2) سال 84 اما واقعا بزنگاه اصلی مدنظر در پاراگراف‌های قبلی فرارسیده بود و قرار بود هاشمی واقعا رئیس‌جمهور نباشد! مردم به هر دلیل، فرد دیگری را انتخاب کردند. مردمی که یک بار در انتخاب خاتمی، به هاشمی «نه» گفته بودند، این بار در یک انتخابات 2 مرحله‌ای به شخص خودش یک «نه» بسیار شدیدتر می‌گفتند. واکنش آن مرحوم اما گویی در سال 73 ریشه داشت. چنانکه در متن بیانیه خود پس از دور دوم انتخابات با طرح تلویحی ادعای تقلب، نوشت: «بنا ندارم درباره انتخابات، شکایت به داورانی که نشان دادند نمی‌خواهند یا نمی‌توانند کاری بکنند ببرم و شکایت خود را فقط همانند مورد قبل در دادگاه عدل الهی مطرح می‌کنم!» وزارت کشور دولت خاتمی انتخابات را برگزار می‌کرد، مرحوم رفسنجانی اما چون مردم انتخابش نکردند، توهم تقلب داشت، حتی در دور اول! بخشی از بیانیه مرحوم بعد از دور اول انتخابات: «...کج‌سلیقگی‌ها و بددلی‌های برنامه‌ریزی‌شده... در متن برگزاری انتخابات به برخی دخالت‌های سازمان‌یافته در هدایت آرا انجامید و معلوم نیست این رویه ناصواب اگر نهادینه شود، رو به کجا خواهد برد؟»

3) سال 88 اما دورافتادگان از صندلی‌ها دیگر طاقت نداشتند و رسما به جنگ و کودتا علیه رای مردم، قانون اساسی و اصل نظام آمده، جمهوری حاصل از خون 300 هزار شهید را تا لبه پرتگاه سقوط بردند. مصداق بارزی از این ضرب‌المثل که دیگی که برای من نجوشه... کسی نمی‌داند اگر سال 73 به آن حرف آقای روحانی گوش کرده بودیم، کشور کمتر آسیب می‌دید یا صرفه با همان شورش خائنانه و خسارت‌بار سال 88 بود؟!

 این را اما می‌دانیم که وقتی سال 92 حسن روحانی با 7/50 درصد آرا به ریاست‌جمهوری رسید، با آنکه دولت احمدی‌نژاد مجری انتخابات بود، مرحوم هاشمی حتی طرح شائبه تقلب در انتخابات را هم نمی‌پسندید چه رسد به تاکید معمول بر قطعی بودن آن! مرحوم مذکور اسفندماه 92 سخن قابل تاملی در همین زمینه دارد: «انتخابات 76 بسیار سالم و عادی مثل همین انتخابات آخر- انتخابات 92- برگزار شد!» آقای روحانی این روزها حسابی از دست همان شورای نگهبانی که ذکرش در خط اول آمد، شاکی است یا حداقل اینگونه نشان می‌دهد! حالا دلیل؟! چون می‌خواهند یک جناح را حذف کنند! کدام جناح؟! جناح من! ورای راست و دروغ این سخن، به نظر می‌رسد مسأله حمله به انتخابات و شورای نگهبان باز هم در همان سال 73 ریشه دارد. اگر آقای روحانی، خلف صالحی برای مرحوم هاشمی باشد طبعا تنها باید همان انتخاباتی را تایید کند که خودش و تیمش برنده باشند. مثلا کسی شنیده ایشان درباره ریاست‌جمهوری 92 و 96 یا مجلس و شوراها در اسفند 94 «ان‌قلت» داشته باشد؟! حالا اما کار به جایی رسیده که رئیس‌جمهور خود به عنوان مجری انتخابات، با هشتگ انتخابات تشریفاتی توئیت می‌زند! بعید است آقای رئیس‌جمهور از نظرسنجی‌ها درباره محبوبیت دولت و شخص خودش در متن مردم بی‌خبر باشد؛ مگر آنکه آن را هم بخواهد صبح جمعه‌ای متوجه شود(!) لذا ظاهرا آقای روحانی باز هم به پیشواز آن بزنگاه مدنظر رفته‌اند. حتی با حمله به اصل انتخابات و شورای نگهبان. اسم این کار اما هر چه باشد، دموکراسی نیست آقای روحانی!  

* کارشناس سیاسی

* با توجه به فرارسیدن ایام‌الله دهه فجر، خدمت شما رسیدیم تا مکتب و گفتمان حضرت امام خمینی را از وجوه مختلف آن بررسی کنیم. مقام معظم رهبری در مراسم 14 خرداد امسال در حرم امام، ویژگی‌های متعددی را برای امام خمینی برشمردند از جمله شجاعت، تقوا، عدالتخواهی، استکبارستیزی و... منتها یک ویژگی که به تفصیل توسط رهبری مورد اشاره قرار گرفت، موضوع مقاومت بود؛ کلیدواژه‌ای که امروز در منطقه حرف اول را می‌زند و به تعبیر رهبری به کلمه مشترک مردم منطقه تبدیل شده است. درباره ابعاد این ویژگی امام خمینی و مبانی دینی آن توضیح دهید.

بسم‌الله الرحمن الرحیم؛ فرا رسیدن چهل‌ویکمین سالروز پیروزی انقلاب اسلامی و ایام‌الله دهه فجر را تبریک عرض می‌کنم. مسأله مقاومت نقش مهمی در سرنوشت انسان‌ها و ملت‌ها دارد. ملت‌هایی که در مقابل فشارها زود از پا درمی‌آیند، نمی‌توانند موفقیتی کسب کنند. اسوه حضرت امام در نهضت انقلاب اسلامی، پیامبران الهی و بویژه رسول اکرم(ص) بودند. دیگر اینکه حضرت امام قرآن‌شناس و مترجم قرآن بودند. امام با مطالعه روی قرآن دریافتند این کتاب الهی تا چه میزان روی مفهوم مقاومت تاکید دارد. «فاستقم کما امرت و من تاب معک». در قرآن کریم خطاب به پیامبر آمده که هم خودت استقامت کن و هم کسانی که از تو پیروی می‌کنند. حضرت رسول هم با علم به اینکه مقاومت با چه سختی‌هایی مواجه است، فرمودند که این آیه من را پیر کرد. امام نه‌تنها در موضوع مقاومت که در تمام حوزه‌هایی که حرکت کردند، ریشه در قرآن داشت. امام از همان روزی که نهضت را آغاز کردند، سعی داشتند تا چند ویژگی را به ملت ایران بیاموزند. از جمله مقاومت، سازش‌ناپذیری، بصیرت و... وقتی امام مردم را به این ویژگی‌ها مسلح کردند، دیدیم که نهضت پیش رفت و ملت ایران هم در سایه مقاومت و بصیرت به جایی رسید که با دست خالی یک نظام 2 هزار و 500 ساله را منقرض کرد. پس رمز پیروزی انقلاب اسلامی، مقاومت بود. پس از پیروزی انقلاب نیز ملت ایران در سایه مقاومت توانست با دست خالی در 8 سال جنگ تحمیلی بجنگد و ایران را از خطر تجزیه نجات دهد. در طول 41 سال اخیر نیز آنچه باعث شد در مقابل آن همه توطئه‌ها نظیر ترورهای وحشیانه و تحریم‌های اقتصادی، انقلاب اسلامی حفظ شود، مقاومت ملت ایران بود. 

 

* رهبری در یکی از سخنرانی‌های‌شان تأکید داشتند هزینه سازش بیشتر از هزینه مقاومت است. مصادیقی از این منطق را ذکر بفرمایید.

همین برجام. کسانی به بهانه اینکه مشکلات مردم بسیار سنگین است، علت مشکلات را عدم رابطه ایران با آمریکا مطرح و روی آن تبلیغات گسترده‌ای کردند. مقام معظم رهبری نیز برای اینکه این باور غلط روشن شود، اجازه مذاکرات را دادند، فرمودند من با مذاکره مخالفت نمی‌کنم اما آن را بیهوده می‌دانم و انسان عاقل کار بیهوده نمی‌کند (نقل به مضمون).  شما دیدید در نتیجه برجام چه ننگی بر ایران تحمیل شد، به طوری که در برجام تمام خواسته‌های آمریکا محقق شد اما در مقابل تیم مذاکره‌کننده ایران هیچ امتیازی نگرفت. ضمن اینکه با برجام استقلال کشور ما لطمه خورد. علاوه بر این در دنیا دولت ما را تسلیم‌طلب پنداشتند، یادم هست در جریان سفری که بعد از برجام به لبنان داشتم، یکی از اساتید دانشگاه لبنان به ما می‌گفت شما که انقلاب را فروختید! ضمن اینکه گرانی و تورم و فشار اقتصادی بر مردم هم چند برابر شد. جالب بود چند وقت پیش خبری منتشر شد مبنی بر اینکه یک کشور اروپایی به خاطر تحریم‌ها به هواپیمای وزیر امور خارجه ما سوخت هم نداد. 

 

* در سال‌های گذشته بارها نسبت به تحریف خط امام و مکتب امام هشدار داده شد. از نظر شما مهم‌ترین تلاش‌هایی که برای تحریف خط امام صورت گرفت، از سوی کدام جریان‌ها بود. 

حتی قبل از پیروزی انقلاب هم کسانی بودند که با روش امام سر ناسازگاری داشتند. یادم هست در نوفل‌لوشاتو خدمت امام بودیم که مهندس بازرگان در جریان ملاقات با امام گفت حالا شاه توبه کرده و گفته صدای انقلاب را شنیدم، شما شاه را بیرون نکنید و اجازه دهید شاه بماند و صرفا سلطنت کند. امام پاسخ دادند کدام دین و کدام وجدان اجازه می‌دهد کسی که دستش تا مرفق به خون ملت ایران آغشته است، در رأس حکومت بماند و به تعبیر امام الواطی کند (نقل به مضمون)، یک بار دیگر هم مهندس بازرگان به همراه چند نفر دیگر به امام نامه نوشتند که شما در 2 جبهه نجنگید! حالا که با شاه درافتادید، با آمریکا کنار بیایید. نهضت آزادی از جمله اولین مجموعه‌هایی بود که از اول با آرمان‌های امام خمینی سر ناسازگاری داشت. یک بار در اوایل پیروزی انقلاب، مهندس بازرگان به‌عنوان نخست‌وزیر دولت موقت، به همراه ابراهیم یزدی به الجزایر رفت و در آن نشست با برژینسکی، مشاور کارتر ملاقات کرد. وقتی بازرگان به ایران بازگشت، امام نسبت به این دیدار اعتراض کرد اما مهندس بازرگان در جواب گفت ما که بدون آمریکا نمی‌توانیم زندگی کنیم! به‌رغم اینکه 40 سال از انقلاب گذشته، همه با چشم سر دیدید که ما نه‌تنها بدون آمریکا، انقلاب و کشور را پیش بردیم، بلکه بدون اغراق اندازه 300 سال دوران قبل از جمهوری اسلامی جلو آمدیم، از جمله در حوزه‌های پزشکی، صنعتی، نظامی و... . در سال‌های گذشته هم هاشمی‌رفسنجانی بیشترین نقش را در تحریف خط امام ایفا کرد، از جمله مخدوش کردن شعار مرگ بر آمریکا. پس از او مشارکتی‌ها و کارگزاران سازندگی هم به دنبال این بودند راه امام را بی‌رهرو کنند و ایران را به سازش در مقابل آمریکا بکشانند.

 

* در هفته‌های اخیر شاهد بودیم برخی افراد و جریانات هجمه گسترده به شورای نگهبان را در دستورکار خود داشتند. حتی آقای روحانی هم به کنایه انتخابات را تشریفات و انتصابات نامید. ناظر به این موضوع، درباره اهمیت 2 موضوع قانونمداری و حفظ و صیانت از شأن شورای نگهبان در مکتب امام خمینی توضیح دهید.

یکی از موضوعاتی که حضرت امام خیلی روی آن تاکید داشتند عمل به مر قانون بود. امام بشدت با قانون‌شکنی و زیرپا گذاشتن قانون مخالفت می‌کردند. امروز هم می‌بینید مقام معظم رهبری هیچ کاری را بر خلاف قانون انجام نمی‌دهند. همه کارها باید به خواست مردم و در چارچوب قانون انجام پذیرد. اگر این دولت مشکلات و انحرافاتی دارد، مردم باید به این جمع‌بندی برسند.

نکته دیگر اینکه حضرت امام روی موضوع شورای نگهبان خیلی حســـاسیـت داشتند و شما بدانید جریانی که به شورای نگهبان هجمه می‌کند، نه مردمی است، نه استقلال‌طلب است، نه پایبند به هیچ عقیده‌ای است، این جریان فقط قدرت را می‌خواهد. در نتیجه اگر در راس قدرت بود، همه چیز درست و بدون مشکل است اما اگر در انتخاباتی رای نیاوردند، یا آن انتخابات تقلبی است یا اینکه انتصابی. در این زمینه خیلی هم بی‌حیا هستند و هیچ پروایی ندارند. به محض اینکه در انتخاباتی رای نیاورند یا بدانند رای ندارند، فورا جار‌و جنجال راه می‌اندازند که یا در آن انتخابات تقلب شده یا انتصابات صورت گرفته است! این جریان در حال حاضر هم دریافته در انتخابات آتی مجلس رای ندارند؛ می‌بینید چه جار و جنجالی به راه انداخته‌اند. هر روز به یک بهانه‌ای سعی می‌کنند ملت ایران را نسبت به انتخابات دلسرد کنند. یک روز به بهانه سانحه هواپیمای اوکراینی و یک روز هم به بهانه سخنان یک مجری تلویزیون.  در مقابل شما شاهد بودید در این چند سال چقدر آقای رئیس‌جمهور به مردم توهین کرد و کسی هم نگفت بیاید از مردم عذرخواهی کند. یا مگر رئیس‌جمهور در این 6 سال کم به مردم دروغ گفته است؟ مگر نگفت تحریم‌ها برداشته شده؟ من بعید نمی‌دانم اگر این جریان در انتخابات مجلس رای نیاورد بلوایی نظیر ماجرای 88 را تکرار کند. الان با جملاتی نظیر اینکه انتخابات در نظام اسلامی، انتصابات است دارند برای همین هدف زمینه‌سازی می‌کنند و هر روز به یک بهانه‌ای آرامش مردم را تحت‌الشعاع قرار می‌دهند. حاضرند برای تخطئه شورای نگهبان، از مفسدان حمایت کنند تا به هدف خود برسند. به نظرم حتی زدن شورای نگهبان هم برای این جماعت بهانه است. اینها می‌خواهند به این وسیله قانون را دور بزنند. این روزها شما می‌بینید شورای نگهبان به جرم اینکه به قانون عمل کرده و عناصر ناخلف و منحرف را کنار گذاشته، مورد هجمه قرار می‌گیرد. البته ما علت ردصلاحیت بسیاری از افراد را می‌دانیم اما حالا که شورای نگهبان به خاطر مصالحی اتهامات آنها را اعلام نمی‌کند، نباید سبب هجمه به این نهاد انقلابی شود.  

 

* 22 بهمن امسال، بیانیه مهم و راهبردی گام دوم انقلاب که توسط مقام معظم رهبری صادر شد، یک ساله خواهد شد. به نظر شما در سال‌های اخیر کدام وجوه از گفتمان حضرت امام نادیده گرفته شده و لازم است در گام دوم انقلاب بیشتر به آن توجه شود؟

مهم‌ترین موضوعی که در نگاه امام از اولویت برخوردار بود، عدالت‌خواهی و اجرای عدالت بود. امام بشدت دنبال این بودند که در کشور ما عدالت اجرا شود. چون اگر عدالت اجرا شود، خیلی از تسلیم‌طلبان حامی مفسدان دیگر در راس امور نخواهند بود. شما ببینید در همین 6 سالی که از عمر این دولت می‌گذرد، چقدر به مردم ظلم شد. چقدر حق مردم خورده شد و چقدر در مقابل فشارهای وارده بر مردم بی‌تفاوتی صورت گرفت. به همین خاطر هم هست که می‌گویم این جریان نه مردم‌سالاری دینی را قبول دارد و نه قانون را. تمام تلاش‌شان این است به نحوی قانون را دور بزنند. دیگر موضوع مهم در اندیشه امام، لزوم اجرای اسلام و قانون قرآن بود. قرآن با سازش‌کاری صریحا مخالف است و حتی کسانی که به دنبال سازش هستند را منافق می‌داند. امام خمینی رسما سازش‌پذیری و تن دادن به ظلم و وادادگی را نفی می‌کردند. اگر امام می‌فرمودند مرگ بر شاه یا مرگ بر آمریکا عبادت است، برای اینکه اینها تصریح قرآن است. اگر امام می‌فرمودند آمریکا نمی‌تواند هیچ غلطی بکند، این تصریح قرآن کریم است. یک موضوع مهم دیگر در مکتب امام هشدار نسبت به خطر لیبرال‌ها است. بنده امروز می‌فهمم چرا امام از روز اول خطر لیبرال‌ها تذکر می‌دادند. پیش از انقلاب اسلامی در نجف، یک اختلاف نظری که میان امام و برخی علمای نجف بود، خب علمای نجف نظرشان بر این بود بزرگ‌ترین خطر برای دنیای اسلام، کمونیست‌ها هستند. امام اعتقاد داشتند کمونیست‌ها نمی‌توانند برای اسلام خطری داشته باشند. البته آنها جریانی الحادی بودند و باید که با آن مقابله می‌شد اما امام خطر اصلی را لیبرال‌ها می‌دانستند و بعد هم دیدیم نظر امام چقدر منطقی و درست بود.  در کشورهایی که کمونیست‌ها نفوذ داشتند، مانند یمن جنوبی که زمانی اصلا معروف شده بود که به یک کشور کمونیستی تبدیل شده است، مصر، سوریه. در همین عراق که ما قبل از انقلاب حضور داشتیم، کتاب‌های مائو با جلدهای بسیار زیبا و کاغذهای خیلی اعلا به‌خاطر فراوانی زیر دست و پا ریخته بود. در حالی که چاپ کتاب‌هایی چون «اقتصادنا»ی شهید صدر ممنوع بود. ولی با همه اینها شما می‌بینید نه در یمن، نه در مصر، نه در سوریه و نه در عراق هیچ خبری از کمونیست‌ها نیست اما خطر لیبرال‌ها همچنان به قوت خودش باقی است. بگونه‌ای که کارشکنی‌هایی که این جربان در کشور به وجود می‌آورد موجب شده نیروهای انقلابی نتوانند آنگونه که باید و شاید کشور را به پیش ببرند و مشکلات را حل کنند. 

 

* اگر نکته و موضوعی مدنظرتان است و در این گفت‌وگو مغفول واقع شده، بفرمایید.

ملت عزیز ما باید مطالعه کند عوامل پیروزی انقلاب اسلامی چه بوده است. ملت ما در آن زمان چه روشی در پیش گرفت و چه ویژگی‌هایی داشت که توانست این انقلاب را به پیروزی برساند. به نظرم امام چند خصلت را در مردم ما تقویت کردند و همان هم باعث شد ملت ما بتواند آنگونه حماسه بیافریند و با انقلاب‌شان یک نظام 2 هزار و 500 ساله را منقرض کنند. اولین مسأله ایمان بود. امام به ملت ایران ایمانی راسخ دادند. امام به گونه‌ای ملت را به خدا نزدیک کردند که مردم دیگر به مسائل مادی فکر نمی‌کردند. این اولین ویژگی‌ای بود که به ملت ما در زمان انقلاب یاری رساند.

 دوم اینکه امام به مردم ما اخلاص دادند. مردم در فکر این نبودند که خودشان را مطرح کنند و سومین ویژگی این ملت که نقش مهمی در پیروزی انقلاب اسلامی داشت، سازش‌ناپذیری و مقاومت بود که از امام خمینی الهام گرفت. این ویژگی‌های مردم در پیروزی و تداوم انقلاب نقش بسیار پررنگی داشت. مردم ما واقعا به برکت روشنگری‌های حضرت امام عاشورایی شده بودند. در این فضا دیگر جان دادن و شهید دادن و جوان دادن برای مردم مسأله مهمی نبود. لذا خیلی راحت در مقابل توپ و تانک رژیم ستم‌شاهی می‌ایستادند. رژیم هم وقتی شهادت‌طلبی این مردم قهرمان را دید دیگر خلع سلاح شد. رژیم شاه عادت کرده بود هرگونه اعتراض مردمی را با توپ و تانک سرکوب و مخالفانش را قتل عام کند اما وقتی مردم از شهادت پروا نکردند اینجا دیگر شاه خلع سلاح شد. بیخود نیست امروز تسلیم‌طلبان از کلمه شهید و شهادت تا این اندازه می‌ترسند. حتی اقدام کرده بودند نام شهدا را از سر کوچه و خیابان‌ها حذف کنند که البته با اعتراض مردم مواجه شده و عقب‌نشینی کردند. آنها فهمیدند کلمه شهید حماسه‌آفرین است. یا تلاش کردند از کتاب‌های دینی نام و یاد شهید و شهادت را حذف کنند.

تا وقتی ملت ما افرادی چون شهید سپهبد قاسم سلیمانی دارد و شهادت‌طلب و سازش‌ناپذیر است، این انقلاب از خطر و تهدید مصون خواهد بود و ان‌شاءالله انقلاب ما به انقلاب حضرت مهدی موعود‌(عج) متصل خواهد شد. زیرا انقلاب ما ریشه در قرآن دارد و امام هم هر چه داشتند از قرآن بود. لذا تا وقتی در کشور ما اسلام و قرآن حاکم است، انقلاب تداوم خواهد داشت.

گروه سیاسی: نتایج انتخابات پرحاشیه درون‌حزبی دموکرات‌ها در ایالت آیووا اعلام شد و بر این اساس «پیت بوتیچیچ» با اکثریت اندک آرا بر «برنی سندرز» پیروز شد. به گزارش «وطن امروز» به نقل از رویترز، دفتر حزب دموکرات در آیووا با اعلام شمارش تمام آرا در این ایالت، اعلام کرد سناتور «برنی سندرز» نیز با اختلاف یک‌دهم درصدی نسبت به بوتیچیچ (1/26 درصد) و تعداد 45،829 رأی در رتبه دوم قرار گرفته است.

منابع حزب دموکرات گفته‌اند آقای سندرز توانست تعداد بیشتری از آرای رای‌دهندگان در این انتخابات مقدماتی را کسب کند اما جمع آرای نمایندگان اعزامی به مجمع انتخاباتی حزب به پیروزی بوتیچیچ منجر شد. بر اساس قواعد سیستم حزبی در آمریکا، نامزد جریان‌های حزبی در نتیجه یک رقابت درون‌حزبی انتخاب می‌شود. نتیجه انتخابات مقدماتی این حزب در سایر ایالت‌ها سرانجام به گزینش نامزد آن حزب برای مبارزات انتخاباتی ریاست‌جمهوری در اواخر سال جاری میلادی منجر خواهد شد. 

در حالی نام بوتیچیچ به عنوان پیروز این انتخابات اعلام شده است که رسانه‌ها و منابع خبری از وقوع تقلب در این انتخابات خبر می‌دهند. برنی سندرز، سناتور فعلی دموکرات از جریان چپ دموکرات‌ها به حساب می‌آید و نظرات خاصی درباره سیاست داخلی و خارجی آمریکا دارد. برنی سندرز بیش از همه کاندیداهای ریاست‌جمهوری بر حوزه تامین اجتماعی تاکید دارد، در حوزه سیاست خارجی نیز وی مخالف سیاست‌های ایالات متحده مبنی بر دخالت در امور سایر کشورهاست. 

به‌رغم تمایل بخش قابل توجهی از طرفداران حزب دموکرات به گفتمانی که سندرز آن را نمایندگی می‌کند، با این حال روسا و مقامات تصمیم‌گیر حزب با معرفی سندرز به عنوان کاندیدای حزب دموکرات در انتخابات ریاست‌جمهوری 2020 مخالف هستند و همین موضوع رقابت‌های درون‌حزبی دموکرات‌ها را با چالش مواجه کرده است؛ چالشی میان نامزد مورد حمایت بدنه حزب از یک سو و از سویی سردمداران و مقامات حزب که قدرت تصمیم‌گیر به حساب می‌آیند. این چالش اما ریشه در تقابل 2 جریان حزب دموکرات دارد؛ جریان چپ که کاندیدای آن برنی سندرز است و جریان دموکرات میانه که سایر کاندیداهای حزب آن را نمایندگی می‌کنند. نکته قابل تامل اما این است که رهبران اصلی حزب دموکرات از جریان «دموکرات میانه» هستند، یعنی همان جریانی که خاستگاه اوباما، هیلاری کلینتون، نانسی پلوسی، جان کری، جو بایدن و سایر اعضای سرشناس این حزب است. با توجه به قدرت جریان دموکرات میانه و افرادی چون اوباما، کری، کلینتون، نانسی پلوسی و... که از این جریان هستند و تصمیمات این حزب را اتخاذ می‌کنند، در نهایت باید بازنده رقابت، رقیب آنان یعنی برنی سندرز باشد. 

مخالفت با سندرز در اظهارنظرهای اعضای ارشد جریان دموکرات نیز خود را نشان داده است. هیلاری کلینتون اخیرا با اظهارنظری مبنی بر اینکه هیچ‌کس سندرز را دوست ندارد، خبرساز شد. وی در بخش اول یک مستند 4 قسمتی، سندرز را سیاستمداری ناموفق توصیف کرد و گفت: او سال‌هاست در کنگره حضور دارد اما هیچ کاری را به سرانجام نرسانده است. او در این سال‌ها تنها حمایت یک سناتور را جلب کرده و هیچ‌کس او را دوست ندارد. جان کری، وزیر پیشین خارجه آمریکا هم با حمایت از جو بایدن، با پیشگویی درباره نتایج انتخابات آیووا گفته بود: دوست خوب من جو [بایدن] انتخابات درون‌حزبی را می‌برد، دونالد ترامپ را شکست می‌دهد و یک رئیس‌جمهور عالی و برجسته خواهد شد. باراک اوباما، رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا هم با حضور در ستاد بایدن مشاوره‌هایی به وی داده بود.

مخالفت جریان اصلی حزب دموکرات با سندرز سبب شده شکست وی آن هم با یک‌دهم درصد اختلاف از نفر سوم نظرسنجی‌ها، شائبه‌برانگیزتر از همیشه باشد؛ شائبه‌هایی که وقایع انتخابات درون‌حزبی سال 2016 حزب دموکرات را زنده کرده است. 

در نتیجه انتخابات درون‌حزبی میان سندرز و کلینتون در انتخابات سال 2016، به‌رغم پیشتازی سندرز در نظرسنجی‌ها، در نهایت و در شگفتی همگان هیلاری کلینتون به عنوان کاندیدای حزب دموکرات انتخاب شد. تقلب در حزب دموکرات برای پیروزی کلینتون به جای سندرز حتی باعث استعفای رئیس کمیته ملی حزب دموکرات آمریکا شد.

 

* از ادعای تقلب تا انجام تقلب

جریان مسلط حزب دموکرات که نقش اصلی «درآوردن نتیجه» به نفع کاندیدای دموکرات میانه را برعهده دارد، زمان انتخابات ریاست‌جمهوری ایران در سال 88، قدرت اجرایی در آمریکا را بر عهده داشت؛ اوباما آن سال رئیس‌جمهور آمریکا بود، جو بایدن معاونش، هیلاری کلینتون منصب وزارت خارجه را برعهده داشت و جان کری سناتور ارشد دموکرات‌ها به حساب می‌آمد. 

در نتیجه وقایع سال 88 ایران که با ادعای تقلب کاندیدای مغلوب آن انتخابات کلید زده شد، مقامات آمریکایی به صورت تمام‌قد از کاندیدای شکست‌خورده و آشوب‌ها در ایران حمایت کردند. وقوع فتنه 88 و ادعای تقلب در انتخابات زمینه‌ساز فشارهای جدید آمریکا علیه ایران در قالب تحریم‌های گسترده بود. 

کلینتون در یکی از اظهارنظرهای خود در این باره می‎گوید آمریکا علاوه بر اظهارات علنی، اقدامات پنهانی فراوانی برای حمایت از سبزها در ایران انجام داده که نمی‎تواند آنها را بازگو کند. هیلاری کلینتون در مصاحبه سوم آبان 90 با بی‌بی‌سی فارسی، به صراحت گفت: «دولت آمریکا از بیرون ایران هر حمایتی از دستش بر می‌آمد از معترضان کرد، از جمله از سایت توئیتر خواست که اعمال تغییرات خود را مدتی به تعویق بیندازد اما در عین حال مراقب بود که زیاده‌روی نکند». کلینتون همچنین 21 خردادماه 89 درباره جمهوری اسلامی مدعی شده بود: «وقتی نگاهی بیندازید به ملغمه‌ای از سرکوب مردم‌شان، تقلب در انتخابات خودشان، و این واقعیت که آنها صادرکننده و حامی فعالیت‌های تروریستی در گوشه و کنار جهان هستند، و همچنین تلاش برای دستیابی به جنگ‌افزارهای هسته‌ای، حاصلش ملغمه‌ای بسیار خطرناک است».

باراک اوباما نیز در اظهارنظری مشابه گفت: ایرانی‌ها باید شجاعت لازم برای آزادی بیان را داشته باشند و به اعتراضات خود ادامه دهند. امیدواری و توقع من این است که کماکان شاهد این باشیم مردم ایران شجاعت ابراز اشتیاق برای به دست آوردن آزادی بیشتر و حکومتی مبتنی بر مردم‌سالاری بیشتر را داشته باشند. همچنین اوباما در مقطعی میرحسین موسوی را نماد غرب‎گرایی در ایران خواند و بارها برخورد نظام با آشوبگران را تقبیح کرد و گفت: سیاست ایران در این باره روی سیاست آمریکا تاثیر جدی خواهد گذاشت. رئیس‌جمهور وقت آمریکا همچنین گفته بود: به عزت خاموش اصلاح‌طلبان حاضر در خیابان‌های تهران گواهی می‌دهیم!

اوباما همچنین 29 خرداد 88 در گفت‌وگو با سی‌بی‌اس اظهار داشت: من قبلا هم گفته‌ام عمیقا نگران انتخابات ایران هستم... مخالفان رژیم ایران بدانند که جهان به آنها چشم دوخته است... تظاهرات‌کنندگان ایرانی فقط در پی عدالت هستند. آنچه شما در ایران شاهد هستید آن است که صدها هزار نفر از مردم این کشور که بر این باورند صدای‌شان شنیده نمی‌شود، به طور مسالمت‌آمیز تظاهرات می‌کنند و در پی عدالت هستند و جهان شاهد آن است. ما از کسانی که در پی عدالت از یک راه مسالمت‌آمیز هستند پشتیبانی می‌کنیم و من می‌خواهم تکرار کنم که ما در کنار کسانی که متوجه راه‌حلی مسالمت‌آمیز برای این کشمکش خواهند بود، می‌ایستیم.

اوباما 5 تیر 88 نیز در نشست خبری مشترک با آنگلا مرکل، صدر‌اعظم آلمان گفته بود: آمریکا و آلمان در محکوم کردن خشونت‌های اخیر در ایران موضعی واحد دارند. وی افزود: رهبران ایران نمی‌توانند برخورد خشن با مردم معترض را پنهان کنند. شجاعت فوق‌العاده معترضان در ایران ستودنی است و به‌رغم تلاش دولت ایران برای جلوگیری دنیا از مشاهده خشونت‌ها، ما آن را می‌بینیم و محکوم می‌کنیم. در جریان اتفاقات سال 88 آمریکا تصمیم می‌گیرد فشار خود بر ایران را افزایش دهد، از آن پس عبارت «تحریم‌های فلج‌کننده» به‌وفور در ادبیات مسؤولان آمریکایی دیده می‌شود. کلینتون در خاطرات خود می‌نویسد: «از سال ۲۰۰۹ دولت اوباما استراتژی 2 مسیره یعنی فشار همراه با مذاکره را در قبال ایران بر گزید». برنز، معاون وقت وزیر خارجه آمریکا و استوارت لوی، معاون وقت تروریسم و اطلاعات مالی وزارت خزانه‌داری نیز با حضور در کمیته روابط خارجی سنای آمریکا به تبیین مسیر فشار علیه ایران در سال 2010 می‌پردازند. در واقع پس از سال 88 است که «فشار» به استراتژی اصلی آمریکا تبدیل می‌شود. همانطور که اندیشکده «سابان» اشاره می‌کند تا پیش از سال 88 به واکنش‌های مردم ایران نسبت به افزایش تحریم‌های اقتصادی توجه نمی‌شد اما پس از انتخابات سال 88 و انفجار خشم عمومی پس از انتخابات و تداوم تظاهرات خیابانی و نافرمانی‌های مدنی، پیش‌زمینه‌های سیاستگذاران ایالات‌متحده عمیقا تغییر کرد و گزینه افکار عمومی ایران مستقیما به محاسبات آمریکا افزوده شد. به همین دلیل پس از انتخابات سال 88، آمریکا با افزایش فشار اقتصادی این بار مستقیما و به شکل محسوسی وضعیت اقتصادی مردم ایران را هدف قرار داد تا محاسبات مردم را درباره مسائل مختلف از جمله مسأله هسته‌ای تحت تاثیر فشارهای اقتصادی تغییر دهد. در رویکرد جدید، آمریکا به پشتوانه نظام بانکی خود و نیاز موسسات مالی دنیا به نظام بانکی‌اش، تمرکز بر بخش بانکی ایران را برای کاهش درآمدهایش آغاز کرد. نکته مهم این بود که این نوع تحریم‌ها اولا به دلیل قابلیت زیاد شناسایی تخلفات آن، با استفاده از ابزارهای مختلفی از جمله سوئیفت کمتر قابل دور زدن بود و ثانیا با توجه به نیاز تمام فعالیت‌های اقتصادی از جمله صادرات و واردات و سرمایه‌گذاری به انتقال پول و انجام امور بانکی، محدودیت در این موضوع همه آنها را نیز تحت تاثیر قرار می‌داد.

 در اولین گام، آمریکا تیرماه سال 1389 «قانون جامع تحریم‌های ایران (CISADA2010)» را که شروع تحریم‌های ثانویه بانکی علیه ایران بود، برای فراگیر کردن فشار علیه ایران تصویب کرد. در این قانون حوادث پس از انتخابات سال 88 به عنوان یکی از علل تصویب آن ذکر و اینچنین بیان شده بود: «دولت ایران همچنان به نقض جدی، منظم و مداوم حقوق بشر، از جمله سرکوب آزادی بیان و آزادی مذهبی، بازداشت غیرقانونی طولانی‌مدت، شکنجه و اعدام‌ها ادامه می‌دهد. چنین موارد نقضی پس از انتخابات ریاست‌جمهوری جعلی در ایران در 12 ژوئن 2009/ 22 خرداد 1388 افزایش یافته است». تغییر رویکرد آمریکا به تحریم‌های فلج‌کننده با توجه به انتخابات سال 88 و ایجاد شکاف اجتماعی در ایران، بر افزایش فشار بر مردم ایران برای تغییر محاسبات آنها تمرکز دارد. این تمرکز با افزایش تدریجی نرخ ارز در سال 1390 که منجر به افزایش تورم شد بر اثر قانون CISADA شروع شده اما محدود به این موضوع نمی‌شود. پس از این قانون، آمریکا برای هرچه بیشتر کردن این فشار، کاهش فروش نفت و درآمدهای نفتی ایران را هدف قرار می‌دهد و از آنجا که 80 درصد بودجه ایران وابستگی به نفت دارد، این کار عملا کشور را با مشکلات زیادی روبه‌رو کرد و باعث فشار به مردم شد. کاهش فروش نفت ایران با تصویب «قانون اختیارات دفاع ملی برای سال مالی 2010 (NDAA2010)» در دی‌ماه 1390 (31 دسامبر 2011) کلید خورد. در بخش 1245 این قانون نیز آمریکا با تمرکز بر بخش بانکی، اولا کل سیستم بانکی ایران از جمله بانک مرکزی ایران را در لیست تحریم قرار داد و ارتباط موسسات مالی دنیا با آن را ممنوع و مشمول جریمه ممنوعیت از حساب کارگزاری در نظام بانکی آمریکا ‌کرد، سپس موسسات مالی و بانک‌های مرکزی کشورها را ملزم کرد تا از پرداخت برای خرید نفت ایران جلوگیری کنند. این اقدامات آمریکایی‌ها البته با تصویب قانون «ایفکا» در سال 2013 که هرگونه ارتباط با اشخاص لیست تحریم آمریکا توسط موسسات مالی دنیا را ممنوع می‌کرد ادامه و گسترش یافت. نکته جالب توجه اینجاست که در این قوانین به اتفاقات پس از فتنه 88 نیز به عنوان یکی از عوامل تصویب‌شان اشاره می‌شد و لیست تحریم ایران نیز به صورت مدام در این مدت به دلایل مختلفی از جمله حوادث پس از انتخابات سال 88 افزایش می‌یافت.

[چرا مصوبه تلفیق سؤال‌برانگیز است؟]

دی‌‌‌ماه‌ سال گذشته با مصوبه هیأت ‌وزیران مقرر شد بررسی درخواست‌های ثبت سفارش با توجه به سقف واردات مبتنی بر رتبه‌بندی سامانه یکپارچه اعتبارسنجی و رتبه‌بندی اعتباری وزارت صنعت، معدن و تجارت انجام شود که تاکنون هم بر همین اساس اعتبارسنجی‌ها انجام می‌شده است اما در اتفاقی عجیب کمیسیون تلفیق بودجه مجلس در خلال بررسی لایحه بودجه 1399 در بند الحاقی به تبصره 19 اقدام به واگذاری رتبه‌بندی کارت‌های بازرگانی به اتاق بازرگانی کرده است. این اقدام کمیسیون تلفیق کاملاً مغایر با سیاست‌های کلی نظام قانونگذاری است و با قانون استفاده از توان داخل تناقض اساسی دارد. از طرفی رتبه‌بندی بازرگانان در ثبت‌سفارش و تخصیص ارز اهمیت بسیاری دارد و در حوزه اختیارات حاکمیتی مانند وزارت صنعت، معدن و تجارت، بانک مرکزی و... است و سپردن این مهم به اتاق بازرگانی که به نوعی با این رتبه تعارض منافع دارد، می‌تواند مشکلاتی را همچون گذشته ایجاد کند.

قریبیان که پیش از انقلاب در کنار فیلم «گوزن‌ها»، در فیلم‌های «خاک»، «غزل» و «سایه‌های بلند باد»، دیگر آثار مهم سینمای موج نوی ایران حضوری چشمگیر داشت، در سینمای پس از انقلاب هم خوش درخشید، به‌گونه‌ای که حتی کارنامه فیلم‌های پس از انقلاب او بسیار رنگین‌تر و پربارتر از گذشته‌اش است. دهه 60 آغاز جدی سینمای پس از انقلاب، برای قریبیان مهم‌ترین دهه کارنامه کاری‌اش بود. او در آن سال‌ها در کنار بازی در بسیاری از فیلم‌های مهم و پرفروش سینمای ایران مانند «سفیر»، «سناتور»، «آوار»، «ترن»، «کانی مانگا»، «مرگ پلنگ» و... در بسیاری از کارهای کمتر شناخته‌شده از سوی کارگردان‌های متوسط نیز ظاهر شد. خود قریبیان این انتخاب‌ها را البته آگاهانه توصیف کرده و معتقد است یک بازیگر نباید در دوران جوانی خودش را کنار بکشد، بلکه باید جلوی دید مردم باشد. از میان فیلم‌های مهم دهه 60 قریبیان، همان دهه‌ای که شمایل قهرمان‌گونه او بیش از پیش شکل گرفت، «سفیر» اولین دستاورد مهم و جدی او به حساب می‌آید. فرامرز قریبیان در این فیلم تاریخی در نقش قیس بن‌مسهر- نامه‌رسان میان امام حسین(ع)، اهالی کوفه و مسلم بن‌عقیل- سکانس سخنرانی پرشوری علیه یزید و همراهانش دارد که بدون تردید از نقاط اوج بازی او در این فیلم و البته کارنامه بازیگری‌اش به شمار می‌آید. قریبیان پس از قیس بن‌مسهر در سومین سال دهه 60 با نقش «استوار حقگو» در فیلم «سناتور» بار دیگر ردای یک قهرمان را به تن کرد. او در این فیلم نیز همچون قدرت «گوزن‌ها» و قیس بن‌مسهر «سفیر» چشمش را روی بی‌عدالتی نمی‌بندد و به قیام علیه ظلم برمی‌خیزد؛ تمی که در میان کارهای قریبیان و البته سینمای دهه 60 ایران زیاد به چشم می‌خورد. قریبیان در سال 65 تصمیم گرفت اولین فیلم خود در مقام کارگردان را با نام «جدال در تاسوکی» با موضوع مصائب یک معلم جوان در روستای دورافتاده‌ای در استان سیستان‌وبلوچستان بسازد. اواسط دهه 60 خورشیدی دیگر نام قریبیان به عنوان بازیگر، ضامن موفقیت فیلم‌ها در گیشه بود. او سال 66 با حضور در 2 فیلم «ترن» و «کانی‌مانگا» و همین‌طور فیلم «کمینگاه» هم نظر منتقدان و هم نظر مردم را نسبت به بازی خود جلب کرد. «ترن» که باز هم با موضوع آشنای آن سال‌ها، یعنی ایستادگی در برابر ظلم ظالمان حکومت گذشته ساخته شد، برای قریبیان در جشنواره نوپای فجر خوش‌یمن بود. قریبیان در «ترن» برای ایفای نقشی سالخورده‌تر از سن واقعی‌اش نخستین‌بار پس از انقلاب از سوی منتقدان تجلیل شد و نخستین سیمرغ بلورین سینمایی‌اش را دریافت کرد. دیگر اثر موفق قریبیان در سال 66 «کانی مانگا» بود؛ فیلمی که به مدد وسواس و دقت سیف‌الله داد در خلق صحنه‌های اکشن، به عنوان یک اثر خوش‌ساخت جنگی در سینمای ایران شناخته می‌شود. بازیگر باسابقه سینمای ایران دهه 70 را نیز همچون 2 دهه گذشته با حضور در نقش شخصیت‌های قهرمان ضدسیستم آغاز کرد. او ابتدا در سال 1370 در درام زندانی «تبعیدی‌ها» فیلمی که داستانش کمی یادآور شاهکار این سبک یعنی «پاپیون» است، در کنار هادی اسلامی یکی دیگر از ستاره‌های دهه 60 سینمای ایران در قامت آزادی‌خواهان تبعیدی حاضر شد. قریبیان همان سال در آغاز دهه ششم زندگی‌اش در کمدی «دو نفر و نصفی» نیز یک تجربه متفاوت را از سر گذراند. «دو نفر و نصفی» جنبه‌های عاطفی شخصیت قریبیان در فیلم‌های قبلی‌اش مانند «سناتور» را که حوادث قصه مجال آنچنانی برای بروزشان نداده بود، بیش از پیش پررنگ کرد. سال 70 اما برای قریبیان با همین دو کار به پایان نرسید. مهم‌ترین فیلم او در آن سال «ردپای گرگ» بود. «ردپای گرگ» که در آن قریبیان پس از یک دهه و نیم دوباره به دنیای فیلم‌های رفیق صمیمی‌اش مسعود کیمیایی بازگشت، داستان رضا (با بازی قریبیان) است که پس از 20 سال از زندان بازگشته و به دیدار نامزد سابق (گلچهره سجادیه) و رفیق قدیمی‌اش (منوچهر حامدی) که موجب به زندان افتادنش شده است، می‌رود. سکانس اسب‌سواری رضا در خیابان‌های تهران فصل به یادماندنی و استعاری «ردپای گرگ» است؛ انسان‌های اصیل و قدیمی که گویا دیگر متعلق به این زمانه نیستند. یک سال بعد قریبیان با فیلم معمایی «بندر مه‌آلود» ساخته امیر قویدل بار دیگر به نقش مامور قانون در آمد؛ خود قریبیان ریشه علاقه‌اش به حضور در فیلم‌های پلیسی را نشأت گرفته از تماشای فیلم‌های پلیسی و وسترن در نوجوانی می‌داند. در آن سال قریبیان دومین سیمرغ بلورینش را برای «بندر مه‌آلود» کسب کرد، سیمرغی که البته خودش معتقد است برای «ردپای گرگ» گرفته و برای اینکه شخصیت یک چاقوکش جایزه را نبرده باشد، «بندر مه‌آلود» را شایسته این جایزه اعلام کردند! در ادامه دهه 70، قریبیان اغلب در نقش مردان شجاع و بی‌باک در پروژه‌های تجاری موفق ظاهر شد. او در این دهه 2 بار هم در جایگاه خالق اثر، فیلم‌های «قانون» و «چشم‌هایش» را کارگردانی کرد. با این حال قریبیان دهه 70 را با یکی از موفق‌ترین آثار کارنامه کاری‌اش یعنی فیلم «مرد بارانی» که سال 1378 روی پرده سینماها رفت به پایان رساند. این فیلم با وجود شباهت نامش با فیلم برنده جایزه اسکار بری لوینسون، هیچ قرابت داستانی با آن فیلم ندارد. در «مرد بارانی» ابوالحسن داوودی، قریبیان در نقش دکتر بارانی با وجود جایگاه بالای اجتماعی با مشکلات عدیده‌ای چه در زندگی کاری و چه در زندگی شخصی مواجه است، جنبه‌های پیچیده کاراکتر دکتر بارانی در این فیلم با آمدن شخصیت زیبا با بازی مهتاب کرامتی و تداعی خاطرات گذشته، بروز و ظهور بیشتری می‌یابد. قریبیان سومین سیمرغ بلورینش را برای ایفای این نقش در سال 1378 کسب کرد تا در آن زمان تبدیل به پرافتخارترین بازیگر مرد سینمای ایران در جشنواره فیلم فجر شود. پس از موفقیت «مرد بارانی»، فرامرز قریبیان به فاصله 2 سال در 2 فیلم «رقص در غبار» و «شهر زیبا» از ساخته‌های اصغر فرهادی بازی کرد. 3 سال بعد از «شهر زیبا» در سال 1385 زوج قریبیان- کیمیایی برای سومین‌بار پس از انقلاب و برای هفتمین‌بار در طول زندگی این دو رفیق و بچه محل دیرین با هم همکار شدند. این فیلم «رئیس» نام داشت. «رئیس» البته همچون «تجارت» ششمین همکاری آنها، نشانی از آثار موفق گذشته این دو هنرمند را نداشت و البته پایان‌بخش مشارکت هنری قریبیان-کیمیایی هم شد. «کارناوال مرگ»، «آلزایمر» و «گناهکاران» فیلم‌های شناخته شده بعدی کارنامه قریبیان تا به امروز هستند. حالا فرامرز قریبیان پس از چند سال دوری از بازیگری در سالی که در سینمای جهان رابرت دنیرو و آل‌پاچینو، 2 بازیگر محبوب زندگی‌اش با «مرد ایرلندی» دوباره روزهای خوش گذشته را تداعی کرده‌اند، در آستانه 80 سالگی به دنیای سینما بازگشته تا آواز قوی خود را با فیلم کنجکاوی‌برانگیز «خروج» اثر ابراهیم حاتمی‌کیا سر دهد. قطعا اگر بخواهیم یکی از مهم‌ترین اتفاقات جشنواره فجر امسال را نام ببریم، بازگشت قریبیان ستاره سینمای موج نو و قهرمان بسیاری از فیلم‌های درجه یک سینمای ایران است. بازیگری که بازگشت این روزهایش به سینما ما را به یاد فصل به یادماندنی دیالوگ‌های سید خطاب به قدرت در «گوزن‌ها» می‌اندازد: «وقتی رفتی نفهمیدیم کی رفته حالا که اومدی می‌فهمیم کی اومده، هنوزم کم حرف می‌زنی، هنوزم ماتی، هنوز تو چشات عشقه... صفای قدمت».

«گردباد» فیلمی به کارگردانی کامران قدکچیان، نویسندگی علیرضا داوودنژاد است که در آن شاهد نقش‌آفرینی فرامرز قریبیان و ایرج راد در کنار یکدیگر بودیم. در پی این همکاری، این بار سراغ ایرج راد رفته‌ایم تا از زبان او درباره مشی و مرام فرامرز قریبیان و همچنین جایگاه این بازیگر در تقویم تاریخی سینمای کشور بشنویم.

***

* آقای قریبیان همواره از چهره‌های دارای سبک و صاحب اسلوب در عرصه بازیگری بوده است و امروز از جمله بازیگران با‌تجربه‌ای به شمار می‌رود که حضورش در عرصه سینما غنیمتی بزرگ بویژه برای جوانان است. این بازیگر که در زمره نسل طلایی بازیگران سینمای ایران به شمار می‌رود، امسال و در سی‌و‌هشتمین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر با فیلم «خروج» ابراهیم حاتمی‌کیا بر پرده نقره‌ای ظاهر خواهد شد. به عقیده شما عامل اصلی ماندگاری و موفقیت چنین هنرمندی در عرصه خطیر سینمای ایران چه بوده است؟

شاخصه اصلی یک هنرمند، علاقه و عشق به کار است، ضمن اینکه صداقت، صفا و صمیمیت در کار نیز بسیار مهم است؛ مضاف بر اینکه فرامرز قریبیان هرگز به وظیفه محول‌شده در امر بازیگری نگاه سطحی نداشته و صرفا بخاطر شهرت و پول در پی این عرصه نبود؛ البته این مهم باید در وجود هر هنرمندی از هر عرصه‌ای باشد. به هر تقدیر عشق و علاقه درونی به مسائل فرهنگی و هنری موجب شد فردی همچون فرامرز قریبیان در زمینه فعالیت خود بخوبی حرکت کند و مخاطبان هم همواره با بازی‌های او ارتباط خوبی برقرار کنند، البته که مراحل کسب تجربه و دانش توسط فرامرز قریبیان را باید از زبان خودِ او شنید اما من یقین دارم آنچه امروز از این بازیگر توانمند سینمای ایران به خاطر مانده است، ماحصل سال‌ها تلاش و ممارست شبانه‌روزی بوده و قریبیان با تحلیل تجارب و دانش خود، تمام سعی خود را به کار بسته تا همواره بهترین اتفاق را در برابر دوربین کارگردانان و فیلمسازان رقم بزند.

 

* همواره از نظم و انضباط خاص فرامرز قریبیان در میان اهالی سینما صحبت می‌شود. شما که با او همبازی بوده‌اید در این باره چه نظری دارید؟

وقت‌شناسی و در حقیقت وقت صرف کردن برای کار بسیار مهم است. او به دور از مسائل حاشیه‌ای و خالص و مخلص در تمام لحظاتی که من شاهد بوده‌ام حضور داشته است. فرامرز قریبیان انسانی وارسته و به دور از هرگونه ادا و اصول است که متأسفانه در نسل‌های بعدی بازیگران کمتر دیده شد. این بازیگر همراه و همگام با سایر عوامل گروه، تلاش می‌کند با سایر همکاران رفتار مناسب داشته باشد. فرامرز شخصیتی مؤدب با خلقیات فوق‌العاده انسانی است و من در پی یک همکاری با او در فیلم «گردباد» تمام این ویژگی‌ها را عینا دیدم و هرگز از هیچ فرد دیگری خلاف باور خود درباره فرامرز قریبیان را نشنیده‌ام. یکی از ویژگی‌های بارز قریبیان این است که برای انتقال حسش در فیلم واقعا تلاش می‌کند.

 

* به نظر شما در عرصه سینما، آنگونه که باید و شاید قدر سرمایه‌هایی همچون فرامرز قریبیان دانسته می‌شود؟

از کسانی که سال‌ها زحمت کشیده و در موقعیت‌های خاص با امکانات محدود توانسته‌اند به سینما و کار تصویری که مخاطبان اصلی آن مردم بوده‌اند، خدمت کنند و همچنین پایه‌گذاری برای نسل‌های بعدی خود باشند، هر قدر هم قدردانی شود و جایگاه ویژه‌ای برای‌شان در نظر بگیریم کم است. هنرمندانی همچون فرامرز قریبیان پایه‌گذار منش، رفتار، حرکت و جایگاهی بودند که اگر این پایه و اساس درست نبود، ادامه این راه به نتیجه‌ای نمی‌رسید، کما اینکه اگر هنرمندانی همچون قریبیان به دور از حاشیه‌ها آن سال‌های طلایی سینمای ایران را رقم نمی‌زدند، ما امروز شاهد موفقیت‌های بعدی نبودیم. چه‌بسا بازیگرانی که راهی متفاوت با مسیر طی شده توسط فرامرز قریبیان‌ها را رفتند، نتوانستند آنگونه که باید خود را در دل مردم محبوب نگه دارند و در خاطر و تصور مردم بمانند و قادر نبودند صادقانه و صمیمانه با مردم ارتباط برقرار کنند. این بازیگران ممکن است در مدت کوتاهی جایگاهی پیدا کنند اما این امر ماندگار نیست. شخصیت آقای قریبیان در وهله نخست سبب شد همواره در یادها باقی بماند.

 

* شما با فاصله سنی 4 سال از آقای قریبیان، از بازیگران یک نسل به شمار می‌روید. یکی از نقاط و نکات مشترک میان هر دوی شما، تحصیلات آکادمیک در زمینه هنر بازیگری بوده است. به‌زعم شما، پشتوانه حاصل از کسب این دانش تخصصی تا چه اندازه توانست هر دوی شما را در عرصه سینما به‌درستی همراهی کند؟

طبیعی است اگر بخواهیم در عرصه‌ای ماندگار شویم، باید دانش آن حرفه را کسب کنیم. درست است که در زمانی دور، این دانش نسل‌به‌نسل و سینه‌به‌سینه منتقل می‌شد اما امروز هر هنری به لحاظ امکانات آموزش و فراگیری از تنوع قابل‌توجهی برخوردار است که بدون کسب آن دانش و تخصص نمی‌توان به موفقیتی دست یافت، البته که در زمینه بازیگری، داشته‌ایم افرادی را که بدون طی کردن مدارج تحصیلی تحت نظر اساتید جایگاهی پیدا کرده‌اند اما اینها استثنا بوده‌اند و قاعده نیستند.

ما باید بر اساس اصولی که وجود دارد بتوانیم زمینه‌ساز موفقیت باشیم و برای رسیدن به این نتیجه باید آموزش‌های لازم را داشته باشیم. هر قدر در این زمینه به کسب دانش و تجربه بپردازیم، موفقیت‌های بیشتری حاصل خواهد شد، البته بدون شک پشتکار یکی از واژگان کلیدی و رموز اصلی موفقیت برای هنرمندانی همچون فرامرز قریبیان به شمار می‌رود.

 

* سخن پایانی شما خطاب به بازیگران جوان در امر پیروی از راه و مسیر بازیگران ماندگاری همچون فرامرز قریبیان چیست؟

تواضع در برابر بزرگان، یک معیار و رکن اخلاقی به شمار می‌رود. مجدد تأکید می‌کنم فرامرز قریبیان همواره به دور از هر گونه افاده و تکبر در عرصه سینما حضور داشته و این تشخص و مرام باید مهم‌ترین درسی باشد که بازیگران جوان امروز و فردای سینمای ایران از این هنرمند بگیرند.