گروه فرهنگ و هنر: تلاش‌های دولت سعودی برای تغییر فضای فرهنگی عربستان حالا شکل جدی‌تری به خود گرفته است. تولید اولین سریال توسط عربستان سعودی برای شبکه جهانی نتفلیکس با عنوان «وسوسه‌ها» در حالی اتفاق افتاد که عمر آزادسازی سینما در این کشور به 2 سال نمی‌رسد. به گزارش «وطن امروز»، با روی کار آمدن بن‌سلمان در فضای سیاسی عربستان، دولت سعودی تلاش کرده عقب‌ماندگی 80 و چند‌ساله‌اش در سینما را با کارهایی که از جهت محتوایی شبیه آثار دوران قهقرای سینما در رژیم پهلوی است، جبران کند. تغییر فضای فرهنگی مبتنی بر ایده‌هایی افراط‌گرایانه که متناسب با جامعه عربستان نیست، شبیه کاری است که 60 سال پیش رژیم پهلوی با محوریت دربار برای تغییر فضای فرهنگی ایران کلید زد. جامعه ایرانی آن نوع افراطی از تغییر را که با اشاعه فحشا و ترویج اباحه‌گری تبلیغ می‌شد پس زد. بسیاری از تحلیلگران سال‌ها بعد در تحلیل رخداد انقلاب به رفتارهای زننده دربار در مقابله با فرهنگ سنتی ایرانیان اشاره می‌کنند. در حال حاضر نیز رژیم سعودی در همان مسیر و البته با سرعت عجیب و غریب‌تر به فعالیت‌های سینمایی و هنری ضداسلامی روی آورده است. در ماه‌های‌های اخیر پخش سریال‌هایی از شبکه سعودی mbc با واکنش جدی کاربران شبکه‌های اجتماعی همراه بوده است. کاربران شبکه‌های اجتماعی تولید و پخش این سریال‌ها توسط رژیم سعودی را روی دیگری از نمایش ریاکارانه سران این کشور در رابطه با مسأله فلسطین تلقی کردند. جبهه مردمی آزادی فلسطین اعلام کرد این شبکه سعودی از طریق پخش سریال‌های «ام هارون» کویتی و «مخرج‌۷» عربستانی بینندگان را به عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی و بهبود وجهه این رژیم و در مقابل بد جلوه دادن فلسطینیان دعوت می‌کند. یعنی رژیم سعودی علاوه بر تلاش برای ایجاد تغییر در اذهان مردم عربستان و خالی کردن مسلمانی مردم این کشور از محتوا، در فضای سیاسی نیز تلاش می‌کند آرمان جهان اسلام و جهان عرب را تخطئه و تخریب کند. 

حالا با تولید «whispers» توسط دولت سعودی و پخش آن توسط نتفلیکس، مسأله‌ تلاش برای تغییر جدی‌تر شده است. هناء العمیر، کارگردان وسوسه‌ها به «الشرق‌الاوسط» گفته است: «شبکه‌های جهانی مثل نتفلیکس باعث شدند محصولات تلویزیونی و سینمایی به بیشترین تعداد مخاطبان برسند. این ویژگی خوب فناوری‌های جدید برای محصولات خوب است. مهم این است که کار سینمایی یا تلویزیونی ایده خود را بخوبی توضیح دهد و همچنین گروه کاری پرشور و آگاه به ایده فیلم پشت آن باشد. این مهم‌ترین عامل کمک‌کننده بود، چون بازیگران پرشور بودند و مدام درباره شخصیت‌ها و جزئیات کار با هم گفت‌وگو و بحث می‌کردند». 

مجموعه‌های «جن» ساخت کشور اردن و «دلار»، سریال‌هایی بودند که قبل از این سریال سعودی از شبکه نتفلیکس عرضه شدند اما هیچ کدام از آنها به موفقیت نرسیدند. داستان سریال «جن» مورد انتقاد قرار گرفت و سریال «دلار» هم با وجود حضور ستاره‌های عرب‌زبان آنطور که باید دیده نشد. عبدالمحسن النمر، شیما فضل، نورا عنبر و الهام علی از بازیگران سریال «وسوسه‌ها» هستند. رولان حسن نگارش فیلمنامه و هنا عمیر کارگردانی این اثر را بر عهده داشته است. سایت الجزیره نوشته است: «داستان سریال «وسوسه‌ها» درباره بازرگانی است که به تازگی به قتل رسیده است و قصه‌ای اسرارآمیز و هیجان‌آور را روایت می‌کند اما این سریال سعودی پر از خطا و ایرادهای مشهود است. در این بین یک نکته قابل تامل، عقب‌ماندگی چند دهه‌ای سینمای عربستان نسبت به سینمای دنیاست، بویژه تلاش‌هایی که رژیم سعودی برای جبران این عقب‌ماندگی با سینمای ایران می‌کند. این مقایسه از آنجایی خنده‌دار است که جایگاه سینمای ایران در دنیا اساسا قابل مقایسه با عربستان نیست که اولین سریال خود را در فضای عمومی می‌سازد و تنها 2 سال از عمر بازگشایی سینماها در آن می‌گذرد. آن هم سینمای ایران دوران پس از انقلاب که رشد و توسعه آن از دید هیچ‌کس پنهان نیست، آنچنان که تلاش‌های بی‌بی‌سی نیز برای پررنگ کردن سینمای ورشکسته پیش از انقلاب همواره با شکست مواجه شده است. به تازگی و پس از فوت محمدعلی کشاورز، رسانه سلطنتی انگلیس در گفت‌وگو با زری خوشکام سعی می‌کند درخشش مرحوم کشاورز را به دوران پیش از انقلاب نسبت دهد. مجری خطاب به خوشکام می‌گوید: «این روزها خیلی دوران قبل و بعد از انقلاب باهم مقایسه می‌شوند. غیر از آثاری که مرحوم محمدعلی کشاورز با همسر شما کار کرده‌اند، شما کارهای قبل از انقلاب وی را می‌پسندید یا کارهای بعد از انقلاب را؟»

پاسخ همسر علی حاتمی اما قابل تامل است: «من باز هم می‌گویم محمدعلی کشاورز بعد از انقلاب بیشتر درخشید. این مسأله را همه می‌دانند، خیلی از بازیگران دیگر هم مانند آقای انتظامی عزیزم که روح‌شان شاد باشد ان‌شاءالله، همه اینها و هنرمندان تئاتر که قبل از انقلاب کمتر کسی به آنها توجه می‌کرد و الان توجه بیشتری می‌کنند و باید هم اینجور باشد، اینها بعد از انقلاب بویژه در کارهای علی حاتمی خیلی درخشیدند».

علاوه بر درخشش و دیده شدن بازیگران در سینمای پس از انقلاب، حتی موفقیت‌های بین‌المللی سینمای ایران هم به روزگار پس از انقلاب بازمی‌گردد. از عمر مهم‌ترین جشنواره‌های سینمایی حداقل 70سال می‌گذرد. نیمی از این عمر جشنواره‌ها به دوران پیش از انقلاب بازمی‌گردد. قابل تامل آنکه در همه سال‌های پیش از انقلاب، سینمای ایران نتوانسته موفق به کسب جایزه قابل توجه سینمایی شود. با این حال تلاش سعودی برای تولید و پیش بردن سینمایی شبیه سینمای شکست‌خورده پیش از انقلاب و ترویج اباحه‌گری از این طریق قابل تامل است؛ تقلید‌هایی نعل به نعل، از برگزاری کشتی کج زنان در ملأ عام تا جشنواره‌هایی برای مطرح کردن چهره‌های ناکام رژیم پهلوی. 

گویا رژیم پادشاهی سعودی هم قرار است همان روند را برای فروپاشی طی کند. 

طی ماه‌های اخیر خبرهایی از ساخت سریال یا مینی‌سریال در ارتباط با شخصیت‌ها و موضوعات مهم بویژه شهدا در رسانه‌ها منتشر شده است. بتازگی نیز خبری مبنی بر ساخت مینی‌سریال از زندگی شهید باکری به تهیه‌کنندگی ابوالفضل صفری و کارگردانی سید‌هادی حجازی‌فر منتشر شد. یک روز دیگر نیز تهیه‌کننده‌ای دیگر در گفت‌وگو با رسانه‌ها از ساخت سریال شهید صیادشیرازی خبر داده است. در این میان، به نظر می‌رسد اهمیت موضوعات و انگیزه ساخت و البته کمی علاقه به فضاسازی خبری باعث می‌شود که به این سرعت نسبت به ساخت سریال درباره سوژه‌های مهم و استراتژیک تصمیم گرفته شود، در حالی که می‌دانیم عمده این سوژه‌های مهم نیاز به تامل و توجه بیشتری دارند. از طرفی فرآیند سریال‌سازی به گونه‌ای است که بدون طرح و ایده و پیدا کردن طراح و نویسنده، نمی‌توان دست به تولید سریال زد و جنبه‌ای دستوری به این ماجرا داد. نمونه‌های مشابه فیلمسازی از زندگی شهدا- آنها که صرفا به خاطر دغدغه و انگیزه و بدون دقت و تامل ساخته و پرداخته شده‌اند- ثابت می‌کند که بیش از انگیزه داشتن برای ساخت سریال، باید ظرفیت و پتانسیل تولید را پیدا یا ایجاد کرد و سپس وارد فرآیند تولید شد.

این روند در شرایطی است که بسیاری از تهیه‌کنندگانی که به عنوان تهیه‌کننده این سریال‌ها معرفی می‌شوند، همزمان پروژه‌های دیگری نیز در تلویزیون دارند و قطعا این بر خروجی نهایی کار مؤثر خواهد بود، آن هم آثاری که باید به واسطه حساسیت سوژه و موضوع، با دقت و نظارت بیشتری ساخته شوند تا خروجی کار قابل دفاع باشد. در ضمن نباید از این نکته نیز غافل شد که بسیاری از این سوژه‌ها اگر یک بار در قالب یک اثر نمایشی ساخته شوند و نتیجه آن محصولی ضعیف باشد، دیگر فرصت برای ورود دیگر علاقه‌مندان به این حوزه از بین می‌رود و در نهایت سوژه از دست می‌رود.

در کنار این خبر، خبرهایی از تولید سریال درباره شهید سلیمانی در سیمافیلم نیز شنیده می‌شود. شکل این خبرها از جهاتی می‌تواند نگران‌کننده باشد؛ اینکه نکند سوژه مهم و جدی و بی‌نظیری مانند شخصیت و زندگی حاج‌قاسم سلیمانی دستمایه خبرسازی‌ها و شبیه جشنواره‌های یک‌شبه شود. در حالی که می‌دانیم سوژه‌های اینچنینی تا چه اندازه به تامل و توجه صاحبنظران نیاز دارند. در کنار این توجه، استفاده از عوامل حرفه‌ای و متعهد نیز حتما لازم است. از عوامل فنی‌ای که نقش مهمی در تولید چنین آثاری دارند، فیلمنامه‌نویس و نویسنده هستند. وقتی اخبار تولید سریال درباره شهید قاسم سلیمانی مطرح می‌شود، آیا جای این سوال باقی نمی‌ماند که عوامل و تولید‌کنندگان حرفه‌ای و متعهد چگونه با این سرعت جمع شدند و به ایده و طرح رسیدند که صحبت از ساخت سریال در رسانه‌ها مطرح می‌شود؟ از طرف دیگر می‌دانیم که خود سپاه و خانواده شهید حاج‌قاسم سلیمانی و برخی نهادهای دیگر نیز حتما در فرآیند تولید موثر هستند. آیا هماهنگی با این مجموعه‌ها نیز انجام شده است که خبر نهایی تولید یک یا چند اثر اعلام می‌شود؟

به نظر می‌رسد این روزها بیش از هر چیز باید نگران قهرمان‌هایی بود که قرار است زندگی آنها در قالب آثار نمایشی به تصویر کشیده شود؛ قهرمان‌هایی که اسطوره یک ملت هستند.

پاک‌ست هم ‌آی‌فیلم انگلیسی را قطع کرد!

در ادامه قطع ماهواره‌ای برخی شبکه‌های برون‌مرزی صداوسیما، ماهواره پاک‌ست هم از روز گذشته دست به قطع کانال انگلیسی شبکه ‌آی‌فیلم به سبب انباشت بدهی ارزی سازمان صدا‌و‌سیما زد. به گزارش «وطن امروز»، کانال انگلیسی شبکه آی‌فیلم از ساعت 17:00 روز سه‌شنبه 3 تیر از ماهواره پاک‌ست برداشته شد. پیش از این نیز پخش ماهواره‌ای شبکه‌های برون‌مرزی دیگری همانند الکوثر از ماهواره یوتل‌ست و سحر اردو از پاک‌ست متوقف شده و شبکه پرس‌تی‌وی و کانال انگلیسی شبکه آی‌فیلم نیز به صورت موردی از ماهواره گالکسی 19 به دلیل نبود بودجه ارزی جهت پرداخت بدهی‌های ارزی سازمان صداوسیما به شرکت‌های طرف قرارداد، قطع شده بود. همچنین بر اثر تراکم بدهی، رله رادیو دری معاونت برون‌مرزی رسانه ملی در افغانستان نیز با قطعی رو به رو شده و این رادیو دسترسی از طریق موج اف‌ام را از دست داد. آی‌فیلم انگلیسی از جمله کانال‌های محبوب معاونت برون‌مرزی در میان مردم شبه قاره هند به شمار می‌رود که چند صد میلیون مخاطب هدف و دوستداران بسیار فیلم و سریال‌های ایرانی در کشورهای پاکستان و هند دارد. آی‌فیلم انگلیسی تا جمعه 30 خرداد فرصت داشت بدهی ارزی خود به پاک‌ست را بپردازد که با بی‌نتیجه ماندن پیگیری‌ها، در نهایت پاک‌‌ست عصر 3 تیر اقدام به متوقف کردن پخش آی‌فیلم انگلیسی کرد. 

***

ساخت «به توان بی‌نهایت» براساس یک واقعه تاریخی

سریال «به توان بی‌نهایت» به تهیه‌کنندگی علیرضا جلالی بزودی وارد پیش‌تولید می‌شود. به گزارش مهر، سریال «به توان بی‌نهایت» از محصولات سیمافیلم که پیش از این «کارگاه ۴۸» نام داشت این روزها به تهیه‌کنندگی علیرضا جلالی مراحل لازم را طی می‌کند تا بزودی وارد پیش‌تولید شود. سریال «به توان بی‌نهایت» براساس یک واقعه تاریخی ساخته می‌شود و طی پرداختن به این روایت تاریخی، قصه‌هایی از عشق و داستان‌های خانوادگی را نیز در خود دارد. فیلمنامه این سریال در مرحله پایانی نگارش و بازنویسی قرار دارد و آرش قادری که پیش از این نگارش فیلمنامه‌های سریال‌هایی چون «هوش سیاه»، «ماتادور» و «گاندو» را در کارنامه خود داشته است، مشغول بازنویسی آن است. همچنین این روزها گزینه‌های مختلفی برای انتخاب کارگردان در حال بررسی است و بزودی کارگردان این سریال هم انتخاب می‌شود. علیرضا جلالی، تهیه‌کننده این مجموعه سال گذشته خبر داده بود که قرار است سریال «به توان بی‌نهایت» برای دهه فجر ۹۹ آماده شود. 

فیلم مستند «او یک معلم بود» به تهیه‌کنندگی و کارگردانی سیدمصطفی موسوی‌تبار با محوریت شخصیت فرهنگی شهید بهشتی و نقش ایشان در تدوین کتب درسی پیش از انقلاب اسلامی، به مناسبت هفته قوه‌قضائیه برای اولین بار از رسانه ملی پخش خواهد شد. به گزارش «وطن امروز»، تاکنون فیلم‌های مستند زیادی درباره وجوه مختلف شخصیت سیاسی آیت‌الله شهید سیدمحمد بهشتی ساخته شده اما در مستند «او یک معلم بود» برای نخستین بار شخصیت فرهنگی این شهید بزرگوار و نقش ‌او در شکل‌گیری فرهنگی انقلاب اسلامی و دوران حضور او در آموزش‌وپرورش به عنوان معلم مورد بررسی قرار گرفته است. در بخشی از این مستند 42 دقیقه‌ای، به سابقه فرهنگی شهید بهشتی به عنوان یک معلم در دوران پیش از انقلاب و حضور به عنوان مدیر در مدرسه دین و دانش قم، معلم زبان انگلیسی در مدرسه حکیم نظامی قم و انتقال به تهران و حضور در مدرسه کمال به عنوان دبیر زبان انگلیسی پرداخته شده است. فیلم مستند «او یک معلم بود» به تهیه‌کنندگی و کارگردانی سیدمصطفی موسوی‌تبار تولید شده در خانه مستند انقلاب و محصول سازمان هنری- رسانه‌ای اوج است که به مناسبت هفته قوه‌قضائیه برای نخستین‌بار طی روز جمعه ساعت 19 از شبکه 3 و ساعت 15 از شبکه مستند سیما روی آنتن خواهد رفت. 

جمعه ششم تیر ماه 99 نخستین قسمت از سریال «آقازاده» با طراحی، نویسندگی و تهیه‌کنندگی حامد عنقا و کارگردانی بهرنگ توفیقی در شبکه نمایش خانگی توزیع می‌شود. به گزارش «وطن امروز»، «آقازاده» از این پس جمعه‌ها در وی او دی‌ها و روزهای شنبه به صورت فیزیکی منتشر می‌شود و مخاطبان جمعه 6 تیر بیننده نخستین قسمت از آن در فیلیمو و نماوا خواهند بود. بازیگران «آقازاده» عبارتند از امین تارخ، امیر آقایی، مهدی سلطانی، لعیا زنگنه، ثریا قاسمی، سینا مهراد، دیبا زاهدی، مهدی کوشکی، سامیه لک، مسعود فروتن، کاوه خداشناس، سعید داخ، روزبه معینی و امین حیایی با حضور کامبیز دیرباز، هنرمندی نیکی کریمی، نقش‌آفرینی متفاوتی از جمشید هاشم‌پور و محمدحسین لطیفی، با معرفی پردیس پورعابدینی.

بیش از ۳۰۰ نفر از هنرمندان آفریقایی- آمریکایی از هالیوود خواستند روی جامعه و استعداد‌های سیاه‌پوست سرمایه‌گذاری کند. به گزارش «وطن امروز»، به نقل ایندی وایر، چادویک بوزمن، تسا تامپسون، مایکل بی‌جردن، ویولا دیویس و ادریس البا جزو ۳۰۰ هنرمند سیاه‌پوستی هستند که نامه‌ای سرگشاده امضا و از هالیوود درخواست کرده‌اند از تولید و پخش محتوا‌ی ضد‌سیاه‌پوستان فاصله بگیرد و از سرمایه‌گذاری در آنها بپرهیزد. این نامه به قلم کندریک سمپسون، بازیگر سریال «ناامن» نوشته شده است که در جریان اعتراضات ضدنژادپرستانه آمریکا، صدمه دیده بود. پلیس چندین بار با گلوله‌های پلاستیکی به وی شلیک کرده بود. در این نامه آمده است: «هالیوود از امتیاز تصویرسازی و خلاقیت برخوردار است و تأثیر چشمگیری در فرهنگ و سیاست دارد. ما این توانایی را داریم از تأثیرگذاری خود در به تصویر کشیدن دنیایی بهتر و خلاق‌تر استفاده کنیم. با این حال، در طول تاریخ هالیوود خشونت همه‌گیر پلیس و فرهنگ ضد‌سیاهان را تشویق می‌کند». در ادامه این نامه نوشته شده: «روشی که هالیوود و رسانه‌های مهم در نمایش جرائم سیاه‌پوستان استفاده می‌کنند، بازنمایی غلط از سیستم قانونی و تمجید از فساد و خشونت پلیس را در پی داشته است. ما باید از تمجید مأمور‌ها و پلیس‌هایی که رفتاری ظالمانه دارند و برخلاف قانون از آنها به عنوان یک قهرمان یاد می‌شود، خودداری کنیم». در این نامه از هالیوود خواسته شده روی جوامع و استعداد‌های سیاه‌پوست و همچنین محتوا‌های ضدسیاه‌پوستان سرمایه‌گذاری کند.

عصر سه‌شنبه طی مراسمی به همت گروه مستند روایت فتح از مستند «تولد یک تراژدی» در تالار مهر حوزه هنری رونمایی شد. به گزارش «وطن امروز»، مراسم رونمایی از مستند «تولد یک تراژدی» به نویسندگی و کارگردانی حجت‌الله عدالت‌پناه و تهیه شده در گروه مستند روایت فتح، سه‌شنبه 3 تیرماه ساعت 17 در تالار مهر حوزه هنری برگزار شد. در این مراسم که با حضور دبیر اول سابق سفارت ایران در هند آقای ابوالفضل زارعی، حجت‌الاسلام علی‌اکبر براتی مدیرعامل «مؤسسه بین‌المللی امت محمد(ص)» و نایب‌رئیس «تجمع العربی و الاسلامی لدعم خیار المقاومه»و جمعی از فعالان مقاومت اسلامی پاکستان و هندوستان و با اجرای سرباز روح‌الله رضوی، فعال کشمیری حوزه جهان اسلام برگزار شد، از مستند عملکرد وحشیانه هندوها علیه مسلمانان با عنوان «تولد یک تراژدی» رونمایی شد. زارعی دیپلمات سابق ایران در هند با بیان اینکه در جریان انقلاب اسلامی ایران، یکی از مناطقی که بیشترین حمایت از ایران را داشتند مردم کشمیر بودند، اظهار داشت: آن زمان، رسانه‌ای وجود نداشت و مردم کشمیر، کوچه به کوچه می‌رفتند و حوادث را نقل می‌کردند و در حمایت از مردم ایران، تظاهرات به‌ راه می‌انداختند. آخرین حرکت آنها سال 1989، به تأسی از انقلاب اسلامی ایران بوده است. رایزن فرهنگی کشورمان با بیان اینکه ملاحظاتی که در روابط بین‌الملل وجود دارد را قبول دارم، گفت: با این وجود، یکی از مناطقی که ایران بیشترین نفوذ و حضور را دارد، کشمیر است. در داستان سیل اخیر ایران، کشمیری‌ها از گردنبند و النگوی خود تا کسی که 100 روپیه موجودی داشت را تقدیم سیل‌زدگان ایرانی کردند که چند میلیارد تومان ارزش مادی آنها بود. مسلمانان دنیا انتظار دارند اگر مصیبتی برای‌شان پیش آید، جمهوری اسلامی به ‌عنوان ام‌القرای جهان اسلام از آنها حمایت کند. البته روابط‌مان با هند و پاکستان مهم است و باید آن را هم درنظر بگیریم. 

زارعی درباره میزان تشابه مسأله کشمیر با موضوع فلسطین، گفت: به لحاظ ماهیت، مسأله کشمیر مانند فلسطین است اما تفاوت در این است که آنجا اسرائیل را نامشروع می‌دانیم و سرزمینی را غصب کرده است. شباهت کشمیر و فلسطین در این است که مردم هر 2 به ‌دنبال حق و حقوق خود هستند، و اصلاً کشمیر یک مسأله حقوقی است تا مذهبی. دشمنان به ‌دنبال برهم زدن بافت جمعیت مسلمانان در منطقه هستند؛ مردم کشمیر در فشار ۶۰ سال گذشته مقاومت کرده‌اند و ما نیز وظیفه داریم صدای آنها را به گوش جهان برسانیم. 

در ادامه این مراسم حجت‌الله عدالت‌پناه توضیحاتی درباره روند تولید این اثر مستند و اهمیت آن داد و سپس از پوستر مستند «تولد یک تراژدی» رونمایی شد.