دکتر عباس سلیمی‌نمین: مدت‌هاست رشد جمعیت مسلمانان در کشورهای اروپایی موجب شده خود سیاستمداران تمهیداتی را به صورت بسیار غیرانسانی برای تحت فشار قرار دادن مسلمانان بیندیشند. 

از جمله این تمهیدات بحث تحریک نیروهای نژادپرست نسبت به این امر است. بحث اینکه نژادپرستان را نسبت به مسلمانان حساس کرده و یک تهدید و نگرانی واهی از مسلمانان به وجود بیاورند، مقوله جدیدی نیست. 

۱- بحث تحقیر یک موضوع جدید نیست. اینها تصورشان این بود که با تحقیر مسلمانان می‌توانند آنها را در درون جوامع غربی هضم کنند، یعنی تبدیل به یک سری عناصر بی‌هویت بشوند و بعد این عناصر بی‌هویت به گونه‌ای از جوامع غربی رنگ بگیرند و هیچ شخصیت و شأنی برای خود قائل نباشند. در این روند بویژه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی یک تغییرات جدی صورت گرفت و به هیچ وجه برنامه‌ریزی در این زمینه به نتیجه نرسید؛ به‌‌رغم اینکه برنامه‌ریزی بسیار گسترده‌ای در این زمینه صورت گرفته بود. 

۲- امروز اگر این تاریخچه را خوب بدانیم تا حد زیادی متوجه می‌شویم چرا افرادی مثل «مکرون» اینگونه اهانت می‌کنند و سیاست همراه با هجمه به مسلمانان را مهر تایید می‌زنند.  مهر تایید زدن بر این سیاست مربوط به امروز و دیروز نیست، طبیعی است آقای مکرون این مباحث را مطرح کند، کما اینکه کتاب سراسر توهین و سراسر هجمه به اعتقادات مسلمانان یعنی کتاب «سلمان رشدی» مرتد با همین بهانه مورد تایید قرار گرفت. 

کتاب سلمان رشدی به سفارش انگلیسی‌ها منتشر شد با این بهانه که می‌گفتند «آزادی» است، بنابراین براساس این سخن نابجا سعی می‌کردند مسلمانان را قانع کنند به اینکه باید این هجمه را تحمل کرد. اما آن زمان این هجمه مورد تایید قرار نگرفت و روند معکوس شد، امروز هم همین گونه است، یعنی این حرف بسیار سست را هیچ کس حتی پیروان سایر ادیان هم نمی‌پذیرند که ما به بهانه آزادی، اجازه دهیم دیگران تحقیر شوند و به مقدسات‌شان اهانت شود. 

3- آزادی برای رشد انسان‌هاست، نه برای تحقیر. هرگز جماعتی نمی‌توانند تحت پوشش آزادی دیگران را لگدمال کنند. آزادی این است که همه دارندگان تفکرات و همه کسانی که اعتقادات خودشان را دارند، بتوانند این اعتقادات را دنبال و آن را ترویج کنند. 

وقتی کسی را تحقیر می‌کنید یعنی سعی دارید جرأت را از دارنده یک اعتقاد بگیرید تا آن فرد هرگز جرأت نکند اعتقاداتش را بیان کند. 

4- تحقیر و آزادی بیان در ۲ نقطه مقابل قرار دارند. اگر می‌خواهیم افراد آزادانه تفکرات خود را دنبال کنند، هرگز نباید اجازه دهیم تحقیری صورت گیرد. 

کسانی که تحقیر را ترویج می‌کنند، کسانی هستند که اتفاقا برخلاف شعارهای‌شان می‌خواهند آزادی بیان را سد کنند، یعنی در واقع یک مسلمان جرأت نکند در فضایی وهن‌آمیز اعتقادات خود را بیان کند. ضمن اینکه اروپایی‌ها در این زمینه آنقدر تا به امروز تناقض داشته‌اند که سر برخی مسائل جزئی افراد در این کشورها آزادی ندارند تا بتوانند به برخی مباحث ورود کنند. 

5- این مطلب برای همه قابل فهم است که آزادی باید موجب شود دارندگان سلایق مختلف فکری و اعتقادی بتوانند آزادانه تفکرات خود را مطرح کنند اما با سیاست تحقیری که در این زمینه نسبت به مسلمانان در اروپا در حال دنبال شدن است، هدف روشن است که مسلمان نتواند نظرات خود را ابراز کند و در فرهنگ غرب کاملا «مضمحل» شود. 

این قطعا نقض آزادی است و بدترین نوع نقض آزادی هم هست که دارنده یک گرایش را با توهین، تحقیر و تخفیف کرده و منزوی کنند.

سید‌امین علی‌دوست: دوازدهم ربیع‌الاول تا هفدهم این ماه در تقویم جمهوری اسلامی به نام «هفته وحدت» نامگذاری شده است؛ نامگذاری‌ای که هدف از آن شکل‌دهی یک امت واحده اسلامی در برابر جبهه استکبار جهانی و پی‌ریزی تمدن نوین اسلامی است. یکی از نهادهایی که تحقق این هدف را به صورت خاص پیگیری می‌کند، مجمع تقریب مذاهب اسلامی است. برای مروری بر دستاوردها و آسیب‌شناسی ضعف‌های این مجمع به گفت‌وگو با آیت‌الله محسن اراکی، دبیر پیشین مجمع تقریب مذاهب اسلامی نشستیم. آیت‌الله اراکی علاوه بر سوابق علمی و حوزوی، سوابق اجرایی متعددی را در حوزه مسائل دینی بر عهده داشته است. او سال ۱۳۷۳ به عنوان نماینده مقام معظم رهبرى در اروپا به انگلیس اعزام شد و پس از نزدیک به ۱۰ سال فعالیت در عرصه‏‌هاى گوناگون علمى، فرهنگى و اجتماعى در اروپا، خردادماه سال 83 بار دیگر به حوزه علمیه قم بازگشت و به تدریس دروس خارج فقه و اصول مشغول شد. وی پس از چند دوره فعالیت‌های تحقیقی و پژوهشی سال 91 با حکم مقام معظم رهبری به سمت دبیر‌کلی مجمع تقریب مذاهب اسلامی منصوب شد و تا سال 1398 در این سمت مشغول فعالیت بود. آیت‌الله محسن اراکی در گفت‌وگوی تفصیلی خود با «وطن امروز»، مبتنی بر تجربه‌های چندین ساله خود در عرصه ترویج وحدت اسلامی، «نفوذ دشمن» را از مهم‌ترین موانع تحقق این آرمان اسلامی در جوامع مسلمان ارزیابی کرد که نیازمند اقدام متقابل فوری و همه‌جانبه دلسوزان امت اسلامی است. 

***

*  اگر اجازه بدهید هم نگاهی داشته باشیم به دستاوردهای تقریبا 40 ساله فعالیت در راستای تقریب مذاهب اسلامی و هم ضعف‌هایی که در این فرآیند وجود داشته و با نگاهی آسیب‌شناسانه به این موضوع بپردازیم. 

اگر اجازه بدهید از نکات مثبت و دستاوردهای بزرگی که در این مسیر کسب‌شده، شروع کنیم. این نکته را هم مدنظر داشته باشید که دستاوردهای جمهوری اسلامی در این حیطه محدود به داخل کشور نبوده است و یک حوزه وسیع بین‌المللی را در بر می‌گیرد. شما نگاه کنید تا قبل از انقلاب اسلامی اصلا بین فرق و مذاهب اسلامی در داخل کشور هیچ ارتباط و گفت‌وگو و مراوده‌ای وجود نداشت. حتی می‌توان گفت اینها از وضعیت هم خبر نداشتند. یک جدایی و افتراقی بین مذاهب اسلامی در داخل کشور وجود داشت اما انقلاب اسلامی این وضع را به هم زد. بین مذاهب اسلامی در داخل کشور، گفت‌وگو و دیدار و نشست‌های دوجانبه شکل گرفت. در کنار این، برادران اهل سنت در مهم‌ترین نهادهای تصمیم‌گیری کشور حضور پیدا کردند. الان اقلیت‌های مذهبی و برادران سنی مذهب نه‌‌تنها در مجلس شورای اسلامی، بلکه در مجلس خبرگان نیز نماینده داشته و در فرآیندهای تصمیم‌گیری مشارکت دارند. این کار عظیمی بود که بعد از انقلاب اسلامی انجام شد و کاری به این عظمت در دیگر کشورهای دنیا وجود ندارد. این افتخار جمهوری اسلامی به عنوان یک حکومت دینی است که حقوق سایر مذاهب اسلامی را تا این حد به رسمیت شناخته است. 

مساله دومی که در تبیین دستاوردهای تقریب باید به آن اشاره کرد این است که همین فرآیند گفت‌وگو و مراوده بین مذاهب اسلامی را در جهان اسلام نهادینه کردیم. این هم از افتخارات جمهوری اسلامی است. جمهوری اسلامی توانست گفتمان تقریب مذاهب اسلامی را در سطح جهان اسلام ترویج و نهادینه کند، برای آن ساختار به وجود بیاورد و آن را توسعه دهد. اگر همان وضعیت پیش از انقلاب ادامه می‌یافت، اگر گفتمان وحدت به این شکل در سطح جهان اسلام رشد نمی‌کرد، امروز اکثریت جهان اسلام در برابر ایران ایستاده بودند و با ایران دشمنی می‌کردند اما نه ‌تنها این اتفاق نیفتاد، بلکه عکس آن رخ داد. امروز جمهوری اسلامی با اکثر کشورهای مسلمان رابطه نزدیک و همکاری دارد. این رابطه نزدیک و همکاری در سایه ترویج گفتمان وحدت به وجود آمده است. 

نکته‌ای که در این میان می‌توان به صورت ویژه روی آن تاکید کرد، موضوع تشکیل جبهه مقاومت است. جبهه مقاومت، بالاترین و برترین جلوه وحدت اسلامی است. اینکه توانسته‌ایم جبهه‌ای را تشکیل دهیم که شیعه، سنی، دروزی، علوی، عراقی، سوری، یمنی و پاکستانی، همه و همه در آن نقش داشته باشند، چگونه محقق شده است؟ جز از طریق گفتمان وحدت؟ این دستاورد بزرگ جمهوری اسلامی بود که توانست در برابر جبهه استکبار که از همه ابزارها و قدرت‌های ظاهری در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی، نظامی و تبلیغاتی برخوردار است چنین جبهه مستحکم و مجاهدی را تشکیل دهد، آن هم در یکی از دشوارترین برهه‌های تاریخی که جبهه استکبار با همه توان علیه ما وارد جنگ شده است. 

تشکیل جبهه مقاومت در سایه ترویج گفتمان وحدت کار ساده‌ای نبوده است. زمانی که بنده ریاست مجمع تقریب مذاهب اسلامی را برعهده داشتم، اقدام به تشکیل اتحاد علمای مقاومت کردیم؛ اتحادی که توانست قریب به هزار تن از علمای شیعه و سنی را حول محور گفتمان مقاومت دور هم جمع کند. این جمع عظیم همه با هم همدل و همزبان و همفکر شدند در یک جهت واحد؛ در جهت ایستادگی در برابر جبهه استکبار. اینها برکات مهم چند دهه فعالیت جمهوری اسلامی در راستای ترویج گفتمان وحدت اسلامی است که نباید از آنها چشم پوشید. 

همین تلاش در راستای ترویج گفتمان وحدت اسلامی و نهادینه کردن آن در جهان اسلام بود که کار را به جایی رساند که «شیخ الازهر» در سخنرانی خود در اندونزی اعلام کرد شیعه و سنی ۲ بال امت اسلامی هستند و هر یک به دیگری نیازمندند و نباید به دنبال تکفیر هم باشند. همین تلاش‌هاست که سبب شده وقتی یک فرقه کوچکی شمشیر تکفیر علیه شیعیان بلند می‌کند، عالمان اهل تسنن در برابر آن ایستادگی می‌کنند. 

در اینجا لازم می‌دانم از فعالیت‌های ۳ تن از بزرگان و چهره‌های تقریبی کشور که سال پیش بین ما بودند اما امسال از برکات وجود آنها محرومیم نام برم، یکی آیت‌الله تسخیری، دوم دکتر شیخ‌الاسلام و سومین نفر خانم دکتر طوبی کرمانی. این ۳ بزرگوار تلاش‌های بسیار زیاد و مهمی در راستای ترویج گفتمان وحدت اسلامی کردند. همین سال قبل که کنفرانس بزرگی در همین موضوع در ایران برگزار شد، این ۳ بزرگوار نقش بسیار پررنگی داشتند. همایش سال قبل یک مانور بزرگ و عظیم از وحدت امت اسلام بود که تاثیر زیادی هم گذاشت و عمق اثرگذاری آن از موضع‌گیری‌های دشمن نسبت به این کنفرانس مشهود بود. متاسفانه امسال به علت شیوع بیماری کرونا برگزاری حقیقی این کنفرانس لغو شد و قرار شد به شکل مجازی برگزار شود. امیدواریم هر چه زودتر این بیماری از بین برود و همه فعالیت‌های کشور از جمله نشست‌های علمی و از جمله همین گفت‌وگوهای تقریبی به شکل حقیقی و راستین خود برگزار شود. 

بعد از شرح این دستاوردها برویم سراغ بحث آسیب‌شناسی. ببینید! در بحث وحدت اسلامی نباید از یاد ببریم که شکاف‌های ایجاد شده در جامعه اسلامی ریشه تاریخی عمیقی دارد. از زمانی که امیرالمومنین به خلافت رسید و شیوه حکمرانی عدالت‌محور ایشان منجر به مخالفت عده‌ای از چهره‌های سرشناس جامعه اسلامی شد، شما شاهد یک شکاف عظیم اجتماعی با ریشه‌های سیاسی در جامعه هستید. من ندیده‌ام هیچ‌یک از مذاهب اسلامی بحث خلافت امیرالمومنین را رد یا در آن تشکیک کنند. تمام مبانی به حکومت رسیدن امیرالمومنین از نگاه هر مذهبی، بحق و بجا بوده است، گذشته از اینکه شیعیان بر مبنای نص به این خلافت معتقدند. به هر حال با این وضع می‌بینیم که این خلافت حقه با مخالفت برخی صحابه و چهره‌های سرشناس جامعه آن روز مواجه شد. این مخالفت به درگیری‌های بزرگی میان مسلمانان انجامید که از آن زمان تاکنون، زخم‌های آن در جامعه اسلامی مانده است. اوج این اختلاف، نمودش در واقعه کربلاست. در واقع حادثه کربلا دیگر اوج اختلاف در جامعه اسلامی و اوج امتداد آن اختلاف‌های تاریخی بود. در واقعه عاشورا سران یک جریان سیاسی تصمیم گرفتند مهم‌ترین چهره‌های جریان مقابل را ریشه‌کن کنند و از ریشه آنها را از بین ببرند. خب! ببینید اختلافی با این پیشینه تاریخی، چه آثاری بر روح و روان و نگاه‌های هر دو طرف در طول تاریخ داشته است. در این بین ائمه‌ اطهار سعی کردند در سال‌های بعد این زخم را ترمیم کنند و به نوعی رفتار کنند که شکاف‌ها را از بین برده و جامعه را دوباره به سوی اهل بیت سوق دهند. در واقع تلاش ائمه برای ترمیم این زخم، از این طریق بوده است که مردمی که به واسطه این اختلافات از اهل‌بیت دور افتاده بودند، دوباره به خانه اهل‌بیت بازگردند. 

باید امام صادق را به نوعی برجسته‌ترین نماد و پایه‌گذار گفتمان وحدت و تقریب مذاهب اسلامی بنامیم. شما نگاه کنید در تاریخ ثبت شده است که چندین هزار شاگرد پای درس امام صادق می‌نشستند و از این جمعیت کثیر، شیعیان جمع محدودی را تشکیل می‌دادند. ببینید امام صادق علیه‌السلام با چه هنرمندی و چه مهارتی می‌تواند به گونه‌ای عمل کند که 4هزار دانش‌پژوه سر درس ایشان بنشینند، آن هم دانش‌پژوهان و طلابی که اکثریت آنها شیعه نبوده‌اند. این هنرمندی و افتخار و شاهکار امام صادق است. بعد از ائمه اطهار، علمای بزرگ و سرشناس شیعه سعی کردند همین مسیر را ادامه دهند و فضای تقریب را در جامعه اسلامی ایجاد و تقویت کنند. من این را دوباره تاکید می‌کنم که جریان‌های افراطی در همه جریانات بزرگ مذاهب اسلامی وجود دارند. هنوز هم جریاناتی در جوامع اسلامی وجود دارند که گرایشات اموی داشته و همان کینه‌های صدر اسلامی را به شیعیان دارند. شیعیان هم به هر حال در جریان تاریخ اسلام زخم خورده‌اند و آسیب دیده‌اند، جریاناتی هم در شیعه هستند که از این زخم‌ها نمی‌توانند چشم بپوشند و نوعی خاص از مواجهه با این زخم‌های تاریخی باعث گسترش افراطی‌گری در جامعه اسلامی می‌شود. اینها مسائل بنیادین و مهمی در گفتمان وحدت اسلامی است که تحقق تمام عیار آن در جهان اسلام را با مشکل‌های بزرگی مواجه کرده است اما به هر حال و با همه این توصیفات، علمای دلسوز هر دو جریان همیشه تلاش کردند کینه‌های تاریخی امتداد پیدا نکند و همه مذاهب اسلامی بتوانند به یک همزیستی سالم در کنار هم برسند. در جریان تشیع، علمای بزرگ به تبعیت از امام صادق علیه‌السلام این فضا را پیگیری می‌کنند. 

من از همین فرصت استفاده و اشاره‌ای کنم به بیانیه‌ای که علیه سیدکمال حیدری صادر کردم. خب! انتقادات زیادی به من کردند که چرا اینقدر تند نوشتی؟ چرا اینقدر از تعابیر تندی علیه سیدکمال حیدری استفاده کردی؟ من قبول می‌کنم این بیانیه تند بود اما معتقدم صدور چنین بیانیه‌ای بجا بود؛ چرا؟ به این علت که سیدکمال حیدری در اظهارنظری که کرده بود میراث تاریخی همه علمای شیعه را هدف گرفته بود. سیدکمال حیدری در مصاحبه با یک رسانه خارجی اعلام کرده بود هیچ عالمی در تشیع پیدا نمی‌کنید که حکم به کافر بودن همه مسلمین و اهل سنت نداده باشد ولو حکم به کفر باطنی. این یعنی همه علمای شیعه، مابقی مسلمین را کافر می‌دانند و لااقل حداقل کافر ظاهری هم ندانند، کافر باطنی می‌دانند! خب! این حرف واقعا گزافی بود. میراث بزرگ علمای اسلام را که جهت تقریب مذاهب کار و تلاش کرده‌اند نابود می‌کند. من انتقادم به سایر آقایان این است که اگر شما می‌گویید این بیانیه تند بود، چرا خود شما قبل از این یک بیانیه نرم‌تر صادر نکردید؟ من واقعا احساس تکلیف کردم. اگر دیگران پیش از این ورود کرده بودند، من ورود نمی‌کردم اما دیدم که به جمع زیادی از علمای اسلام اجحاف شده است. جناب سیدکمال حیدری چگونه با بی‌انصافی همه علمای شیعه را قائل به کافر بودن اهل‌ سنت می‌داند در حالی ‌که در همین زمان حال ما کسانی چون مقام معظم رهبری و آیت‌الله سیستانی را داریم که آن تعابیر بلند را درباره اهل سنت دارند. آیت‌الله سیستانی در یک اظهار نظری فرموده بودند به اهل سنت نگویید برادران ما، بگویید جان‌های ما. بگویید جان‌های ما اهل سنت. خب! چگونه با وجود تعبیری به این بزرگی و احترام و نگاهی به این زیبایی و وحدت‌گرایانه، کسی به خود اجازه می‌دهد در مصاحبه با یک رسانه خارجی اظهار کند همه علمای شیعه قائل به کفر سنی‌ها هستند؟ این چگونه ممکن است؟ مگر ما فتوای مقام معظم رهبری را نداریم که فرموده‌اند توهین به مقدسات اهل سنت حرام است و این شامل هر جمع علنی و غیرعلنی هم می‌شود. آن وقت با وجود این بزرگواران در دوران حاضر، گذشته از علمایی که در دوره‌های قبل پیگیر وحدت جامعه اسلامی بوده‌اند، اینکه کسی این حرف تفرقه‌افکنانه را بزند به نظر من ظلم بزرگی مرتکب شده و همین باعث شد من آن بیانیه را علیه ایشان صادر کنم. 

با اطلاعاتی هم که دارم بیانیه‌ای که به زبان عربی صادر کردم، آتش فتنه این اظهارات را در جامعه‌های عربی خاموش کرد. ما وقتی دست به اقدامی می‌زنیم و اظهار نظری می‌کنیم، باید به تبعات آن هم توجه کنیم. من واقعا دیدم تبعات این حرف می‌تواند فتنه ایجاد کند. ما نباید اجازه دهیم دشمن، مستمسکی پیدا کند و بر آتش اختلافات فرقه‌ای بدمد. به هر حال من احساس تکلیف کردم و معتقدم این بیانیه بجا بود و توانست از آثار مخرب این اظهارنظر در بین امت اسلام جلوگیری کند.

از این موضوع که بگذریم، یکی دیگر از آسیب‌های موجود در بحث گفتمان وحدت، دخالت‌های بیگانه است. وقتی بحث از دخالت بیگانه می‌کنیم مساله فقط این نیست که دشمن کمک مالی کند، بلکه بحث مهم‌تر، مساله نفوذ است. من نه اینکه بر اساس تحلیل و قرائن و شواهد بگویم، بلکه بر اساس خبر قطعی می‌گویم که امروز آمریکا و اسرائیل در دانشگاه ما و در حوزه ما نیرو و سرباز دارند. قاطعانه هم اعلام کنم یکی از نهادهایی که بیشترین نفوذی را در خود دارد، همین نهادهای فرهنگی کشور است. ما اگر به هشدارهای قرآنی عمل می‌کردیم و هر کسی را وارد جبهه خودی نمی‌کردیم، اینگونه اتفاقاتی رخ نمی‌داد. جریان‌های نفوذی در ابتدای انقلاب منزوی‌ شده بودند اما کم‌کم با روی کار آمدن برخی دولت‌ها، این جریاناتی که هم نفوذی دشمن بودند و هم از نظر فکری در برابر گفتمان انقلاب اسلامی بودند، دوباره پا گرفتند و برجسته شدند و دوباره نفوذ آنها در فضای فکری و فرهنگی کشور غلیظ شد. این از مسائل مهمی است که باید به آن توجه کنیم. امروز در حوزه، نفوذی‌های دشمن در حال فعالیت هستند و در لباس روحانیت مشغول به کارند. در دانشگاه که دیگر جای خود دارد. این جریان نفوذی در داخل کشور، یکی از مهم‌ترین موانع تحقق اهداف و آرمان‌های انقلاب اسلامی است. من برای اینکه عمق جریان نفوذ در کشور را برای شما به وضوح نشان دهم، خاطره‌ای را تعریف می‌کنم که شما با دقت در این خاطره می‌توانید ببینید عمق و وسعت نفوذ دشمن در دستگاه‌های داخلی ما برای ایجاد مانع جهت تحقق اهداف انقلاب اسلامی چگونه است؟ 

چند سال قبل وقتی ریاست مجمع تقریب مذاهب اسلامی را برعهده داشتم، تصمیم گرفتیم کنفرانس بزرگی را حول محور گفتمان وحدت اسلامی در یکی از کشورهای عربی برگزار کنیم. یک کشور عربی مهم که اسم آن را نمی‌آورم اما لبنان، سوریه و عراق نبود، از کشورهای جبهه مقاومت نبود، یک کشور عربی مهم. تز ما این بود که کنفرانس‌های وحدت اسلامی را فقط در ایران برگزار نکنیم، بلکه آن را در سایر کشورهای جهان اسلام هم برگزار کنیم که یک تحرکی هم در سایر کشورها ایجاد شود. همه کارهای برگزاری این کنفرانس را خودمان می‌کردیم، هزینه‌های مالی، برنامه‌ریزی، همه این امور را خودمان انجام می‌دادیم اما این کنفرانس در یک کشور دیگر برگزار می‌شد و مشخص نبود پشت‌ صحنه اجرایی این کنفرانس ما هستیم. خلاصه! نزدیک به یک سال برای برگزاری این کنفرانس تلاش کردیم. مدتی قبل از برگزاری این کنفرانس من دیداری با سفیر جمهوری اسلامی ایران در آن کشور عربی داشتم، با کمال تعجب دیدم تمایلی به برگزاری این کنفرانس ندارد. این مسائل گذشت تا اینکه من در یک کنفرانس پیرامون وحدت اسلامی در لبنان شرکت کردم و قرار بود فردای آن روز از بیروت به همان کشور عربی سفر کنم و در آن کنفرانس وحدت اسلامی شرکت کنم. روز قبل از پرواز به من خبر دادند یک نامه مهم و فوری از سفارت ایران در آن کشور عربی رسیده که باید سریعا آن را مطالعه کنم. نامه را خواندم دیدم سفیر جمهوری اسلامی ایران خطاب به من نوشته در این کنفرانس شرکت نکنید، چرا که همه کسانی که برای شرکت در این کنفرانس دعوت شده‌اند، تصمیم گرفته‌اند در این کنفرانس حاضر نشوند. رؤسای دانشگاه‌ها و اساتید و علمایی که دعوت شده‌اند در این کنفرانس شرکت نخواهند کرد و به همین دلیل شما هم به این کشور عربی سفر نکنید و در این کنفرانس حاضر نشوید. من خیلی تعجب کردم، با خودم می‌پرسیدم چرا این شخصیت‌ها تصمیم گرفته‌اند در این کنفرانس شرکت نکنند. به هر حال ما نزدیک به یک سال برای برگزاری این همایش و کنفرانس تلاش کرده بودیم، زحمت کشیده بودیم، هزینه کرده بودیم. در نهایت تصمیم گرفتم بلیتم را کنسل نکنم و به آن کشور عربی سفر کنم، گفتم حداقل می‌خواهم بیایم از نزدیک ببینم چه شده که این شخصیت‌ها تصمیم گرفته‌اند در این کنفرانس شرکت نکنند؟ به هر حال عازم آن کشور شدم. به محض ورود به فرودگاه آن کشور عربی، با استقبال گرم مسؤولان آن همایش مواجه شدم. از خود فرودگاه به استقبال من آمدند تا اینکه در محل کنفرانس حاضر شدم. در اوج ناباوری دیدم همه شخصیت‌هایی که سفیر گفته بود تصمیم گرفته‌اند شرکت نکنند، شرکت کرده‌اند. آن کنفرانس هم تبدیل به یک کنفرانس بزرگ و اثرگذار شد. این واقعا برای من سوال شد که این چه کاری بود که سفیر ما کرد؟ وقتی علت را جویا شدم به من گفت وحدت چیست؟ رها کنید این بحث وحدت را. ببینید! دشمن تا کجا نفوذ کرده است؟ تا آنجا نفوذ کرده که دستگاه دیپلماسی ما در برابر وحدت می‌ایستد. من به سفیر گفتم شما سفیر جمهوری اسلامی ایران هستی؟ پس نظرات امام و رهبری درباره وحدت کجا می‌رود؟ آیا اگر دشمن می‌خواست جلوی برگزاری این کنفرانس را بگیرد بهتر از این کاری که سفیر ما انجام داد می‌توانست انجام دهد؟ 

این آن خطر بزرگی است که مقام معظم رهبری بارها تاکید کرده‌اند و ما باید نسبت به آن هوشیار باشیم. نیروهای انقلابی باید یک سد محکم در برابر این نفوذ تشکیل دهند. باید نیروهای انقلابی و حزب‌اللهی با تشکیل یک جبهه واحد علیه جریان نفوذ به میدان بیایند و آنها را منزوی کنند. این جریان نفوذ نباید احساس آزادی کند که می‌تواند در برابر همه آرمان‌ها و اصول فکری انقلاب اسلامی که مبتنی بر منظومه فکری حضرت امام خمینی و مقام معظم رهبری است، ایستادگی کند. در این بین نقش رسانه‌های انقلابی نیز بسیار ویژه است و باید به اتحاد و شکل‌گیری این جریان فکری و فرهنگی انقلابی در تقابل با جریان نفوذ کمک کنند.

 

* حضرت آیت‌الله اراکی! ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید. اگر در پایان گفت‌وگو نکته خاصی هست که مایلید به آن اشاره کنید، بفرمایید.

علاقه‌مندم در پایان اشاره‌ای داشته باشم به موضوع اهانت فرانسه به پیامبر عظیم‌الشأن اسلام. ببینید! اقتدار هر مملکتی ناشی از اراده آن ملت است. اراده ملت‌ها هم ناشی از هویت آنهاست. این هویت احساس عزت به مردم یک کشور می‌دهد. همین موضوع در مساله یک جامعه ایمانی هم صدق می‌کند. یک جامعه ایمانی حول محور یک عنصر هویتی جمع می‌شود که آن عنصر هویتی، شخص اول آن جامعه ایمانی است. من درباره موضوع فلسفه اجتماع به صورت مفصل بحث کرده‌ام. ببینید! جهان اسلام و امت اسلامی یک عنصر هویتی ‌محوری دارد و آن شخص پیامبر گرامی اسلام است. دشمن با اهانت به پیامبر اسلام، عنصر هسته‌ای و محور اصلی هویت اسلامی را نشانه گرفته است. آنان به دنبال این هستند با جسارت و اهانت به پیامبر اسلام، امت اسلامی را به سمت امضحلال ببرند، چرا که وقتی یک امت و جامعه‌ای دچار اختلال هویتی شد و هویتش مورد هجمه و آسیب قرار گرفت، خود به خود در مسیر فروپاشی پیش خواهد رفت. این آن نقشه مهمی است که دشمن پیگیری می‌کند. بحث اهانت به پیامبر اسلام یک بحث موردی و فردی نیست، یک جریان فکری پشتش دارد. یک پشتوانه‌ای دارد و پشتوانه آن همین ایده است که با هدف قرار دادن عنصر محوری هویت اسلامی، امت اسلامی را نابود کنند اما این هدفی است که محقق نخواهد شد. واکنش مسلمانان نشان داد اجازه نمی‌دهند کسی هویت آنها را از بین ببرد. این آن چیزی است که جامعه اسلامی باید حفظش کند؛ تاکید بر هویت اسلامی. همه فعالیت‌های فرهنگی در کشورهای اسلامی باید مبتنی بر تقویت احساس هویت اسلامی باشد. امیدوارم این هدف در جامعه ما روز به روز تقویت شود. امیدوارم روز به روز دولت‌های ما به جای توجه و تکیه بر غرب، توجه و تکیه‌شان را ببرند بر هویت اسلامی. یک سیاست و اقتصاد درون‌زا داشته باشیم نه یک سیاست و اقتصاد برون‌گرا. ان‌شاءالله این هدف محقق شود.

گروه اجتماعی: با وجود توصیه اکید کارشناسان، مسؤولان شهری و وزارت بهداشت مبنی بر تعطیلی تهران، دولت همچنان در برابر این موضوع مقاومت می‌کند تا شائبه لجاجت بیش از پیش تقویت شود. به گزارش «وطن ‌امروز»، کمیته بررسی سلامت استان تهران که متشکل از استاندار، اعضای شورای شهر و رؤسای 3 دانشگاه علوم پزشکی به عنوان نمایندگان وزارت بهداشت است، تعطیلی ۲ هفته‌ای تهران را یک راهکار ضروری برای قطع زنجیره انتقال کرونا دانستند. حالا شنیده شده پیشنهاد تعطیلی ۲ هفته‌ای تهران ۲ ماه است روی میز دولت است اما مسؤولان دولتی با آن مخالفت کرده‌اند. مسؤولان این کمیته تصمیم خود مبنی بر تعطیلی را روز جمعه هم رسانه‌ای کردند اما اظهارات دیروز روحانی آب پاکی را روی دست آنهایی که خواستار تعطیلی بودند ریخت.

روحانی برای چندمین بار از محدودیت‌ها به جای تعطیلی سخن گفت. حسن روحانی دیروز در جلسه ستاد مقابله با کرونا گفت: آماری درباره میزان مبتلایان و فوت‌شدگان در کشورهای دیگر و ایران ارائه شد و دیدیم کشورهایی که نسبت به سالمندان خود و بیماران زمینه‌ای کار ویژه‌ای انجام داده‌اند، تعداد مرگ‌و‌میرشان پایین است‌. آمار ما نشان می‌دهد ۸۸ درصد فوتی‌های ما سالمندان و بیماران زمینه‌ای بودند. وی تصریح کرد: در واقع به غیر از انضباط اجتماعی و مسؤولیت اجتماعی، اعمال حاکمیت هم باید در کنار آن قرار گیرد. ما نمی‌توانیم تنها به این اکتفا کنیم که جامعه ما انضباط دارد یا مردم ما احساس مسؤولیت می‌کنند و دیگر کاری انجام ندهیم بویژه در ایامی که از دوران ماه محرم و صفر عبور کرده‌ایم و بیشتر مراسم عروسی و جشن و سرور اجرا می‌شود، این مقررات باید دقیق اجرا شود. اگر کسی می‌خواهد عقد و عروسی بگیرد باید به او پروتکل بدهیم که کجا و با چه تعدادی آن را برگزار کند. کاملا باید بداند چه کسی باید مراقبت شود و چگونه جریمه شود. آن فردی که دعوت‌کننده است با فردی که خودش وظیفه خودش را انجام نداده، فرق دارد. او در واقع مردم را به جایی دعوت کرده، میهمانی داده و مردم را مبتلا کرده است که باید با همه آنها برخوردهای قاطع صورت گیرد. 

رئیس‌جمهور تصریح کرد: یکی از نکات دیگر این بود که باید اطلاعات و زنجیره اطلاعات در کنار یکدیگر قرار گیرد و تکمیل شود. باید بدانیم کسی که مبتلا می‌شود و باید قرنطینه شود را چگونه کنترل کنیم. در این زمینه رهگیری لازم است و این رهگیری و مراقبت بر دوش وزارت ارتباطات است. با همکاری‌ای که میان وزارت بهداشت و درمان و وزارت ارتباطات انجام شده است، می‌توان این کار را انجام داد. در جلسات گذشته تاکید کردیم کسی که قرنطینه می‌شود، باید محله او را یاری کند، یعنی یاری محله باید کنار قرنطینه بیاید و نیازمندی‌های آنها را تهیه کند و اینجاست که دستورالعملی برای محله‌ها نیاز داریم که بسیج می‌تواند به میدان بیاید و نقش ارزشمندی ایفا کند. روحانی گفت: باید برای فردی که ۱۵ روز قرنطینه می‌شود و کار فردی‌اش با مشکل مواجه می‌شود یا فردی که از فعالیت بازداشته می‌شود، بیمه‌های ویژه‌ای در نظر گرفت. در مجموع امروز تصمیمات مهمی برای محدودیت نسبت به ۲۵ استان با یک شرایط خاص گرفتیم. برای ۴۶ شهرستان با شرایط مختلف محدودیت‌هایی در نظر گرفتیم و درباره ۴۳ شهرستان قبلی که محدودیت قائل بودیم، محدودیت‌ها را تمدید کردیم و برای ۲۵ مرکز استان تصمیماتی گرفتیم که از چهارشنبه تا جمعه بعد به مدت ۱۰ روز اعمال می‌شود. وی ادامه داد: فعالیت‌های ۳و ۴ که عمدتا فعالیت‌های آموزشی و محل تجمع است، برای آن ۱۰ روز ممنوع می‌شود و همه موارد توسط سخنگوی دولت تبیین و توضیح داده خواهد شد.

 

* مقررات سختگیرانه ضدکرونا در ۸۹ شهرستان و مراکز ۲۵ استان

در پی اظهارات رئیس‌جمهوری، سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا مصوبات جلسه دیروز این ستاد را اعلام کرد. 

دکتر علیرضا رئیسی درباره جزئیات تصمیمات ستاد ملی مقابله با کرونا گفت: هفته گذشته ۴۳ شهرستان در وضعیت بحرانی بودند که در گروه‌های شغلی ۲، ۳ و ۴ محدودیت ایجاد شده بود که این محدودیت‌ها به مدت یک هفته دیگر در این شهرستان‌ها تمدید شد. رئیسی همچنین گفت: با توجه به اینکه الگوی بیماری در استان تهران و البرز شبیه هم است و مراودات زیادی بین این 2 استان انجام می‌شود، مقرر شد مصوبات در ارتباط با استان تهران، در ارتباط با استان البرز هم وضع شود و این موضوع تصویب شد. وی در ادامه تاکید کرد: مراقبت الکترونیک افراد در قرنطینه با کمک وزارت ارتباطات، از نکات مورد بحث در جلسه بود. همچنین مقرر شد جهت تکمیل زنجیره اطلاعات، تمام مراکز درمانی دولتی، خصوصی، عمومی، خیریه و... مکلف باشند اطلاعات بیماران مبتلا یا مشکوک به کرونا را به وزارت بهداشت ارائه دهند. 

سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا ادامه داد: محدودیت‌های شغلی جدید در مشاغل گروه ۳ و ۴ در مرکز ۲۵ استان اعمال می‌شود. گروه ۳ مشاغل شامل عدم فعالیت در دانشگاه‌ها، مدارس، زبان‌سراها، آموزشگاه‌ها، کتابخانه‌ها، سینما، تئاتر، موزه، آرایشگاه، آزمون‌های حضوری و... می‌شود. در گروه ۴ نیز فعالیت باشگاه‌ها، کافه‌ها و قهوه‌خانه‌ها ممنوع اعلام می‌شود. این محدودیت‌ها از روز چهارشنبه به مدت ۱۰ روز اعمال می‌شود و قابل تمدید خواهد بود. 

وی افزود: در استان‌های البرز، خراسان رضوی، آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، فارس، قم، مرکزی، خوزستان، اصفهان، اردبیل، کرمانشاه، خراسان شمالی، ایلام، چهارمحال‌و‌بختیاری، خراسان جنوبی، بوشهر، هرمزگان، یزد، ایلام، همدان، زنجان، تهران، کردستان، سمنان و کرمان به مدت ۱۰ روز از روز چهارشنبه باید محدودیت‌های اعلام شده، اعمال شود. 

رئیسی همچنین گفت: قرار است مقررات سخت‌گیرانه‌ای در ۴۶ شهرستان جدید به‌علاوه‌ ۴۳ شهرستان هفته قبل اعمال شود که در گروه‌های شغلی ۲، ۳ و ۴ خواهد بود. بر این اساس فعالیت پاساژها، مراکز خرید، مال‌های بزرگ، تمرینات و مسابقات ورزشی، مساجد و مصلا‌ها، قنادی‌ها، آبمیوه و بستنی‌فروشی‌ها، مراکز تهیه غذا با پذیرش مشتری (به صورت بیرون‌بر مجاز به فعالیت هستند)، آرایشگاه‌های مردانه، بازار فروش خودرو، مراکز شماره‌گذاری خودرو، فرش و موکت‌فروشی، اسباب‌بازی فروشی‌ها، فروشگاه لوازم خانگی مانند عمده‌فروشی و خرده‌فروشی، خدمات چاپ دیجیتال، تزیینات داخلی ساختمان، کادوفروشی‌ها، پارچه‌فروشی، عکاسی، آژانس، مشاور املاک، پرده‌سراها، فروش کیف و کفش، لوازم تحریر، خیاطی، خرازی و فروشگاه‌های لوازم آرایشی- بهداشتی که از جمله مصادیق گروه شغلی ۲ هستند، ممنوع می‌شود.

وی افزود: این ۴۶ شهرستان در استان آذربایجان شرقی شهرستان‌های اهر، بناب، شبستر و میانه، در استان آذربایجان غربی اشنویه، بوکان، تکاب، خوی، سلماس و نقده، در استان اصفهان، کاشان، شهرضا و مبارکه، در اردبیل مشکین‌شهر، در استان البرز نظرآباد، در خراسان جنوبی شهرستان‌های بیرجند، طبس و قائنات، در استان خراسان رضوی شهرستان‌های تربت‌حیدریه، سبزوار، نیشابور، کاشمر و گناباد، در استان خراسان شمالی اسفراین، در استان سمنان شهرستان‌های دامغان و گرمسار، در استان فارس شهرستان ممسنی، در استان کردستان شهرستان‌های سقز، سنندج، کامیاران و مریوان، در استان کرمان شهرستان‌های زرند و شهر بابک، در کرمانشاه شهرستان‌های جوانرود، سرپل ذهاب و کنگاور، در لرستان شهرستان دلفان، در استان مازندران شهرستان رامسر، در استان مرکزی شهرستان خمین، در همدان شهرستان‌های اسدآباد و کبودرآهنگ، در استان یزد شهرستان‌های بافق و میبد هستند که شامل محدودیت‌های گروه شغلی ۲، ۳ و ۴ می‌شوند. 

رئیسی تاکید کرد: با حساب ۴۳ شهرستان قبلی و ۴۶ شهرستان تازه اضافه‌شده، در مجموع ۸۹ شهرستان کشور شامل محدودیت‌هایی اعلام شده گروه شغلی ۲ خواهند بود و ۲۵ مرکز استان نیز شامل محدودیت‌های گروه ۳ و ۴ خواهند شد و بسته به وضعیت شهرستان و استان ممکن است محدودیت‌ها تمدید شود.  وی درباره وضعیت بیماری کرونا در کشور گفت: روند ابتلا و فوت ناشی از کرونا در کشور صعودی است. امروز (دیروز) در جلسه نیز تاکید شد رعایت پروتکل‌ها و محدودیت‌ها باید جدی گرفته شود. همه اعلام آمادگی کردند تا به این ترتیب با تکیه بر عزم مردم و پشتیبانی دولت بتوانیم بیماری را کنترل کنیم.

 

* لجاجت با چه کسی؟

اعمال محدودیت‌های شدید و مخالفت عملی با تعطیلی متناوب در تهران نشان می‌دهد دولت مقابل نظرات کارشناسی متخصصان مقاومت می‌کند و به نوعی لجاجت به خرج می‌دهد. در 40 روز اخیر 10هزار و 390 نفر بر اثر ابتلا به کرونا جان خود را از دست داده‌اند و معلوم نیست باید چند نفر بمیرند تا دولت زیر بار تعطیلی برود. این در حالی است که مقام معظم رهبری محور تصمیمات را وزارت بهداشت قرار داده‌اند و وزارت بهداشتی‌ها همواره پیشنهاد تعطیلی تهران را می‌دهند اما دولت به آن توجهی نمی‌کند.  مینو محرز، عضو علمی ستاد ملی مقابله با کرونا در گفت‌وگو با «وطن امروز» در این باره گفت: اگر در ماه‌های گذشته محدودیت‌ها از سوی دولت سفت و سخت اعمال و تهران حداقل چند هفته تعطیل می‌شد، بی‌شک زنجیره چرخش ویروس کرونا در کشور بویژه پایتخت بسیار ضعیف می‌شد و از طرفی نیز شاهد آمار مرگ‌و‌میر بالا و بستری‌شدگان روزافزون کرونایی که مشکلات فراوانی را برای کادر پزشکی ایجاد کرده است نبودیم. این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: بنده به عنوان عضو کمیته علمی مقابله با کرونا بارها شاهد این بودم که اعضای این ستاد خواهان اعمال محدودیت‌ها و تعطیلی تهران بوده‌اند اما متاسفانه توجهی به آن نمی‌شود.  محرز اضافه کرد: نظر وزارت بهداشت مبنی بر تعطیلی 2 تا 3 هفته‌ای تهران مثبت است و دکتر زالی به عنوان فرمانده ستاد ملی مقابله با کرونا در پایتخت موافق تعطیلی پایتخت است، چرا که تیم‌های پزشکی در تهران به دلیل تراکم بستری‌شدگان و ارائه خدمات شبانه‌روزی دچار فرسودگی و خستگی مفرط شده‌اند، بنابراین چنانچه تعطیلی حداقل 2 هفته‌ای اعمال شود تاثیر بسزایی در کاهش ابتلا و در نهایت بستری‌شدگان کرونایی دارد. وی با بیان اینکه معلوم نیست چرا دولت با تعطیلی و ایجاد محدودیت‌های شدید در تهران مخالف است، گفت: اعتقاد دولت این است که چنانچه تعطیلی اتفاق بیفتد مشکلات اقتصادی دامنگیر دولت خواهد شد، این در حالی است که در چنین شرایطی سلامت نباید قربانی معیشت شود.

 

***

[کمیته سلامت استان تهران از ۲ ماه پیش پیشنهاد تعطیلی را به دولت داده است]

رئیس کمیته سلامت مجمع نمایندگان تهران گفت: 2 ماه است مسؤولان استانی اعم از رؤسای بیمارستان‌ها، کارشناسان بهداشت، رئیس شورای شهر، نمایندگان مجلس و خیلی از اعضای ستاد ملی مقابله با کرونا، برای جلوگیری از خسارات ناشی از شیوع گسترده ویروس کرونا، کاهش مبتلایان و بستری‌شدگان این بیماری درخواست تعطیلی چند هفته‌ای تهران را داده‌اند اما پاسخی از سوی دولت دریافت نکرده‌اند.  عبدالحسین روح الامینی در گفت‌وگو با «وطن امروز» درباره برگزاری جلسه اخیر کمیته سلامت تهران برای ارائه راهکارهایی برای مقابله با کرونا گفت: در این جلسه اعضای کمیته سلامت که متشکل از روسای سازمان‌ها، دستگاه‌های دولتی و صنوف مختلف بودند خواهان تعطیلی 2 هفته‌ای تهران بودند. آنها معتقدند محدودیت‌هایی چون کاهش 50 درصدی فعالیت کارکنان دولت، جلوگیری از فعالیت برخی صنوف پرخطر و... برای قطع زنجیره کرونا در جامعه هر چند لازم است اما کافی نیست، بنابراین تهران حداقل باید 2 هفته تعطیل شود تا نه‌تنها کادر پزشکی نفسی بکشد، بلکه از شیوع گسترده این ویروس هم جلوگیری شود.  رئیس کمیته سلامت مجمع نمایندگان تهران با بیان اینکه روسای دانشگاه‌ها، کارشناسان بهداشت و مدیران نظام پزشکی معتقدند تعطیلی تهران باید برای مدتی اعمال شود، اظهار داشت: آنطور که معلوم است، مسؤولان در تعطیل کردن تهران احتمالا ملاحظات اجتماعی و اقتصادی را در نظر می‌گیرند، در حالی که سلامت باید در اولویت قرار گیرد و برای اقتصاد و معیشت نیز تدابیر و راهکارهای اصولی اندیشیده شود.

خزان طبیعت تاثیر خود را بر بازارهای دارایی کشور هم گذاشته است. شاخص بازار سهام چند هفته‌ای است روند نزولی دارد و به قول فعالان این بازار قرمز شده، طلا و ارز هم پس از صعودهای غیرمنطقی که در نیمه شهریورماه داشتند، حالا روند نزولی به خود گرفته‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد از یک ماه گذشته تاکنون قیمت هر دلار آمریکا در بازار آزاد 10 درصد، یورو 8 درصد و هر سکه تمام طرح امامی 12 درصد کاهش پیدا کرده است. با توجه به روند قیمت‌ها می‌توان پیش‌بینی کرد اگر اتفاق خاصی در بازارها رخ ندهد، می‌توانیم شاهد کاهش تعدیل‌های بیش از این در بازار سکه و ارز باشیم. با توجه به این مهم می‌توان گفت اگر یک ماه گذشته سرمایه‌گذاران طلا و ارز اقدام به فروش می‌کردند، سود بیشتری کسب می‌کردند. 

دیروز قیمت هر دلار آمریکا 26 هزار و 800 تومان، یورو 31 هزار و 500 تومان و هر سکه تمام بهار طرح امامی 13 میلیون تومان شد. همچنین بهای هر اونس طلا در بازار جهانی 10 سنت افزایش یافت و در عدد 1879 دلار ایستاد. گزارش‌های میدانی حاکی از آن است تحرک فعالان رسمی و غیررسمی بازار ارز بسیار محدود شده است‌ به طوری که هر دو گروه ترجیح می‌دهند هیچ اقدامی در این شرایط نداشته باشند. در شرایط بازار ریزشی اغلب فعالان منتظر زمان توقف ریزش خواهند بود اما دارندگان ارز‌های خانگی با توجه به این موضوع که شاید حداقل تا ایام پایانی سال شاهد روند رشد قیمت‌ها نباشیم، تصمیم به فروش گرفته‌اند. اینطور که پیداست بازار طلا و ارز در ریسکی‌ترین شرایط خود است. اصلی‌ترین دلیل غیربنیادین کاهشی شدن قیمت‌ها در بازار طلا و ارز که تاثیر آن کم هم نبوده است، نگاه فعالان به انتخابات ایالات متحده آمریکاست. با توجه به اینکه شاید پس از انتخاب جو بایدن اتفاقات مناسبی در بازگشت ارزهای کشورمان رخ دهد که می‌تواند باعث شکستن قیمت ارز شود، هیچ سرمایه‌گذاری جرات ورود به بازار را نمی‌کند. 

در کنار این دلیل غیربنیادین، 4 دلیل بنیادین برای کاهش قیمت ارز وجود دارد: نخستین مورد پایان تحریم‌های تسلیحاتی است که با پایان این تحریم‌ها هیمنه تحریم‌های آمریکایی از بین رفته است و کشورمان می‌تواند تحت عنوان کالاهای دوگانه اقدام به تامین بخشی از کالاهای مورد نیاز کشور کند و از سوی دیگر نظارتی که پیش از این درباره انتقال مالی کشورمان وجود داشت از بین رفته است. موضوع تهاتر کالایی دومین دلیل بنیادین کاهشی قیمت ارز است، در شرایط کنونی دیگر وزارت نفت و بانک مرکزی به قطعیت این موضوع را پذیرفته‌اند که به جای نفت و دیگر کالاهای صادراتی کالا از کشورهای دیگر دریافت کنیم، این اتفاق باعث ارز‌آوری نمی‌شود اما می‌تواند از خروج ارز به شکل گسترده‌ جلوگیری کرده و و تقاضای ارز را در بازار آزاد کاهش دهد. سومین دلیل به ساماندهی مصارف ارزی کشور بازمی‌گردد، از ابتدای سال جاری بعد از 7 سال اسراف ارزی در نهایت مسؤولان اقتصادی به این نتیجه رسیدند که نباید چوب حراج بر دارایی‌های کشور زد و بر همین اساس واردات بخش عمده‌ای از کالاهای لوکس متوقف شد. اما آخرین دلیل بنیادین کاهش قیمت ارز مربوط به بازگشت ارزهای فروش نفت کشورمان است. بر این اساس به نظر می‌رسد توافقات اولیه با کره‌جنوبی و عراق جهت بازگشت ارزهای صادراتی کشورمان حاصل شده است و اخباری ضد و نقیض حتی در رابطه با بازگشت برخی بدهی‌های ایران از عراق به صورت اسکناس وجود دارد. در نهایت می‌توان گفت با ادامه این شرایط می‌توان امیدوار بود در روزهای آینده شرایط مناسبی در بازار ارز اتفاق بیفتد و کمی از بار تورم ناشی از افزایش قیمت دلار بر معیشت مردم کاسته شود.

 

تغییرات قیمت طلا و ارز در نخستین روزهای کاری هفته در یک ماه اخیر

گروه اقتصادی: پس از اشاره رئیس‌کل بانک مرکزی به سوءاستفاده برخی افراد از کارت‌های بازرگانی و نقش این کارت‌ها در بازنگشتن ارز، بحث‌ها درباره نقش اتاق بازرگانی در سوءاستفاده از این کارت‌ها بالا گرفت. هر چند روسای اتاق ایران سعی در دفاع از عملکرد اتاق‌های بازرگانی داشتند، با این حال برخی اعضای این اتاق، پشت پرده صدور کارت‌های بازرگانی را افشا کردند. اخیرا هم خبر دستگیری شبکه مجرمانه‌ای که با سوءاستفاده از افراد کم‌بضاعت اقدام به صادرات کرده و ارز صادراتی خود را به چرخه اقتصاد بازنمی‌گرداندند، منتشر شد. بالا گرفتن مساله سوءاستفاده از کارت‌های بازرگانی در نهایت موجب ورود کمیسیون اصل 90 مجلس به این پرونده شد. 

***

به گزارش «وطن امروز» اواخر مهرماه سال جاری بود که رئیس کل بانک مرکزی در نود‌ونهمین نشست دولت با بخش خصوصی از ارجاع اسامی 250 صادرکننده به قوه‌ قضائیه به دلیل بازنگرداندن ارز حاصل از صادرات خبر داد و گفت: این افراد با حدود 7 میلیارد دلار بدهی حتی یک دلار ارز حاصل از صادرات را به کشور بازنگردانده‌اند و از تولیدکنندگان نیز محسوب نمی‌شوند. عبدالناصر همتی همچنین گفت: بر اساس آخرین اعلام وزارت اطلاعات ۷۰ نفر از ۲۵۰ صادرکننده‌ای که به قوه‌ قضائیه ارجاع داده شده‌اند، کارتن‌خواب، روستایی و از افراد ضعیف جامعه هستند. 

اظهارات همتی درباره «تاجران کارتن‌خواب» اشاره واضح به سوءاستفاده برخی افراد از کارت‌های بازرگانی بود؛ کارت‌هایی که متولی صدور آن اتاق بازرگانی است. بر اساس قوانین گمرکی کشور، کارت بازرگانی مجوزی است که دارنده آن، اعم از شخص حقیقی و حقوقی می‌تواند اقدام به تجارت در عرصه واردات و صادرات کالا کند. صدور آن هم به این طریق است که متقاضی باید طبق فرم‌های چاپ شده از طرف اتاق بازرگانی، اطلاعات مربوط به تجارت خود را ارائه کند و از طرف ۲ نفر از اعضای اتاق معرفی شود. مشخص بود یکی از مهم‌ترین مخاطبان اظهارات همتی درباره اقدام برخی افراد در دریافت کارت بازرگانی به اسم کارتن‌خواب‌ها و تجارت با این کارت‌ها با هدف فرار مالیاتی و همچنین بازنگرداندن ارز، مسؤولان اتاق بازرگانی هستند. از همین رو رئیس اتاق بازرگانی ایران در نامه‌ای به همتی خواستار ارسال فهرست مشخصات 250 صادرکننده متخلف به این اتاق شد. غلامحسین شافعی در این نامه نوشت: به منظور شفاف‌سازی و بررسی چگونگی امر در اتاق‌های بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی سراسر کشور و همچنین سازمان‌های صنعت، معدن و تجارت سراسر کشور در صدور کارت بازرگانی و اعلام واقعیت‌های به دست آمده به مراجع مربوط، تقاضا دارد دستور فرمایید مشخصات کامل 250 صادر‌کننده خاصه 70 صادر‌کننده به گفته جنابعالی کارتن‌خواب را با ذکر شماره کارت بازرگانی، میزان صادرات و تاریخ صادرات آنها هر چه سریع‌تر در اختیار اتاق ایران قرار دهند.  یک روز پس از نامه شافعی به همتی، خبر دستگیری اعضای شبکه مجرمانه‌ای در استان خراسان رضوی که با استفاده از کارت‌های بازرگانی 70 نفر از افراد کم‌بضاعت اقدام به صادرات کرده بودند، منتشر شد. مطابق خبرها تمام اعضای این شبکه مجرمانه شامل ١٩ نفر دستگیر شدند و به زندان انتقال یافتند. این شبکه مجرمانه که کارت‌های بازرگانی 70 نفر را در اختیار داشتند، جزو لیست 250 نفره‌ای‌ هستند که بانک مرکزی از آنها شکایت کرده است. این 70 نفر دارای یک ‌میلیارد و 400 میلیون یورو تعهد ارزی هستند. 

 

* کارت‌های بازرگانی اجاره‌ای، ابزار اجاره رأی در انتخابات اتاق‌های بازرگانی

در همین حال رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین با تایید سوءاستفاده از کارت‌های بازرگانی و تاکید بر اینکه این تخلفات و اتفاقات قابل پیش‌بینی بود، گفت: اینکه رئیس‌کل بانک مرکزی اعلام می‌کند تخلفی در حوزه صادرات رخ داده و افرادی با استفاده از کارت‌های بازرگانی اجاره‌ای اقدام به صادرات کرده‌ و ارزی هم بازنگردانده‌اند، درست است اما من این اتفاق را از ۲ سال پیش گوشزد کرده بودم. مجیدرضا حریری اظهار داشت: بنده وزیر اقتصاد و وزیر صمت وقت را در جریان صدور و تمدید کارت بازرگانی برای افرادی که واجد شرایط نیستند قرار دادم اما چون دولت به دنبال اتاق مطیع و سر به زیر بود، آن زمان منافع را در عدم پیگیری می‌دید و به نوعی شریک متخلفان بود، پس در نتیجه امروز نمی‌تواند مدعی باشد. وی تصریح کرد: اسفند سال ۹۷ در جریان انتخابات اتاق بازرگانی شاهد صدور کارت‌هایی بودیم که برای افراد بدون صلاحیت صادر می‌شد تا به رأیی برای آقایان تبدیل شود. در واقع آن کارت‌های اجاره‌ای زمانی مصرف‌شان برای رأی‌های اجاره‌ای بود که بعد از آن شرایط باطل نشد و مصرف تجاری پیدا کرده است. 

حریری تاکید کرد: آن زمان اعلام کرده بودم که سال‌های آینده با مفاسد اقتصادی ناشی از این کارت‌ها مواجه خواهیم شد اما توجهی به آن نشد و حالا به دنبال مقصر می‌گردیم. به گفته رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین، مشکل امروز حوزه صادرات تکرار مسائل وارداتی ۲ سال گذشته است که عده‌ای با کارت اجاره‌ای برای فرار از مالیات واردات انجام دادند. در نتیجه اینها معلول سیاست‌گذاری اشتباهی است که باید اصلاح شود. به عنوان نمونه شناسایی نشدن تراکنش‌های مالی یا شفاف نبودن موضوع مبادله مالی افراد از سیاست‌های اشتباهی است که منجر به بروز چنین تخلفاتی می‌شود. 

 

* دلاری 100 تومان بدهید، برای‌تان صادرات کنیم!

عضو هیات‌رئیسه اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق هم در واکنش به سوءاستفاده از کارت‌های بازرگانی گفت: متاسفانه در سال‌های اخیر، پاشنه آشیل اتاق‌های بازرگانی این است که موقع انتخابات اتاق که می‌شود هیأت‌رئیسه اتاق‌ها برای اینکه بتوانند جایگاه خود را تحکیم بخشند، یک‌سری کارت‌های قدیمی را بدون ضابطه و بدون داشتن معیار و بدون داشتن مدارک لازم تمدید می‌کنند و از این کار استفاده تبلیغاتی برای انتخابات اتاق بازرگانی می‌کنند. 

سیدحمید حسینی یادآور شد: ما دیدیم در انتخابات اخیر اتاق بازرگانی نیز این تخلفات در زمینه صدور کارت‌های بازرگانی یک‌بار مصرف در برخی از اتاق‌های استانی وجود داشت. جالب‌تر آنکه این انتخابات یکی از پرمساله‌ترین انتخابات اتاق بود، به گونه‌ای که بعد از اینکه اعتراض‌ها به نبود اسناد و مدارک معتبر برای کارت‌های بازرگانی صادر شده زیاد شد، دیدیم که کل سامانه اتاق ایران از بین رفت؛ گفته شد که این سامانه هک و دچار مشکل شده و دیتابیس اتاق بازرگانی ایران که شامل همه اطلاعات و سابقه اعضا و شرکت‌ها و دارندگان کارت‌های بازرگانی بود، از بین رفت؛ حتی گفته شد که هیچ بک‌آپی هم نداشتند! در نتیجه با از بین رفتن اطلاعات این سامانه، امکان رسیدگی و پیگیری تخلفات نیز دیگر وجود نداشت. همان موقع برای عده‌ای مشخص بود که در این جریان تخلفاتی صورت گرفته و بعدا به اقتصاد کشور آسیب خواهد زد؛ پیش‌بینی‌ای که متاسفانه درست از آب درآمده و نمونه آن ۷۰ کارت بازرگانی به نام کارتن‌خواب‌هایی است که یک دلار هم امکان بازگشت ارز ندارند. 

وی افزود: الان مشخص شده که صاحبان بخشی از این ۲۵۰ کارت بازرگانی، کارتن‌خواب بوده‌اند اما بقیه چه کسانی هستند؟ در فضای مجازی دیده می‌شد که می‌گفتند دلاری ۱۰۰ تومان بدهید برای‌تان صادرات انجام بدهیم؛ خب! این معنایش چیست؟

***

گروه سیاسی: با نزدیک شدن به روز انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، رسانه‌های اصلاح‌طلب در عقبگردی آشکار نسبت به احتمال بازگشت بایدن (در صورت پیروزی در انتخابات) به برجام تردید جدی وارد کردند؛ تردیدی که البته می‌تواند یک تقلای سیاسی برای فرار از پاسخگویی به سوالات افکار عمومی باشد. 

به گزارش «وطن امروز»، تلاش برای برجسته‌سازی اختلافات ۲ حزب جمهوری‌خواه و دموکرات آمریکا به عنوان بخشی از رویکرد ثابت رسانه‌ها و فعالان سیاسی جریان اصلاح‌طلب در سال‌های اخیر تعریف می‌شده است؛ اقدامی که در سطح اولیه سعی می‌کند با تعریف «آمریکای دموکرات» به عنوان آمریکایی منطقی، اهل مدارا و آماده تعامل در برابر «آمریکای جمهوری‌خواه» به عنوان آمریکایی ستیزه‌جو، جنگ‌طلب و متخاصم، مذاکره با دموکرات‌ها را از یک گزینه تبدیل به یک اضطرار کند و از سوی دیگر شکست ایده سیاست خارجی خود را که در قالب برجام نمایان شده بود در قالب خوی طغیانگر جمهوری‌خواهان توجیه کند. 

در چنین موقعیتی الگوی آشکار و ثابت اصلاح‌طلبان در ماه‌های اخیر با نزدیک شدن به انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا حول این محور تعریف می‌شد که آنان با اغراق بیش از حد در تعیین‌کننده بودن نتیجه این انتخابات برای آینده سیاسی و اقتصادی ایران تلاش داشتند این پیشفرض را تقویت کنند که رای آوردن بایدن دموکرات می‌تواند آغازی بر مجموعه تحولات اقتصادی به شمار آید. این مساله تا آنجا پیش رفت که عمده رسانه‌های این جریان وظیفه رپورتاژ بایدن را به عهده گرفته و حتی در مواردی او را «رویای ایرانی آبان 99» توصیف کردند(!) تبدیل شدن رسانه‌های اصلاح‌طلب به ستاد انتخاباتی جو بایدن البته در یک هدف‌گذاری بلندمدت پیگیری می‌شد و آنها که بخوبی از سقوط آشکار پایگاه اجتماعی و اعتبار خود در افکارعمومی آگاهی یافته بودند سعی می‌کردند با تقویت احتمال پیروزی بایدن، روی کار آمدن نماینده حزب دموکرات را به مثابه بخشی از پروژه تبلیغاتی خود در ماه‌های منتهی به انتخابات ریاست‌جمهوری سال1400 در دستور کار قرار دهند. 

طرح این ایده که مشکلات امروز به علت خروج آمریکای جمهوری‌خواه از برجام بوده است در سخنان رئیس‌جمهور نیز مشاهده شد و روحانی از «لعن به واشنگتن دی‌سی» به جای انتقاد از عملکرد دولت خود رونمایی کرد. بر مبنای این ایده، هر قدر که روی کار بودن ترامپ جمهوری‌خواه می‌توانست به امتداد وضعیت نامطلوب اقتصادی منتهی شود، پیروزی بایدن دموکرات نمادی از بازگشت به گذشته و احیای برجام به شمار می‌رفت. اما مانور تبلیغاتی جریان اصلاحات برای گره زدن امید عمومی جامعه به احتمال پیروزی بایدن و متعاقب آن طرح لزوم روی کار ماندن جریان غرب‌گرا در قدرت برای ثمربخش کردن انتخاب بایدن اما با واکنش‌های متعددی در میان کارشناسان و تحلیلگران همراه بود؛ از جمله طرح این مساله که اساسا دولت احتمالی بایدن لزومی نمی‌بیند براحتی از ثمره درخت ترامپ چشم‌پوشی کرده و نظام تحریمی علیه کشورمان را که مهم‌ترین سلاح واشنگتن به حساب می‌آید خلع کند. به رغم این تحلیل‌ها اما شبکه رسانه‌ای اصلاح‌طلبان تمام تلاش خود را معطوف به تثبیت این گزاره کرد که با اتمام آمریکای جمهوری‌خواه و روی کار آمدن آمریکای دموکرات، آمریکای اهل مدارا جای آمریکای متخاصم را گرفته و نظام تحریم‌های این کشور علیه ایران را به حالت پیش از خروج از برجام بازمی‌گرداند.

***

سرنوشت برجام، سنجه افکارعمومی

ترامپ و بایدن، دوسرباخت اصلاحات

گروه سیاسی: دور جدید تنش بین آذربایجان و ارمنستان بر سر قره‌باغ در حالی وارد چهلمین روز خود شده که حملات متقابل نظامی ۲ همسایه شمالی کشورمان با وجود اعلام آتش‌بس موقت تشدید شده است. 

به گزارش «وطن امروز»، جمهوری اسلامی ایران از بدو شروع این بحران از ابتدای دهه 90 میلادی با توجه به پیوندهای مشترک مذهبی- قومی با آذربایجان از یک سو و رابطه توام با حسن همجواری با ارمنستان از سوی دیگر، از بازیگران مهم و تاثیرگذار منطقه قفقاز جنوبی به شمار می‌رود و دارای تاثیرپذیری از تنش‌ها در این منطقه است. 

با این وجود، پس از اینکه در ابتدای دور جدید درگیری این ۲ همسایه شمالی ایران، با اصابت چند خمپاره و راکت به روستای مرزی خداآفرین، به نوعی پای ایران هم به این مناقشه باز شد که اعزام و استقرار یگان‌هایی از نیروی زمینی سپاه پاسداران و ارتش جمهوری اسلامی ایران به این منطقه مرزی را به دنبال داشت، حالا دستگاه دیپلماسی کشور هم تحرک بیشتری از خود نشان داده و راه‌حل‌های ایران را برای پایان تنش‌ها به طرف‌های درگیر و همچنین روسیه و ترکیه از دیگر بازیگران قفقاز جنوبی ارائه داده است. 

بر این اساس، پس از آنکه چندی پیش خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه از طرح ایران برای حل مناقشه قره‌باغ خبر داد و گفت ایران طرحی را آماده کرده که با مشورت با هر ۲ طرف موضوع یعنی جمهوری آذربایجان و ارمنستان و دولت‌های منطقه و همسایگان پیگیری خواهد شد، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان هم سه‌شنبه ششم آبان‌ماه از تدوین طرح ایران برای حل دائمی مناقشه قره‌باغ و تصویب آن توسط مقامات عالی کشور خبر داد و پس از آن عراقچی، معاون سیاسی وزارت امور خارجه در سفری به منطقه این طرح را در باکو، مسکو و ایروان و همچنین آنکارا به مقامات این کشورها ارائه کرد. 

سیدعباس عراقچی در ادامه سفر منطقه‌ای خود به جمهوری آذربایجان، روسیه و ارمنستان و در آخرین مقصد این سفر یعنی آنکارا، پس از دیدار و گفت‌و‌گو با «سدات اونال» معاون وزیر خارجه ترکیه، رویکرد کشور‌های درگیر در مناقشه قره‌باغ در مواجهه با طرح جمهوری اسلامی ایران را مثبت خواند. معاون سیاسی وزیر امور خارجه ضمن برشمردن ویژگی‌های طرح جمهوری اسلامی برای حل مناقشه قره‌باغ از جمله داشتن رویکرد منطقه‌ای، به ناتوانی گروه مینسک در حل بحران قره‌باغ اشاره کرد و افزود: مکانیسم‌های دیگر مثل گروه مینسک را رد نمی‌کنیم، طرح ما هم جایگزین ابتکارات مینسک نیست، بلکه مکمل آن است و ما درصدد هستیم که از طریق یک رویکرد منطقه‌ای و با به کارگیری همه بازیگران موثر منطقه برای حل این بحران، به تلاش‌های جاری گروه مینسک کمک کنیم و نقاط ضعف آن را پوشش دهیم. 

عراقچی همچنین درباره طرح پیشنهادی ایران گفت: ما منتظر بررسی طرح و دریافت پاسخ از سوی 4 کشور (آذربایجان، روسیه، ارمنستان و ترکیه) در یک فاصله کوتاه هستیم تا با تکمیل آن به گونه‌ای که مورد پذیرش همگان قرار بگیرد، راه را برای حل‌و‌فصل بحران قره‌باغ هموار کنیم. 

 همچنین سیدعباس عراقچی به عنوان فرستاده ویژه جمهوری اسلامی ایران برای حل مناقشه قره‌باغ طی گفت‌وگو با خبرگزاری ریانووستی روسیه ابعاد طرح ابتکاری ایران را تشریح کرد. 

عراقچی درباره ابتکار تهران برای دستیابی به صلح در قره‌باغ و اینکه آیا این به معنای تشکیل فرمت جدید مذاکره‌ای برای حل‌‌و‌فصل بحران در قره‌باغ با کشورهایی که شما به آنها سفر می‌کنید، است؟ بیان کرد: مهم‌ترین ویژگی طرح ایران این است که یک رویکرد منطقه‌ای دارد و باید از طریق همین رویکرد منطقه‌ای و با مشارکت کشورهایی که در منطقه تاثیرگذار هستند با این بحران مبارزه کنیم. طبیعتا روسیه از مهم‌ترین این کشورهاست و همین‌طور ترکیه. 

وی افزود: ویژگی دوم این طرح واقع‌بینی آن است و توجه به واقعیات. همان‌طور که می‌دانید تاکنون ۳ دور آتش‌بس در قره‌باغ برقرار شده که شکست خورده است. به نظرم یکی از دلایلش این است که واقعیت منطقه و واقعیات میدانی در آن لحاظ نشده است. طرح جمهوری اسلامی ایران در واقعیت آتش‌بس را به مرحله دوم می‌برد و در قدم اول بر یکسری اصول تاکید می‌کند و از کشورهای درگیر می‌خواهد که آنها هم پایبندی خودشان را ثابت کرده و عملا آن را نشان دهند و به آن احترام بگذارند. 

معاون وزیر امور خارجه در ادامه بیان کرد: این اصول شامل اصول پذیرفته‌شده بین‌المللی به‌علاوه یکسری اصول خاص که مربوط به این بحران می‌شود و شامل خاتمه اشغال، احترام به تمامیت ارضی، احترام به حاکمیت‌ها، اصل تغییرناپذیری مرزها که خیلی مهم است، احترام به حقوق اقلیت‌ها، احترام به حقوق بشردوستانه، عدم حمله به مراکز و افراد غیرنظامی، بازگشت آوارگان و اصولی از این دست می‌شود که مورد پذیرش بین‌المللی قرار دارد. بر پایه این اصول است که باید مذاکرات شکل گیرد و حتی آتش‌بس نیز بر پایه این اصول باید شکل گیرد. 

 دیپلمات ارشد ایرانی در ادامه یادآور شد: ما خیلی دقت کردیم که در تبیین این پیشنهاد واقعیت صحنه درگیری و اهداف هر ۲ طرف را در نظر بگیریم یعنی هم آذربایجان و هم ارمنستان و به شکلی آن را طراحی کنیم که قابل پذیرش باشد و کشورهای تاثیرگذار منطقه در آن حضور و مشارکت داشته باشند و امیدوار هستیم که این طرح بتواند راهی برای صلح پایدار در منطقه قره‌باغ ایجاد کند. 

وی متذکر شد: البته کار به این راحتی نیست و مشکلات عدیده‌ای وجود دارد، از جمله دخالت‌هایی از خارج از منطقه و توسط کسانی وجود دارد که چندان تمایلی به صلح در این منطقه ندارند. عراقچی خاطرنشان کرد: تلاش‌ها و ابتکار جمهوری اسلامی ایران نافی سایر ابتکارات و تلا‌ش‌ها برای حل‌و‌فصل این مناقشه نیست اما معتقدیم بحران‌های منطقه‌ای، راه‌حل منطقه‌ای دارند. 

گروه بین‌الملل: مرحله نهایی انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا با همه فراز ‌و نشیب‌هایش 48 ساعت دیگر آخرین روز خود را پشت سر می‌گذارد و پس از آن شمارش نفسگیر آرا برای هر دو نامزد آغاز می‌شود. 

در این میان هر دو نامزد از آخرین فرصت خود برای جلب آرای افراد مردد استفاده می‌کنند. در همین راستا جو بایدن به آیوا رفته و دونالد ترامپ هم به مینه‌سوتا سفر کرده است. آیوا همان ایالتی است که سال 2016 هیلاری کلینتون با فاصله 10 درصد از ترامپ شکست خورد. حالا بایدن امیدوار است بتواند آن شکست را جبران کند که البته کار آسانی هم نیست. آیوا از طرفی همان ایالتی است که بایدن در نخستین گام انتخاباتی خود در میان دموکرات‌ها بعد از بوجیچیچ، سندرز و الیزابت وارن قرار گرفت که افتضاح بزرگی برای کمپین وی محسوب می‌شد. همزمان، دونالد ترامپ به مینه‌سوتایی سفر کرده که سال 2016 با آرای لب به لب در همین ایالت از هیلاری کلینتون شکست خورد و حالا امیدوار است بتواند آن فاصله کم سال 2016 را به سود خود عوض کند. مینه‌سوتا از جهتی حالا بیشتر طرفدار دموکرات‌هاست چه آنکه شهر مینیاپولیس در این ایالت در 6 ماه گذشته به واسطه کشتن عجیب و غریب جورج فلوید، صحنه درگیری‌های گسترده خیابانی بود که بیش از 30 ایالت آمریکا را هم درنوردید. 

 

* مانور توئیتری ترامپ

دیروز روز پرکاری برای ترامپ در توئیتر بود و وی بارها و بارها علیه بایدن توئیت زد و هوادارانش را علیه وی تهییج کرد. ترامپ دیروز فقط در ۱۰ ساعت پیام‌های متعددی را علیه جو بایدن، رقیب دموکرات خود در توئیتر منتشر کرد. ترامپ در یکی از توئیت‌های خود درباره بایدن نوشت: جو بایدن یک سیاستمدار فاسد است که در ۴۷ سال گذشته هیچ کاری غیر از خیانت به شما همچون واگذار کردن شما به لابی‌ها، چین، داروخانه‌های بزرگ و کشورهای خارجی انجام نداده است. ترامپ در ادامه این پیام نوشت: بایدن از پشت به شما خنجر می‌زند. او فقط به قدرت سیاسی توجه دارد، او از قدرت استفاده می‌کند تا به شما ضربه ‌زده و دوستان خود را ثروتمندتر کند. همچنین ترامپ در توئیت دیگری برای تحریک زنان نوشت: زنان حومه‌نشین (شهرهای بزرگ) تمایل قوی به کمپین ما دارند، زیرا آنها خواهان ایمنی و امنیت هستند و عاشق این واقعیت هستند که من به مقرراتی که وضعیت محلات آنها و رؤیای آمریکایی را نابود می‌کرد، پایان دادم. بایدن تمام آن مقررات را با شدت بیشتری از قبل، باز خواهد گرداند!

 

* ادامه کمپین ترامپ حتی پس از انتخابات

ترامپ در چند ماه اخیر بارها گفته فقط در صورت تقلب در انتخابات، شکست می‌خورد. وی برای پیروزی حالا به دنبال تداوم کارزار انتخاباتی خود و آماده نگه داشتن هوادارانش تا زمان اعلام نتایج است. خبر عجیب دیروز اینکه ترامپ احتمالا بعد از برگزاری انتخابات و مادامی که شمارش آرا در ایالات کلیدی و سرنوشت‌ساز ادامه دارد، به کارزار تبلیغاتی خود ادامه می‌دهد(!) البته اعلام نشده اگر وی شکست بخورد تکلیف این کارزار چه می‌شود. برخی مشاوران دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا به خبرگزاری «پولیتیکو» گفته‌اند احتمالا او کارزار تبلیغاتی‌اش را بعد از روز انتخابات هم ادامه می‌دهد. به گفته یکی از این مشاوران، بعید است ترامپ مادامی که شمارش آرا پایان نیافته، دست از برگزاری گردهمایی‌های انتخاباتی بردارد. با توجه به اینکه تاکنون بیش از ۸۵ میلیون آمریکایی در رای‌گیری پستی شرکت کرده‌اند و شمارش آرا در این روش به درازا خواهد کشید، بعید است نتیجه ایالات کلیدی در همان روز برگزاری انتخابات (۱۳ آبان) مشخص شود. این در حالی است که تا روز سه‌شنبه که موعد برگزاری انتخابات ۲۰۲۰ است، ترامپ ۱۴ گردهمایی دیگر نیز تدارک دیده است اما برگزاری گردهمایی‌های بیشتر؛ آن هم بعد از این تاریخ، با توجه به اینکه انتظار نمی‌رود ترامپ در صورت شکست قدرت را به طور مسالمت‌آمیز واگذار کند، می‌تواند پیش‌درآمد ناآرامی‌های پساانتخاباتی باشد.

 

*  پورتلند ناآرام، فیلادلفیا حکومت نظامی

در همین حال تنش و ناآرامی در شهری در نزدیکی پورتلند اورگان واقع در جنوب غرب ایالت واشنگتن آمریکا در پی برگزاری مراسم شب‌زنده‌داری به یاد یک مرد سیاه‌پوست کشته شده با شلیک نیروهای پلیس بالا گرفت. این در حالی است که فیلادلفیا نیز برای دومین بار طی روزهای اخیر با حکومت نظامی و حضور نیروهای گارد ملی در خیابان‌ها روبه‌رو بود. 

فیلادلفیا، بزرگ‌ترین شهر ایالت پنسیلوانیا شاهد غارت، اعتراض و درگیری مردم با پلیس از روز دوشنبه هفته گذشته و پس از کشته شدن والتر والاس ۲۷ ساله بوده است. 

در این شهر جمعه شب از ساعت ۹ تا ۶ صبح دیروز مقررات منع آمد و شد اعلام شد و مردم تنها برای رفتن به سر کار یا انجام امور پزشکی و اورژانسی اجازه ترک منزل را داشتند. شهردار این شهر هم گفت نیروهای گارد ملی اطراف ساختمان‌های حساس دولتی مستقر هستند و به نقاط کلیدی مثل مراکز تجاری فرستاده شده‌اند. صدها نفر جمعه‌شب برای برگزاری مراسم یادبود و شب‌زنده‌داری در حالی گرد هم آمدند که برخی از آنها علامت‌هایی حاوی شعارهای اعتراضی در حمایت از جنبش «جان سیاه‌پوستان مهم است» و محکومیت نژادپرستی حمل می‌کردند.

 

سیدحسن نصرالله، دبیرکل جنبش حزب‌الله لبنان جمعه‌شب به مناسبت میلاد رسول اکرم(ص) درباره تحولات منطقه و جهان سخنرانی کرد که مهم‌ترین بخش سخنان وی به شرح زیر است: 

- مشکل قضایای اخیر در فرانسه، مقامات این کشور هستند. حادثه «نیس» محکوم است. گروه‌های اسلامی اینگونه اقدامات و اقدامات مشابه آن چه در گذشته و چه در آینده را محکوم کردند و اینگونه حملات مردود است. 

- مقامات فرانسه یا دیگران حق ندارند مسؤولیت اینگونه اقدامات را بر عهده دین و سایر اتباع آن دین بدانند و اینگونه حرکات نادرست، غیراخلاقی و غیرقانونی است. اگر فردی مسیحی یا... چنین اقدامی کند، اینگونه رفتار را باید به پای دین مسیحیت یا نعوذ بالله به اسم حضرت عیسی(ع) نوشت؟

- اگر کسی اقدام تروریستی کرده یا از تروریسم حمایت می‌کند، او تروریست است نه فرد دیگر. مقامات فرانسه حق ندارند از تروریسم اسلامی یا فاشیسم اسلامی سخن بگویند. 

- کشورهای غربی از تفکر تکفیری و تروریستی‌ای که صرفا به دلیل اختلاف فکری دست به کشتار می‌زند، حمایت کرده‌اند. گرفتن ویزای کشور شما سخت است اما برای این افراد، رفتن به سوریه و عراق را تسهیل کردید. 

- اسناد و شواهد زیادی وجود دارد مبنی بر اینکه مقامات فرانسه آزادی بیان را که رئیس‌جمهور این کشور از آن دم می‌زند و مدعی دفاع از آن است، در مسائلی با حساسیت کمتر از اهانت به پیامبر اسلام، سرکوب کرده و زیر پا گذاشته‌اند. 

-پروفسور  روژه گارودی را ببینید. آنچه این مرد انجام داد این بود که یک کتاب پژوهشی درباره هولوکاست  نوشت. گارودی فقط یک پژوهش آکادمیک انجام داد... نه تمسخر کرد نه اهانت کرد. 

- نخست‌وزیر مأمور تشکیل کابینه (سعد حریری) با همکاری رئیس‌جمهور سریعا دولت جدید را تشکیل دهد. حزب‌الله در این راستا همکاری خواهد کرد و تشکیل دولت جدید به نخست‌وزیری حریری را تسهیل خواهد کرد.

فرزانه دانایی: بیل ماهر، مجری معروف شبکه HBO در برنامه تلویزیونی جمعه‌شب خود که به گفت‌وگو با تحلیلگران سیاسی آمریکا درباره نتایج انتخابات اختصاص داشت، جمله‌ای گفت که مورد توجه رسانه‌های آمریکایی قرار گرفته است. او گفت: «مهم نیست روز سه‌شنبه چه طرفی در انتخاب پیروز شود، بیایید از جنگ داخلی بگذریم و به سمت آشتی برویم». 

با این ‌حال بر اساس نظرسنجی‌های جدید، حدود 34 درصد از رأی‌دهندگان آمریکایی بر این باورند در طول 5 سال آینده آمریکا حتما به سمت جنگ داخلی خواهد رفت. فضای بشدت دوقطبی و سرشار از اعتراضات آمریکا زمینه برای شکل‌گیری اعتراضات گسترده در زمان پایان یافتن رأی‌گیری تا زمانی که نتیجه آرا مشخص می‌شود را فراهم کرده است و انتقادات و اعتراضات دیگر به سیستم سیاسی آمریکا مانند اعتراض به تبعیض ‌نژادی یا اعتراضات معیشتی و اقتصادی می‌تواند جرقه یک جنگ تمام‌عیار را در داخل آمریکا بعد از اعلام شدن نتیجه نهایی آرای انتخاباتی بزند. 

این مساله چیزی نیست که تنها مورد توجه کشورها و تحلیلگرانی باشد که اعتقاد دارند آمریکا در نهایت در چاهی که خود برای دموکراسی کشورهای دیگر کنده، خواهد افتاد؛ تحلیلگران داخلی آمریکا نیز بر این باورند همان‌طور که مردم برای یک آشوب و اغتشاش یا جنگ داخلی در آمریکا آماده شده‌اند، مسؤولان سیاسی آمریکا نیز باید خود را برای این مساله آماده کنند و از مواجهه با واقعیت نهراسند. 

اندیشکده گروه بحران بین‌المللی که یکی از اندیشکده‌های فعال در زمینه بحران‌های امنیتی در سراسر جهان است، این بار برای نخستین مرتبه در طول دوران تاریخ 25 ساله فعالیتش، گزارشی را منتشر کرده که در آن از ابعاد بحران امنیتی احتمالی بعد از انتخابات آمریکا سخن گفته شده است. تحلیلگران این اندیشکده در گزارش خود به این مساله اشاره کرده‌اند که در شرایطی مردم خود را برای حضور پای صندوق‌های انتخاباتی در آمریکا آماده می‌کنند که بذر ناآرامی‌ها و بحران‌های امنیتی از مدت‌ها قبل در جامعه آمریکا پاشیده شده است. صحبت‌های نامزدهای انتخاباتی آمریکا نیز نشان می‌دهد آنها بویژه ترامپ، به ‌جای اینکه سعی کنند شرایط پیچیده فعلی را درست کنند و آتش نفرت در جامعه آمریکایی را خاموش کنند، خود آتش‌بیار معرکه شده‌اند و قصد ندارند فضا را آرام کنند. 

از نظر تحلیلگران این اندیشکده، در صورتی‌ که ناآرامی‌ها در آمریکا گسترش پیدا کند، نه ‌تنها باعث ایجاد آشوب و غارت اموال مردم و درگیر شدن آمریکا با مسائل اقتصادی ناشی از آن می‌شود، بلکه در کل دنیا دیگر اعتباری برای این کشور به‌جا نخواهد گذاشت. راهکار تحلیلگران آمریکایی اما از خود مشکل سخت‌تر است، زیرا همه ‌چیز ریشه‌گرفته از نوع برخورد سیاستمداران این کشور است. این اندیشکده پیشنهاد داده است مقامات باید آمادگی کامل برای مقابله با ارعاب رأی‌دهندگان را داشته باشند و در صورتی‌ که در سیستم رأی‌گیری، آشوب و اعتراضات و ناآرامی‌های احتمالی به وجود آمد، به گرفتن رأی مردم در روزهای پس از سوم نوامبر نیز ادامه دهند. این در شرایطی است که مهم‌ترین اقدام دولت ترامپ و برخی فرمانداران جمهوری‌خواه در تمام ایالت‌های آمریکا تاکنون این بود که اطمینان حاصل کنند مردم نمی‌توانند رأی دهند یا اینکه اقلیت‌های نژادی مانند رنگین‌پوستان چنان در صف‌های رأی‌دهی می‌مانند که دیگر عطای آن را به لقایش می‌بخشند. آنها عقیده دارند هر قدر آرا کمتر باشد، آرای الکترال بیشتر می‌تواند به سمت نامزد جمهوری‌خواه شیفت پیدا کند و به همین دلیل تمام تلاش خود برای سنگ‌اندازی در مسیر رأی دادن - چه پستی و چه حضوری - را فراهم می‌کنند. این اندیشکده در ادامه خاطرنشان کرده است که رهبران ۲ حزب دموکرات و جمهوری‌خواه و نامزدهای انتخاباتی باید در رویکردی غیرحزبی، خواستار برگزاری انتخاباتی پاک در آمریکا شوند و اعلام کنند نتیجه انتخابات هر چه باشد، در نهایت آن را می‌پذیرند. این اندیشکده اما خط‌مشی هم برای رهبران کشورهای خارجی تعیین کرده و از آنها خواسته به‌ صورت زودهنگام به هیچ ‌کدام از نامزدهای انتخاباتی پیام تبریک ندهند! این اندیشکده البته مانند سایر مقامات آمریکایی از شبکه‌های اجتماعی در فضای مجازی و رسانه‌ها نیز خواسته است به موضوعات مرتبط با تقلب در انتخابات دامن نزنند. 

این توصیه اما در شرایطی مطرح ‌شده که نشریه آتلانتیک شبکه تلویزیونی فاکس‌نیوز را به ‌عنوان متهم اصلی ایجاد تفرقه و آشوب در بین مردم معرفی و تصریح کرده است: «فاکس‌نیوز با بیگانه‌هراسی، تفرقه‌افکنی، انتشار اندیشه‌های بسیار مسموم، توجیه دیدگاه آخرالزمانی، ایجاد ترس و...؛ شبه‌نظامیانی برای جنگ داخلی احتمالی آمریکا ساخته است».

روزنامه نیویورک‌تایمز نیز در یادداشتی به قلم چارلز بلو نوشت: انتخابات آمریکا قلب این کشور را مورد آزمون قرار می‌دهد. این انتخابات سؤالات اساسی‌ای را برای آمریکا مطرح خواهد کرد؛ اینکه ما که هستیم و چگونه به این نقطه رسیده‌ایم؟

این سؤالات، این روزها به سؤال اصلی بسیاری از افراد در فضای سیاسی آمریکا تبدیل شده است. برخی مانند جمهوری‌خواهان و شخص ترامپ سعی می‌کنند افول قدرت درونی دولت آمریکا برای برگزاری انتخاباتی سالم را به دخالت عوامل خارجی نسبت دهند و ایران، روسیه و چین را مسؤول دانسته و خواهان تشکیل «اتاق جنگ در فضای مجازی» برای مقابله با دخالت‌های خارجی در انتخابات آمریکا شوند و عده‌ای دیگر می‌بینند مشکل اصلی و ریشه اعتراضات، نه کشورهای خارجی، بلکه خود آمریکا و سیستم سیاسی این کشور است. این افراد با این ‌حال هنوز به این مساله اعتراف نکرده و به دنبال راه‌حل‌ها و مرهم‌هایی مقطعی و جزئی برای بحرانی به این بزرگی هستند. کاهش اعتماد مردم به سیستم سیاسی، اقتصادی و اجتماعی آمریکا و همچنین بی‌اعتمادی‌شان نسبت به رهبران دروغگو و فاسدشان که یکی حاضر نیست برگه‌های مالیاتی‌اش را برای افکار عمومی منتشر کند و دیگری نیز نمی‌پذیرد اطرافیانش در زمان حضور او در دولت به نفع منافع شخصی خود با رهبران خارجی قرارداد اقتصادی امضا می‌کرده‌اند، نکته مهمی است. 

انتخابات آمریکا زنگ خطر جدی را برای تحلیلگران داخلی این کشور به صدا درآورده است اما آنها هنوز این هشدار را که ریشه‌های این بحران در مسائل داخلی و سیستم سیاسی - اقتصادی آن است، متوجه نشده‌اند و سعی دارند با دستورات مقطعی سرپوشی بر این بحران و افول بزرگ بگذارند. 

حنیف غفاری: «فرانک والتر اشتان مایر» رئیس‌جمهور آلمان اخیرا در مراسم گشایش اجلاس سازمان جهانی بهداشت از همه کشورهای دنیا درخواست کرد در پروسه توزیع عادلانه واکسن کرونا مشارکت داشته باشند. 

اشتان مایر در این باره اظهار داشت: «این فرمول‌بندی که هر کسی باید تنها به فکر خود (کشورش) باشد، نه‌تنها غیراخلاقی، بلکه احمقانه است. من نسبت به تکروی ملی درباره تولید و توزیع واکسن کرونا هشدار می‌دهم. ویروس مرزی نمی‌شناسد و ملیت قربانی برایش هیچ اهمیتی ندارد. اگر همه یکپارچه با پاندمی مقابله نکنند، کرونا در آینده از همه موانع عبور خواهد کرد».

سخنان اشتان مایر زیبا اما وقیح است! گویا رئیس‌جمهور آلمان فراموش کرده اتحادیه اروپایی یعنی مجموعه متبوع وی تاکنون ۳ بار به صورت گسترده دست به پیش‌خرید واکسن‌های «کووید-19» از شرکت‌های دارویی و درمانی متعدد در جهان ‌زده و از این شرکت‌ها خواسته است محصولات خود را در اختیار کشورهای نیازمند دیگر قرار ندهند! اتحادیه اروپایی در این باره دقیقا مانند دولت ترامپ در آمریکا عمل می‌کند، با این تفاوت که کاخ سفید رسما از برنامه جمعی و مشترک سازمان جهانی بهداشت موسوم به «کوواکس» خارج شده اما اروپا خود را در ظاهر متعهد به این برنامه می‌داند! خصلت ریاکاری همیشگی اروپاییان این بار نیز خود را در پروسه تولید و توزیع واکسن کرونا نشان داده است. رئیس‌جمهور آلمان در حالی از ضرورت توزیع عادلانه واکسن کرونا در جهان سخن می‌گوید که 2 هفته قبل، کمیسیون اروپا از تایید سومین قرارداد برای پیش‌خرید واکسن کرونا خبر داد و تصریح کرد برای ثبت سومین سفارش رزرو واکسن با یکی از شرکت‌های زیرمجموعه «جانسون ‌اند جانسون» کمپانی آمریکایی و چندملیتی تولید و عرضه‌کننده دارو به توافق رسیده است. این پیش‌خرید با هدف تامین واکسن مورد نیاز برای 400 میلیون نفر از اتباع اروپا انجام می‌شود. نکته جالب توجه اینکه اتحادیه اروپایی اختیار واگذاری این واکسن‌ها به کشورهای فقیر و متوسط را به خود اعضا واگذار کرده است! به عبارت آشکارتر، هر یک از اعضای اتحادیه اروپایی در آینده (در صورت تولید واکسن کرونا) قادر خواهند بود با قیمتی به مراتب بالاتر از حد متعارف و آن هم با توجه به علایق و سلایق سیاسی خود، واکسن کرونا را به دیگران واگذار کنند. در این میان، اگر هم کشور یا عضوی تصمیم گرفت واکسن‌های «کووید-‌19» را در خاک خود احتکار کند، هیچ نهاد قانونی یا بهداشتی- از جمله سازمان جهانی بهداشت- نمی‌تواند به لحاظ حقوقی آن را مورد بازخواست قرار دهد.

فراتر از آن، ثبت سفارشات مربوط به پیش‌خرید صدها میلیون دوز واکسن کرونا، از مدت‌ها قبل در اروپا آغاز شده است؛ چنانکه شبکه «یورونیوز» اذعان کرده است کمیسیون اروپا پیش‌تر 2 قرارداد مشابه با شرکت بریتانیایی- سوئدی «آسترازنکا» و نیز شرکت بریتانیایی «جی‌اس‌کی» و کمپانی چندملیتی «سانوفی» فرانسه امضا کرده است. 

در چنین شرایطی سخنان اشتان مایر، نماد و نشانه‌ای از همان «وقاحت اروپایی» است. رئیس‌جمهور آلمان دقیقا مانند آنگلا مرکل، صدر‌اعظم این کشور، نگاهی ابزاری نسبت به واکسن «کووید-19» داشته و پیش‌خرید این واکسن از شرکت‌های دارویی در جهان را وجه ممیزه اتحادیه اروپایی از دیگر نقاط دنیا می‌داند. اگر چه سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده در چارچوب برنامه کوواکس تا پایان سال ۲۰۲۱ میلادی ۲ میلیارد دوز واکسن کرونا را به طور عادلانه بین کشورهایی که عضو این سازوکار شده‌اند توزیع می‌کند اما پیش‌خرید گسترده واکسن‌های کرونا توسط ایالات متحده آمریکا، انگلیس و اعضای اتحادیه اروپایی چشم‌انداز روشنی را در این باره ایجاد نکرده است. 

این رفتار اروپاییان حداقل برای شهروندان عزیز کشورمان ملموس و مسبوق به سابقه است. اشتان مایر و دیگر سیاستمداران اروپایی که در مقابل دوربین‌های تلویزیون و حتی سخنرانی‌های رسمی خود  از پایبندی کامل و فراتر از حد ممکن(!) نسبت به برجام سخن می‌گویند، در عمل، کمترین تحریمی را علیه ایران تعلیق نکرده‌اند. فراتر از آن، کشورهای اروپایی از یک سو نسبت به ناآرامی‌ها و درگیری‌ها در یمن و کشتار بی‌رحمانه کودکان و زنان بی‌گناه این کشور هشدار می‌دهند و از سوی دیگر، سلاح‌های کشنده و مرگبار خود را برای این نسل‌کشی تمام‌عیار در اختیار وحوش سعودی قرار می‌دهند! این پارادوکس‌های رفتاری هدفمند و همیشگی، سبب شده است اتحادیه اروپایی به مجموعه‌ای غیرقابل اعتماد، آسیب‌پذیر و البته آسیب‌زا در نظام بین‌الملل تبدیل شود. در این میان، مشاهده و رصد ژست‌های همیشگی سیاستمداران سوسیال- دموکرات و محافظه‌کار اتحادیه اروپایی، بیش از پیش منجر به تنفر افراد آگاه نسبت به آنها می‌شود. در هر حال، بهتر است رئیس‌جمهور آلمان و دیگر مقامات اروپایی به جای سخنرانی در مجامع بین‌المللی و هشدار نسبت به عدم توزیع عادلانه واکسن کرونا در جهان، نسبت به واکسن‌دزدی‌های خود طی ماه‌های اخیر به افکار عمومی دنیا پاسخگو باشند!