|
حضور ناگهانی سران متفقین، بیمحلی به حکومت ایران و تعهداتی که عملی نشد
کنفرانس تهران علیه تهران
محمدرضا کردلو: از ابتدای سال 1943 ارتش آلمان بیآنکه توان پیشین در پیشروی در روسیه را داشته باشد، با شکستهای قابل توجهی روبهرو میشود. استالین که روز به روز نسبت به پیروزی امیدوارتر شده است، پیشنهاد نشستی در تهران برای حل و فصل مناقشات و اشتراک تلاشها برای پایان دادن جنگ را میدهد. پیشنهاد ژوزف استالین درباره ضرورت برگزاری کنفرانس تهران به سرعت با موافقت روزولت و چرچیل مواجه میشود. نخستوزیر بریتانیا و رئیسجمهور آمریکا که در چنین روزهایی در نوامبر 1943 در قاهره حضور یافته و دیداری محرمانه با «شیانک کاى چک» رئیسجمهورى وقت چین صورت داده بودند، هتل «منیاهاوس» قاهره را که در کنار اهرام مصر قرار دارد به مقصد تهران ترک میکنند و با کشتی عازم ایران میشوند. متفقین دولت ایران را در جریان این مذاکرات قرار نمیدهند. علی سهیلی تنها کسی است که در روز ورود متفقین در جریان قرار میگیرد. 25 نوامبر1943/ 3 آذر 1322 استالین به تهران میآید. روز بعد نیز چرچیل و روزولت به تهران میآیند و به خاطر دوری سفارت آمریکا از سفارتخانههای شوروی و انگلیس، جلسات در محل سفارت شوروی تشکیل میشود. در جریان حضور سران متفقین در تهران، تنها استالین است که به دیدار شاه میرود. در جزئیات دیدار استالین با محمدرضا پهلوی، از قول محمد ساعد، وزیر وقت امور خارجه آمده است: «با اتومبیل به دربار رفته و به کاخ مرمر هدایت شدم. معلوم شد ژنرال استالین به اتفاق مولوتف، وزیر خارجه و ماکسیموف، کاردار سفارت شوروی بدون اطلاع قبلی به وسیله یک دسته اسکورت مسلح روسی! برای دیدار اعلیحضرت وارد کاخ شدهاند. استالین در وسط و اعلیحضرت در طرف راست و من در طرف چپ قرار داشتم و مولوتف با ماکسیموف روبهروی ما نشسته بودند». در خاطرات فردوست درباره این اسکورت روسی آمده است: «سفارت شوروی تاکید کرده بود که هنگام ورود استالین به کاخ مرمر، گارد شاه باید برچیده شود و گارد ویژه استالین مستقر شود. شاه نیز این درخواست را پذیرفت».
ضیافت شام و عدم دعوت از ایرانیها ارسال به دوستان
کنفرانس تهران؛ آغاز نیروی سوم!
صادق فرامرزی: «کنفرانس تهران» را میتوان از نقاط کمتر پرداخته شده در طول تاریخ 100 ساله اخیر ایران دانست. در این میان قضاوتهای متعددی پیرامون نپرداختن به این کنفرانس و تاثیرات ثانویه آن بر کشورمان وجود دارد که هر کدام با عینکی خاص علت این بایکوت تاریخی را جستوجو کردهاند؛ عدهای کنفرانس تهران را مهمترین و شاید لااقل یکی از مهمترین نشستهای سیاسی به میزبانی ایران میدانند که چون موضوعیت اصلی آن کشور میزبان نبوده است چندان برای ایرانیان واجد اهمیت نبوده است، گروهی دیگر تحقیر شاه ایران و رفتار توهینآمیز سران شوروی، ایالاتمتحده آمریکا و بریتانیا با وی را از عمدهترین دلایل پرداخته نشدن به تاثیرات ثانویه آن کنفرانس قلمداد میکنند و معتقدند آنقدر بحثها محدود به این هتک حرمت شده است که کمتر کسی سراغ نتایج دیگر این کنفرانس میرود، برخی نیز با اشاره به اینکه در کنفرانس تهران، ایران تنها میزبان جغرافیایی بوده است و نه در دعوت از سران (چنانچه بدون اطلاع مقامات ایرانی به کشورمان سفر کردند) و نه در پروسه برگزاری آن فاقد کمترین تاثیرگذاری بوده است، پس نمیتوان آن را بخشی مهم از تاریخ معاصر ایران دانست. به عبارت سادهتر، آنها معتقدند صرف موقعیت جغرافیایی یک رخداد بینالمللی در صورتی که حاکمیت آن کشور در فرآیند شکلگیریاش نقشی نداشته باشد برای وجود نسبت میان میزبان و میهمانان کافی نیست. ارسال به دوستان
ماجرای ترور ناکام سران متفقین در تلاش برای کشتن...
پرش بلند در تهران 43
آرش صفایی: ماجرای حضور مخفیانه و محرمانه متفقین در ایران و برگزاری کنفرانس تهران، آنقدرها پلیسی، جاسوسی و البته سیاسی هست که دستمایه یک فیلم سینمایی نیز شده است. «تهران 43» که در کشورهای مختلف با نامهای متفاوت ترجمه و اکران شده، یک فیلم سینمایی پیرامون کنفرانس تهران است. با موضوعی در ژانر سینمای جاسوسی که جذابیتهای سینمایی فراوانی دارد. این فیلم البته بیش از پرداختن به فرآیند کنفرانس تهران، «عملیات پرش بلند» را سوژه محوری خود قرار داده است. فیلم ارسال به دوستان
استقبال نشسته روزولت از شاه ایران
برای ملاقات چرچیل برویم!
شاه پس از بیاعتنایی سران متفقین به احترامات دیپلماتیک میگوید: «حال که آنها رعایت دیپلماسی را نمیکنند، چه مانعی است ما خودمان به ملاقات آنها برویم؟» «به سفارت شوروی رفتیم. سراسر خیابان بهرامی که باغ سفارت شوروی در آن قرار دارد، از سربازان انگلیسی و روس پر بود. اتومبیل حامل اعلیحضرت و نخستوزیر و وزرای خارجه و دربار وارد باغ شد. نخست روزولت، رئیسجمهور آمریکا را در یکی از اتاقهای سفارت شوروی ملاقات کردیم. روزولت فلج بود و نمیتوانست از جای خود برخیزد. همینطور که روی مبل نشسته بود از اعلیحضرت پذیرایی کرد. وقتی از اتاق روزولت خارج شدیم، اعلیحضرت همایونی فرمودند: «برای ملاقات چرچیل برویم» و همین طور که به طرف اتاق مسکونی نخستوزیر انگلستان میرفتیم، چرچیل که عصای کوچکی در دست داشت و به لباس نظامی ملبس بود از اتاق خارج شد و در راهرو با اعلیحضرت برخورد و احوالپرسی کرد. حدود 3-2 دقیقه احوالپرسی با چرچیل ادامه داشت که سفارت را ترک کردیم». (محمدساعد، وزیر وقت خارجه این خاطرات را در سال ۱۳۳۷ زمانی که سفیر ایران در واتیکان بود نوشته که همان سال در سالنامه دنیا به چاپ رسیده است). ارسال به دوستان
تعجب تهرانیها
فقط 5 نفر خبر داشتند!
روز دهم آذرماه سران 3 دولت تهران را ترک کردند و فردای آن روز پس از اینکه صحیح و سالم به مقصد رسیدند، یکباره خبر تشکیل کنفرانس در تهران و خلاصه تصمیمات آنها در پایتختهای جهان از جمله تهران منتشر شد. تعجب تهرانیها بیش از سایر ممالک بود، چون چرچیل، استالین و روزولت 6 روز در تهران اقامت داشتند بدون اینکه یک نفر از اقامت آنها بااطلاع باشد. به خاطر دارم وقتی وزیران کابینه آقای سهیلی، یعنی همکاران نگارنده شنیدند روزهای قبل خبرهای مهمی در تهران اتفاق افتاده بود و از ایرانیها فقط 5 نفر بااطلاع بودند، دچار شگفتی شدند. یکی از علائم حضور سران 3 دولت در تهران قطع برنامههای رادیو تهران و ارتباط تلگرافی با خارج از کشور بود که مردم تصور میکردند خاموشی رادیو تهران به علل فنی است. (محمدساعد، وزیر وقت خارجه این خاطرات را در سال ۱۳۳۷ زمانی که سفیر ایران در واتیکان بود نوشته که همان سال در سالنامه دنیا به چاپ رسیده است). ارسال به دوستان
منشور آتلانتیک
دیدار «فرانکلین روزولت» رئیسجمهور آمریکا با «چرچیل» نخستوزیر انگلیس در 20 مرداد 1320 که روی عرشه رزمناو انگلیسی «پرنس آو ولز» در اقیانوس اطلس انجام شد منجر به صدور بیانیهای شد که بعدها به «منشور آتلانتیک» معروف شد. این بیانیه در برگیرنده تمام مسائل مربوط به جنگ دوم جهانی، راههای شکست دادن آلمان، راههای رساندن کمک به شوروی و حتی موضوعات پس از پایان جنگ از جمله تأسیس سازمان ملل بود. در این نشست که 2 هفته قبل از حمله متفقین به خاک ایران انجام شد چرچیل توانست موافقت کامل روزولت را برای حمله نظامی به ایران جلب کند. درخواست رضاخان در چنین شرایطی از آمریکاییها برای بازداشتن شوروی و انگلیس از حمله به ایران، یک توقع واهی و البته خندهدار بود! ارسال به دوستان
چرا تهران؟
«والنتین برژکف» از مشاوران استالین که در کنفرانس تهران سمت مترجم رهبر شوروی را بر عهده داشت، در خاطراتش مینویسد: «همهچیز آماده چنین ملاقاتی بود. مشکل اساسی مکان انجام ملاقات بود. استالین ترجیح میداد این کنفرانس در محلی نزدیک به شوروی باشد. دلیلش این بود که جنگ بین شوروی و آلمان به او که در مقام فرماندهی عالی انجام وظیفه میکرد اجازه نمیداد که زیاد از مسکو دور باشد. روزولت نیز اما به قانون اساسی آمریکا استناد میکرد. این قانون به ریاست جمهوری آمریکا اجازه نداده است مدتی طولانی از واشنگتن دور بماند». در حالی که برای چرچیل تفاوتی نداشت، مکان مذاکرات کجا باشد. ایران در آن زمان در اشغال متفقین بود و در میانه جبهه جنگ قرار داشت. ارسال به دوستان
محرمانه
کنفرانس تهران که در دوره دوم کابینه «علی سهیلی» برگزار شد، از ابتدا تا انتها به صورت محرمانه و بدون انتشار اخبار آن ترتیب یافت. نخستین خبر مربوط به این کنفرانس پس از عزیمت رهبران متفقین به کشورهایشان، توسط سهیلی در جلسه مشترک هیأت دولت، نمایندگان مجلس و سران لشکری و کشوری در روز دهم آذر 1322 منتشر شد. سهیلی گفت ابتدا از طریق کاردار شوروی در تهران در جریان برگزاری این اجلاس در تهران قرار گرفتم. وی افزود: روز 4 آذر استالین و روز 5 آذر «روزولت» و «چرچیل» وارد تهران شدند. کنفرانس مشترک آنان روز 6 آذر شروع شد. روز هفتم آذر نشست محرمانه آنان در سفارت شوروی جریان داشت، روز نهم این نشست خاتمه یافت و اعلامیه مشترک آنان منتشر شد و روز دهم رهبران هر سه کشور از ایران خارج شدند. ارسال به دوستان
شهرداری ذوقزده تهران
روز ۱۲ خرداد ۱۳۲۳ چند ماه پس از برگزاری کنفرانس مهم رهبران 3 کشور آمریکا، انگلیس و شوروی در ایران، شهرداری تهران اعلام کرد خیابان حد فاصل 2 سفارت انگلیس و شوروی به نام وینستون چرچیل، خیابانی که بعدها آزادی نام گرفت به نام روزولت و خیابان میرزا کوچکخان به نام استالین نامگذاری شده است. این ذوقزدگی با رونمایی از 3 تابلوی چشمنواز سنگی در خیابانهای تهران، ظهور کرد. سخنان گلشائیان، شهردار تهران در اینباره جنجالهای فراوانی به پا کرد. شهردار تهران در آیین افتتاح و گشایش این خیابانها با نامهای جدیدشان، طی نطق بلندبالایی اعلام کرد: «طهران تاریخ نوینی را به چشم خواهد دید، چرا که خیابانهای آن به نام 3 تن از تعیینکنندگان مسیر جنگ دوم جهانی نامگذاری میشود». ارسال به دوستان
شاه از سران متفقین چه خواست؟
سران 3 قدرت جهان در هنگام حضور در ایران، محمدرضا شاه را که جوانی ۲۳ ساله بود برای 3-2 دقیقه پذیرفتند که ضمن بیان خیر مقدم به آنان، درخواست کرد تبعیدگاه پدرش را تغییر دهند، زیرا آب و هوای جزیره موریس با او سازگاری ندارد. این درخواست پذیرفته شد و رضاشاه به ژوهانسبورگ در آفریقای جنوبی انتقال یافت و در همان جا درگذشت. او سرمایهای را که طبق اسناد وزارت خارجه آمریکا از 200 میلیون دلار تجاوز میکرد از ایران خارج کرد. ارسال به دوستان
|
|
آدرس مطلب:
آدرس مطلب:
آدرس مطلب:
آدرس مطلب:
آدرس مطلب:
آدرس مطلب:
آدرس مطلب:
آدرس مطلب:
آدرس مطلب:
آدرس مطلب:
|