجام داده‌ام به یکى از شرایط لازم در رهبرى خدشه وارد می‌کند، جاى این است که اقدام بکنید، در غیر آن صورت، ربطى به رهبرى ندارد». (مجله حکومت اسلامی، پاییز 1385، شماره 41، ص 55 تا 57)
آیت‌الله مرتضی مقتدایی نیز در این‌باره اظهار داشته است: «مجلس خبرگان براى انجام این وظیفه کمیسیونى متشکل از 15عضو تشکیل داده که حداقل هر ماه یک مرتبه جلسه دارند تا بر اعمال، رفتار و اقدامات رهبرى اشراف کامل داشته باشند. خود مقام معظم رهبرى هم از این امر استقبال کردند و فرمودند در محدوده کار قانونی‌تان هر چه می‌خواهید سؤال کنید. به دفترشان هم اعلام کردند که آقایان هر چه خواستند در اختیارشان گذاشته شود و تاکنون 2 جلد از مطالبى که مربوط به اقدامات رهبرى است و از صداوسیما هم پخش نشده براى کمیسیون فرستاده شده است. به هر حال کمیسیون کار خود را با دقت انجام می‌دهد و مخبر آن هم نتایج بررسی‌ها و تحقیقاتى را که انجام شده در اجلاسیه‌های مجلس خبرگان به اطلاع دیگر اعضا می‌رساند. هر چند مواردى وجود دارد که چون اعلام آنها از نظر مسائل امنیتى به صلاح نیست مخفى می‌مانند و به مقتضای‌شان اقدام می‌شود. در نتیجه اکنون می‌توانیم به طور قاطع بگوییم که بحمدالله رهبرى با کمال قدرت و اقتدار وظیفه خودشان را انجام می‌دهند. (حکومت اسلامی، پاییز 1385، شماره 41، ص 74)
حسن ختام این بخش از بحث ما هم، اظهارات آقای هاشمی‌رفسنجانی است که علاوه بر تأیید انجام نظارت بر رهبری توسط مجلس خبرگان، «استصوابی بودن» آن را هم مورد تأکید قرار می‌دهند:‌ «خبرگان اگر اطلاع نداشته باشند نمی‌توانند قضاوت کنند چون کسى که از اختیارات وسیعى برخوردار است و در امور دخالت دارد و امر و نهى مى‌کند، باید در عمل با آن شرایطى که گفته شد منطبق باشد، طبعاً خبرگان باید کارى را که مقدماتش واجب است انجام دهند. لذا «نظارت استصوابى» اگر یک جا معنا داشته باشد همین جا است، که اگر خبرگان مطلع شدند، رهبرى این شرایط را ندارد، می‌توانند اقدام کنند». (مجله حکومت اسلامی، تابستان 1385، شماره 40، ص 38 و 39)
آنچه بیان شد اشاره‌ای بود به نظارت‌های قانونی بر رهبری که در حال انجام است. البته بنده از جنابعالی که خود را دائرمدار جهان خلقت و مافیها می‌دانید، انتظار ندارم گوش شنوایی برای این مطالب داشته باشید چرا که نشان داده‌اید انتخاباتی را که در آن شکست بخورید همراه با تقلب می‌دانید، مجلسی را که در آن حضور نداشته باشید فرمایشی می‌دانید و ریاست‌جمهوری را که بر آن تکیه نزده باشید ناکارآمد می‌دانید.
اما مهم‌تر از این‌گونه نظارت‌های قانونی، نظارت عمومی و مردمی بر رهبری است که به صورت مستمر وجود داشته و دارد. مردم در طول سه دهه گذشته دیده‌اند کشور ما از چه بحران‌های صعب و سنگینی عبور کرده که هر یک از آنها برای ویرانی یک کشور و ویلانی یک ملت کافی است؛ از جنگ‌ و دعواهای قبیلگی و جناحی داخلی بگیر تا بحران‌های منطقه‌ای و بین‌المللی. آیا برای شما که خود در متن قضایا بوده‌اید لازم است فهرستی بلندبالا از این بحران‌ها را ارائه دهم؟ همان یک فتنه‌ای که در سال 88 بر پا شد، در صورتی که بدرستی و با درایت مدیریت نمی‌شد، کافی بود تا دودمان ملتی را بر باد دهد!
امروز علی‌رغم همه آن مسائل و مصائب و بحران‌ها و بحران‌آفرینی‌های داخلی و خارجی، نظام جمهوری اسلامی و کشور ایران، در کمال اقتدار داخلی و منطقه‌ای و بین‌المللی قرار دارند. نشانه آن هم عصبانیت بیش از حد دشمنان ما است که هر چه می‌زنند به در بسته می‌خورند و به تعبیر قرآن کریم، از آن همه صرف سرمایه و انرژی برای نابودی اسلام و ایران، جز حسرت بر دل‌شان نمی‌ماند. بیان بیشتر در این زمینه، فقط توضیح واضحات خواهد بود.
اجازه دهید از همینجا مستقیما وارد موضوع انتخابات ریاست‌جمهوری در سال 84 و 88 شویم که در واقع مهم‌ترین بخش نامه جنابعالی را تشکیل می‌دهد و صدالبته که نقش بسیار مهمی در شکل دادن به گفتار و رفتار سیاسی شما داشته است.
ابتدا انتخابات سال 84. شما در ابتدای نامه خود نوشته‌اید: «همانطور که می‌دانید پس از انتخابات ریاست‌جمهوری 84 نامه‌ای به حضرتعالی تقدیم کردم که پس از آن شما از طریق برادر محترم، جناب آقای وحید خواسته بودید ملاقاتی با شما داشته باشم. در آن روز ضمن بیان گلایه و اعتراضی که نسبت به دخالت‌های انجام گرفته در روند انتخابات به نفع کاندیدای خاص داشتم اما در نهایت سکوت اختیار کردم».
همچنین در ادامه نیز خاطرنشان ساخته‌اید: «در انتخابات ریاست‌جمهوری 84 سپاه و بسیج به محوریت فرزند شما آقا سیدمجتبی به نفع یکی از نامزدها ورود کردند و در نتیجه تخلف و تقلب آنان در سه استان اصفهان، تهران و قم فرد مورد نظر با حرکت کودتاگونه شورای نگهبان، با آنکه اینجانب در 11 استان کشور اول بودم به مرحله دوم فرستاده شد».
از مجموع این دو جمله به وضوح می‌توان دریافت به ادعای شما در انتخابات سال 84، «آقا سیدمجتبی» محور یک «حرکت کودتاگونه» به نفع یک «کاندیدای خاص» قرار گرفت که بر اثر آن به جای اینکه شما به مرحله دوم انتخابات بروید، آن «فرد مورد نظر» به مرحله دوم رفت و با آقای هاشمی‌رفسنجانی به رقابت پرداخت.
بنده قبل از بیان هر مطلب دیگری، اسامی کاندیداهای حاضر در مرحله اول انتخابات ریاست‌جمهوری در سال 84 را در اینجا ذکر می‌کنم. اول جنابعالی و بعد آقایان: هاشمی‌رفسنجانی، علی لاریجانی، محمدباقر قالیباف، محمود احمدی‌نژاد، مصطفی معین، محسن مهرعلیزاده.
آقای کروبی! جنابعالی در نامه خود نام «آقا سیدمجتبی» را به صراحت ذکر کرده‌اید و نشان داده‌اید که هیچ ترس و ابایی از بیان نام اشخاص ندارید. سؤال من این است که با این شجاعت و صراحت لهجه، چرا نام آن «کاندیدای خاص» و «فرد مورد نظر» را ذکر نکرده‌اید؟! یعنی اگر به هر دلیلی قرار بر تحفظ و نگفتن اسم اشخاص بود، طبعا می‌بایست نام «آقا سیدمجتبی» را ذکر نمی‌کردید ولی وقتی شما تا ته خط رفته‌اید، دیگر چه جای پرده‌پوشی در مورد نام یک «کاندیدای خاص» بود؟! واقعا چرا نگفتید؟ این سؤالی است که حتما در ذهن خوانندگان نامه شما هم نقش بسته و در پی یافتن پاسخ آن هستند. اتفاقا این پاسخ، بسیار مهم و تعیین‌کننده است: هم شما می‌دانید و هم من، که اگر نام آن «کاندیدای خاص» مشخص شود، همه ادعاها و گفته‌های شما در مورد حرکت کودتاگونه در انتخابات سال 84، هوا می‌رود.
آقای کروبی! آن «کاندیدای خاص» و «فلان شخص» که شایعاتی در آن هنگام راجع به حمایت «آقا سیدمجتبی» از وی در برخی محافل سیاسی پیچید
- و بنده در اینجا کاری به راست و دروغ آن ندارم- آقای قالیباف بود، نه آقای احمدی‌نژاد. اما شما از این کاندیدا نام نبردید برای اینکه آقای قالیباف نتوانست در آن انتخابات به موفقیتی دست یابد! اگر ایشان به دور دوم انتخابات راه یافته بود ولو اینکه حتی در آن دور از آقای هاشمی هم شکست می‌خورد، حرف شما بالاخره جایی برای بحث و تأمل داشت، اما آخر شما را به خدا این چه حرکت کودتاگونه‌ای است که نماینده آن، در ردیف چهارم و با اختلاف حدود یک میلیون رأی، بعد از جنابعالی قرار می‌گیرد؟!
با توجه به این واقعیت، شما 2 راه منطقی بیشتر در پیش رو ندارید: یا باید از ادعای خود مبنی بر وجود یک حرکت کودتاگونه آن هم با محوریت فردی مانند «آقا سیدمجتبی» صرف‌نظر کنید چون اگر چنین بود طبعا آقای قالیباف می‌بایست به عنوان پیروز آن انتخابات درمی‌آمد، یا اگر همچنان بر حرکت کودتاگونه اصرار دارید باید اذعان کنید نظام انتخاباتی در ایران به قدری مستحکم و نفوذناپذیر است که حتی اگر کسی مانند فرزند رهبری هم قصد به کرسی نشاندن کاندیدای مورد نظر خود را با یک حرکت کودتاگونه داشته باشد، قادر به انجام آن نخواهد بود و شکست سختی را متحمل خواهد شد!
نکته دیگری که در همین زمینه باید به آن اشاره کنم این است که انتخابات ریاست‌جمهوری در سال 84 توسط دولت آقای خاتمی برگزار شد و آقای موسوی‌لاری نیز مسؤولیت وزارت کشور را برعهده داشت. این بزرگواران از دوستان و همفکران و همراهان قدیمی شما بودند و در پاسخ به ادعای شما مبنی بر مخدوش بودن نتایج اعلام شده، با قاطعیت بر صحت و سلامت انتخابات تأکید ورزیدند و حتی آن را سالم‌ترین انتخابات تا آن موقع اعلام کردند. البته جالب اینجاست که شما هرکس را که نظری مخالف شما در این زمینه دارد ولو آقای خاتمی یا دیگر دوستان‌تان باشد، از دم تیغ تهمت و توهین خود گذرانده‌اید؛ آنجا که می‌فرمایید: «البته این امر در سایه انحصارطلبی و بی‌تجربگی افراد پرنفوذی درون جریان اصلاحات و همچنین ضعف وزارت کشور در صیانت از آرای مردم تحقق پیدا کرد».
در عین حال، اشاره شما به «سایه انحصارطلبی و بی‌تجربگی  افراد پرنفوذ درون جریان اصلاحات» که آن را عاملی مهم در عدم پیروزی خود در انتخابات سال 84 دانسته‌اید نیز بسیار جالب است و جای پرداختن دارد. قاعدتا شما به پشت صحنه آنچه گفته‌اید واقفید اما بنده لازم می‌دانم نکته‌ای را در جهت روشن ساختن این جمله برای دیگران و بخصوص جوانانی که ممکن است از این پشت صحنه اطلاع کافی نداشته باشند، عرض کنم.
جنابعالی از زمان تشکیل مجمع روحانیون مبارز در اواخر سال 66، عضو و دبیرکل آن بودید. یعنی در سال 83 که کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری شدید، حدود 16 سال از دبیرکلی شما بر این تشکل می‌گذشت. طبعا انتظار جدی شما از مجمع روحانیون این بود که بعد از اعلام کاندیداتوری در انتخابات ریاست‌جمهوری، جنابعالی را به عنوان کاندیدای رسمی خود معرفی کند. من نمی‌دانم در جلسات مجمع چه حرف‌‌هایی بین شما و اعضای محترم آن رد و بدل شده است اما به هر تقدیر اعضای مجمع روحانیون، با توجه به شناختی که از خصوصیات و میزان توانمندی شما داشتند، از معرفی دبیرکل خود به عنوان کاندیدای رسمی در این انتخابات خودداری کردند.
این مسأله به‌کلی خلاف انتظار و تمایل شما بود و موجبات ناراحتی شدید جنابعالی را فراهم آورد و البته شکست در انتخابات نیز تلخی این موضوع را در ذائقه شما دوچندان کرد طوری که بعد از انتخابات، از مجمع جدا شدید و حزب اعتماد ملی را راه‌اندازی کردید. به نظر می‌رسد وقتی از «سایه انحصارطلبی و بی‌تجربگی افراد پرنفوذ درون جریان اصلاحات» سخن می‌گویید، هنوز هم آن تلخی و ناراحتی با همان شدت ذائقه‌تان را می‌آزارد.  
اما گذشته از این، نباید از یک نکته مهم دیگر در این قضیه غفلت کرد و آن برداشت و رهیافت جامعه از این موضوع بود. یعنی وقتی یک تشکل پرسابقه و تأثیرگذار از کاندیداتوری دبیرکل خود حمایت نمی‌کند، معلوم است که این مسأله چه تأثیری بر افکار عمومی می‌گذارد. آن وقت شما داد و فریاد برآورد‌ه‌اید که من یک ساعت خوابیدم و بیدار شدم، دیدم کن‌فیکون شده است!
خواستم بحث درباره انتخابات 84 را تمام کنم و به موضوع انتخابات 88 بپردازم اما حیفم آمد که به جمله دیگری از شما درباره آن انتخابات اشاره نکنم. فرموده‌اید: «آیا کارکرد ولایت‌فقیه در نظام جمهوری اسلامی این است که روزی برای شکاف میان اصلاح‌طلبان دو نامزد این جریان را با حکم حکومتی به عرصه انتخابات ریاست‌جمهوری برگرداند (1384) و...».
شما مختارید هر تحلیلی را که مایلید در مورد تأیید صلاحیت آقایان معین و مهرعلیزاده توسط شورای نگهبان با حکم حکومتی آیت‌الله خامنه‌ای، داشته باشید. ولی واقعیت این است که در آن زمان، بخش گسترده‌ای از طیف چپ و اصلاح‌طلبان که شما را فرد مناسبی برای ریاست‌جمهوری نمی‌دانستند، درخواست داشتند تا آقای دکتر معین به عنوان کاندیدای اصلی آنها، در جمع کاندیداهای ریاست‌جمهوری حضور داشته باشد و این درخواست مورد پذیرش رهبری قرار گرفت.
در جریان انتخابات هم ملاحظه کردید که جمع قابل توجهی از اعضای مجمع روحانیون از ایشان حمایت کردند و در نهایت نیز آقای دکتر معین حدود 4 میلیون رأی- یعنی یک میلیون کمتر از جنابعالی- کسب کرد. این مقدار رأی بخوبی حاکی از وسعت حمایت‌ها در طیف اصلاح‌طلبان از ایشان بود بویژه اینکه دکتر معین توانسته بود این مقدار رأی را بدون دادن وعده‌های مالی کسب کند. بنابراین ملاحظه می‌فرمایید که اقدام رهبری در تأیید صلاحیت آقای دکتر معین در واقع اجابت یک درخواست عمومی در طیف اصلاح‌طلبان بود. حال اگر شما از حمایت مجمع از آقای دکتر معین به جای حمایت از کاندیداتوری خودتان، ناراحتید، لطفا این مسائل درون گروهی را بین خودتان حل‌وفصل کنید و به بیرون تسری ندهید.
اما فارغ از این مسأله، در این جمله شما یک نکته بسیار مهم وجود دارد. بسیاری از عقلای اصلاح‌طلب علت پیروزی آقای احمدی‌نژاد را در دور اول انتخابات سال 84، تکثر کاندیداهای منتسب به این جناح می‌دانند و نه تقلب. اتفاقا همین تجربه باعث شد تا آنها بتوانند در سال‌های 92 و 96 با تمرکز بر یک کاندیدا، به پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری دست یابند و این در حالی بود که در هر دو دوره، اصولگرایان دقیقا مرتکب همان اشتباه اصلاح‌طلبان در سال 1384 شدند و نتیجه آن را هم دیدند و البته فریاد واتقلبا هم سر ندادند.
جنابعالی بلافاصله بعد از انتخابات سال 84 به سراغ «جریان کودتای انتخاباتی» در سال 88 رفته‌اید و برای اثبات این مدعا، منتهای تلاش را به عمل آورده‌اید تا به تصور خود منطقی‌ترین و بهترین دلایل و مستندات خود را ارائه دهید. لذا بعید می‌دانم غیر از آنچه در اینجا گفته‌اید، سند و دلیل دیگری برای ارائه داشته باشید. بنابراین اجازه می‌خواهم گام به گام در این مرحله نیز همراه شما باشم و به نقد و بررسی آنچه گفته‌اید بپردازم تا عیار استنادات و استدلالات جنابعالی معلوم و مشخص شود.
جنابعالی در این نامه، هم از «شوک تقلب» یاد کرده‌اید و هم از «مهندسی انتخابات». همانگونه که در پاسخ به نامه شما به آقای روحانی در سال گذشته (چندکلام با مهدی کروبی) نیز متذکر شدم، آنچه شما در اولین واکنش‌های خود نسبت به نتایج اعلام شده انتخابات ریاست‌جمهوری سال 88 بر آن تأکید داشتید، همان «شوک تقلب»‌ بود که معنایی واضح و روشن دارد: تقلب یعنی دست بردن در آرای ریخته شده در صندوق‌های رأی و کم و زیاد خواندن آنها به نفع این یا آن کاندیدا.
بنابراین وقتی بحث از تقلب است، ما موضوع مشخص و واضحی برای بحث روی آن داریم و اثبات درستی یا نادرستی این ادعا هم روش‌های معمول و متعارفی در تمام کشورهای دنیا دارد. یعنی بسادگی می‌توان به سراغ تعدادی از صندوق‌ها رفت – مثلا ده درصد از آنها به انتخاب کاندیدای شاکی – و آنها را بازشماری کرد و به بررسی اسناد مرتبط با آنها در مراحل شمارش اولیه و نهایی پرداخت.
شما در اولین بیانیه خود بعد از اعلام نتایج آرا در روز 23 خرداد 88 این‌گونه اعلام کردید: «نتایج اعلام شده برای انتخابات دهمین دوره ریاست‌جمهوری چنان مضحک و شگفت است که در بیان و بیانیه نمی‌آید و باید فکر دیگری کرد. این شیوه رأی‌گیری و شمارش آرا یادآور شمارش آرای مرحوم مدرس است که حتی از شمارش رأیی که آن مرحوم به خویش داده بود دریغ کردند» و در دومین بیانیه خود در روز 24 خرداد 88 نیز مجددا با رد و نفی «نتیجه اعلام شده انتخابات» و تقبیح «بیرون آوردن آقای محمود احمدی‌نژاد از صندوق‌های رأی» و اطمینان دادن به هواداران خود مبنی بر «صیانت از آرای شما»، بر همان ادعای تقلب در شمارش آرا تأکید کردید.
آقای کروبی، آیا اگر کاندیدایی نسبت به «تقلب» در شمارش آرا، اعتراض دارد اولین خواسته او باید ابطال انتخابات باشد؟ یا مراجعه به نهادهای قانونی برای بازشماری درصدی از صندوق‌های رأی برای اثبات این ادعا؟ بله، اگر در بازشماری آرا، این مدعا ثابت شد و یا حتی اگر کاندیدای معترض بعد از ورود به مراحل قانونی و طی کردن بخشی از مسیر احساس کرد در روند بازشماری اشکال و ایرادی وجود دارد، آنگاه می‌تواند درخواست‌های دیگری را مطرح سازد. اما مشکل این بود که شما از همان ابتدا، خودتان رأی به وقوع تقلب در انتخابات دادید و بلافاصله هم خودتان حکم به ابطال انتخابات کردید.
آیا این است رفتار مدنی و قانونی و منطقی؟ پس قانون انتخابات برای چیست؟ مگر شما از مفاد این قانون مطلع نبودید؟ مگر راه‌های اعتراض و شکایت در آن مشخص و معلوم نبود؟ حداقل چند قدم در مسیر قانون گام برمی‌داشتید تا بعد بتوانید ادعا کنید که مسیر قانونی را رفته‌اید و به نتیجه نرسیده‌اید.
جالب اینکه اخیرا آقای دکتر علی آقامحمدی در برنامه تلویزیونی «دست‌خط» به‌صراحت اعلام کرد ایشان و تعدادی دیگر از فعالان سیاسی پس از ملاقات با طرف‌های مختلف در انتخابات و شنیدن درخواست‌های آقای مهندس موسوی به عنوان مدعی اصلی، طرحی را برای بازشماری کل آرای مأخوذه و تطبیق تمامی ته برگ‌های رأی با مشخصات شناسنامه‌ای رأی‌دهندگان که مدت زمانی قریب به 4 ماه به طول می‌انجامید را ارائه دادند که رهبری نیز به منظور روشن شدن مسائل، با اجرای آن موافقت کردند اما علی‌رغم این همه، طرف مدعی از تن دادن به این راه‌حل جامع و کامل نیز طفره رفت.
واقعا دیگر چه کاری می‌بایست برای بررسی کارشناسانه و قانونی ادعای شما انجام می‌شد که نشد؟ اما دریغ از یک قدم از سوی شما در مسیر قانون و منطق!
حال فرض کنیم خواسته شما برای ابطال انتخابات مورد پذیرش قرار می‌گرفت، واقعا بعد از آن چه وضعیتی در کشور به وجود می‌آمد؟ طبیعا می‌بایست دوباره انتخابات برگزار می‌شد. معلوم است که شما باز هم از «تقلب» سخن می‌گفتید و خواستار ابطال انتخابات می‌شدید و از آنجا که یک بار توانسته بودید قانون را زیر پا بگذارید و انتخابات را باطل کنید این بار با قدرت و امیدواری بیشتری مبادرت به این کار می‌کردید و خلاصه این بازی را همین‌طور تکرار می‌کردید. یعنی یا من رئیس‌جمهورم یا انتخابات بی‌انتخابات!
به فرض که مردم ما بالاخره از این وضعیت خسته می‌شدند و برای نجات کشور و خودشان، به شما رأی می‌دادند. در این صورت، وقتی امکان ابطال بی‌وجه و غیرقانونی و زورکی انتخابات برای یک کاندیدا وجود داشته باشد، چرا برای کاندیدای دیگر نباشد؟ طبیعی است که این بار نوبت رقیب شما بود تا با تأکید بر ابطال انتخابات، همان راه را در پیش گیرد.
مجموع این دو وضعیت، معنا و نتیجه‌ای جز خاتمه انتخابات و جمهوریت در کشور و ورود به صحنه وحشتناک و ویرانگر جنگ داخلی نداشت اما سپاس بیکران خداوندی را که این خطر عظیم را از سر ملت ما با درایت و شجاعت رهبری آن مرتفع گردانید: رسیده بود بلایی ولی به خیر گذشت!
اینک بپردازیم به دلایل جنابعالی برای اثبات تقلب در انتخابات تا ببینیم شما با چه منطق و استدلالی، کشور را به سمت جنگ داخلی کشاندید. اصل استدلال شما که در این نامه بیان کرده‌اید این است که چون در انتخابات سال 84 بیش از 5 میلیون رأی آورده‌اید بنابراین می‌بایست در انتخابات سال 88 هم نه‌تنها همان 5 میلیون رأی بلکه «بیست درصد» هم بیشتر از آن به نام شما خوانده می‌شد، حال آنکه «آمار مضحک 300 هزار رأی» برای شما در این انتخابات ثبت گردید. نمونه‌ای هم برای نشان دادن اوج منطقی و مستدل بودن این سخن خود ارائه داده‌اید که جا دارد آن هم در اینجا ذکر شود: «برای نمونه بد نیست یادآور شوم که در سال 84 تنها در استان خودم لرستان از مجموع 800 هزار رأی واریز شده به صندوق‌ها بیش از 440 هزار رأی داشتم و در سال 88 در همین استان از مجموع 955 هزار رأی واریز شده به صندوق‌ها سهمیه مرا 44 هزار رأی در نظر گرفتند».
من واقعا متأسفم که جنابعالی فرق میان «جامعه» و «فریزر» را نمی‌دانید! اگر ما محیط جامعه را همانند فضای درون یک فریزر به صورت منجمد و بدون تغییر و تحول در نظر بگیریم، بی‌تردید آنچه شما در اینجا گفته‌اید، درست است. اما اگر محیط جامعه را یک محیط سیال و متحول بدانیم که تحت تأثیر علل و عوامل مختلف، در حال تغییر و تحول است، آنگاه حکمی که شما در این سخن خود کرده‌اید، به قدری سست و بی‌مبنا است که نگو و نپرس!
واقعا اگر همه کسانی که از ابتدای انقلاب تاکنون در انتخابات مجلس یا ریاست‌جمهوری و نیز شوراهای شهر و روستا شرکت کرده‌اند، بر مبنای منطق شما بخواهند سخن بگویند چه اتفاقی خواهد افتاد؟ به عنوان نمونه کسی که در اولین دور انتخابات مجلس از شهری، توانسته رأی بیاورد، بر این مبنا باید تا امروز که دوره دوازدهم مجلس را در پیش روی خود داریم، در مقام نمایندگی باقی می‌ماند.
هرگاه هم رأی نمی‌آورد ادعای تقلب را بر سر علم می‌کرد؛ به این دلیل واضح و مبرهن که من دور قبل این تعداد رأی آورده‌ام و چرا الان تعداد آرایی که به نام من خوانده شده، کمتر از آن موقع است! ضمنا هر کسی هم که در یک دوره رأی نمی‌آورد، بر مبنای منطق شما دیگر تا ابد هم نمی‌بایست رأی بیاورد. به عنوان نمونه جنابعالی در دوره سوم مجلس، با رأی بالا وارد مجلس شدید. در دوره چهارم رأی نیاوردید، پس بر مبنای این منطق شما تقلب شده است. مجددا در دوره ششم رأی آوردید. این بار مخالفان شما می‌توانند بگویند پس تقلب شده است. ملاحظه می‌فرمایید با غفلت و یا تغافل از یک اصل بسیار ساده و بدیهی، چه منطق سستی را برای خود برگزیده‌اید.
آقای کروبی! «جامعه» با «فریزر» متفاوت است. محیط اجتماعی و افکار عمومی تحت تأثیر عوامل متعدد و متنوع، دچار تغییر و تحول می‌شود. گاهی یک اتفاق، یک خبر، یا حتی یک جمله میلیون‌ها رأی را این طرف و آن طرف می‌کند و به همین خاطر هم بعضی کاندیداهای ریاست‌جمهوری در دیگر کشورها و اخیرا نیز در ایران، مشاوران مخصوصی را برای تدوین این‌گونه جملات طلایی به خدمت می‌گیرند. لذا قرار نیست اگر فرد یا جناحی در یک مقطع زمانی، آرای تعدادی از مردم را به خود جلب کرد، در مقطع زمانی دیگر هم همان تعداد آرا را به خود جلب کند.
در این صورت، یک بار انتخابات برای همیشه کافی بود. در کشورهای دیگر هم همین کم و زیاد شدن آرا در مقاطع مختلف زمانی وجود داشته و دارد. در آمریکا، یک حزب برای همیشه نتوانسته است قدرت را در دست داشته باشد. گاهی دموکرات‌ها و گاهی جمهوری‌خواهان در انتخابات ریاست‌جمهوری پیروز شده‌اند. هیچکدام هم هیچگاه به ذهنشان خطور نکرده است که هنگام باخت از چنین منطقی استفاده کنند و بگویند چطور در دوره قبل مردم با فلان تعداد رأی ما را برگزیدند و این بار نه! پس تقلب شده است!
شما اوضاع و احوال انتخابات 88 را با شرایط انتخابات 84 یکسان و بلکه بیشتر از قبل به نفع «خود» تلقی کرده‌اید، و بالعکس به هیچ وجه چنین حقی را برای رقیب خود قائل نیستید. جالب این که حکمی کلی هم صادر می‌کنید: «می‌دانید که رؤسای جمهور معمولا در دور دوم با ریزش رأی مواجه می‌گردند. این ریزش البته طبیعی است» اما خوشمزه اینجاست که چون می‌بینید این منطق موجب زیر سؤال رفتن دومین دور انتخابات آقایان خاتمی و روحانی هم می‌شود، بلافاصله تبصره‌ای به آن می‌زنید تا به خیال خودتان همه چیز را روبراه کرده باشید: «الا در زمان‌هایی که بخش خاموش جامعه آنهم به دلایل متعدد ازجمله نگرانی از سرنوشت کشور با رویکرد سلبی در انتخابات شرکت می‌کنند مانند آنچه در دور دوم آقای خاتمی در سال 1380 اتفاق افتاد و یا آنچه در سال 1396 رقم خورد.» خلاصه این که وقتی تنها به قاضی می‌روید، با خیال راحت خودتان می‌برید و خودتان می‌دوزید و خودتان می‌گویید و خودتان هم می‌خندید!
اگر قرار باشد با این‌گونه تحلیل و تفسیرهای شخصی و جناحی از اوضاع و احوال، سرنوشت انتخابات مختلف تعیین شود، ما اصلا نباید بازنده‌ای در انتخابات داشته باشیم و همه پیروزند! فقط یک مشکل کوچک باقی می‌ماند: با این همه پیروز چه کار کنیم؟!
آقای کروبی! شرایط و وضعیت انتخابات سال 88 بنا به عوامل مختلف، بکلی متفاوت با سال 84 بود. من اصلا در اینجا با مجموعه اقدامات دولت نهم در طول 4 سال فعالیت خود و تأثیراتی که بر افکار عمومی جامعه بر جای گذارده بود، کاری ندارم. البته شما برای توجیه ادعای خود، تمامی این فعالیت‌ها و تأثیرات آن بر افکار عمومی را منفی ارزیابی می‌کنید اما واقعیت جز این است. به هر حال بنده در اینجا این عامل را کنار می‌گذارم و فقط به یک عامل دیگر اشاره می‌کنم و آن ورود آقای مهندس موسوی به عرصه انتخابات و شکل‌گیری دوقطبی حاد میان ایشان و آقای احمدی‌نژاد است. با ورود ایشان به صحنه انتخابات، جنابعالی اصلا محو شدید!
قصد جسارت ندارم اما میزان محوشدگی شما به حدی بود که حتی نزدیک‌ترین افراد و مؤتلفین جنابعالی هم دیگر شما را نمی‌دیدند. سرکار خانم زهرا رهنورد، گفت‌وگوی معروف و مشهوری با بی‌بی‌سی دارد که طی آن برای بیان مهمترین دلیل وقوع تقلب در انتخابات خاطرنشان می‌سازد از آنجا که خود اهل لرستان و طبعا آقای موسوی هم «داماد لرستان» محسوب می‌شود، پس چگونه است که مردم لرستان داماد خود را رها کرده‌اند و به فرد دیگری رأی داده‌اند!
فارغ از اینکه اصل این تحلیل کاملا غلط و مبتنی بر افکار و رویه‌های دوران قجری است، اما یک نکته در آن بشدت جلب توجه می‌کند: خانم رهنورد اصلا جنابعالی را که «فرزند لرستان» بودید و قاعدتا بر «داماد لرستان» ارجحیت داشتید، به حساب نیاورد!
البته جنابعالی هم در این نامه تلافی کرده‌اید. یعنی وقتی می‌گویید آرای من در انتخابات سال 84 در استان لرستان حدود 50 درصد آرای مأخوذه بوده است و لذا در این دوره هم می‌بایست حداقل همان 50 درصد از آرای مأخوذه باشد، یعنی اصلا مهندس موسوی را به حساب نیاورده‌اید!  
آقای کروبی ای‌کاش جنابعالی با توجه به شرایط حاکم بر انتخابات 88 و پذیرش این واقعیت مسلم که علی‌رغم وجود اسمتان در لیست کاندیداها، عملا از گردونه رقابت محو شدید، دست‌کم زیر علم آقای موسوی سینه می‌زدید و در مورد میزان آرای ایشان یقه چاک می‌دادید. در آن حالت، بالاخره وجهی برای توجه به حرف شما وجود داشت. اما وقتی این‌گونه برای آرای چندین و چند میلیونی! خود در این انتخابات داد و فریاد به راه می‌اندازید، به دیگران حق دهید که جنابعالی را دچار توهم بدانند.
ریشه این توهم البته به حداقل 4 سال قبل از آن برمی‌گشت. هنگامی که شما در سال 84 خود را بهترین و محبوب‌ترین کاندیدای ریاست‌جمهوری تصور می‌کردید حتی نزدیک‌ترین دوستان و همفکران و همراهان شما در مجمع روحانیون مبارز هم شما را برای تصدی این مسؤولیت مناسب تشخیص ندادند و لذا از معرفی جنابعالی به عنوان کاندیدای رسمی این تشکل خودداری ورزیدند. همین مسأله کافی بود تا تلنگری بر ذهنیات متوهمانه شما باشد اما متأسفانه این طور نشد و شما به جای بیرون آمدن از دنیای خیالی خود و مشاهده واقعیات، به متهم کردن نظام مبادرت کردید تا بتوانید چند صباح دیگری را با این رؤیاهای شیرین سر کنید.
در ادامه هم، این توهمات دست از سر شما بر نداشت و بخصوص وقتی تصمیم به راه‌اندازی حزب اعتماد ملی گرفتید خود را در مقام دبیرکل حزبی فراگیر با چند میلیون عضو دیدید که راه تکیه زدن شما بر کرسی ریاست‌جمهوری را کاملا هموار می‌ساخت.
حتما فراموش نکرده‌اید که در نامه خود به رهبری به تاریخ 29 خرداد 1384، یعنی بلافاصله بعد از رأی نیاوردن در دور اول انتخابات ریاست‌جمهوری، این طور نوشته بودید: «تصمیم به تشکیل حزبی فراگیر و غیرحکومتی گرفته‌ام. خوشبختانه سفرهای 4 ماه اخیر، اینجانب را با میلیون‌ها ایرانی متدین، خالص و دلسوز آشنا کرد که دغدغه اصلی آنها حفظ اصول و در عین حال رفع مشکلات فراوان جامعه است و اکنون مطمئن هستم اکثر آنها آمادگی دارند در تشکیل حزبی فراگیر با اینجانب همکاری نمایند».
راستی اگر شما این تعداد هوادار و سینه‌چاک داشتید، چطور مجمع روحانیون مبارز شما را رها کرد و به سمت دیگری رفت؟ یا این مجمع بکلی از اوضاع و احوال سیاسی کشور بی‌اطلاع بود یا جنابعالی دچار توهم شده بودید که البته بنده احتمال دوم را صادق می‌دانم. برای اثبات این ادعا به خودم و شما و دیگران سؤال می‌کنم: مگر نه این که با اطمینان مدعی شده‌اید میلیون‌ها ایرانی متدین، خالص و دلسوز آمادگی دارند در تشکیل حزبی فراگیر با شما همکاری کنند، بسیار خوب، شما حزب اعتماد ملی را تشکیل دادید و چهار سال هم فعالیت کردید. بنده اسامی میلیون‌ها نفر عضو این حزب را نمی‌خواهم، اسامی یک میلیون نفر را هم نمی‌خواهم، اسامی 100 هزار نفر را هم نمی‌خواهم، اسامی 10 هزار نفر را هم نمی‌خواهم. لطف کنید بفرمایید اسامی 5 هزار نفر عضو این حزب که ثبت‌نام شده و کارت عضویت دریافت کرده‌اند را منتشر کنند. البته مراقب باشید اسامی مانند «ترانه موسوی» مورد ادعای جنابعالی نباشد که نه نام پدر دارد و نه مادر و نه شماره شناسنامه و نه شماره ملی و نه آدرس منزل!
ملاحظه می‌فرمایید با چه کوهی از توهم و با چه حدی از خودشیفتگی وارد انتخابات 88 شدید و چه آتش فتنه‌ای را برافروختید!
همین روحیات هم باعث شد تا جنابعالی جمع معترضین به نتیجه انتخابات را در این نامه خود به عنوان «بخش زیادی از مردم» اعلام کنید: «در خرداد 88 بخش زیادی از مردم نسبت به نتایج اعلام شده آراء و مهندسی ناشیانه انتخابات معترض بودند و اعتراض‌شان را مسالمت‌آمیز اعلام کردند.» پرواضح است که اشاره شما به راهپیمایی روز 25 خرداد 88 است. در این روز جمع قابل‌توجهی از کسانی که در تهران به آقای موسوی رأی داده بودند، با توجه به اظهارات تحریک‌آمیز ایشان مبنی بر وقوع تقلب در شمارش آرا در جو و فضای ملتهب آن هنگام، با نیت دفاع از حق قانونی و رأی خویش، اقدام به برپایی تظاهراتی مسالمت‌آمیز کردند و مسیر خیابان انقلاب تا میدان آزادی را پیمودند.
اینکه بنده و جنابعالی در حال حاضر روی تعداد حاضر در این تظاهرات با یکدیگر چانه بزنیم، مشکلی را حل نمی‌کند و راه به جایی نمی‌برد. اما این واقعیت را هم نمی‌توان نادیده گرفت که کل شرکت‌کنندگان در انتخابات 88 حدود 40 میلیون نفر در سراسر کشور بودند. هنگامی که شما از «بخش زیادی از مردم» سخن می‌گویید یعنی حداقل می‌بایست بالاتر از 20 میلیون نفر در سراسر کشور دست به تظاهرات زده باشند حال آن که می‌دانید این‌گونه نیست. در خوشبینانه‌ترین و افراطی‌ترین برآوردها، حدود یک میلیون نفر در تظاهرات روز 25 خرداد شرکت داشتند که من فی‌المجلس آن را به دو برابر افزایش می‌دهم و فرض را بر حضور دو میلیون نفر در آن تظاهرات می‌گذاریم. این یعنی حدود 5 درصد از کل شرکت‌کنندگان در آن انتخابات. این درصدی است که در روزهای بعدی هرگز تکرار نشد و سیر سریع نزولی داشت. علت آن هم معلوم است.
مردمی که در تظاهرات مسالمت‌آمیز روز 25 خرداد شرکت کرده‌ بودند، در پایان آن مشاهده کردند که کسانی با اهداف مشخص به یک پایگاه بسیج حمله کردند و این تظاهرات را به خشونت کشاندند. همین واقعه و برخی وقایع مشابه دیگر در روزهای آتی و نیز نحوه موضع‌گیری‌های شما که بسرعت ادعای خود را از «تقلب» به عنوان یک موضوع مشخص با راه‌ بررسی مشخص، به «مهندسی انتخابات» به عنوان یک ادعای مبهم و فاقد راه بررسی مشخص تغییر دادید، همگی باعث آن ریزش شدید شد و به تدریج جز عده‌ای اندک با اهداف آشوبگری، در خیابان‌ها باقی نماندند. بنابراین ملاحظه می‌فرمایید که کلا در عالم خیالات وتوهمات سیر می‌فرمایید.
لازم به تذکر است که آنچه در اینجا بیان شد، صرفا از باب روشن ساختن میزان اتقان جمله شما مبنی بر حضور بخش زیادی از مردم در تظاهرات مسالمت‌آمیز بود وگرنه معلوم است که عدم حضور آن تعداد از مردم در تظاهرات بعدی، به معنای حل مسأله و شائبه ذهنی تمامی آنان نبود و اتفاقا به همین خاطر هم تمامی راه‌های بررسی و اثبات صحت و سقم ادعای شما و آقای موسوی در مورد وقوع تقلب در انتخابات، پیش روی شما قرار گرفت ولی لجوجانه از آن بهره نگرفتید، به این دلیل واضح که می‌دانستید قادر به اثبات چنین ادعایی از طرق قانونی و منطقی نخواهید بود.
جالب اینکه در نامه حاضر جنابعالی هم حداقل سه جمله وجود دارد که حاکی از سلامت انتخابات در ایران و عدم امکان وقوع تقلب در آن است. یک مورد آن را پیش‌تر در قضیه مربوط «آقا سیدمجتبی» عرض کردم و اینک نوبت آن است که به 2 مورد دیگر اشاره کنم و دامنه بحث را برچینم.
شما در جایی از نامه خود پس از طرح برخی ادعاها، نوشته‌اید: «دقت کرده‌اید که این دست رفتارها چگونه واکنش مردم را در انتخابات‌ها برانگیخته است؟ به‌طوری که حاضرند در انتخابات‌هایی که شورای نگهبان نامزد‌های اصلی را فله‌ای رد می‌کند و حق انتخا‌ب‌ مردم به شدت محدود است و امکان رقابت جدی وجود ندارد، ساعت‌ها در صف رأی بمانند تا چهره‌های نزدیک به شما را حذف کنند».
خواهش می‌کنم این جمله را یک بار دیگر با دقت بخوانید. آیا معنای این جمله چیزی جز آن است که میزان سلامت انتخابات و صیانت از آرای مردم در کشور ما به حدی بالا است که مردم قادرند با حضور در انتخابات حتی چهره‌های به ادعای جنابعالی نزدیک به رهبری را حذف کنند.
و اما طلایی‌ترین جمله شما را که مهر تأییدی هزار درصدی بر صحت انتخابات در ایران می‌زند، در اینجا می‌آورم: «وقتی نامزد مورد نظرتان با نظارت و دخالت کامل حامیانش در شورای نگهبان با اختلافی فاحش شکست می‌خورد، از برخورد جدی مسئولان با تخلف سخن می‌گویید».
خدای من! مردم گوش کنید ببینید آقای کروبی می‌گوید یک نامزد در انتخابات سال 96 مورد نظر رهبری بوده است. شورای نگهبان هم با تمام قدرتی که در انتخابات دارد، کاملا حامی او بوده است، اما این کاندیدا با اختلاف فاحش از کاندیدای دیگر شکست می‌خورد و نتیجه انتخابات هم به همین نحو اعلام می‌شود!
آقای کروبی! شما را به خدا به من بگویید در کجای دنیا، انتخاباتی با این حد از سلامت و امانتداری نسبت به آرای ریخته شده به صندوق‌ها برگزار می‌شود؟
آیا اعترافی صریح‌تر و شفاف‌تر از این به دروغگویی و فتنه‌گری شما در سال 88 می‌توان یافت؟ شما در آن سال دست رد به سینه تمامی طرح‌های اجرایی قانونی و حتی فراقانونی برای بررسی ادعای تقلب در انتخابات زدید، برای این که مثل امروز مطمئن بودید خیانتی در آرای ریخته شده به صندوق‌ها صورت نگرفته است. شما به چشم خود دیده بودید که در سال 76 علی‌رغم آن شعار طراحی شده که «بنویسید خاتمی، می‌خوانند ناطق نوری»، کوچکترین دستی در آرای مردم برده نشد و همانی خوانده شد که روی برگه‌های رأی نوشته شده بود. بنابراین در سال 88 هم مثل روز برایتان روشن بود که بازشماری آرا، نتیجه‌ای جز اثبات دروغگویی شما را در پی نخواهد داشت. پس به جای راه قانونی، مسیر فتنه‌گری را در پیش گرفتید و شد آنچه شد.
آقای کروبی! شما با فتنه‌گری، جشن ملی ما را عزا کردید، دشمنان در حال عقب‌نشینی ما را تهییج و تشجیع کردید، زمینه‌های در حال رشد سرمایه‌گذاری خارجی در کشور را از بین بردید، گروه‌های ضدانقلاب در حال مرگ را جانی دوباره بخشیدید، مردم را 2 شقه کردید، شک و شائبه در دل‌ها افکندید و هزینه‌ها و خساراتی را بر ایران و ایرانیان بار کردید بی‌حد و حصر!
آقای کروبی! من به عنوان یکی از آحاد ملت ایران، شما را با توجه به این اتهامات بزرگ و سنگین به اشد مجازات یعنی اخراج از حصار امن حصر و خاتمه برخورداری از این رانت سیاسی بزرگ، و پاسخگویی به انبوهی از سؤالات در پیشگاه افکار عمومی محکوم می‌کنم. باشد که خداوند در آخرت و مردم در این دنیا در مورد ما و شما قضاوت کنند.   
 

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات از ساماندهی کامل موضوع پیامک‌های تبلیغاتی تا حداکثر 2 ماه آینده خبر داد و گفت: دستورالعمل جدید ساماندهی پیامک‌های تبلیغاتی تهیه شده که طبق این دستورالعمل، سازوکار تبلیغ برای کسب و کارهای جدید با رضایت مردم تدوین شده و حداکثر ظرف یک تا 2 ماه آینده اجرایی می‌شود.  آذری‌جهرمی گفت: با مقررات جدید، امکان تبلیغ برای کسب و کارها فراهم می‌شود و رضایت مردم نیز جلب خواهد شد. بالاترین مقام ICT کشور همچنین درباره پیگیری گزارش تخلف ارزکاوی از طریق برخی وب‌سایت‌های پربیننده گفت: به محض اینکه گزارش مرکز ماهر در این زمینه آماده شود برخورد جدی با متخلفان خواهد شد و آنها را به مراجع قضایی معرفی می‌‌کنیم.  وی درباره پروژه جویشگر بومی، گفت: بحث تجاری‌سازی و برندسازی در پروژه جویشگر بومی را باید به طور جدی پیگیری کنیم. در پروژه اینترنت کودکان که بزودی اجرایی می‌شود، موتور جست‌وجوی بومی فارسی‌جو به عنوان پیش‌فرض اینترنت کودکان درنظر گرفته شده تا سرآغازی برای افزایش استقبال از این موتورجست‌وجو بین کاربران باشد.  وی خاطرنشان کرد:‌ در حال حاضر ۲ درصد از جست‌وجوی ایرانی‌ها با موتور جست‌وجوی بومی پارسی‌جو انجام می‌شود. وی تأکید کرد: برای شکل‌گیری صحیح بازار هدف موتورجست‌وجوی بومی باید به موضوع اقتصاد موتور جست‌وجو در کشور بپردازیم. وزیر ارتباطات با اشاره به اقدامات مشترک وزارت ارتباطات و بانک مرکزی برای قانونگذاری در حوزه ارز دیجیتال گفت:‌ در حال حاضر پژوهش و تهیه مدل آزمایشی به عنوان گام نخست در این باره آغاز شده تا ببینیم به چه مقرراتی در این حوزه نیاز داریم. وی گفت:‌ موضوع ارز دیجیتال نیاز به قوانین و اصول فقهی مطابق با قوانین کشور دارد که این موضوع فعلاً در مراحل اولیه بررسی است.   وی همچنین با اشاره به رونمایی از پروژه مرکز تحقیقات مخابرات گفت:‌‌ اغلب پروژه‌هایی که رونمایی شد، از نیازهایی است که در زمان تحریم اجازه ورود نداشتند و افتتاح این پروژه‌ها از نظر عبور از مرزهای تحریم بسیار ارزشمند است.  وی ادامه داد:‌ برای مثال پروژه‌ای در حوزه امنیت اطلاعات (IMS) رونمایی شد که نیاز به سرمایه‌گذاری در این حوزه وجود دارد. به گفته وی، بازار ICT ایران نیاز به ۳۰۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری برای نوسازی زیرساخت دارد.
 

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار کهگیلویه و بویراحمد گفت: جعبه سیاه هواپیمای پرواز تهران- یاسوج پیدا شد. عزیز فیلی پیدا شدن جعبه سیاه این هواپیما را تایید کرد و به ایسنا افزود: جعبه سیاه هواپیمای ATR72  پرواز تهران- یاسوج که روز یکشنبه، 29 بهمن‌ماه در ارتفاعات کوه دنا سقوط کرده بود با تلاش و جست‌وجوی کوهنوردان و نیروهای امدادگر پیدا شده است. همچنین مدیر مرکز هماهنگی و کنترل عملیات سازمان امداد و نجات هلال‌احمر گفت: قطعات جدیدی از هواپیمای سقوط‌کرده آسمان شناسایی شده است. حسین درخشان افزود: نیرو‌های امدادی حاضر در منطقه سقوط هواپیمای آسمان در ارتفاعات دنا به قطعات جدیدی از هواپیمای سقوط‌کرده دست پیدا کردند. وی  خاطرنشان کرد: این قطعات به پایین ارتفاعات منتقل و به نمایندگان شرکت هواپیمایی آسمان تحویل داده خواهد شد. مدیر مرکز هماهنگی و کنترل عملیات سازمان امداد و نجات هلال‌احمر با اشاره به انتقال قطعات کشف‌شده از هواپیما و پیکر‌های شناسایی‌شده، خاطرنشان کرد: قطعات جدید کشف‌شده از هواپیما به همراه قطعاتی از پیکر‌های شناسایی‌شده بزودی به پایین ارتفاعات منتقل خواهد شد.
 

به نظر می‌رسد سیاست دولت درباره ماجرای توهین آلمان‌ها به وزیر امور خارجه ایران در جریان سفر اخیر ظریف به مونیخ، کوچک‌انگاری این رفتار توهین‌آمیز بوده است.  به گزارش «وطن‌امروز»، در حالی که رفتار شرکت‌‌های سوخت‌رسانی در آلمان و ممانعت آنها از تامین سوخت هواپیمای وزیر امور خارجه ایران یک اقدام توهین‌آمیز و نشان‌دهنده نوع نگاه آلمان‌ها به دولت حسن روحانی بوده است؛ یک مقام مسؤول در سازمان هواپیمایی کشوری می گوید اتفاقی که برای ظریف افتاده منحصر به فرد است و برای سایر هواپیما های ایرانی چنین اتفاقی گزارش نشده است. رضا جعفرزاده ،سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری، عدم سوخت‌رسانی به هواپیمای حامل محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در سفر به مونیخ را یک اتفاق موردی دانسته و گفته است چنانچه شرکت‌های سوخت‌رسان در هر کشوری بر عدم سوخت‌رسانی به هواپیماهای ایرانی اصرار ورزند، این موضوع ابتدا از طریق دستگاه دیپلماسی پیگیری شده و در نهایت به ایکائو هم گزارش می‌شود. سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری، عدم سوخت‌رسانی به هواپیمای حامل محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در سفر به مونیخ را یک اتفاق موردی دانسته و گفته است در حال حاضر، هیچ مورد دیگری دایر بر عدم سوخت‌رسانی به هواپیماهای ایرانی عازم به اروپا و آسیا
گزارش نشده است.
رضا جعفرزاده با بیان اینکه گزارش رسمی دایر بر عدم سوخت‌رسانی به هواپیمای وزیر امور خارجه در مونیخ آلمان دریافت نکرده، درعین حال تاکید کرد چنانچه شرکت‌های سوخت‌رسان در هر کشوری بر عدم سوخت‌رسانی به هواپیماهای ایرانی اصرار ورزند، این موضوع ابتدا از طریق دستگاه دیپلماسی پیگیری شده و در نهایت به ایکائو هم گزارش می‌شود.
پیش از این نیز بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت امور خارجه در واکنش به این ماجرا، موضعی مشابه گرفته بود. قاسمی درباره رفتار توهین‌آمیز آلمان‌ها در عدم تامین سوخت هواپیمای ظریف اظهار داشت:
«این مساله آنچنان که در اخبار منتشر شده موضوعی عمده و پیچیده نبود؛ موضوع این بود که به دلیل کوتاهی سفر جناب آقای دکتر ظریف به مونیخ و محدودیت زمانی که هیات کشورمان جهت سفر به مسکو با آن روبه‌رو بودند، شرکت‌‌های سوخت‌رسان مستقر در فرودگاه مونیخ با تردیدها و تعلل ناخواسته‌ای روبه‌رو شدند که در نهایت به منظور جلوگیری از بروز مشکل در سفر هیات کشورمان به روسیه و حضور دکتر ظریف در نشست اندیشکده والدای، با پیگیری‌‌های به‌عمل آمده و هماهنگی وزارت خارجه آلمان، با رفع مشکلاتی که ایجاد شده بود، سوخت‌رسانی به هواپیمای هیات کشورمان انجام شد». قاسمی همچنین تاکید کرد: تمام پروازهای ایران به مقاصد بین‌المللی از جمله در اروپا بدون هیچ مشکلی و به صورت روزانه انجام می‌پذیرد.

گروه اقتصادی: با وجود کاهش شدید تعداد دلال‌ها در بازار آزاد اما صف خرید دلار و یورو همچنان در بازار فردوسی برقرار است. به گزارش «وطن‌امروز»، مشاهدات میدانی نشان می‌دهد صف خرید دلار همچنان در بازار حکم‌فرماست و آن به علت تزریق قطره‌چکانی ارز و بالا بودن میزان تقاضا در بازار است.  چند صرافی منتخب بانک مرکزی دلار را به قیمت 4464 تومان می‌فروشند اما دلال‌ها همین دلار را با قیمتی بالاتر می‌خرند. بدین‌ترتیب عملا ارز چند نرخی است. این روزها اگر مسافر باشید و به دلار یا یورو احتیاج داشته باشید باید زمان طولانی در صف حضور داشته باشید تا با ارائه کارت ملی تا سقف 1000 دلار دریافت کنید. صرافی‌های منتخب زیر نظر بانک مرکزی ارز ارائه می‌دهند و عملا کار صرافی‌های دیگر کساد شده چراکه خرید و فروشی در آنجا انجام نمی‌شود. صرافی‌ها اعلام می‌کنند دلار و یورو موجود نیست و عملا بازار به حالت نیمه‌تعطیل درآمده است. در این باره خبرگزاری‌های حامی و منتقد دولت متفق‌القول گزارش می‌دهند که بازار ارز بسیار مبهم‌تر از آن چیزی است که به نظر می‌رسد. خبرگزاری تسنیم در این باره گزارش داده که برخی از صرافی‌های مجاز که قبلا به مشتریان اعلام کرده بودتد تنها با بلیت و پاسپورت دلار و یورو با قیمت دولتی می‌فروشند بعد از تکذیب بانک مرکزی و غیر قانونی خواندن این اقدام امروز کمی محتاط‌تر شده‌اند.
هر چند در هفته‌های اخیر با سیاست جدید بانک مرکزی، بازار آزاد ارز تقریبا متلاشی شده ولی بازهم سودهای کلانی از این بخش به جیب برخی دلال‌های ارزی می‌رود. اختلاف بالای دلار دولتی و آزاد موجب شده تا جمعیت زیادی ساعت‌ها در صف خرید دلار منتظر بمانند و سودی به جیب بزنند. بسیاری از این مردم که قصد خرید دلار دولتی را دارند باید صبح زود خود را به صرافی‌ها برسانند تا بتوانند خریدشان را انجام دهند.
یکی از متقاضیان خرید دلار دولتی که قصد سفر به خارج از کشور را دارد گفت: برای مسافرت خارجی باید دلار بخرم ولی صرافی‌ها می‌گویند اگر دلار می‌خواهید باید 6 صبح اینجا باشید تا اسم بنویسید!
اما تمام مردمی که این روزها مقابل صرافی‌ها در صف هستند مسافر نیستند، بسیاری از آنها دلار دولتی را می‌خرند و آن طرف خیابان 300 تومان بالاتر به نرخ آزاد می‌فروشند و سودشان را به جیب می‌زنند. تعدادی هم هستند که ترجیح می‌دهند فعلا سپرده‌های خود را به دلار تبدیل کرده و نگه دارند! توجیه این افراد هم البته حفظ ارزش پول شان است. فعالان بازار ارز می‌گویند: سود این وضعیت فقط به جیب صرافی‌های منتخب توزیع‌کننده ارز دولتی می‌رود چراکه کاسبی سایر صرافی‌ها کساد است. یکی از فعالان بازار با تاکید بر اینکه کار و کاسبی صرافی‌های آزاد در شب عید کساد شده است، می‌گوید: بازار آزاد ارز نمی‌تواند برای همیشه در این وضعیت باقی بماند. صراف دیگری گفت: چند روز است که دلار قیمت مشخصی ندارد و هر کسی یک نرخ می‌گوید. وی می‌گوید: با وضعیت ایجاد شده در بازار معامله‌ای انجام نمی‌شود و کار برای بسیاری از صراف‌ها در شب عید کساد شده است. فعالان بازار معتقدند سیاست‌های اخیر بانک مرکزی مبنی بر توقف ثبت‌سفارش خرید کالا با دلار به ضرر تجار تمام خواهد شد.
هر نفر هزار دلار
درباره وضعیت مبهم بازار ارز، ایسنا، خبرگزاری حامی دولت نیز شگفت‌زده شده و نوشته: حوالی چهارراه استانبول و میدان و خیابان فردوسی که یکی از محل‌های اصلی خرید و فروش انواع ارز و سکه در پایتخت است، شرایط به خصوصی حاکم است که حداقل در چند سال اخیر بی‌سابقه بوده است. از حدود ۱۰ روز پیش جریان در بازار ارز تغییر کرد و پس از پایین آمدن نرخ‌ها، عرضه ارز بویژه دلار و سکه با محدودیت مواجه شد.در حال حاضر بیشتر صرافی‌ها از خرید و فروش ارز (دلار و یورو) خودداری و اظهار می‌کنند که این دو نوع ارز را ندارند. بررسی‌ها از حوالی خیابان فردوسی نشان می‌دهد که تنها 4 یا 5 صرافی، دلار و یورو می‌فروشند و به دلیل این محدودیت در عرضه، مردم مقابل این صرافی‌ها تجمع کرده‌اند و صف‌های طولانی خرید تشکیل شده است. به غیر از مردمی هم که در مقابل این چند صرافی صف کشیده‌اند، رهگذران هم که قصد خرید یا فروش ارز را ندارند، توجه‌شان به تابلو قیمت‌ها جلب می‌شود و نرخ‌ها را دنبال می‌کنند. نکته قابل تامل، کم شدن تعداد دلالان و دستفروشان ارز از بازار و کنار خیابان است اما همچنان کم و بیش مقابل صرافی‌ها حضور دارند و ارز را با نرخی در حدود نرخ صرافی‌ها می‌فروشند؛ البته با احتیاط.از میدان فردوسی به سمت پایین که حرکت می‌کنیم صف‌های طولانی مشاهده می‌شود که مشخصا برای خرید دلار تشکیل شده است. به گفته صرافی‌هایی که ارز می‌فروشند «فروش دلار منوط به داشتن کارت ملی است و به ازای هر فرد بیش از ۱۰۰۰ دلار فروخته نمی‌شود» که عملا سقف برای فروش دلار است. در میان ارزهای دیگر هم یورو، پوند و لیر هم با محدودیت عرضه روبه‌رو هستند و وضعیتی مشابه با دلار دارند. از ابتدای خیابان فردوسی به سمت خیابان منوچهری و چهارراه استانبول که حرکت می‌کنیم از تعداد صف‌ها کاسته می‌شود و ماشین‌های نیروی انتظامی نیز در محدوده مربوطه مستقر هستند؛ به طوری که در سبزه میدان ابتدای خیابان منوچهری که محل اصلی معاملات صوری ارز است حضور دلالان بسیار کمرنگ شده است و تقریبا معامله در آن قسمت انجام نمی‌شود. در صرافی‌هایی که خرید و فروش ارز انجام می‌شود، ‌ تا لحظه تنظیم این گزارش، دلار آمریکا ۴۴۵۴ تومان خریده و ۴۴۶۴ تومان فروخته می‌شد. همچنین یورو ۵۴۲۴ تومان خریده و ۵۴۳۹ تومان فروخته می‌شد. پوند ۶۵۲۰ تومان خریداری و ۶۸۰۰ تومان به فروش می‌رسید. لیر ترکیه نیز ۱۲۷۰ تومان خریده و ۱۳۰۰ تومان فروخته می‌شد. از سوی دیگر بازار سکه هم با محدودیت‌هایی در عرضه مواجه است؛ هر چند که این محدودیت نسبت به ارز کمتر است و میزان تقاضای آن هم نسبت به دلار بسیار پایین‌تر است. در بازار سکه نیز سکه تمام یک میلیون و ۵۳۰ هزار تومان خریده و یک میلیون و ۵۵۵ هزار تومان فروخته می‌شد. نیم سکه ۷۴۰ هزار تومان خریداری و ۷۶۰ هزار تومان فروخته و ربع سکه ۴۵۰ هزار تومان خریداری و ۴۷۵ هزار تومان فروخته می‌شد.
 

محسن شهمیرزادی: سردار جنگ، جانباز، فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد ادبیات فارسی دانشگاه تهران یا هر چیز دیگر می‌تواند بخشی از وجوه حمید حسام را معرفی کند. سرداری که قدم در راه داستان‌نویسی گذاشته و توانسته مخاطبان بسیاری را پای قصه‌های دفاع‌مقدس بنشاند. حمید حسام خاطره‌نگاری می‌کند اما کتاب‌های او تاریخ شفاهی محض نیست. دخالت ذوق و تخیل در عین پایبندی به وقایع و آدم‌ها و روایت شیوا در عین عمیق بودن او را از سایرین جدا کرده است. این تمایز تا جایی است که کمتر نظیر او نویسنده‌ای بتوان پیدا کرد که رهبر انقلاب بارها از کتاب‌های او مثال به میان آورند و با قصه‌های این کتاب بغض کنند. آنگاه که در برهه‌ای رهبری به دفعات با بغض از اصطلاح «سیم خاردار نفس» یاد می‌کردند. سوژه‌های کتاب‌های حمید حسام برای مخاطبانش قهرمان شده‌اند تا جایی که وقتی «علی خوش‌لفظ» راوی کتاب وقتی مهتاب گم شد به ملکوت اعلا می‌پیوندد، خیل کثیری از همشهریانش او را تا خانه ابدی بدرقه می‌کنند، حال آنکه اگر حسام داستان خوش‌لفظ را می‌شنید و دست روی دست می‌گذاشت و سراغ روزمرگی‌های خود می‌رفت، اکنون در بی‌خبری ما گنجینه‌ای دیگر از تاریخ قهرمان‌پرور ایران به دل خاک سپرده می‌شد. حمید حسام اما بناست این بار قهرمان قصه خودش باشد و از او به پاس سال‌ها جهاد در عرصه نویسندگی تقدیر به عمل آید. به همین بهانه نگاهی خواهیم داشت به زندگی و آثار او که هنوز پا در رکاب است و پرانگیزه برای ادامه این راه.
زندگی و زمانه آقای حسام
حمید حسام متولد 1340 در همدان است و به نظر می‌رسد از همین رو است که بیش از همه سراغ گنجینه خاطرات رزمندگان شهر خود رفته است. او که مقطع تحصیلی‌اش کارشناسی ارشد ادبیات فارسی دانشگاه تهران است، همواره در تلفیق تاریخ شفاهی و ادبیات داستانی موفق ظاهر شده است. حمید حسام خود از رزمندگان و جانبازان دوران جنگ بوده است که با وجود درجات بالای نظامی همواره مسؤولیت‌های فرهنگی بعد از جنگ را برعهده گرفته است. معاونت ادبیات و انتشارات بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع‌مقدس از جمله مسؤولیت‌های او است. حمید حسام با کتاب «غواص‌ها بوی نعنا می‌دهند» به دنیای ادبیات داستانی پا گذاشت. کتابی که می‌توان آن را خاطره‌نگاری در حوزه ادبیات دفاع‌مقدس نامید. «راز نگین سرخ» دیگر کتابی است که او در سال 78 در قالب رمان به بازار فرستاد. او هم‌اکنون در کارنامه خود بیش از 10 اثر قابل ستایش دارد که همگی در حوزه دفاع‌مقدس و ادبیات پایداری هستند. کتاب‌های «آب هرگز نمی‌میرد»، «بچه‌های ممدگره»، «پوتین‌های آشنا»، «خداحافظ سالار»، «دلیل»، «راز نگین سرخ»، «فقط غلام حسین باش»، «نردبانی برای چیدن تاریخ»، «عطر شب‌بوها»، «وقتی مهتاب گم شد» و... از جمله آثار او است.
 ماندگارتر از کتاب
در میان آثار حمید حسام چند اثر برجسته دیده می‌شود که مخاطبان بسیاری را به خود جلب کرده است. «دلیل: روایت حماسه نابغه اطلاعات عملیات؛ سردار شهید علی چیت‌سازیان» از جمله این کتاب‌هاست که خاطرات شهید علی چیت‌سازیان را از از زبان همرزمان و خانواده او روایت می‌کند. کتابی که از ایام کودکی تا شهادت وی در سال 1366 را  در بر می‌گیرد. شهید علی چیت‌سازیان از نوابغ جبهه بود که در سن 18سالگی مربی آموزش‌های نظامی در پادگان قدس سپاه همدان شد و با شناسایی و رخنه در مواضع دشمن همگان را شگفت‌زده کرد؛ در واقع او به عنوان شخصی مخلص و شجاع به فرماندهان معرفی شد که توانست مواضع دشمن را بخوبی شناسایی کند. او با مهارت و شجاعت در عملیات مسلم ابن عقیل تا شهر‌ مندلی عراق نفوذ کرد و پس از آن در مقام فرمانده اطلاعات و عملیات تیپ انصارالحسین رشادت‌های بی‌نظیری از خود به جا گذاشت. «وقتی مهتاب گم شد» دیگر کتاب حمید حسام است که به‌رغم حجم بالا توانست موجی بزرگ در  بازار کتاب و علاقه‌مندان این حیطه ایجاد کند. این کتاب روایت خاطرات علی خوش‌لفظ است که شهید علی چیت‌سازیان را در مقام فرماندهی خود داشت. رهبر معظم انقلاب با ابراز علاقه شدید به این شهید او را آقای خوش‌زخم، خوش‌رفیق و خوش‌معنا خطاب کردند و بر این کتاب تقریظی نیز نگاشته‌اند. «آب هرگز نمی‌میرد» دیگر کتاب حمید حسام بوده که رهبر معظم انقلاب بر آن تقریظ نگاشته‌اند. این کتاب روایت خاطرات میرزا محمد سلگی از جانبازان دفاع‌مقدس است که از ابتدای سال 62 فرماندهی گردان 152 حضرت ابوالفضل(ع) لشکر 32 انصارالحسین(ع) را برعهده داشت و به تعبیر سردار حسین همدانی نقش او در عملیات مرصاد مغفول مانده است. «خداحافظ سالار» نیز از دیگر کتاب‌های حمید حسام است. این کتاب که در جدیدترین پویش روشنا نیز حضور دارد به خاطرات پروانه چراغ‌نوروزی همسر سردار سرلشکر شهید حاج‌حسین همدانی می‌پردازد. این اثر به فراز و نشیب‌های زندگی این شیرزن بزرگ پرداخته؛ از کودکی او تا شهادت سردار همدانی در سال ١٣٩٤. شروع کتاب از سال 90 و بحران سوریه و دمشق که در آستانه سقوط قرار داشت آغاز می‌شود و با بازگشت و تداعی خاطرات دوران کودکی همسر شهید در دهه 40 ادامه می‌یابد.   
 قسمت هر کس نشود
اگرچه در میان تمام مسؤولان فرهنگی و غیرفرهنگی، رهبر انقلاب بیش از بقیه با کتاب مانوس هستند اما دلایل بسیار زیادی نیاز است تا ایشان بر اثری تقریظ بنویسند اما آثار حمید حسام برای 2 بار پی در پی توانسته تقریظ‌های رهبر انقلاب را بر خود ببیند. رهبری علاوه بر نگاشتن تقریظ بر کتاب حمید حسام بارها از شخصیت‌ها و وقایع این کتاب‌ها در سخنرانی‌های عمومی و خصوصی یاد کرده‌اند. رهبر انقلاب پیرامون کتاب «وقتی مهتاب گم شد» به نویسنده این کتاب اشاره داشتند و بیان کردند: «راوی، خود یک شهید زنده است. تنِ بشدت آزرده او نتوانسته از سرزندگی و بیداری دل او بکاهد و الحمدلله رب العالمین نویسنده نیز خود از خیل همین دلدادگان و تجربه‌دیدگان است. بر او و بر همه آنان گوارا باد فیض رضای الهی». حسام همچنین پیرامون تقریظ‌های رهبر انقلاب بر کتاب‌هایش نیز پیش از این بیان داشت: «وقتی این دو کتاب نوشته می‌شد فکر نمی‌کردم پس از سال‌ها، قسمت و رزق ما از آنها، عنایت رهبر انقلاب بر آن باشد. فکر نمی‌کردم کاری که تعهد داده ‌بودیم تنها برای خدا بنویسیمش روزی چنین ثمری بدهد».

سخنان رهبر انقلاب پیرامون کتاب «آب هرگز نمی‌میرد»
کتابی که اسمش آب هرگز نمی‌میرد است، شرح حال یک جانبازی است که الان در همدان است؛ واقعاً اگر ممکن بود برای من-که ممکن نیست- پا می‌شدم می‌رفتم همدان، دیدن این مرد؛ واقعاً! آن وقت، آن مطالبی که در آن کتاب نوشته شده، همه هم حرف‌های خود او نیست که آدم احتمال بدهد که دارد خودستایی می‌کند، نه! کاری که آقای حسام کرده این است که رفته و در قضایای مختلف، از فرماندهان او- این فرمانده گردان بوده، [یعنی] حداکثر شده فرمانده گردان، بعد هم جانباز شده و پایش قطع شده- از حاج‌حسین همدانی، از آن فرمانده تیپ او، از آن فرمانده لشکر او و از فرماندهان عالی‌رتبه ستاد سپاه و مانند اینها، راجع به این آدم حرف نقل می‌کند. این 5 برادر، با هم در [جبهه‌های] جنگ بودند. می‌گوید ما 5 برادر بودیم با 5 پسرعموی‌مان 10 نفر، با عموی‌مان 11 نفر. همزمان اینها در جنگ بودند یعنی اصلاً یک چیز فوق‌العاده است! یک چیز فوق‌العاده است این انگیزه‌ای که او را می‌کشانده به جنگ، انگیزه‌ای که او را نگه می‌دارد، انگیزه‌ای که کاری می‌کند که این بچه‌ها و جوان‌های دوروبرش عاشقانه این فرمانده گردان را دوست بدارند؛ عاشقانه دوست بدارند. حالا ما قضایا را از دور شنفته‌ایم؛ گفتم، ما این تابلو را از دور داریم تماشا می‌کنیم؛ قشنگ است، خیلی زیباست، خیلی باشکوه است اما اصلاً ریزه‌کاری‌هایش را ما نمی‌بینیم، از دور نمی‌شود ریزه‌کاری‌ها را دید؛ آدم باید برود ذره‌بین بیندازد تا بتواند این ریزه‌کاری‌ها را ببیند. این ریزه‌کاری‌ها در این نوشته‌ها هست...».
 

گروه اجتماعی: رئیس پلیس راهور تهران با تشریح برخی موارد در اجرای طرح ترافیک جدید شهرداری در سال 97 پیشنهاد داد که این طرح در ماه‌های نخست به صورت پایلوت و آزمایشی اجرا شود. سردار محمدرضا مهماندار درباره طرح ترافیک جدید شهرداری تهران که اصرار بر اجرای آن همزمان با آغاز سال 97 وجود دارد، به ایسنا گفت: طرح ترافیک 97 شهرداری نسبت به امسال تفاوت اساسی پیدا نکرده و تنها تغییر اساسی که نسبت به سال قبل دارد و مربوط به شورای شهر تهران هم هست، درباره نحوه پرداخت و هزینه ورود به طرح است. اگرنه طرح از لحاظ محدوده فرقی نکرده است و سقف همچنان محدود است و لزوما هرکسی که پول بدهد نمی‌تواند وارد شود.
طرح جدید بدون تغییر آنچنانی!
وی درباره نحوه توزیع سهمیه‌ها میان مشاغل و دستگاه‌ها نیز گفت: معاونت حمل‌ونقل شهرداری تهران مسؤول توزیع سهمیه‌هاست و پلیس اصلا ورودی به این سهمیه‌ها و نحوه توزیع آن ندارد. رئیس پلیس راهور تهران ادامه داد: بارها گفته‌ام  که به طور قطع اقشاری وجود دارند که نیازمند سهمیه هستند و برای ورود باید در اولویت قرار بگیرند، مانند خبرنگاران، جانبازان، بیماران خاص و مسؤولان وزارتخانه‌ها که این سهمیه‌ها باید باشد. مهماندار با بیان اینکه تغییر آنچنانی در سال 97 از لحاظ اجرایی در طرح ترافیک وجود ندارد، افزود: سهمیه‌ها و سقف رعایت شده و حتی سقف کاهش هم پیدا کرده است اما تفاوت در شیوه پرداخت و مبلغ است که این افزایش و کاهش قیمت جزو اختیارات شورای شهر است و دوستان باید درباره آن تصمیم بگیرند. رئیس پلیس راهور تهران بزرگ درباره نحوه اجرای طرح نیز گفت: با توجه به اینکه تغییر اساسی در شیوه پرداخت و مبلغ به‌وجود آمده و این موضوع وابستگی به ساعت دارد باید توجه داشت که زمان ورود و خروج براساس این طرح مهم است، بنابراین اگر این شیوه پرداخت اجرایی شود باید تجهیزات مورد نیاز نیز نصب شود.
دوربین،‌ نیاز اصلی طرح ترافیک 97
مهماندار با بیان اینکه ما در حال حاضر تنها دوربین‌های ورودی را داریم، گفت: حتی در این‌باره هم باز معتقدیم در تعداد دوربین‌‌های ورودی هم کم و کسر وجود دارد. وی با تاکید بر اینکه باید حتما دوربین‌های خروجی که الان تعدادش خیلی کم است در محدوده نصب شود، تصریح کرد: این دوربین‌ها باید بتوانند طبق مصوبه شورای شهر تشخیص دهند فرد در چه ساعتی آمده و چه ساعتی از محدوده بیرون رفته است. رئیس پلیس راهور تهران بزرگ با بیان اینکه شهرداری باید بتواند ساعات ورود و خروج را ثبت کند تا بتواند براساس شیوه مصوب عوارض بگیرد و خود شهرداری هم برای گرفتن عوارض نیازمند این دوربین‌هاست، اظهارکرد: نکته دوم بحث جریمه است. تا این دوربین‌ها نصب نشود و براساس استانداردها پلیس آنها را تست نکند و یک دوره به عنوان دوره آزمایشی اجرا نشود، قابلیت اینکه بتوانیم جریمه کنیم را نداریم و جریمه کردن منوط به نصب دوربین‌ها و انجام آزمایشات از سوی پلیس است.
پیشنهاد اجرای آزمایشی
مهماندار با بیان اینکه مطمئن نیستم که برای فروردین‌ماه این طرح آماده شود، گفت: احتمالا طرح با تأخیر اجرا خواهد شد، چرا که تا زمانی که زیرساخت‌ها آماده نشود قابل اجرا نیست و تنها باید یک عدد ثابت را بر اساس ساعت ورود به عنوان عوارض لحاظ کرد. رئیس پلیس راهور تهران بزرگ درباره تاثیر اجرای این طرح روی کاهش آلودگی هوا و حجم ترافیک گفت: اگر سقف ورود رعایت شود که بر اساس مصوبه باید رعایت شود و عوارض هم به نحوی دریافت شود که خودروهای آلوده‌کننده هزینه بیشتری پرداخت کنند، می‌تواند باعث کاهش آلودگی هوا هم بشود که این شروط در آیین‌نامه هم هست، البته باید ببینیم در اجرا چه اتفاقی می‌افتد. مهماندار پیشنهاد داد که طرح ابتدا به صورت پایلوت اجرا شود و گفت: البته دوستان هم در شهرداری قول دادند که این انعطاف در مجموعه شهرداری وجود دارد که در صورتی که با مشکلی در اجرای طرح مواجه شویم و میزان آلودگی و ترافیک بیشتر شود، بلافاصله براساس مصوبه جدید تغییرات لازم را انجام دهیم. وی درباره حذف طرح ترافیک و زوج و فرد در روز پنجشنبه نیز گفت: این اقدام را به نفع مردم می‌دانم، البته طرح ترافیک و زوج و فرد در روزهای پنجشنبه تا ساعت 13 است و  به نظر می‌رسد باتوجه به اینکه در روزهای پنجشنبه خیلی بار صبحگاهی در منطقه نداریم، این اقدام می‌تواند حتی بار ظهر پنجشنبه را توزیع و از فشار آن کم کند.

گروه سیاسی: دفتر آیت‌الله العظمی مکارم‌شیرازی نقل‌قول منتشرشده از ایشان توسط معصومه ابتکار درباره ورود زنان به ورزشگاه‌ها را «دروغ» و «کذب محض» خواند. این مرجع تقلید با اشاره به اینکه دروغ از بزرگ‌ترین گناهان است، از شکستن قبح و زشتی دروغ ابراز تعجب کرد. به گزارش «وطن امروز»، هفته گذشته معصومه ابتکار، معاون امور زنان رئیس‌جمهور نقل‌قولی از آیت‌الله مکارم‌شیرازی را منتشر کرد که این اظهارات در رسانه‌های دولت، رسانه‌های حامی دولت و شبکه‌های ضدانقلاب بازتاب گسترده‌ای داشت. معصومه ابتکار دوشنبه 7 اسفند در دیدار با اعضای فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی به تشریح وضعیت زنان در کشور پرداخته بود. آنگونه که خبرگزاری خانه ملت گزارش کرده است ابتکار در بخشی از سخنان خود به موضوع ورود زنان به ورزشگاه‌ها اشاره کرد.
او با اشاره به اینکه مسأله حضور زنان با کمک مراجع در حال پیگیری است، توضیح داد: «برای آیت‌الله مکارم درباره ورود زنان به ورزشگاه مفصل توضیح دادم. ایشان تأکید کردند اصلاً نمی‌دانستند ماجرا این است. به من چیز دیگری گفتند که من آن واکنش را نشان دادم».
اظهارات ابتکار درباره دیدارش با آیت‌الله مکارم‌شیرازی و ارائه اطلاعات اشتباه به این مرجع تقلید درباره ورود زنان به ورزشگاه‌ها، با اشاره به اینکه ایشان با توجه به موضع‌گیری‌های پیشین درباره این موضوع، از این ماجرا بی‌اطلاع بوده است، بازتاب ویژه‌ای در رسانه‌های داخلی و شبکه‌های ضدانقلاب داشت. در داخل نیز بسیاری از رسانه‌های همسو با دولت به این موضوع پرداختند. روزنامه قانون (از رسانه‌های حامی دولت) حتی در گزارشی با عنوان «زنان پشت در آزادی» که به حاشیه‌های داربی استقلال - پرسپولیس و ممانعت از ورود زنان به استادیوم پرداخته بود، نقل‌قول ابتکار از آیت‌الله مکارم‌شیرازی را منتشر کرد. این رسانه حامی دولت در کنار انتشار نقل‌قول ابتکار از آیت‌الله مکارم، اظهارات چندی پیش این مرجع تقلید درباره اینکه «مگر مشکل کشور ما ورود زنان به ورزشگاه است؟ مشکل مردم، گرانی نان و بیکاری جوانان تحصیلکرده و اشتغال و مشکل بانک بوده که مردم را بیچاره کرده است، دولت به جای نوشتن آیین‌نامه برای ورود زنان به ورزشگاه‌ها، برای
گران نشدن نان و رفع مشکلات بیکاری و معیشتی مردم آیین‌نامه بنویسد» را منتشر کرد. پوشش گسترده اظهارات ابتکار باعث شد در نهایت
روز گذشته دفتر آیت‌الله مکارم‌شیرازی نسبت به این اظهارات واکنش نشان دهد. دیروز شنبه دفتر آیت‌الله مکارم‌شیرازی در اطلاعیه‌ای، خبر قانع شدن معظم‌له برای ورود بانوان به ورزشگاه‌ها را تکذیب کرد. متن کامل این اطلاعیه به شرح زیر است:
«بسم‌الله الرحمن الرحیم
توضیح لازم
اخیراً در اخبار بعضی رسانه‌ها آمده بود معاون رئیس‌جمهور در امور زنان گفته است درباره ورود زنان به ورزشگاه‌ها، خدمت حضرت آیت‌الله العظمی مکارم رسیدم و توضیحاتی دادم و ایشان نسبت به این موضوع قانع شدند.
به اطلاع همه مخاطبان عزیز می‌رساند این خبر به طور کامل دروغ و کذب محض است و نامبرده ملاقاتی با معظم‌له نداشته و گفت‌وگویی نکرده است و به راستی مایه تعجب است چگونه چنین دروغ‌هایی در عصر و زمانه ما گفته می‌شود و چرا قبح و زشتی دروغ اینقدر از میان رفته است، با اینکه دروغ از بزرگ‌ترین گناهان کبیره از نظر آموزه‌های اسلامی و سرچشمه انواع گناهان است».
توضیح عجیب روابط عمومی ابتکار
ساعتی پس از انتشار این تکذیبیه، روابط عمومی معاونت امور زنان ریاست‌جمهوری نیز توضیحی درباره‌ تکذیبیه دفتر آیت‌الله مکارم‌شیرازی منتشر کرد. در این نوشته آمده است: «نظر به انتشار تکذیبیه دفتر حضرت آیت‌الله مکارم‌شیرازی در خصوص ملاقات معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده با ایشان، توضیحات زیر در این مورد ارائه شد:
پس از جلسه فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی با معاون رئیس‌جمهور، خبرگزاری خانه ملت خبری را منتشر کرد که موضوع ملاقات در آن خبر آمده بود، در حالی که معاون رئیس‌جمهور در جلسه فراکسیون از ملاقات خود با آیت‌الله مکارم‌شیرازی سخنی نگفته و این بخش از خبر اشتباه بوده است. به همین دلیل پس از پیگیری با خبرگزاری خانه ملت این مطلب از متن خبر حذف شد. همچنین با سایر خبرگزاری‌ها که به نقل از خانه ملت، خبر را منتشر کرده بودند صحبت شد و آنها نیز این اشتباه خبری را حذف کردند. به علاوه در مصاحبه مطبوعاتی معاون رئیس‌جمهور به مناسبت هفته زن و روز مادر در تاریخ 9 اسفند وی در جمع خبرنگاران تاکید کرد: نقل قولی که از من درباره ملاقات با حضرت آیت‌الله مکارم‌شیرازی طی روزهای اخیر مطرح شده اشتباه بوده و چنین ملاقاتی انجام نشده است.
این تذکر در خبرهای مصاحبه مطبوعاتی مورد اشاره آمده و ده‌ها خبرنگار شاهد آن بوده‌اند. همچنین در گفت‌وگوی تلفنی با جناب آقای دولتمند در دفتر آیت‌الله مکارم‌شیرازی نیز توضیحات درباره اشتباه بودن این خبر ارائه شده بود ولی متاسفانه این خبر اشتباه به سرعت و قبل از تصحیح در رسانه‌ها منتشر شد».
آنگونه که در توضیح دفتر معصومه ابتکار آمده است، این خبر به اشتباه به سرعت و قبل از تصحیح در رسانه‌ها منتشر شده است اما آنچه در این باره جای سوال دارد، عدم انتشار تکذیبیه بلافاصله پس از انتشار گسترده این خبر در رسانه‌هاست! اینکه چرا ابتکار برخلاف رویه همیشگی که به سرعت به اخبار و گزارشاتی که پیرامون مسؤولیت‌های وی منتشر می‌شده، با ارسال تکذیبیه واکنش می‌داد، در این باره هیچ تکذیبیه‌ای منتشر نکرد؟ در بخشی دیگر از این توضیح، آمده است که ابتکار در نشست خبری روز پنجشنبه خود که 2 روز پس از انتشار این خبر بوده است، به این مساله اشاره کرده و گفته است وی دیداری با آیت‌الله مکارم‌شیرازی نداشته است و خبر منتشرشده اشتباه بوده است. اما این اظهارات تنها در پایگاه اطلاع‌رسانی معاونت امور زنان ریاست‌جمهوری بدین نحو منتشر شده است، ضمن اینکه دقیقا مشخص نیست که این جمله ابتکار در همان روز روی خروجی سایت قرار گرفته یا پس از واکنش آیت‌الله مکارم‌شیرازی دستخوش تغییر شده است. علاوه بر این خبرگزاری‌های رسمی تسنیم، فارس، ایسنا و ایرنا نیز اظهارات ابتکار را آنگونه که روابط عمومی معاونت امور زنان ادعا می‌کند، پوشش نداد‌ه‌اند. به عنوان مثال خبرگزاری ایسنا در پوشش سخنان ابتکار اگر چه از عدم حضور ابتکار در دیدار با مراجع می‌گوید اما هیچ توضیحی درباره اینکه آیت‌الله مکارم‌شیرازی درباره ورود زنان هیچ سخنی نگفته‌اند، منتشر نکرده است. ایسنا اظهارات ابتکار را به این شکل پوشش داده که وی گفته است: «در مذاکراتی که با مراجع انجام شده است به شکل شخصی حضور نداشته‌ام اما گروهی از جانب معاونت فقهی و حقوقی با مراجع گفت‌وگو کرده بودند. دولت نیز
در خصوص حضور زنان در ورزشگاه‌ها اقداماتی انجام داده است به طوری که اخیرا شاهد حضور زنان در ورزشگاه‌ها برای بازی بسکتبال تیم‌ملی بودیم و مشکلی برای حضور زنان به وجود نیامد.» اظهارات ابتکار اگر چه به معنای عدم حضور وی در این دیدارها است اما به معنای تکذیب اظهارات ابتکار درباره مساله ورود زنان به ورزشگاه نیست.
 

در آستانه انتخابات  پارلمانی چهارم مارس ایتالیا، کشور چکمه‌ای شاهد بزرگ‌‌‌‌‌ترین ائتلاف تمام طیف‌‌های راستگرا با حضور سیاستمداران جنجالی بدنام و حتی شبه‌فاشیست‌ها و جدایی‌‌‌‌‌‌طلبان است. چنین آرایش هماهنگی در جناح بزرگ راست ایتالیا، چشم‌انداز اتریشی شدن سیاست این کشور و آغاز ناسازگاری دولت رم در روزهای آتی با سیاست‌‌های بروکسل، مقر اتحادیه اروپایی را به‌وجود آورده است.
در مقابل چنین ائتلافی، حزب حاکم چپ ‌میانه ایتالیا موسوم به «حزب دموکراتیک» بخت چندانی ندارد بویژه که از زمان روی کار آمدن به رهبری جوانی به نام «ماتئو رنتسی» برخلاف وعده‌هایش نتوانست اوضاع متزلزل اقتصادی کشور را رو به راه کرده و بدترین رکود از دوران جنگ دوم جهانی را هم با خود به همراه آورده که احتمالا در جایگاه سوم بزرگ‌‌‌‌‌ترین ائتلاف پارلمانی قرار می‌گیرد.
در افول چپ‌‌های میانه، چپ‌‌های جدید با پرچمداری حزب جدید 5 ستاره که با نفی ساختار سیاسی فعلی ایتالیا طرفداران زیادی برای خود جمع کرده‌‌اند، این بخت را دارند که بزرگ‌‌‌‌‌ترین حزب پارلمان باشند اما به احتمال زیاد آنها هم مانع قدرتنمایی دوباره سیلویو برلوسکونی و متحدانش نخواهند شد. نخست‌وزیر جنجالی دهه‌‌های پیشین که ظاهرا از قدرت کنار گذاشته شده بود به عنوان رهبر حزب «به پیش ایتالیا» بازگشته و پنجشنبه گذشته در نشست مشترک با 2 رهبر از احزاب راست میانه و افراطی (جدایی طلب)، ابتکار عمل را به دست گرفت تا ثابت کند هنوز پدرخوانده جناح راست است. در آن روز ماتئو سالوینی رهبر حزب راست افراطی«لیگ شمالی» و جورجیا ملونی رهبر حزب میانه «برادران ایتالیا» در دو سمت دون سیلویو نشستند و اعلام کردند که هدف‌شان از این ملاقات فراموش کردن اختلافات داخلی گذشته است. بدین ترتیب برلوسکونی آرای جدایی‌‌‌‌‌‌طلبان را با مرکزگراها در یک سبد بزرگ ائتلاف راست یک‌کاسه کرد تا به همه یادآوری کند که با همه حاشیه‌ها و بداخلاقی‌ها و پرونده‌هایش هنوز سیاستمدار قابلی است.
 این ائتلاف بلافاصله تاثیر خود را روی افکار عمومی گذاشت به طوری که طبق آخرین نظرسنجی‌ها در فاصله 2 روز تا انتخابات یکشنبه مجموع سبد آرای آن از 38 درصد فراتر رفته است. این به لطف سازوکار انتخاباتی ترکیبی جدید پارلمان ایتالیا می‌تواند عاملی شود تا ائتلاف تحت رهبری صوری او کرسی‌‌های اکثریت را به دست آورده و یک نفر را روانه کاخ نخست‌وزیری کند.
از آنجا که طی دست‌کم 2 دهه اخیر، کشاکش میان چپ و راست میانه باعث شده بود به‌خاطر عدم برخورداری دو طرف از اکثریت نسبی بیش از 50 درصدی، دولت‌‌های ائتلافی سست‌پایه شکل بگیرند و همچنین به خاطر تغییر کلی آرایش سیاسی در این کشور، نظام انتخاباتی در جریان همه‌پرسی قانون اساسی در ۲۰۱۶ تغییر کرد. حال هجدهمین پارلمان ایتالیا پس از عصر فاشیسم، بر اساس روش ترکیبی از سازوکار اکثریتی و تناسبی شکل خواهد گرفت که بر اساس آن حدود ۳۵ درصد از کرسی‌‌های مجلس قانونگذاری پایین‌دستی از آن حزبی است که اکثریت مطلق را کسب کند و بقیه کرسی‌ها یعنی ۶۴ درصد به نسبت آرا بین احزاب دیگر تقسیم می‌شود. به این ترتیب اکثریت نسبی پارلمان روی مرز
40 درصد تعریف خواهد شد اما از آنجا که هیچ یک از 5 حزب عمده رقیب نمی‌توانند چنین اکثریتی را کسب کنند، این ائتلاف راستگرایان است که به احتمال زیاد نخست‌وزیر را تعیین خواهد کرد. برلوسکونیِ تمام هفته‌‌های گذشته را صرف متقاعد کردن ژان کلود یونکر، رئیس کمیسیون و دوستش آنتونیو تایانی، رئیس پارلمان اروپا کرده که  ائتلاف حزب «به پیش ایتالیا» با راستگرایان افراطی یا مرکز گریز خطری برای بروکسل نخواهد داشت. از آنجا که شخص برلوسکونی به دلیل محکومیت در پرونده کلاهبرداری مالیاتی تا سال ۲۰۱۹ نمی‌تواند سمت دولتی داشته باشد، او  هم‌حزبی‌‌‌‌اش «آنتونیو تایانی» رئیس کنونی پارلمان اروپا را برای احراز پست نخست‌وزیری معرفی کرده است. این ظاهرا باید گواهی باشد مبنی بر وفاداری دولت رم به اتحادیه اروپایی اما حتی با اینکه خود برلوسکونی قول داده به بروکسل وفادار خواهد ماند اما او سابقه بدی در تعامل با اتحادیه اروپایی دارد و اخیرا نیز مهاجرت را بمب اجتماعی خطرناکی برای این کشور قلمداد کرده است. ضمنا نخست‌وزیر معرفی شده از سوی ائتلاف راست تا حد زیادی تحت تاثیر شخصیت یاغی و ترامپ‌گونه پدرخوانده‌شان قرار خواهد گرفت و علاوه بر آن 2 حزب موتلف راست نیز دیدگاه‌هایی ضداروپایی دارند. حتی سالوینی، رهبر حزب لیگ شمالی قول برگزاری همه‌پرسی خروج از اتحادیه اروپایی را به هواداران پرشمارش در میلان داده است.
ملونی در راس حزب برادران ایتالیا نیز خود را نسخه‌ای ایتالیایی از مارین لوپن، رهبر جبهه ملی فرانسه با گرایش‌های ملی گرایانه و سیاست‌های ضداروپایی و ضدمهاجرتی‌‌‌‌اش معرفی کرده است تا جایی که برادران ایتالیا خود را رسما وارث سنت نئوفاشیستی محافظه‌کارانه کشور چکمه‌ای می‌دانند.
پس از همین حالا می‌توان گفت نسخه اتریشی یاغی اروپایی در حال تکرار در همسایه جنوبی‌‌‌‌اش است. پیروزی احزاب ملی‌گرای افراطی (شبه‌نازی) در قلب اروپا  باعث شد حزب شبه‌نازی «اف‌پی‌او» در ائتلاف با حزب محافظه‌کار به دولت وین راه یابد.
به گزارش یورو نیوز، لوئیجی دی‌مایو، رهبر جنبش 5 ستاره در راهپیمایی رم که حامیانش شعار «صداقت» سر می‌دادند، گفت: «ما تنها یک گام با پیروزی فاصله داریم». شاید حق با او باشد اما دیگر روی پیروزی حزب جنبش 5 ستاره در انتخابات امروز نمی‌توان چندان حساب باز کرد چون در نهایت سایه ائتلاف راست‌ها به مرکزیت میلان بر رم سنگینی خواهد کرد و از آنجا که 5 ستاره‌ای‌ها قسم خورده‌‌اند با سیاستمداران فاسد حاکمیتی از جمله چپ‌‌های میانه حزب دموکراتیک ائتلاف نکنند، می‌توان دید که سزار کچل (لقب برلوسکونی) و دوستانش دوباره دروازه‌‌های رم را فتح می‌کنند.
 

مهدی محمدی: در آستانه سفر وزیر خارجه فرانسه به تهران، نشانه‌‌های متعدد می‌گوید یک روند پیچیده و چندجانبه دیپلماتیک پس پرده، درباره برجام شکل گرفته که می‌تواند در ماه‌‌های آینده منجر به تحولات مهمی در محیط امنیت ملی ایران شود اما درست مثل بار قبل، خطوط اصلی این روند، چندان پخته نیست و همچنان از افکار عمومی نیز پنهان نگه داشته می‌شود.
دونالد ترامپ این موضوع را روشن کرده که روز 13 مه آینده (اواسط اردیبهشت 97) از تعلیق مجدد تحریم‌‌های برجامی که آمریکا مکلف به آن است خودداری خواهد کرد، مگر اینکه یک سلسله‌شروط اضافی در قالب یک توافق مکمل یا توافق پیرو به برجام اضافه شود. آنچه آمریکا رسما گفته این است که 3 شرط دسترسی به تاسیسات نظامی ایران، حذف سقف‌‌های زمانی تعهدات ایران در برجام و مذاکره برای محدود شدن برنامه موشکی باید در قالب یک توافق جدید تامین شود. گوشه و کنار، رسانه‌‌های آمریکایی گفته‌‌اند این همه ماجرا نیست و پای شروط دیگری مانند مذاکره درباره برنامه منطقه‌ای ایران هم در میان است.
ظاهرا اروپا و آمریکا سخت در این‌باره مشغول مذاکره هستند. در سطح رسمی مقام‌‌های ایرانی هم با اروپایی‌ها مذاکره کرده‌‌‌اند. در سطح غیر رسمی
(مسیر 2) دیالوگ‌‌‌هایی میان برخی افراد که نمی‌دانیم چه کسی به آنها ماموریت داده با آمریکا برقرار است. روسیه بیشترـ و چینی‌ها کمتر ـ هم با آمریکا و اروپا در حال رایزنی هستند.
مواضع رسمی مقام‌‌های ایرانی درباره این روند تاکنون بر 2 اصل مبتنی بوده است:
1- هیچ اصلاحی در متن برجام یا هیچ ضمیمه‌ای برای آن وجود نخواهد داشت.
2- ایران تا زمانی که منافعش تامین شود به برجام پایبند می‌ماند.
سوال این است: آیا این دو اصل آن مقدار قوی  و دقیق هست که بتواند در این صحنه پیچیده از منافع ایران پاسداری کند؟
وقتی گفته می‌شود اصلاحی در متن برجام صورت نخواهد گرفت یا برجام ضمیمه‌ای نخواهد داشت، در واقع مسأله اصلی دور زده شده است. تا جایی که می‌دانیم نه اروپا و نه حتی آمریکا، هیچ یک خواهان تغییر برجام چه به شکل اصلاح متن و چه به صورت ایجاد یک توافق جدید نیستند. هدف اروپا و آمریکا این است که برجام را حفظ کنند و در «موضوعات غیربرجامی» یک «توافق جدید» با ایران منعقد کنند که البته به مثابه یک شرط برای تعلیق تحریم‌‌های برجامی در نظرگرفته خواهد شد. این موضوع، درباره همه ادعاهای آمریکا جز مسأله دسترسی به تاسیسات نظامی و حذف سقف‌‌های زمانی صادق است و برخی ارزیابی‌ها نشان می‌دهد اتفاقا آنچه در مقطع فعلی برای آمریکا اهمیت دارد نه این موضوعات، بلکه مشخصا برنامه منطقه‌ای و موشکی است. در واقع آنچه آمریکا اکنون بر آن متمرکز شده استفاده از نیاز اعلام‌شده دولت آقای روحانی به حفظ برجام به عنوان اهرم فشاری برای گرفتن امتیازهای موشکی و منطقه‌ای از ایران است. اگر مقام‌‌های دولت آقای روحانی حقیقتا خواهان اثرگذاری بر محاسبات آمریکا هستند به جای نفی پی در پی مذاکرات مجدد یا تلاش برای اصلاح برجام، باید هرگونه مذاکره و توافق غیربرجامی را هم به صراحت رد کنند. سخنان هفته گذشته آقای رئیس‌جمهور درباره عدم مذاکره در باب توان دفاعی البته نشانه خوبی است اما اولا فقط برنامه موشکی را در بر می‌گیرد و حاوی هیچ کد مشخصی درباره برنامه منطقه‌ای ایران نیست و ثانیا تضمین‌‌‌هایی لازم است تا اطمینان حاصل شود که در مذاکرات پس پرده هم به همین شکل عمل می‌شود.
اصل دومی هم که دولت از آن استفاده می‌کند نه‌تنها مفید نیست، بلکه می‌تواند به ضد خود بدل شود. دولت می‌گوید تا زمانی که منافع اقتصادی ناشی از برجام تداوم داشته باشد به آن پایبند خواهد ماند. آقای روحانی حتی صریح‌‌‌‌‌‌تر از این گفته اگر آمریکا هم از برجام خارج شود ایران به شرط پایبندی اروپا به برجام از آن خارج نخواهد شد. چنین موضعی بسیار خسارت‌بار است. این در واقع تشویق آمریکا به خروج از برجام با صفر کردن هزینه‌‌های این اقدام است. اگر تنها یک عامل وجود داشته باشد که آمریکا را درباره پیگیری سیاستی که درباره برجام در پیش گرفته به تردید بیندازد، این است که آمریکا بداند ایران با خروج آمریکا، دیگر توافقی به نام برجام را به رسمیت نمی‌شناسد و برنامه هسته‌ای خود را- به صورت کلی یا جزئی- از سر خواهد گرفت. امید بستن به اروپا به دلایلی که مکررا درباره آنها صحبت شده، استقبال از تحریم‌‌های ثانویه آمریکا به اضافه زوال تدریجی پایبندی اروپا به برجام و در نهایت تبدیل شدن برجام به یک توافق یک‌جانبه از طرف ایران را در پی خواهد داشت.
وضعیتی که به سمت آن حرکت می‌کنیم، می‌تواند بسیار غافلگیرکننده باشد و اصول فعلی که دولت، دیپلماسی خود را بر آن استوار کرده برای مدیریت این شرایط بسیار ضعیف است. سناریوی ماه مه می‌تواند چیزی شبیه به این باشد که آمریکا رسما از برجام خارج نشود ولی- به صورت یک عمل انجام‌شده- اولا  اعلام کند پس از انقضای برجام اگر ایران غنی‌‌سازی را گسترش بدهد باز با تحریم مواجه خواهد شد و ثانیا همزمان تحریم‌‌های مشترکی را با همراهی اروپا علیه برنامه موشکی یا منطقه‌ای ایران (در موضوعی مانند یمن هر دو مسأله ترکیب می‌شود) اعمال کند. یک سناریوی دیگر هم این است که آمریکا از برجام خارج شود ولی اروپا شرط تداوم برجام با ایران را پذیرش محدودیت در برنامه‌‌های موشکی و منطقه‌ای ایران اعلام کند و چون این شرط پذیرفته نخواهد شد، مجددا آنچه ایران با آن مواجه می‌شود تحریم‌‌های مشترک اروپا و آمریکا در زمینه موشکی و منطقه‌ای است.
ما اکنون بشدت نیازمند اجتناب از تکرار تجربه مذاکرات برجام هستیم. دولت حتی اگر می‌خواهد برجام را حفظ کند، باید مسیر خود را به طور اساسی تغییر دهد. اصول دوگانه‌ای که از آنها سخن گفتیم باید با اصول زیر تقویت و جایگزین شود:
1- آمریکا باید بداند در صورت خروج از برجام، حتما «هزینه برجامی» پرداخت خواهد کرد و تعهد ایران به برجام، دیگر هرگز کامل نخواهد بود.
2- از هم‌اکنون باید دورنمای اقدامات هسته‌ای به آمریکا نشان داده شود. در این زمینه سیگنال‌‌‌هایی بسیار قوی‌‌‌‌‌‌تر از اعلام تلاش برای تولید سوخت اتمی کشتی‌ها لازم است.
3- آمریکا باید درک کند ایران همانقدر که عدم تعلیق تحریم‌‌های برجامی را علامت خروج آمریکا از برجام می‌داند، اعمال تحریم‌‌های اقتصادی به بهانه‌‌های غیرهسته‌ای را هم به عنوان خروج در نظر خواهد گرفت.
4- اروپا اگر خواهان تداوم برجام است، به جای باج‌خواهی‌‌های مضحک فعلی، باید دستور کار خود مبنی بر پایبندی کج‌دار و مریز به برجام را تغییر بدهد. مهم‌‌‌‌‌‌تر از این، اروپا باید تصمیم بگیرد که پس از خروج آمریکا از برجام آماده واگذاری چه امتیازهایی به ایران است تا ایران گزینه باقی ماندن در برجام را بررسی کند.
5- مسدود کردن باب هرگونه مذاکره فرابرجامی به طور قاطع، اصل دیگری است که باید به اصول دولت اضافه شود.

 اسحاق جهانگیری با یک توئیت جمله «متولدان دهه 60 در هر مقطعی که وارد شدند با مشکل مواجه شدیم» را تصحیح کرد. به گزارش «وطن امروز»  اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور هفته گذشته در همایش روز جهانی آینده در اظهاراتی عجیب گفته بود: متولدان دهه 60 در هر مقطعی وارد شدند با مشکل مواجه شدیم. پس از این اظهار نظر معاون اول، موج انتقادات علیه او در فضای مجازی شکل گرفت تا حدی که هشتگ «من دهه شصتی‌ام» به یکی از ترندهای محبوب فضای مجازی تبدیل شد.  اما اسحاق جهانگیری با وجود فیلم کامل اظهارات خود، دیروز با انتشار توئیتی گفت: جمله‌ای که از من منتشر شد تقطیع شده بود. عرضم این بود: اینکه دهه شصتی‌ها با ورود به هر مرحله از زندگی‌شان با مشکلات زیادی مواجه شدند ناشی از آینده‌نگر نبودن مسؤولان بود.