گروه سیاسی: سخنگوی قوه‌ قضائیه از صدور و ابلاغ حکم نهایی مهدی جهانگیری خبر داد. به گزارش «وطن امروز»، حکایت برادران جهانگیری در نقطه‌ای که فکرش را نمی‌کردند به همدیگر پیوند خورد تا درست در روزهایی که اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور سعی دارد با حمله به منتقدان دولت و روسیاه خواندن آنها از عملکرد اقتصادی خود و دولت روحانی دفاع کند، در نهایت بعد از 3 سال بررسی و تشکیل پرونده، حکم برادرش مهدی جهانگیری خبرساز شود. اسحاق جهانگیری روز یکشنبه با حمله به منتقدان گفت: من روزها و هفته‌های خوشی را برای آینده کشور پیش‌بینی می‌کنم. زمستان تمام شد و روسیاهی ماند برای کسانی که به جای کمک به دولت سعی کردند با زبان و اقدامات‌شان چوب لای چرخ بگذارند. این در حالی است که سخنگوی قوه ‌قضائیه روز گذشته خبر از صدور و ابلاغ حکم نهایی مهدی جهانگیری داد و از او به عنوان «قاچاقچی حرفه‌ای» ارز یاد کرد که سیاست ارز4200 تومانی بیش از همه با نام اسحاق جهانگیری پیوند خورده است؛ ارزی که هر چند برای سفره‌های مردم نان چندانی نداشت اما برای قاچاقچی‌های ارز و دلالان اقتصادی داشت. حجم انبوه پرونده‌های مفسدان اقتصادی که در سال‌های گذشته بیشترین سوداگری را در بازار ارز داشته‌اند با انتشار نام مهدی جهانگیری بیشتر در کانون توجهات و حساسیت‌های عمومی قرار گرفت. حالا سرنوشت بخش قابل توجهی از 30میلیارد دلار ارز 4200 تومانی موضوع پرونده‌های اقتصادی مفسدانی است که برگ سیاه یکی از آنها با نام برادر معاون اول رئیس‌جمهور پیوند خورده است. بی‌ثباتی نرخ ارز و رشد صعودی آن در سال‌های گذشته باعث شده بود مقامات دولتی هر گاه با انتقادات عمومی مواجه می‌شدند صحبت از کاسبان تحریم و دلالانی به میان آورند که بیشترین بهره را از این شرایط برده‌اند. التهابات ارزی در ابتدای سال97 در شرایطی منتج به سیاست تخصیص ارز 4200 تومانی از سوی دولت شد که در سال‌های گذشته رد پای این سیاست در اکثر پرونده‌های فساد اقتصادی مشهود بوده است تا جایی که حتی چهره‌های نزدیک به دولت همانند اکبر ترکان از آن به عنوان «تاریک‌ترین نقطه دولت روحانی» یاد کرده بودند. در این میان به رغم بررسی تعداد قابل توجهی پرونده فساد حول قاچاق ارز در سال‌های اخیر اما می‌توان پرونده مهدی جهانگیری را به علت انتساب به نماد سیاست‌های ارزی دولت، پرونده‌ای ویژه‌تر دانست.  در همین زمینه پس از گمانه‌زنی‌های مختلف و انتشار اخبار تایید‌نشده‌ای که در ماه‌های اخیر پیرامون پرونده مهدی جهانگیری، از مؤسسان بانک گردشگری صورت گرفت، سرانجام روز گذشته سخنگوی قوه‌ قضائیه از صدور و ابلاغ حکم وی خبر داد. مهرماه سال96 بود که خبر دستگیری برادر معاون اول رئیس‌جمهور خبرساز شد تا پس از حسین فریدون، برادر رئیس‌جمهور، پای برادر معاون اول روحانی نیز در میان پرونده‌های اقتصادی پیدا شود. با این حال رسیدگی به پرونده جهانگیری در 3 سال گذشته ادامه داشت تا در نهایت تیرماه سال جاری بود که غلامحسین اسماعیلی درباره آخرین وضعیت رسیدگی به پرونده مهدی جهانگیری، اعلام کرد: دادگاه برگزار شد و به اتمام رسیده است. حکم دادگاه در ارتباط با ایشان صادر شده و محکومیت‌هایی حاصل کرده است. چون از پرونده‌های شعب ویژه مفاسد اقتصادی نیست بعد از صدور حکم قطعی رأی اعلام می‌شود. در همین زمینه روز گذشته سخنگوی قوه ‌قضائیه در نشست خبری خود با اهالی رسانه در پاسخ به سوال خبرنگاری مبنی بر آخرین وضعیت پرونده مهدی جهانگیری، گفت: حکم نهایی درباره این پرونده صادر و ابلاغ شده و برای اجرا نیز ارسال شده است؛ در این پرونده آقای مهدی جهانگیری به جرم قاچاق حرفه‌ای ارز به مبلغ ۶۰۷ هزار و ۱۰۰ یورو و همچنین ۱۰۸ هزار دلار و با ارزش ریالی ۲۶ میلیارد و ۸۲۱ میلیون و ۴۸۰ هزار ریال به لحاظ خروج غیرقانونی ارز از کشور به تحمل ۲ سال حبس و ضبط ارز قاچاق شده و جزای نقدی ۴ برابر بهای ریالی ارز قاچاق یعنی ۴ برابر ۲۶ میلیارد ریال محکوم شده است؛ علاوه بر آن به جرم تحصیل مال از طریق نامشروع به مبلغ ۴۵۶ میلیارد و ۲۱۶ میلیون و ۷۵۰ هزار ریال به تحمل 2 سال حبس دیگر و رد مال یعنی همین ۴۵۶ هزار میلیارد ریال محکوم شده است. وی ادامه داد: همچنین آقای مهدی جهانگیری در ارتباط با خودداری از ارائه اطلاعات واقعی به سازمان بورس به تحمل ۷۴ ضربه شلاق محکوم شده بود و در ارتباط با ارز هم به تحمل ۷۴ ضربه شلاق محکومیت یافته بود که دادگاه تجدیدنظر یک مورد از ۷۴ ضربه شلاق را تعلیق کرد و مورد دیگر ۷۴ ضربه شلاق را به ۵۰ میلیون ریال جزای نقدی تبدیل کرد؛ یعنی مجازات شلاق عملا منتفی است اما بابت هرکدام از این عناوین مجرمانه به تحمل ۲ سال حبس و رد مال و جزای نقدی محکوم شده‌ است. 

 

* قوه قضائیه به دنبال فیلتر هیچ پیام رسانی نیست

سخنگوی قوه ‌قضائیه در بخش دیگری از نشست روز گذشته خود با خبرنگاران با اشاره به برخی گمانه‌زنی‌ها پیرامون مسدودسازی شبکه‌های اجتماعی گفت: قوه‌ قضائیه در دوره تحول، هیچ رسانه، خبرگزاری و پیام‌رسانی را مسدود نکرده است و به دنبال مسدودسازی فضای مجازی و هیچ‌یک از پیام‌رسان‌های اجتماعی نیست. اسماعیلی با توجه به احضار یکی از مسؤولان این حوزه به دادسرا و فضاسازی رسانه‌ای، به بیان توضیحاتی پرداخت و گفت: آنچه دادستانی در این حوزه و این روزها و در این پرونده، تعقیب می‌کند در راستای دفاع از حقوق مردم برای استفاده سالم و امن از فضای مجازی و رسیدگی به شکایات فراوان مردم و سازمان‌های مردم‌نهاد مبتنی بر نگرانی‌های شدید از وضعیت شیوع اعمال مجرمانه بویژه رها گذاشتن دست قاچاقچیان سلاح و مواد مخدر و کلاهبرداران در فضای مجازی است. وی تصریح کرد: امروز ویروس‎هایی به مراتب بدتر از ویروس کرونا و مصادیق مجرمانه‌ای مانند خرید و فروش سلاح، مواد مخدر، کلاهبرداری‌های گسترده شبکه‌ای و تبلیغ خودکشی بویژه در نسل جوان و نوجوان در این فضا بیداد می‌کند که به هیچ عنوان قابل توجیه و پذیرش نیست. اسماعیلی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه اخیرا برنامه‌ای از شبکه ۴ سیما پخش شد که اهانتی به شخص رئیس‌جمهور صورت گرفت؛ در این راستا دولت اعلام کرد قرار است شکایتی را در این باره تنظیم کند، آیا این شکایت به دست قوه ‌قضائیه رسیده است، گفت: قوه‌ قضائیه توهین به هیچ‌کسی را نمی‌پسندد، توهین اقدامی غیراخلاقی و برابر ضوابط و مقررات اقدامی مجرمانه است، چه نسبت به اشخاص عادی و چه نسبت به مقامات رسمی مملکت. وی ادامه داد: قوه‌ قضائیه به همه افراد، چه در تریبون‌های رسمی و چه در محافل و مجالس خصوصی، تاکید می‌کند از اهانت به اشخاص اجتناب کنند و بدانند در صورتی که اشخاصی که مورد توهین قرار گرفتند به دستگاه قضا اعلام شکایت کنند در چارچوب قوانین و مقررات قانونی رسیدگی خواهد شد. در این حوزه هم ما هیچ خط قرمزی نداریم، همه اینها را جرم می‌دانیم و به اتهام هر مرتکب عمل مجرمانه‌ای رسیدگی می‌کنیم؛ البته قبح توهین و اهانت در تریبون‌ها و رسانه‌های ارتباط جمعی بیشتر است. سخنگوی قوه ‌قضائیه گفت: در ارتباط با موضوع اخیر تا دیروز که من پرسیدم هنوز شکایتی واصل نشده بود. اطلاع دارید که به موجب قانون قبلا اهانت به مقامات نیاز به شاکی خصوصی نداشت و دادستان می‌توانست به عنوان مدعی‌العموم ورود کند و تشکیل پرونده دهد اما با اصلاحیه‌ای که در ماه پایانی مجلس قبل صورت گرفت و قانون جدیدی وضع شد در این قانون اهانت به مقامات و مسؤولان نیز در زمره جرائم قابل گذشت قرار گرفت و به همین جهت اگر کسی به مقامات و مسؤولان هم اهانت کند حتما رسیدگی به آن نیاز به شکایت دارد، شکایت هم باید از ناحیه خود شخص یا وکیل او انجام شود. 

گروه سیاسی: وزیر امور خارجه در دومین مقصد سفر منطقه‌ای خود بعد از جمهوری آذربایجان به مسکو رسید. محمدجواد ظریف بعدازظهر سه‌شنبه پس از دیدار و گفت‌وگو با سرگئی لاوروف، همتای روس خود در نشست خبری مشترک به تشریح رایزنی‌های انجام‌شده پرداخت. این سفر در شرایطی انجام شده که تحرکات دیپلماتیک پیرامون برجام بعد از استقرار جو بایدن در کاخ سفید وارد مرحله تازه‌ای شده است. 

به گزارش «وطن امروز»، وزیر امور خارجه در نشست با سرگئی لاوروف درباره گام‌های کاهش تعهدات برجامی ایران و آغاز غنی‌سازی ۲۰درصد بیان کرد: ایران عضو متعهد به مقررات بین‌المللی است و ما همواره تعهدات خودمان را اجرا کرده‌ایم. آمریکا از ابتدای برجام به این توافق بخوبی عمل نکرد حتی در دوران دولت اوباما و متاسفانه عملکرد ناقص آمریکا باعث شد کشورهای اروپایی هم برجام را بدرستی اجرا نکنند. 

رئیس دستگاه دیپلماسی اضافه کرد: ما بعد از ۲ دوره پایان دادن به روند برجام در ماده ۳۶ برجام از طریق مکانیسم حل‌وفصل اختلافات تلاش کردیم کشورهای اروپایی را وادار کنیم به تعهدات‌شان عمل کنند، این اقدام صورت نگرفت و متاسفانه کشورهای اروپایی نتوانستند به تعهدات‌شان عمل کنند. 

وی گفت: این وضعیت ادامه داشت و با تغییر دولت در آمریکا ما حرف‌هایی شنیدیم اما اقدامی ندیدیم. مجلس مصوبه‌ای را تأیید کرده که طبق آن موظف هستیم برخی اقدامات را انجام دهیم؛ یکی غنی‌سازی ۲۰ درصد بود که شروع شده و دیگری پایان دادن به اجرای پروتکل الحاقی است که از ۲۱ تا ۲۳ فوریه باید عملیاتی شود و ما طبق قانون موظف هستیم این کار را انجام دهیم. ظریف همچنین بیان کرد: معتقدم گسترده‌تر کردن حوزه برجام با توجه به مذاکرات برجام که من و آقای لاوروف در آن شخصا حضور داشتیم، بسیار خطر بزرگی است و نباید اجازه دهیم کشورها اجرای تعهدات خودشان را در یک توافق مشخص به سایر موضوعات منوط کنند. 

لاوروف هم در نشست مشترک با ظریف ضمن تأکید بر پیامدهای مثبت اجرای کامل برجام بر روابط روسیه و جمهوری اسلامی ایران ادامه داد: «اگر تمام اعضای برجام به تعهدات خود پایبند باشند و چنین چیزی رخ دهد و ما امیدواریم که به چنین نتیجه‌ای برسیم، قطعا روابط میان ایران و فدراسیون روسیه از این امر بهره خواهد برد، زیرا در آن شرایط از تحریم‌های غیرقانونی و غیرمشروع و یکجانبه ایالات‌متحده و شمار دیگری از کشورها رهایی می‌یابند».

 

* مسکو آماده ساخت واحد جدید در نیروگاه بوشهر

دیپلمات روس در ادامه تصریح کرد مسکو از کاهش تعهدات ایران ذیل برجام نگران است اما ریشه این مساله به ایالات‌متحده بازمی‌گردد. وزیر خارجه روسیه همچنین اعلام کرد با همتای ایرانی خود درباره ساخت واحدهای جدید در نیروگاه هسته‌ای بوشهر گفت‌وگو کرده است. وی در این باره توضیح داد: «ما به طور خاص درباره همکاری در زمینه ساخت واحدهای جدید نیروگاه هسته‌ای بوشهر در ایران گفت‌وگو کردیم و به طور کلی از تعهد همه همکاران خود در بخش‌های اقتصادی و تجاری فدراسیون روسیه و ایران برای توسعه همه‌جانبه یک مشارکت چندوجهی استقبال می‌کنیم».

لاوروف همچنین با غیرقانونی توصیف کردن تحریم‌های روسیه توسط ایالات‌متحده به دلیل تعامل با جمهوری اسلامی ایران گفت: «روابط روسیه و ایران مستقل از هوی و هوس آمریکا است که تحریم‌های غیرقانونی وضع می‌کند». 

وی در ادامه با اشاره به تلاش‌های ایالات‌متحده برای مانع‌تراشی در مسیر پیشرفت روابط تهران و مسکو گفت: برخی بازیگران بین‌المللی در تلاش هستند به شیوه‌های غیرقانونی و سوءاستفاده از تحریم‌های یکجانبه که در تضاد با قوانین بین‌المللی است، همکاری دوجانبه میان مسکو و تهران را محدود کنند. دیپلمات روس در ادامه با تأکید بر اینکه روابط میان کشور‌های ایران و روسیه بر پایه منافع 2 کشور است، گفت: «روابط ما با توجه به منافع ۲ کشور و ۲ ملت در حال توسعه است و ما بدون در نظر گرفتن هر شخص ثالثی، در حال پیشبرد و ساخت برنامه‌های خود هستیم». 

 

* موافقتنامه همکاری ایران و روسیه در حوزه امنیت اطلاعات

در جریان دیدار ظریف از مسکو، همچنین موافقتنامه همکاری جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه در حوزه امنیت اطلاعات به امضای وزرای امور خارجه ۲ کشور رسید. به موجب موافقتنامه امضا شده، جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه در حوزه‌های تقویت امنیت اطلاعات، مبارزه با جرائم ارتکاب‌یافته با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات، کمک‌های فنی و فناوری، همکاری بین‌المللی شامل شناسایی، هماهنگی و انجام همکاری لازم در مجامع منطقه‌ای و بین‌المللی برای تضمین امنیت ملی و بین‌المللی همکاری خواهند کرد. 

 

* الیزه: ابتدا ایران باید به توافق پایبند شود

۲ روز بعد از تماس تلفنی جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا با امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه و رایزنی آنها درباره مسائل مختلف از قبیل ایران، کاخ الیزه درباره بازگشت واشنگتن به توافق هسته‌ای برجام شرط و شروط گذاشت. خبرگزاری فرانسه در این رابطه گزارش داد کاخ الیزه (دفتر ریاست‌جمهوری فرانسه) اعلام کرد قبل از بازگشت آمریکا به برجام، ایران باید به این توافق پایبند شود. وزیر خارجه فرانسه هم یکشنبه با تکرار ادعاهای خصمانه خود برنامه هسته‌ای ایران را «خطرناک» توصیف کرد. ژان ایو لودریان درباره برنامه هسته‌ای ایران گفت: «این یک وضعیت بسیار خطرناک است. دسترسی ایران به سلاح هسته‌ای عواقب قابل توجه ژئواستراتژیک دارد. ما در وضعیت مخالف آنچه ترامپ می‌خواست قرار داریم».

 

* خوش‌رقصی برلین برای بایدن

وزیر خارجه آلمان در آستانه نشست وزرای خارجه عضو اتحادیه اروپایی بر موضع مشترک اروپا و آمریکا درباره برنامه هسته‌ای ایران تاکید کرد. هایکو ماس در صفحه توئیتر خود بخش‌هایی از اظهارات روز دوشنبه خود پیش از برگزاری نشست وزرای خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپایی را منتشر کرد. این مقام ارشد آلمانی در این بخش از سخنان خود، از مواضع رئیس‌جمهور جدید آمریکا درباره مسائل بین‌المللی و نقطه نظرات وی درباره کشورهای اروپایی تمجید کرد.

وزیر خارجه آلمان گفت: «ما بسیار خوشحالیم که جو بایدن می‌خواهد ایالات متحده آمریکا را به عنوان شریک قابل اعتماد برای صلح به صحنه بین‌المللی بازگرداند. این چیزی است که از ایالات متحده انتظار می‌رود». وزیر خارجه آلمان مدعی شد: «ما (کشورهای عضو اتحادیه اروپایی و آمریکا) فقط در کنار هم می‌توانیم به اهداف‌مان برسیم؛ برای مثال (در هدف) ممانعت از دستیابی ایران به سلاح‌های اتمی». ماس چندی قبل هم ادعا کرد برجام دیگر یک توافق کافی نیست و گفت: آلمان به جای توافق موجود که دیگر یک توافق کامل نیست، به دنبال توافق هسته‌ای جامع و گسترده‌تر با ایران است. ماس که با اشپیگل گفت‌وگو می‌کرد، در ادامه بیان کرد: شکلی از یک توافق هسته‌ای جامع (برجام پلاس) که دربردارنده منافع ما نیز باشد، مورد نیاز است.

 

* گفت‌وگوی بایدن و مرکل درباره ایران

جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا در ادامه تماس‌های خود  با ۳ کشور اروپایی برجام پس از آنکه با امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه و بوریس جانسون، نخست وزیر انگلستان درباره ایران گفت‌وگو کرد، با آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان هم درباره مسائل مختلف از جمله ایران گفت‌وگو کرد. در بیانیه‌ای که دفتر مرکل منتشر کرده، تصریح شده ۲ طرف درباره مسائل سیاست خارجی مرتبط با افغانستان و ایران گفت‌وگو کرده‌اند. در این بیانیه به جزئیات بیشتری از گفت‌وگوی رهبران آمریکا و آلمان درباره ایران اشاره نشده است. 

***

گروه اقتصادی:‌ حسن روحانی برای چندمین بار قوه مقننه را تهدید به نپذیرفتن لایحه بودجه در صورت تغییر در شاکله آن کرد. این در حالی است که اولا بودجه دولت نقاط ضعف بسیاری داشت و اصلاح آن الزامی بود و توافق برای این اقدام بین مجلس و دولت انجام شده بود. ایضا دولتی‌ها در حالی با این ادبیات سخن می‌گویند که سابقه عدم تمکین از قانون در کارنامه حسن روحانی دیده می‌شود. 

به گزارش «وطن امروز»، قریب به 2 ماه از تقدیم لایحه بودجه سال 1400 به مجلس شورای اسلامی می‌گذرد؛ لایحه‌ای که مدافعی جز خود دولتی‌ها نداشت. اغلب کارشناسان و مراکز پژوهشی بلافاصله پس از انتشار لایحه بودجه نقدهای جدی به آن وارد کردند. لایحه دولت از هر لحاظ نقاط ضعف‌ بسیاری داشت. نمایندگان با درک این موضوع که در صورت رد کلیات بودجه عملا دولت هیچ تغییری در آن ایجاد نمی‌کند و صرفا یک ماه زمان برای بررسی بودجه را از دست می‌دهند، طبق توافقی با دولت، کلیات لایحه در کمیسیون تلفیق پذیرفته شد تا راساً اقدام به اصلاح بودجه کند. با وجود توافق صورت‌ گرفته حالا دولتی‌ها دم از ناسازگاری می‌زنند. 

 

* لوس‌بازی روحانی

حسن روحانی با اشاره به اینکه دولت تغییر شاکله بودجه را نمی‌پذیرد، گفت: دولت با هر گونه تغییری در لایحه بودجه که آثار تورمی داشته و معیشت مردم را دچار مشکل کند، مخالف است. 

رئیس‌جمهور گفت: دولت با هدف آرامش‌بخشی به بازار و اقتصاد کشور، با برنامه‌ریزی جهت زمینه‌سازی ثبات در حوزه توسعه‌ای و معیشت مردم در سال جاری، تبعات جنگ اقتصادی را به حداقل رسانده و آثار تحریم‌ها را با حداکثر توان خنثی کرده است. 

رئیس‌جمهور تاکید کرد: سخنانی که علامت افزایش قیمت در سال آینده را به بازار بدهد، بلافاصله به طور مستقیم، فشار بر اقشار کم‌درآمد را افزایش می‌دهد و در شرایطی که همه عوامل، روند کاهش تورم را نشان می‌دهد، نباید مجددا به التهاب تورمی دامن ‌زده شود. روحانی اظهار داشت: دولت در عین حال که آمادگی خود را برای تعامل و همکاری با مجلس اعلام کرده است، وظیفه خود می‌داند براساس شناخت عملیاتی و عینی از نیازها و اقتضائات اقتصاد جامعه و همچنین الزامات معیشتی و توسعه‌ای کشور، تغییر شاکله بودجه را نپذیرد. 

این رفتار حسن روحانی در واکنش به اصلاحات بودجه‌ای کمیسیون تلفیق در حالی است که طی هفته جاری اتفاقات خوبی برای لایحه در کمیسیون تلفیق افتاده است. 

تغییرات شکل‌‌گرفته در لایحه را می‌توان به 5 محور کلی افزایش درآمدها و کاهش هزینه‌های دولت با حذف رانت گروه‌های خاص، افزایش درآمدهای مالیاتی بدون ایجاد فشار بر عموم مردم، حمایت از معیشت مردم و بخش تولید، کاهش وابستگی بودجه به درآمدهای نفتی و افزایش شفافیت بودجه دسته‌بندی کرد. به طور مصداقی اصلی‌ترین مصوبات عبارتند از: حذف ارز 4200 تومانی کالاهای اساسی، افزایش نرخ ارز مبنای محاسبه حقوق ورودی کالاها از 4200 تومان به نرخ نیمایی، حذف معافیت مالیاتی انتشارات کمک‌درسی و مؤسسات کنکوری، کاهش 37 درصدی کف حقوق‌های نجومی، اختصاص درآمد ناشی از حذف ارز 4200 تومانی به مردم، تنظیم لایحه بر اساس صادرات 5/1میلیون بشکه‌ای نفت خام، اضافه کردن برخی موارد خارج از بودجه به منابع و مصارف عمومی بودجه و الزام دستگاه‌های اجرایی و شرکت‌های دولتی به شفاف‌سازی میزان حقوق و مزایای پرداختی به کارکنان. 

 

* نقاط ضعف لایحه

مهم‌ترین مساله لایحه بودجه سال 1400 در بخش منابع، سهم بسیار زیاد ارقام موهوم است. درج ارقام موهوم در بخش منابع لایحه بودجه، همان مساله‌ای است که طی سال‌های اخیر بویژه در لوایح بودجه سال‌های 98 و 99 مورد انتقاد کارشناسان و مراکز پژوهشی بود. دولت در لوایح بودجه سال‌های اخیر اقدام به برآورد برخی ردیف‌های درآمدی به میزانی بسیار بیشتر از ارقام قابل تحقق کرده است. تکرار ارقام موهوم درآمدی در لوایح بودجه دولت با وجود نسبت بسیار پایین تحقق آنها، آگاهانه بودن برآوردهای موهوم سازمان برنامه و بودجه در بیش‌برآورد برخی منابع را اثبات می‌کند. ۲ مورد از مهم‌ترین ردیف‌های درآمدی که سازمان برنامه و بودجه دولت تدبیر در سنوات گذشته اقدام به بیش‌برآورد آگاهانه آنها کرده، «درآمد نفتی» و «درآمد حاصل از فروش اموال منقول و غیرمنقول» است. به عنوان نمونه دولت در بودجه سال 99 رقم درآمد حاصل از فروش نفت را معادل 57 هزار میلیارد تومان در نظر گرفت. با این حال طبق گزارشی که بتازگی از میزان تحقق منابع در 7 ماهه سال جاری منتشر شد، کل درآمد نفتی کشور در این مدت کمتر از 6 هزار میلیارد تومان بوده است. همچنین در حالی که دولت از محل فروش اموال منقول و غیرمنقول در بودجه سال 99 حدود 50 هزار میلیارد تومان درآمد پیش‌بینی کرده بود، تنها 488 میلیارد تومان از این رقم در 7 ماهه ابتدایی سال جاری محقق شده که نشان‌دهنده تحقق کمتر از 2 درصدی این ردیف درآمدی در 7 ماه ابتدایی سال است. 

با وجود درصد پایین تحقق درآمدهای نفتی و واگذاری اموال، دولت در لایحه بودجه سال آینده همچنان اقدام به برآوردهای بسیار زیاد از درآمدهای این 2 ردیف کرده است. طبق لایحه مذکور، دولت پیش‌بینی رقم 25 هزار میلیارد تومان از محل فروش اموال را داشته است. گذشته از این مورد، تخمین سازمان برنامه و بودجه دولت از درآمدهای نفتی، پررنگ‌ترین مساله لایحه دولت در بخش منابع است. در حالی که گزارش‌ها از ارقام بسیار پایین فروش نفت حکایت دارد، دولت حدود 200 هزار میلیارد تومان برای فروش نفت در نظر گرفته است. این رقم البته قرار است از محل فروش خارجی نفت (صادرات نفت) و فروش داخلی (پیش‌فروش) تامین شود. در واقع دولت قصد دارد نفت سال‌های آینده کشور را هم از طریق فروش اوراق سلف نفتی، پیش‌فروش کرده و صرف هزینه‌های جاری خود کند. این یعنی دولت از نفتی که هنوز استخراج نشده، درآمد هنگفتی برای خود شناسایی کرده که بدترین نوع درآمد نفتی در تمام بودجه‌های سال‌های اخیر است، چرا که در صورت اجرا شدن این طرح، هدف‌گذاری رفع وابستگی دولت از درآمد نفت، چندین سال به تعویق می‌افتد. 

 

* هزینه‌تراشی دولت با وجود تنگنای درآمدی!

لایحه بودجه در بخش هزینه‌ها هم دچار مسائل جدی است. رشد شدید هزینه‌های جاری با وجود جدی شدن تنگنای درآمدی از جمله دیگر مسائل لایحه دولت در بخش مصارف است. دولت در حالی اقدام به افزایش هزینه‌های خود کرده که از محدودیت منابع آگاه است. با این حال رشد 75 درصدی پرداخت حقوق به عنوان شاخص‌ترین بخش هزینه‌های جاری، شائبه سیاسی‌کاری دولت در افزایش هزینه‌ها را تقویت می‌کند. ولخرجی دولت در هزینه‌های جاری به جای رشد هزینه‌های عمرانی در حالی است که رئیس سازمان برنامه و بودجه چندی پیش از سیاست دولت برای انبساط مالی در بودجه با هدف «رونق اقتصادی» سخن گفت. محمدباقر نوبخت در دومین جلسه ستاد بودجه 1400 در شهریور‌ماه سال جاری اعلام کرد: «با تحلیل شرایط موجود کشور که رکود تورمی است، متوجه می‌شویم سیاست‌های اقتصادی کشور باید به گونه‌ای باشد که در مقابل رکود فعال باشد و کشور را از رکود خارج کند و از سوی دیگر جلوی تورم را بگیرد، بنابراین سیاست‌های مالی اقتصاد کشور در سال آینده انبساطی است تا با افزایش مخارج از جمله افزایش پرداخت‌ها به کارکنان و طرح‌های عمرانی بتوانیم حوزه‌هایی را که مصرف مردم پایین آمده است بالا ببریم و با استفاده از نیروی کار و ماشین‌آلات بیکار، اشتغال و نیاز‌های جامعه و قدرت خرید مردم را زیاد کنیم». 

با این اظهارات نوبخت به نظر می‌رسید بودجه عمرانی در لایحه تقدیمی دولت به مجلس افزایش قابل توجهی داشته باشد اما پس از مشخص شدن مفاد لایحه مذکور آشکار شد کمترین میزان رشد هزینه‌ها، مربوط به هزینه‌های‌ عمرانی بوده است. 

نگاهی به تغییر رقم هزینه‌ها در لایحه بودجه 1400 نسبت به رقم مصوب در قانون بودجه سال جاری، رشد شدید «پرداخت حقوق» را نشان می‌دهد. صرف نظر از رشد ناگزیر 113 درصدی «بازپرداخت بدهی» در هزینه‌های دولت، بخش «پرداخت حقوق» بیشترین رشد در میان هزینه‌های دولت را دارد. هر چند کلیت موضوع افزایش حقوق کارمندان با هدف جبران قدرت خرید از دست رفته قابل پذیرش است اما افزایش 75 درصدی این ردیف هزینه‌ای با وجود رشد ناچیز هزینه‌های عمرانی با هدف اعلامی دولت در «خروج از رکود» تطابق چندانی ندارد، چرا که یکی از مهم‌ترین اقدامات دولت برای خروج از رکود، افزایش قابل توجه هزینه‌های عمرانی با هدف رونق‌بخشی به اقتصاد کشور و اشتغال‌زایی هر چه بیشتر است. با این حال بی‌توجهی دولت به بودجه عمرانی و افزایش شدید هزینه حقوق و دستمزد، اصل هدف دولت از این اقدام را زیر سوال می‌برد.

گروه اجتماعی: وزارت نیرو برای ترساندن مردم و ترغیب آنها به کاهش مصرف برق و گاز، جدول خاموشی‌ها را منتشر کرد اما برق هیچ منطقه‌ای تهران نرفت! به گزارش «وطن امروز»، دوشنبه‌‌شب جدول خاموشی‌های مناطق تهران منتشر شد و توانیر اعلام کرد با توجه به افزایش مصرف برق و گاز و نرسیدن سوخت به نیروگاه‌ها، هر منطقه تهران به مدت ۲ ساعت خاموشی خواهد داشت. در اطلاعیه توانیر آمده بود: پیرو اعلام قبلی درباره بروز برخی محدودیت‌ها در تامین انرژی مصرفی مورد نیاز سوخت نیروگاه‌های کشور، برنامه احتمالی خاموشی‌های روز سه‌شنبه هفتم بهمن ۱٣٩٩ در سایت شرکت توزیع نیروی برق تهران بزرگ بارگذاری گردید. در همین راستا و به منظور آگاه‌سازی هموطنان تهرانی از زمان قطعی برق و کاهش هر چه بیشتر تبعات منفی ناشی از این مساله، در صورت نیاز به اعمال خاموشی، قطعی برق بر اساس برنامه تعیین شده ذیل، اطلاع‌رسانی خواهد شد. شرکت توزیع برق حتی از مردم بابت خاموشی‌ها عذرخواهی و اعلام کرد که این شرکت ضمن عذرخواهی از تمام مشترکان فهیم و صبور خود به آنان اطمینان می‌دهد تمام خانواده شرکت توزیع نیروی برق تهران بزرگ همچون سایر تلاشگران صنعت برق کشور، با تمام توان در تلاشند تا کوچک‌ترین خللی در ارائه خدمات به هموطنان رخ ندهد. همچنین این شرکت امیدوار است همچون گذشته با همراهی مردم و صرفه‌جویی ۱۰ درصدی در مصرف برق و گاز، نیاز به اعمال خاموشی وجود نداشته باشد.با وجود این اطلاعیه و انتشار جدول خاموشی‌ها اما مصطفی رجبی‌مشهدی، سخنگوی صنعت برق دیروز در گفت‌وگو با «وطن ‌امروز» گفت: جدول خاموشی‌ها یک جدول احتمالی بود و در صورت نرسیدن سوخت به نیروگاه‌ها، خاموشی اتفاق می‌افتد. به علت اینکه ارسال سوخت به نیروگاه‌ها کاهش یافته بود، ما جدول خاموشی تهیه کرده بودیم تا اتفاقاتی مانند هفته گذشته و خاموشی ناگهانی رخ ندهد. 

رجبی‌مشهدی افزود: همانطور که پیش‌تر اعلام شده بود، به دلیل محدودیت در تامین سوخت نیروگاه‌ها و افزایش مصرف گاز بخش خانگی، احتمال بروز خاموشی‌ها وجود داشت، چرا که نیروگاه‌های حرارتی کشور عمدتا با گاز کار می‌کنند. در صورتی که هموطنان در سراسر کشور تنها دمای محیط خود را یک درجه کاهش و روشنایی‌های اضافی را خاموش کنند، مشکل تامین انرژی کشور (گاز و برق) حل خواهد شد و نیازی به اعمال خاموشی‌ها نخواهد بود. 

وی مجددا تاکید کرد: جداول منتشر شده توسط شرکت‌های توزیع نیروی برق سراسر کشور، برنامه خاموشی‌های احتمالی است و با صرفه‌جویی مشترکان، خاموشی‌ها اعمال نخواهد شد. سخنگوی صنعت برق خاطرنشان کرد: تاکنون به دلیل همکاری مردم، خاموشی در بخش خانگی اعمال نشده است که البته باید در این زمینه از صنایع بزرگ، شهرک‌های صنعتی و دستگاه‌های دولتی و خصوصی که برای کاهش مصرف انرژی همکاری کرده‌اند، تشکر کرد. 

رضا اردکانیان، وزیر نیرو هم دیروز در آیین بهره‌برداری از ۲۳ پروژه صنعت آب و برق قم در این باره توضیح داد: نیروگاه‌های کشور در حالی که مشکلی برای تولید ندارند و ظرفیت آماده قابل ملاحظه‌ای در این بخش وجود دارد اما به دلیل مشکلات موجود در تامین سوخت مورد نیازشان، با کمبودهایی برای تولید برق مواجه هستیم که این مساله باید مورد توجه قرار گیرد. 

غلامعلی رخشانی‌مهر، معاون هماهنگی توزیع توانیر هم دیروز در جلسه ستاد مدیریت سوخت نیروگاه‌ها، صنایع و مدیریت مصرف انرژی (گاز و برق) کشور اعلام کرد شرکت‌های توزیع برق باید به منظور تامین نیاز مصرف برق کشور، حتما جداول خاموشی‌های احتمالی را به منظور اطلاع مردم اعلام کنند. او حتی گفته بود: از ۷ بهمن‌ماه محدودیت‌هایی در نیروگاه‌های تهران و شمال کشور به دلیل مصرف بالای گاز در بخش خانگی داریم. همچنین محمدحسن متولی‌زاده، مدیر عامل توانیر اعلام کرد ۲۴ دی برای یک روز در ساعت‌های محدودی خاموشی داشتیم که تنها 5/1 درصد از انرژی مصرفی بود اما به دلیل تبعات آن شرمنده مردم شدیم؛ در همان مقطع اعلام شد که نیاز به همکاری مردم است. وی با بیان اینکه هم‌اکنون ۸۰ درصد از گاز و ۵۰ درصد از برق تولیدی در بخش خانگی مصرف می‌شود که همین موضوع اهمیت مشارکت مردم را مشخص می‌کند، اظهار کرد: با اقدامات بسیار ساده مانند خاموش کردن لامپ‌ها و وسایل برقی اضافی و کاهش یک درجه‌ای دما می‌توانیم مشکل را حل کنیم. 

 

* خوزستان هم خاموش می‌شود؟

محمود دشت‌بزرگ، مدیرعامل شرکت برق منطقه‌ای خوزستان درباره محدودیت در تامین برق و سقف مجاز سهمیه در نظر گرفته شده برای استان خوزستان و احتمال اعمال خاموشی توضیحاتی ارائه کرد. امسال با توجه به پایین بودن دما در مناطق شمالی کشور، مصرف گاز افزایش چشمگیری داشته به شکلی که در حال حاضر حدود ۸۰ درصد از گاز کشور در حوزه خانگی مصرف می‌شود. 

وی افزود: وقتی مصرف گاز در حوزه خانگی افزایش پیدا می‌کند، میزان گازی که به نیروگاه‌ها برای تولید برق داده می‌شود، کاهش می‌یابد و از این رو شاهد کاهش تولید برق در کشور هستیم.  مدیرعامل شرکت برق منطقه‌ای خوزستان تصریح کرد: اکنون به ناچار و با توجه به شرایط مصرف گاز در کشور، برخی نیروگاه‌ها از مدار خارج شده‌اند و امکان تولید انرژی را ندارند و از این رو میزان انرژی برق تولید شده در کشور کاهش یافته است.  دشت‌بزرگ گفت: شرکت توانیر سهمیه‌هایی برای هر استان در نظر گرفته و با توجه به این مساله، مردم باید بر اساس این سهمیه در نظر گرفته شده مصرف خود را مدیریت کنند و در صورت اینکه مصرف بیشتر از این سهمیه شود، قطعا خاموشی خواهیم داشت.  وی خاطرنشان کرد: اگر مردم در استان خوزستان مدیریت مصرف داشته باشند و سقف مجاز سهمیه‌ای که برای استان در نظر گرفته شده را رعایت کنند، در این ایام خاموشی نخواهیم داشت. 

***

 

* اعتراض و آشوب در 3 شهر لبنان

به گزارش «وطن امروز» به نقل از خبرگزاری اسپوتنیک، یک سال پس از اعتراضات مردم لبنان به مشکلات اقتصادی که به استعفای سعد حریری، نخست‌وزیر وقت منجر شد، از بامداد دیروز بخش‌هایی از 3 شهر صیدا، طرابلس و بیروت در لبنان مجددا صحنه آشوب و اعتراضات به وضعیت موجود بود. بر این اساس در ۲ شهر طرابلس و صیدا به ترتیب در شمال و جنوب لبنان، اعتراضات خیابانی به وضع اقتصادی در سایه محدودیت‌های دولت به دلیل مقابله با همه‌گیری «کروناویروس» برپا شد. بر همین اساس شبکه خبری المنار لبنان گزارش کرد میدان «عبدالحمید کرامی» ورودی جنوبی شهر طرابلس و پیرامون مجتمع ساختمان‌های دولتی بیشتر به میدان جنگ میان شماری از جوانان و نیروهای امنیتی شبیه شده بود که در پی این تقابل، تعدادی از معترضان و شماری از نیروی‌های امنیتی دچار جراحت شدند. طبق گزارش خبرگزاری اسپوتنیک، معترضان لبنانی در طرابلس که علیه قرنطینه و بحران اقتصادی تجمع کرده بودند به سمت نیروهای امنیتی و ساختمان‌های دولتی سنگ پرتاب کردند. نیروهای امنیتی نیز در مقابل با گاز اشک‌آور و گلوله پلاستیکی سعی در متفرق کردن معترضان داشتند. بر اساس آنچه در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است ساکنان طرابلس به قرنطینه پایبند نیستند و بازارها باز هستند، برای همین نیروهای امنیتی مجبور به مداخله شده‌اند. این در حالی است که پنجشنبه گذشته دولت لبنان قرنطینه کامل را تا 8 فوریه برای مقابله با کرونا تمدید کرد. در همین حال جنوب لبنان هم شاهد اعتراضاتی مشابه بود. در صیدا (جنوب) در تقاطع «ایلیا» شماری از جوانان اعتراضات مشابهی در اعتراض به وضعیت نابسامان معیشتی خود انجام دادند. علاوه بر طرابلس در بیروت نیز معترضان علیه قرنطینه و بحران اقتصادی تجمع کرده و طبقه سیاسی را مسؤول فروپاشی اقتصاد دانستند. اعتراض‌ها در لبنان که از پاییز ۲۰۱۹ آغاز شد، سبب استعفای دولت سعد حریری در آن زمان شد و پس از چندین ماه کشمکش، حسان دیاب توانست در بین همه گزینه‌های ناکام نخست‌وزیری، کابینه خود را تشکیل دهد. کابینه دیاب نیز پس از انفجار بندر بیروت استعفا کرد و در حال حاضر تا زمان تشکیل دولت، کابینه جدید به عنوان «دولت پیشبرد امور» مسؤولیت محدود در اجرای امور را دارد. 

 

* اختلاف نخست‌وزیر مکلف و رئیس‌جمهور برای تشکیل کابینه

پس از انفجار در بندر بیروت و استعفای دولت حسان دیاب، سعد حریری برای سیزدهمین بار به عنوان نخست‌وزیر مکلف مامور تشکیل کابینه شد اما اختلافات اساسی میان میشل عون و سعد حریری در زمینه تشکیل دولت جدید لبنان به واسطه اختلاف رای پیرامون سهم احزاب و جریان‌های سیاسی در کابینه سبب شده است طی 4 ماه گذشته دولت پیشبرد امور با اختیارات محدود مسؤولیت اداره کشور را بر عهده داشته باشد. نکته قابل تامل اینکه اختلافات پیش آمده در رابطه با تشکیل کابینه از سوی حریری و در اعتراض به نظم حاکم بر چینش کابینه و وزرای دولت است؛ موضوعی که در توافق طائف در 1990 به عنوان اصل اساسی تشکیل دولت در لبنان مورد تایید همه گروه‌ها و جریان‌های سیاسی و قومیتی لبنان قرار گرفت. این مساله سبب شده لبنان عملا در وضعیت بی‌دولتی باقی بماند و همین امر نیز منجر به بروز آشوب و اعتراض‌ها در لبنان شده است.

***

پشت پرده آشوب‌ها در لبنان

افشاگری وزیر پیشین جنگ رژیم صهیونیستی درباره تبعات واکسیناسیون بی‌رویه در سرزمین‌های اشغالی مثل پتک بر سر نتانیاهو فرود آمد. دولت او از اواخر سال میلادی پیش، یک پروژه بشدت تبلیغاتی با واکسن‌های وارداتی فایزر- بیون‌تک از آمریکا و با شعار بیمه کردن همه صهیونیست‌های ساکن اراضی اشغالی از ویروس «کووید-19» را آغاز کرد و تا همین اواخر به خود می‌بالید که کشوری با سریع‌ترین نرخ واکسیناسیون شهروندانش در دنیاست. با این حال حتی تبلیغات وسیع رسانه‌های آمریکایی مثل سی‌ان‌ان و نیویورک‌تایمز درباره رکورددار بودن اسرائیل در سرانه تزریق واکسن و پایین آمدن آمار ابتلا نتوانسته فاجعه‌ای را که در شرف وقوع است از نظرها مخفی کند. دستگاه‌های تبلیغاتی صهیونیستی ادعا می‌کنند بیش از 70 درصد جمعیت 9 میلیون نفری اسرائیلی‌ها طی 5هفته اخیر دوز اول واکسن کرونای مشترک شرکت‌های فایزر و بیون‌تک را دریافت کرده و تزریق دوز دوم هم از مرز یک میلیون نفر گذشته اما آمار واقعی حاکی از آن است که حدود 6/2 میلیون نفر دوز اول و نزدیک به 2/1‌میلیون نیز دوز دوم را تزریق کرده‌اند. 

حالا آویگدور لیبرمن، یکی از سرشناس‌ترین سیاستمداران دست راستی هم‌طیف نتانیاهو از مخفی‌کاری وزارت بهداشت این رژیم درباره آمار ابتلا به کرونا پرده برمی‌دارد. وزیر جنگ و وزیر خارجه پیشین رژیم صهیونیستی دوشنبه‌شب گذشته در مصاحبه با شبکه ۱۳ تلویزیون این رژیم گفت: «از صحبت‌هایم با یک منبع بسیار موثق در وزارت بهداشت دریافتم که اطلاعات بسیار مهمی از افکار عمومی پنهان نگاه داشته شده است. صدها نفر که بیشتر آنها بزرگسال هستند، بعد از دریافت دوز دوم واکسن کرونا، مبتلا شده‌اند. این موضوع برای یک یا 10 نفر نیست، بلکه صدها نفر است. وزارت بهداشت در حال تحقیق درباره آن است ولی تصمیم گرفته که آن را مخفی کند». 

حتی پیش از لیبرمن هم پروفسور ناخمن ‌آش، هماهنگ‌کننده برنامه رژیم صهیونیستی برای مقابله با کرونا درباره ادعای شرکت فایزر مبنی بر ایجاد ایمنی واکسن مزبور پس از تزریق نوبت اول ابراز تردید کرده بود. همچنین ابتدای هفته جاری نیز سازمان اطلاعات ارتش رژیم صهیونیستی در گزارشی که به مرکز اطلاع‌رسانی ویروس کرونا در وزارت بهداشت این رژیم فرستاده بود، هشدار داد به دلیل واکسیناسیون بی‌رویه فشرده و گسترده ممکن است ویروس «کووید-19» به شکل نوعی کرونای اسرائیلی ظهور پیدا کند. بر اساس آمارهای رسمی وزارت بهداشت این رژیم تاکنون ۶۰۶,۳۶۵ نفر در فلسطین اشغالی به ویروس کرونا مبتلا شده و ۴,۴۹۸ نفر نیز جان خود را بر اثر آن از دست داده‌اند. با این حال ریچل شرایر، گزارشگر بهداشتی شبکه بی‌بی‌سی نیز از آمار مخفی‌شده مبنی بر ابتلای هزاران اسرائیلی پس از تزریق دوز اول فایزر- بیون‌تک خبر داده است. او می‌نویسد: «اسرائیل پیشتاز در واکسیناسیون عمومی کرونا، در ازای خرید مقدار زیادی واکسن نقش موش آزمایشگاهی دنیا را بازی کرده است. از این رو دانشمندان با علاقه اطلاعاتی را که اسرائیل ارائه می‌کند دنبال می‌کنند تا ببینند واکسیناسیون بخش بزرگی از جمعیت چه نتیجه‌ای داشته است».

گروه فرهنگ و هنر: دبیر سی‌ونهمین جشنواره فیلم فجر در قالب یک نشست رسانه‌ای ضمن رونمایی از پوستر این دوره جشنواره، فهرست نهایی فیلم‌های جدول اکران جشنواره فیلم فجر را نیز اعلام کرد. پس از پایان کار هیأت داوران سی‌ونهمین جشنواره فیلم فجر و مشخص شدن فهرست فیلم‌های نامزدشده در بخش‌های مختلف، سیدمحمدمهدی طباطبایی‌نژاد، دبیر این دوره از جشنواره فیلم فجر، در یک نشست خبری ترکیب نهایی فیلم‌های قابل اکران در این دوره را اعلام کرد. 

در این دوره جشنواره فیلم فجر که به دلیل شرایط ویژه کرونایی بدون هیأت انتخاب در حال برگزاری است، ۱۱۰ فیلم فرم تقاضای حضور در جشنواره را پر کردند که از این تعداد تنها ۶۲ فیلم شرایط لازم برای ورود به جشنواره را داشتند و توسط هیأت 7 نفره داوران مورد ارزیابی در قالب بخش اصلی جشنواره یعنی «سودای سیمرغ» قرار گرفتند. 

از میان آثار داوری‌شده، تنها فیلم‌هایی امکان ورود به جدول اکران جشنواره سی‌ونهم را پیدا کرده‌اند که حداقل در یک بخش از نگاه هیأت داوران، نامزد دریافت سیمرغ شده باشند. بر همین مبنا دبیر جشنواره دیروز فهرست ۱۶ فیلم را که با نامزدی در حداقل یک بخش امکان اکران برای اصحاب رسانه و سینماهای مردمی در جشنواره سی‌ونهم را دارند، اعلام کرد. 

به گفته طباطبایی‌نژاد، داوران فیلم‌های مستند بلند و کوتاه داستانی آقایان سعید پوراسماعیلی، امیر توده‌روستا، محمدعلی فارسی، محمد کارت و سام کلانتری پس از بازبینی ۳۱ فیلم مستند بلند (بالای ۷۰ دقیقه) و ۳۸ فیلم کوتاه (۳ تا ۱۵ دقیقه) نامزدهای این بخش‌ها را اعلام کردند. 

 

* فیلم‌های نامزدشده در بخش سودای سیمرغ

دبیر جشنواره در ادامه گفت: داوران فیلم‌های سینمایی خانم ساره بیات و آقایان محمد احسانی، مرتضی پورصمدی، بهرام توکلی، نیما جاویدی، سیدجمال ساداتیان و مصطفی کیایی نیز پس از بازبینی ۵۷ فیلم سینمایی، ۱۶ فیلم در رشته‌های مختلف را برای نامزدی در بخش سودای سیمرغ به شرح زیر اعلام کردند. 

۱- ابلق، کارگردان: نرگس آبیار، تهیه‌کننده: محمدحسین قاسمی، ۲- بی‌همه چیز، کارگردان: محسن قرایی، تهیه‌کننده: جواد نوروزبیگی، ۳- تک‌تیرانداز، کارگردان: علی غفاری، تهیه‌کننده: ابراهیم اصغری، ۴- تی‌تی، کارگردان: آیدا پناهنده، تهیه‌کننده: آیدا پناهنده، ۵- خط فرضی، کارگردان: فرنوش صمدی، تهیه‌کننده: علی مصفا، ۶- رُمانتیسم عماد و طوبا، کارگردان: کاوه صباغ‌زاده، تهیه‌کننده: مهدی صباغ‌زاده، ۷- روزی روزگاری آبادان، کارگردان: حمیدرضا آذرنگ، تهیه‌کنندگان: علی اوجی و عبدالله اسکندری، ۸- روشن، کارگردان: سیدروح‌الله حجازی، تهیه‌کننده: سیدروح‌الله حجازی، ۹- زالاوا، کارگردان: ارسلان امیری، تهیه‌کنندگان: سمیرا برادری و روح‌الله برادری، ۱۰- ستاره بازی، کارگردان: هاتف علیمردانی، تهیه‌کننده: علی سرتیپی، ۱۱- شیشلیک، کارگردان: محمدحسین مهدویان، تهیه‌کننده: محمدرضا منصوری، ۱۲- گیج‌گاه، کارگردان: عادل تبریزی، تهیه‌کننده: میرولی‌الله مدنی، ۱۳- مامان، کارگردان: آرش انیسی، تهیه‌کننده: مجید برزگر،  ۱۴- مصلحت، کارگردان: حسین دارابی، تهیه‌کننده: محمدرضا شفاه، ۱۵- منصور، کارگردان: سیاوش سرمدی، تهیه‌کننده: جلیل شعبانی و ۱۶- یدو، کارگردان: مهدی جعفری، تهیه‌کننده: محمدرضا مصباح. 

اما فیلم‌های نامزدشده در بخش کوتاه داستانی شامل «جلد» کارگردان: احسان معجونی، تهیه‌کننده: سپیده نوروزی؛ «شاهد» کارگردان: علی عسگری، تهیه‌کنندگان: فرانسوا موریسه، لورا ژومل و خورشید عالمی؛ «گوشت تلخ» کارگردان: فرید حاجی، تهیه‌کنندگان: فرید حاجی و انجمن سینمای جوانان ایران؛ «ماسک» کارگردان: نوا رضوانی، تهیه‌کننده: نوا رضوانی؛ «ناهید» کارگردان: صمد علیزاده، تهیه‌کننده: رضا نصرتی‌حبیبی و «وضعیت اورژانسی» کارگردان: مریم اسمی‌خانی، تهیه‌کننده: وحید حسن‌زاده است. 

همچنین فیلم‌های نامزدشده در بخش مستند بلند هم شامل مستندهایی چون «ایساتیس» کارگردان: علیرضا دهقان، تهیه‌کنند‌گان: علیرضا دهقان و راحیل صحرایی، تهیه شده در موسسه فرهنگی- هنری مزرعه فیلم؛ «خانه» کارگردان: افسانه سالاری، تهیه‌کننده: جویل مرنان؛ «افسانه سالاری» تهیه شده در کالکتیو داکمانیاکس، سینما ایزاینکامپلیت؛ «رویاهای خالکوبی شده» کارگردان: مهدی گنجی، تهیه‌کننده: بهزاد توکلی؛ «کودتای ۵۳» کارگردان: تقی امیرانی، تهیه‌کننده: تقی امیرانی، تهیه شده در امیرانی مدیا و «هجده هزار پا» کارگردان: مهدی شامحمدی، تهیه‌کننده: مهدی شامحمدی، تهیه شده در مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، گروه مستند بنیاد روایت فتح است.

 

* ادای احترام جشنواره فیلم فجر به شهدای مدافع سلامت

در انتهای مراسم اعلام اسامی آثار نامزد شده در سی‌ونهمین جشنواره فیلم فجر، سیدمحمدمهدی طباطبایی‌نژاد گفت: به‌نمایندگی از جامعه سینمای ایران و سازمان سینمایی، جشنواره سی‌و‌‌نهم را به شهیدان حوزه سلامت تقدیم می‌کنیم.  در ادامه خانم حاجی‌آقایی شهرستانی، مادر شهید دکتر منوچهر حاجی‌آقایی‌شهرستانی از شهدای مدافع سلامت از پوستر سی‌و‌نهمین دوره جشنواره فیلم فجر رونمایی کرد. 

همچنین دبیر سی‌و‌نهمین جشنواره فیلم فجر، لوح قدردانی و تجلیل این دوره جشنواره از مقام شهدای مدافع سلامت را به صورت نمادین به مادر شهید حاجی‌آقایی‌شهرستانی تقدیم کرد. در بخشی از این متن لوح آمده است: در آستانه‌ برگزاری سی‌و‌نهمین جشنواره فیلم فجر، به نمایندگی از هنرمندان سینمای ایران، در نهایت احترام و ادب، ارج می‌نهیم ایثار و از خود گذشتگی شهید والامقام دکتر منوچهر حاجی‌آقایی را که خالصانه و سرافرازانه به پاسداری از سلامت جامعه‌ خویش همسو با دیگر مدافعان سلامت همت گماشت. گرامی می‌داریم یاد و خاطره‌ تمام شهدای جامعه‌ درمان را که با مساعی خویش، نویدبخش سلامت پایدار فرداها هستند. 

 

* «سینما» به آگاه‌سازی مردم درباره کرونا کمک می‌کند

خانم حاجی‌آقایی‌شهرستانی، مادر شهید دکتر منوچهر حاجی‌آقایی‌شهرستانی از شهدای مدافع سلامت درباره جایگاه شهدای مدافع سلامت گفت: پزشکان و پرستاران ارزش بسیار والایی دارند و ناجی مردم هستند. برای مثال پسر من در جایگاه یک پزشک از هیچ مجاهدتی دریغ نکرد و حتی خون خودش را به بیماران بدحال اهدا می‌کرد و به فکر مردم بود. 

او ادامه داد: پسر من به صورت خستگی‌ناپذیر به مردم کمک می‌کرد و در این راه از هیچ خدمتی فروگذار نمی‌کرد. ما باید از پزشکان‌مان ممنون باشیم که برای مردم و بیماران جانفشانی می‌کنند. برای مثال زمان شیوع ویروس کرونا پسرم به من گفت که ما قسم خوردیم برای درمان همه بیماران در هر شرایط سختی با تمام توان بجنگیم و تلاش کنیم. 

خانم حاجی‌آقایی‌شهرستانی با اشاره به برپایی این دوره جشنواره در شرایط کرونایی و با رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی، ادامه داد: در چنین شرایطی جشنواره فیلم فجر نیز رسالت خود را از یاد نبرده و برگزار می‌شود و فکر می‌کنم برپا شدن این جشنواره و اکران آثار به فرهنگ‌سازی و آگاهی‌رسانی مردم کمک می‌کند. توجه جشنواره به کادر درمان، کار خیر و درستی است و باید از مسؤولان مربوط تشکر کرد. از آنجایی هم که جشنواره در دهه فجر برگزار می‌شود، باید جهت هر چه بهتر برگزار شدن این رویداد سینمایی اهتمام ورزید. حاجی‌آقایی‌شهرستانی با تاکید به اهمیت سینما در راستای فرهنگ‌سازی، گفت: سینما با ساختن فیلم‌های آموزنده می‌تواند باعث شود مخاطبان مفاهیم مفید را از آثار برداشت و در زندگی خود پیاده کنند. پسر من در دوران نوجوانی به سینما علاقه وافری داشت و همواره پیگیر اخبار سینمایی بود. او ادامه داد: سینما با اکران فیلم‌هایی با موضوع «کادر درمان» می‌تواند تلاش پزشکان، پرستاران و افراد مشغول در این حوزه را به نمایش بکشد و به مردم آموزش دهد. ساختن چنین آثاری برای خود کادر درمان نیز جذاب خواهد بود. 

مادر شهید مدافع سلامت دکتر منوچهر حاجی‌آقایی گفت: می‌خواهم از مردم درخواست کنم که پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنند و با فاصله‌گذاری اجتماعی و استفاده از ماسک هم از جان خود محافظت کرده و هم قدردان زحمات کادر درمان باشند.  وی در پایان گفت: امیدوارم مردم با رعایت پروتکل‌های بهداشتی در سی‌و‌نهمین دوره از جشنواره فیلم فجر حاضر شوند و به تماشای آثار بنشینند. خوشحالم که جشنواره نیز به تمام تمهیدات برای کم شدن خطر شیوع ویروس کرونا فکر کرده و پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کرده است. 

گفتنی است سی‌ونهمین جشنواره فیلم فجر از 12 تا 22 بهمن 99 همزمان با چهل‌ودومین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی ایران به دبیری سیدمحمدمهدی طباطبایی‌نژاد و به شکل محدود و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی برگزار خواهد شد.

مهدیه نظری در مقدمه کتاب درباره خود می‌نویسد: فلسفه خوانده‌ام، انشا درس می‌دهم؛ به هنر و اسطوره‌شناسی هم دلبستگی دارم. گربه و طوطی دارم و دلم می‌خواهد یک آسمان پرنده داشته باشم. 

وحدت صمیمی میان کلمه و ذهن: شعر هنری مبتنی بر زبان است؛ ترکیبات معینی از کلمات می‌توانند عاطفه‌ای را تولید کنند که سایر ترکیبات نمی‌توانند، و ما آنها را «ترکیبات شعری» می‌نامیم. این عاطفه چه نوع عاطفه‌ای است؟ حالت شعری کاملا نامنظم و ناپایدار؛ غیرارادی، حساس و شکننده است. وظیفه شاعر تجربه کردن حالت شعری نیست، این مساله، مساله خصوصی است. وظیفه او به وجود آوردن این حالت شعری در دیگران است. «پل والری» در مقاله «شعر و تفکر تجریدی» می‌نویسد: شاعر باید این احساس را به ما بدهد که میان کلمه و ذهن وحدتی صمیمی وجود دارد.1

مهدیه نظری نخستین دفتر شعر خود را برای مخاطب نوجوان سرود. او این دفتر را سال 1378 با عنوان«پُر از پرنده‌ام» به دست چاپ سپرد. نظری قالب‌های کلاسیک و نو (نیمایی، سپید و آزاد) را تجربه کرده است. بیان صمیمانه و صادقانه عواطف با استفاده از تصویرهای خیال‌انگیز، پاکیزه‌سرایی و کوتاه‌نویسی از ویژگی‌های آثار نظری است. اگرچه او تاکنون شعرهای زیادی سروده اما هنوز از ظرفیت عاشقانه ذهن و زبان خود برای دخترانه‌هایش بهره کامل نبرده است. 

عشق و نوجوانی: عشق در شعر نوجوان امروز محور مهم عاطفی است. مهرورزی در ادبیات کودک و نوجوان متناسب با بلوغ عاطفی مخاطبان در هر گروه سنی و در نسبت با اطرافیانی که مظهر مهر و عطوفت هستند تعریف می‌شود. اغلب شاعران کودک، پدر و مادر، اعضای دیگر خانواده و دوست را به عنوان مرکز توجه عاطفی مخاطب در نظر می‌گیرند و عواطف کودک را نسبت به ایشان و بالعکس بازآفرینی می‌کنند. 

از عشق سخن گفتن در شعر نوجوان اما رنگ دیگری دارد. کشف و بازخوانی عواطف خویشتن در مواجهه با کسی که مرکز توجه عاطفی «خود» نوجوان است دشوار به نظر می‌رسد. اگر شاعر هنگام سرودن بایدها و نبایدهایی چون پاکیزه‌نویسی، ساده‌نویسی و پرهیز از پیچیده‌گویی، فاصله گرفتن از معشوق آسمانی (در مفهوم کلاسیک آن)، سرودن از عشق روحانی و فاصله گرفتن از جسمانیت و... را در لیستی بنویسد؛ باید روی خط خودآگاهی حرکت کند و به ناخودآگاه نمی‌رسد، حال آنکه شعر ناب، محصول سیر در ناخودآگاه و صید معانی است. 

نمونه‌های شعر عاشقانه در آثاری که برای مخاطبان سروده شده یا حاوی نشانه‌های عشق است مثل داغ شدن دل، گریستن، و تجربیات هیجانی از این دست (نگاه کنید به شعر ماه و نگاه در کتاب آه پونه سروده ناصر کشاورز) یا معشوق بی‌چهره‌ای است که شاعر او را به عناصر طبیعت مانند می‌کند. (نگاه کنید به شعر آشتی، سروده ناصر کشاورز در کتاب هر چه هستی بهترینی)2 

عشق، ‌محور اغلب شعرهای «پرنده بودم» است. شاعر عشق را پذیرفته و بی‌هیچ جدالی با عاشقانه‌هایش کنار آمده است اما به چه دلیل در همه شعرهای عاشقانه، طرف گفت‌وگوی شاعر غایب است. مهدیه نظری تلاشی نمی‌کند مهرورزی خود را با ترسیم عناصر عینی در زندگی عاطفی‌اش بیان کند. این پوشیده‌گویی آیا به دلیل نجابت دخترانه اوست یا قصد شاعر آن است که در ابهام سخن بگوید. 

شاعر در قسمتی از شعر «گلایه» اینگونه با «تو» سخن می‌گوید:

... باز و بسته کرد/ بال‌های خسته را/ بی ‌تو پر زدن:/ غصه‌های دور را وَرق زدن... (ص 18) 

و یا: مثل آن پرنده‌ای که باد/ برده با خودش/ گم شدم/ زیر گنبد کبود!/ راه و رسم دوستی که این نبود... (همراهی/ص28)

گاه شاعر از ابژه‌هایی چون خورشید، بهار؛ نور و روشنایی استفاده می‌کند تا با آن «تو»ی غایب گفت‌وگویی یک‌طرفه داشته باشد: از عشق/ از نور تو می‌خواست/ قلب نجیب کوله‌بارم/ بی‌روشنای گام‌های مهربانت/ رونق نمی‌گیرد بهارم... (روشنی‌/ ص 41)

درون‌نگری آنقدر در جان شاعر نشسته که گاه مخاطب را با شعری کوتاه و ناتمام رها می‌کند. در برخی شعرها علامت نقطه‌چین در مصرع پایانی نشان می‌دهد که شاعر انتظار در چشمان خواننده شعرهایش را از پیش خوانده است اما با این همه مخاطب و شعر را به حال خود رها می‌کند و در خلوت خود می‌نشیند تا شعر بعدی. 

گاه اندوه بازگشت به گذشته با عواطف شاعر نسبت به «تو»ی غایب در زندگی وی در هم می‌آمیزد:

رنگ‌های شاد رفته‌اند/ تا کنار باغچه/ سیر در هوای گل کنند./ من کنار حوض خالی‌ام/ یاد بال‌های پارسالی‌ام... (تغییر/ ص 38)

وصف ابژه در شعر نیمایی: از نظر نیما وصف ابژه باید چند ویژگی داشته باشد. 1- وصف در اثر مشاهده دقیق صورت گیرد. 2- وصف از ذهن‌گرایی دوری گزیند. 3- وصف با بیان طبیعی صورت گیرد. منظور نیما از «طبیعی‌» هم نحو طبیعی جملات شعری و هم گزینش واژگان طبیعی است.3

یکی از شعرهای بسیار موفق دفتر «پرنده بودم» شعر «بارون» است. با هم این شعر را می‌خوانیم:

امروز/ بر بند رختی چرک/ یک/ دو/ سه‌تا گنجشک/ با جیک‌جیک خود/ انگار می‌گفتند: «بارون/ بارون»/ بَرتابِ بی‌تابی/ آنقدر چرخیدند/ تا آسمان را/ نقش زمین کردند... /تا عصر/ بر بند رختی خیس/ یک/ دو/ سه‌تا گنجشک/ با چک‌چک باران/ آواز می‌خواندند:/«بارون!»/ بارون!»

در شعر «بارون»، مهدیه نظری صحنه‌ای نمایشی و عینی را توصیف می‌کند. تمام اجزا و عناصر این شعر قابل تجسم هستند. بند رخت، گنجشکان، آسمان، زمین و جیک‌جیک گنجشکان. مخاطب شعر نسبت به این عناصر سابقه ذهنی دارد. علاوه بر عینیت‌بخشی به عناصر، حرکت گنجشکان، سروصدای آنها و بی‌تابی‌شان، فضای شعر را به صحنه‌ای زنده و شاداب تبدیل می‌کند. شاعر تصویر را از شکل «تصویر ذهنی ساکن» بیرون می‌آورد و به «تصویر ذهنی متحرک» تبدیل می‌کند. تفاوت بخش اول شعر با بخش دوم در تغییری است که در بند رخت ایجاد می‌شود، در فراز دوم شعر، «بند رخت» دیگر چرک نیست بلکه خیس است. شاعر بی ‌آنکه بارش باران را توصیف کند با جایگزین کردن کلمه خیس، چرکِ بند رخت را پاک کرده و رخدادی را در زندگی یک، دو، سه گنجشک نشان داده است. زیباترین فراز شعر در این 4 مصرع اتفاق افتاده است: ...بر تاب بی‌تابی/ آنقدر چرخیدند/ تا آسمان را/ نقش زمین کردند... تصویر چرخش بر تاب بی‌تابی، و نیز نقش زمین شدن آسمان، شعر را به اوج می‌رساند. مجسم کنید چرخش کودکان (گنجشکان می‌توانند استعاره از کودکی باشند) را بر تاب؛ همچنین مجسم کنید چرخش (گردش) آسمان را و این دو را به عنوان ۲ تصویر جاری و زیبا در ذهن تماشا کنید. در ادامه شعر؛ شاعر بی‌تابی آدمی (گنجشکان) هنگام دعای باران و شفافیت و آینگی زمین بعد از بارش باران (تا آسمان را/ نقش زمین کردند) را ترسیم می‌کند. 

‌از دیگر زیبایی‌های این شعر، ایهام نهفته در ۲ مصراعی است که «این یک، دو، سه گنجشک» آسمان را به زمین می‌آورند. یکی از نقاط قوت این شعر تفاوت «لحن» گنجشکان است هنگام باران‌‌خواهی و هنگامی که از سر شوق و شادی باران را آواز می‌خوانند. این تفاوت لحن بر قوت شعر افزوده است. 

 نیما یوشیج در نامه شماره 39 درباره فرم می‌نویسد:

فرم مثل لباسی است که بر تن معنا می‌پوشیم. هر معنایی، قالبی خاص لازم دارد؛ چنانکه پوسته نارنج و محتوای آن، مجموعه‌ای به نام نارنج را تشکیل می‌دهند. فرم و محتوا از یکدیگر جدایی‌ناپذیرند. فرم نتیجه طراحی از پیش‌ اندیشیده هنرمند است: «نه یک کتاب، یک منظومه، 3 خط هم که با هم جفت می‌شوند طراحی لازم دارند. ترکیب، مدیون طراحی است. همین که چیزی مفرد نشده خب باید مرکب شود».4 

مهدیه نظری در سرایش و پرداخت شعر «بارون» به فرم شعر توجه خاص داشته است. این شعر در مقایسه با بسیاری از اشعار دفتر «پرنده بودم» متفاوت است. 

مفاهیم انتزاعی و ذهنی‌گرایی: گاه شاعر به ارائه مفاهیم انتزاعی در شعر اکتفا می‌کند. در چنین مواردی شاعر در بند زنگ قافیه می‌افتد و صِرفِ چینش کلمات در کنار هم، زیبایی‌شناسی خود را اغنا می‌کند. کلی‌گویی و ذهنی‌گرایی از ویژگی‌های این دسته از اشعار است. اگر چه چنین شعرهایی از ادبیت بهره‌مند هستند و از منظر زیبایی موسیقایی اغنا‌کننده‌اند اما از آن دسته شعرهایی نیستند که مخاطب، خود را در آنها ببیند و از دیدار با خود و عواطف خود در شعر لذت ببرد: 

تو جیک‌جیک خسته درختی/ که از میان شاخه‌ها به گوش می‌رسد/ به سختی/ تو نغمه تمام سنگ‌های رودخانه‌ای/ سکوت بی‌بهانه‌ای‌!/ شنیدن تو/ آرزوی قرن‌هاست. (شنیدن تو/ ص‌40)

نمونه دیگری از ذهنی‌گرایی را در شعر «مثل سنگ» (ص 36) می‌خوانیم. 

آمیزه عشق و انتظار: مهدیه نظری در برخی شعرهای دفتر «پرنده بودم» عشق و انتظار را درهم آمیخته است. در شعر شماره «یک» صفحه 60 می‌نویسد: اگر بگویی/ «به دیدارم نمی‌توانی بیایی»/ و اگر بگویی «به دیدارت هم نخواهم آمد»/ دیگر زمان/ مرواریدی نیست تا انتظارم را بیاراید/ اگر بگویی«شاید دیداری...»/ دست‌هایم را/ برای در آغوش کشیدن جهان/ می‌گشایم. مفهوم انتظار را می‌توان در شعرهای دیگر این دفتر نیز جست‌وجو کرد. (نگاه کنید به شعرهای صص 44، 46 و...)

سپیدسرایی: شاعر شعر شباب در بخش دوم کتاب «پرنده بودم»، بیشتر به رؤیاهای خود می‌پردازد. «تو»ی غایب در زندگی عاطفی او از رؤیاگونه‌هایی سر برمی‌کشد و عاشقانه‌های شاعر را از آن خود می‌کند: 

به رؤیاهایم وعده تو را داده‌ام/ که بی‌تابند و سرریز می‌شوند... (ص72)

دلم از آن نور می‌خواهد که یک بار/ بر مزرعه‌ام پاشیدی/ و تمام رؤیاهایم سبز شد... (ص66)

دست از رؤیاهایم نمی‌کشم/ هر چند بگویند: «سلما غرق شده است»... (ص 69)

از شعرهای موفق بخش سپید در دفتر پرنده بودم، شعر «میگل» است. (نگاه کنید به صفحه64)

هم در این شعر و هم در شعرهای دیگری از این دفتر، چنانکه از نام مجموعه‌شعر برمی‌آید، شاعر تلاش می‌کند تصویر پرنده‌ای را از خود نمایش دهد. آرزوی پرنده بودن در بعضی اشعار مثل «میگل» خوش نشسته است. 

عاشقانه‌های دخترانه و نجیب: منابع الهام برای مهدیه نظری، عواطف و احساسات درونی او است. بیان شاعرانه در «پرنده بودم» با بلوغ عاطفی همراه است. او شاعری عاشق است که نجیبانه عشقش را در شعرش جاری می‌کند. بی‌جار‌زدنی و بی‌شکایتی، مهر می‌ورزد و با تنهایی‌اش خوش است. بیداری و شکفتگی عاطفی در زندگی و شعر او با طَرَب همراه است. این طرب حتی در ریتم شعر جاری می‌شود، آنجا که می‌نویسد: 

ای از تمام موج‌ها/ پُرپیچ‌‌تر، پُرتاب‌تر/ ای از تمام بال‌ها/ پروانه‌تر/ ای روح سرسبزینگی/ ای از همه خورشیدتر/ ای از تمام آب‌ها/آیینه‌تر/ از خواب‌های پیلگی/ بیدارمان کن یک نفس/ بگذار تا با شور تو/ یکباره سر بیرون کنیم/ از میله‌های این قفس. (پروانگی/ صص 20 و 21) 

در شعر «پروانگی» طراحی هوشمندانه یا ناخودآگاه موسیقایی، بسیار عالی است؛ آنجا که شعر اوج می‌گیرد و به ناگاه با برخوردن به واژه قفس میخکوب می‌شود. گویی پر و بال صدای مخاطب به قافیه قفس می‌خورد و به او فرمان ایست داده می‌شود. 

در اغلب شعرهای این دفتر، شاعر با «تو»یی سخن می‌گوید که غایب است. این فرد غایب سرچشمه عواطف شاعرانه‌ای است که نشان از مهرورزی شاعر دارند. گویی شاعر از وجود محبوبش نور می‌گیرد. مخاطب شعرها، ‌طلب روشنایی را در جای جای اشعار این کتاب می‌بیند. وحدت عاطفی در اشعار این دفتر در شعر «روشنی» نمود پیدا می‌کند: 

از عشق؛/ از نور تو می‌خواست/ قلب نجیب کوله‌بارم/ بی‌روشنای گام‌های مهربانت/ رونق نمی‌گیرد بهارم... (ص 41)

عناصر وحدت‌بخش در شعرهای این دفتر، واژه‌ها و مفاهیم مشترکی هستند که در همه شعرها دیده می‌شوند و شاعر را به «تو»ی غایب در شعرها مربوط می‌کنند. 

شعر مهدیه نظری حاصل درون‌نگری شاعر است. او شاعر «تنهایی» است؛ شاعری که به خلوت‌گزینی و تنهانشینی با عواطف خود خو کرده است. حاصل این خلوت و تنهایی، خیال‌های عاشقانه‌ای است که در نجابتی دخترانه شکل شعر به خود گرفته‌اند. او این شعر دخترانه نجیب را به مخاطبانش هدیه می‌کند. این هدیه پیام مهمی به مخاطب می‌رساند. این پیام که در مسیر رسانا شدن به چند پیام تبدیل می‌شود، به نوجوان می‌آموزد که: خودت باش. عواطفت را بازخوانی کن. از عشق سخن بگو. در تنهایی به جای اندیشیدن به پوچی، به عاشقانه‌هایت بیندیش، چرا که جهانی با تو عاشقند. مهدیه نظری کوتاه می‌سراید و بیشتر از آنکه تجربه‌های درونی‌اش را به شعر بدل کند، شاعرانه می‌زیَد. 

پیشنهاد نگارنده به مهدیه نظری این است که در شعرهایش، از ذهنی‌گرایی فاصله گرفته و بیش از پیش از عناصر عینی زندگی دخترانه بهره گیرد، در این صورت شعرهای موفق بیشتری را به مخاطب ارائه خواهد داد. در پایان به یکی از شعرهای زیبای این مجموعه نگاه می‌کنیم که «بازی بهار» نام دارد و در صفحه 46 کتاب قرار گرفته است. از ویژگی‌های این شعر موفق، پایان‌بندی بسیار عالی است: 

پرنده‌ها/ فقط پرنده‌ها/ به من نوید می‌دهند/ که من هنوز زنده‌ام/ و مثل هر درخت دیگری/ پُر از پرنده‌ام!/ از این بهار تازه‌ای که می‌رسد/ نصیب من چه می‌شود/ تنی پر از جوانه‌های سبز؟/ و یا دلی/ پُر از بهانه‌های سبز؟/ بهار می‌رسد:/ نگاه می‌کنم به آسمان/ که مثل من/ از انتظار خسته است/ منم؛/ مترسکی/ که روی بازی بهار/ شرط بسته است!

------------------------------

پی‌نوشت‌ها

1- والری.‌پل. درباره شعر. 1394. تهران. سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. 

2- سلاجقه. پروین 1385. از این باغ شرقی. تهران. کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان. 

 3- جورکش. شاپور. 1383. بوطیقای شعر نو. تهران. ققنوس

4- همان

حمید کمار: 8 ماه از آغاز به کار مجلس یازدهم می‌گذرد و طرح‌های مختلفی در این مدت مطرح شده یا به تصویب نمایندگان رسیده است. 

نگاهی به طرح‌ها و مصوبات بهارستان نشان می‌دهد اقتصاد اولویت اصلی نمایندگان در این دوره مجلس است. رویکرد کلی مجلس یازدهم در این مدت، اولویت قرار دادن اصلاح ساختارهای اقتصاد در حوزه‌های مختلف نظیر مالیات، بودجه و... بوده است. تصویب قانون مالیات بر خانه‌های خالی، تدوین طرح‌هایی برای تصویب مالیات بر عایدی سرمایه و مالیات بر ثروت و اصلاح جدی لایحه بودجه سال 1400، تنها برخی اقدامات مجلس کنونی در ریل‌گذاری اقتصاد در مسیر صحیح است. 

با این حال در این مدت مجلس نسبت به اصلاح برخی مسائل بویژه در موضوع اصلاح لایحه بودجه غفلت داشته است. یکی از این مسائل، حذف یارانه ۳ دهک ثروتمند جامعه است. در حالی که مصوبات و طرح‌های مجلس به وضوح از دغدغه کلیت مجلس برای تحقق هر چه بیشتر عدالت در حوزه اقتصادی حکایت می‌کند، بی‌توجهی به حذف یارانه ثروتمندان و کاستن از این هزینه اضافی، عجیب به نظر می‌رسد. در شرایطی که به دلیل اهمال چندین ساله دولت در اصلاح نظام مالیاتی، لایحه بودجه سال 1400 با کسری 320 هزار میلیارد تومان تراز عملیاتی تقدیم مجلس شده، دست و دلبازی مجلس یازدهم در اعطای یارانه به دهک‌های ثروتمند قابل پذیرش نیست. 

غفلت دیگر مجلس یازدهم در بررسی و اصلاح لایحه بودجه سال آینده، غفلت از پلکانی کردن رشد حقوق‌ها در سال آینده است. طبق اعلام سخنگوی کمیسیون تلفیق مجلس، این کمیسیون با پیشنهاد دولت برای افزایش 25 درصدی حقوق‌ها در سال آینده موافقت کرده است. موافقت کمیسیون تلفیق با این پیشنهاد در حالی است که به نظر می‌رسید نمایندگان با در نظر گرفتن محدودیت منابع و لزوم توجه به توانمند‌سازی اقشار کم‌درآمد، رشد حقوق‌ها را به صورت پلکانی تصویب کنند. انتظار این بود کمیسیون تلفیق افزایش حقوق را به صورت پلکانی تصویب می‌کرد تا حقوق افراد با دریافتی کمتر رشد بیشتری داشته باشد و در مقابل حقوق مدیران که دریافتی بالاتری دارند، کمتر افزایش یابد. این اقدام ضمن کنترل هزینه‌های جاری، می‌توانست هدف مجلس در بهبود عدالت اقتصادی را هم محقق کند. 

علی هدایتی: حکم آقای مهدی جهانگیری، دیروز توسط سخنگوی قوه‌ قضائیه اعلام شد. خوشبختانه رویه برخورد با مفسدان دانه‌درشت که از دوره آیت‌الله آملی‌لاریجانی در قوه‌ قضائیه مشهود شده بود، در دوره آیت‌الله رئیسی نیز با قوت ادامه یافته است. 

با این حال با آنکه اکنون اعتماد عمومی نسبت به دستگاه قضایی در وضعیت مطلوبی قرار گرفته اما اخیرا شاهدیم در برخی سطوح، جامعه هنگام شنیدن حکم دادگاه برای مجرمان دانه‌درشت، واکنش مثبت و رضایت‌بخشی نشان نمی‌دهد. به عبارتی جامعه در عین حال که به اراده مدیریت قوه‌ قضائیه برای برخورد با مفسدان اعتماد دارد اما در مرحله صدور حکم، این اعتماد تبدیل به انتقاد یا اعتراض می‌شود. دلیلش چیست؟

این تقابل و تزاحم اعتماد و اعتراض همزمان نسبت به دستگاه قضایی به خاطر عدم تطابق برآورد عمومی از مقوله فساد و انتظارات متناسب با این برآورد از دستگاه عدلیه است. یعنی جامعه نسبت به فساد یک فرد یا یک مجموعه، به یک ادراکی می‌رسد و وقت صدور حکم، مجازات در نظر گرفته شده را متناسب با ادراک خود از فساد مزبور نمی‌بیند! در واقع جامعه احساس می‌کند درباره متهم مماشات شده است و حکم عادلانه بسیار بیشتر و سنگین‌تر از آن چیزی است که صادر شده. این صورت‌مساله است و مجهول اصلی، مقوله ادراک‌سازی مختصات فساد در جامعه است. 

روایت فساد مهم‌ترین و سرراست‌ترین عاملی است که در این ادراک‌سازی موثر است. اظهارات بی‌اساس و فاقد پشتوانه درباره حجم و ماهیت پرونده‌های قضایی و همین‌طور بزرگنمایی پرونده‌های اتهامی در فضای مجازی، مؤلفه‌های اصلی این روایت دروغین است. وقتی درباره یک پرونده اتهامی، بزرگنمایی می‌شود و اطلاعات دروغین داده می‌شود، آن وقت جامعه منتظر یک مجازات متناسب با این اتهامات مطرح شده است. یعنی قبل از برگزاری دادگاه قضایی، جامعه بر اساس اطلاعات و روایت‌های غلط به یک قضاوت رسیده است. آنگاه منتظر است همان قضاوت خود و حکم مطلوب خود درباره پرونده مورد نظر را در دادگاه قضایی هم شاهد باشد. اگر اینگونه نشد و حکم صادره قضایی کمتر از حکم پیش‌فرض باشد، آنگاه معترض می‌شود و این را نماد و نمودی از بی‌عدالتی تلقی می‌کند. این یعنی عدالت‌خواهی مبتنی بر دروغ!

خب! طی سال‌های اخیر، مبادی عملیات‌های روانی برای بزرگنمایی فساد کاملا مشخص شده است. متاسفانه بخشی از این مبادی رسانه‌ای بویژه تیم‌های عملیات روانی در فضای مجازی، در درون کشور و شوربختانه پهن شده در اطراف برخی سازمان‌ها هستند. 

به بهانه مقوله شریف عدالت‌خواهی، با تحریک هیجانات عمومی بویژه جریان انقلابی، پرونده‌های خیالی فساد می‌سازند و وقتی دستگاه قضایی بر اساس این تخیلات و دروغ‌ها پرونده‌ای تشکیل نمی‌دهد، انگاره «فساد سیستمی» را جا می‌اندازند. درباره برخی پرونده‌های فساد و حجم فساد بزرگنمایی می‌کنند و وقتی قاضی بر اساس متن قانون و نه دروغ‌های تیم‌های مجازی حکم صادر می‌کند، اتهام زد و بندهای پشت‌پرده را چاق می‌کنند! این دستور کار تیم‌های عملیات مجازی، موضوع پوشیده و پنهانی نیست و همین‌طور همه می‌دانیم سر اینها در کدام آخور است. نه فقط در مساله بزرگنمایی فساد و جا انداختن دروغ «فساد سیستمی»، بلکه در سایر مسائل نیز با تکیه بر هیجان، اقدام به مساله‌سازی‌های بی‌مورد و بعضا خطرناک علیه امنیت ملی می‌کنند و خدا می‌داند در این مدت چه آبروها برده‌اند. واقعیت این است که هیچ‌‌کسی از زهر این مارهای سمی در امان نیست. ببینید طی یکی دو سال گذشته چگونه مراجع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جریان انقلابی را به بهانه‌های مضحک و به بهانه عدالت‌خواهی، مورد هتک و هدم قرار داده‌اند تا اکنون جوانانی را ببینیم که به جای فلان عالم و فلان متخصص دلسوز، حواس‌شان به ترهات فلان کانال تلگرامی یا اکانت توئیتری وابسته به فلان محفل ناسالم است. چشمه تمام‌نشدنی انگیزه جوانان انقلابی اینگونه با تخلیه ناسالم هیجانات، آلوده و به مسیر انحرافی کشانده می‌شود؛ جایی که طی روزهای اخیر شاهدیم با جسارت بیشتری علیه «ارکان نظام» ادراک‌سازی می‌کند! 

اینها مایه تأسف و نگرانی است اما تأسف‌انگیزتر از همه این است که کدام قدرتی اراده کرده چند اکانت جعلق در این تیم‌ها و کانون‌های شورشی علیه مبانی انقلاب و ارکان نظام، آزادانه فعال باشند؟ و اکنون کار به جایی رسیده که حرمت‌های مقدس را نیز زیر پا بگذارند؟

برخورد دستگاه قضایی و جمع کردن این بساط آلوده خود یک مطالبه عدالت‌خواهانه است. چرا که از یک سو بساط اتهام‌زنی و هتک حرمت و دروغ جمع می‌شود و از سوی دیگر، قطعا تقویت نظام اسلامی، هدف غایی حکومت را که همان تحقق عدل و قسط است، در مسیر تحقق قرار می‌دهد. 

مهدی طاهرخانی: بزرگ‌ترین خیانت به اموال عمومی همین است که برای رهایی از آنها، پای‌شان را به گونه‌ای غیرشفاف به جاهایی نظیر بورس و فرابورس باز کنیم. این قصه مدیریت سرخابی‌های پایتخت است و وزارت ورزش و جوانان؛ مجموعه‌ای که وظیفه دارد از این ۲ باشگاه به عنوان «کالایی استراتژیک» که رابطه مستقیمی با چند ده میلیون هوادار دارد، مراقبت و حراست کند اما حالا به فکر رها کردن خویشتن از این مسؤولیت خطیر افتاده است. 

در این یادداشت به این واگذاری 100 درصد اشتباه و از بیخ و بن غلط کاری نداریم و مقصود اصلی این است که نشان دهیم سوءمدیریت کلان چگونه می‌تواند آینده و حال یک باشگاه بزرگ و مردمی را به ورطه سقوط بکشاند. 

 طبق قانون و آنچه خانه ملت برای دولت موظف کرده است، استقلال و پرسپولیس به عنوان ۲ تیم دولتی باید از طریق وزارت ورزش و جوانان مدیریت شوند، البته از آنجا که طبق مصوبه همان مجلس، دولت حق ندارد ریالی برای تیم‌های حرفه‌ای هزینه کند، انتخاب مدیران این ۲ باشگاه اهمیتی بسزا پیدا می‌کند. گفته می‌شود وزیر ورزش به عنوان رئیس مجمع هر ۲ باشگاه در طول این چند سال با دقت بسیار زیاد روی انتخاب نفرات خود وسواس داشته است اما حیرت‌آور آنکه این انتخاب‌ها دارای باگ‌های بسیار بزرگی بودند؛ به بزرگی مهدی رسول‌پناه!

 شاید عنوان شود چطور هنگام قهرمانی‌های پرسپولیس وقتی عده‌ای با هشتگ «بابا مسعود» سعی بر آن داشتند از نقش وزیر در قهرمانی این تیم بگویند، شما نظر دیگری داشتید. پرداختن به این موضوع ۲بعد کاملا جداگانه دارد؛ شریک کردن وزیر ورزش در موفقیت‌های پرسپولیس به آن معناست که او عامدانه دیگر تیم پایتخت را تضعیف کرد یا از این منظر که او در داوری‌ها دخالت داشت. از هر سمت‌وسویی به این موضوع بپردازیم، به اصل حقیقت نخواهیم رسید. واقعیت یک چیز است؛ وزارت ورزش در انتخاب مدیران سرخابی به هر دلیلی مصالح سیاسی و بعضا شخصی را بر دیگر فاکتور‌ها ارجح دانست و ماحصل این اشتباه بزرگ وضعیت اسفبار مدیریتی این ۲ تیم در طول چند سال گذشته است. 

 نه قهرمانی‌های متوالی پرسپولیس ارتباطی به درایت وزیر داشت و نه اگر احیانا آبی‌ها عوض رقیب به این جام‌ها دست پیدا می‌کردند، رد پای وزیر در آن هویدا بود. استقلال در طول چند فصل گذشته بیشترین ضربه را از اتفاقات مدیریتی خورد؛ جایی که مدیران این تیم عوض اعتماد به یک کادر فنی در ۲ فصل متوالی، مرتب این تیم را از حیث مربی با تغییرات متوالی مواجه کردند و طبیعتا نمی‌شود انتظار جام از مجموعه‌ای را داشت که ثبات ندارد. 

از سوی دیگر همین سناریو در پرسپولیس هم اجرا شد اما تفاوت بزرگ این ۲ تیم در یک شخص بود؛ برانکو. پرسپولیس مرتب تغییر مدیریت می‌داد اما از آنجا که برانکو نتایج درخشانی را با تیمش می‌گرفت، مدیریت بهانه‌ای برای تغییر کادر فنی نداشت. تغییر کادر فنی هم در گام بعدی به تغییر بازیکن می‌رسد و همین یعنی از بین بردن یک سال زمان برای هماهنگی یک تیم. شاید از خوش‌شانسی قرمزها بود که بعد از رفتن برانکو و قبل از جذب کالدرون، مدیریت وقت با همه بازیکنان سابق تمدید کرد. تصور کنید کالدرون تنها 2 ماه زودتر سرمربی شده بود. او با وجود اینکه لیست تیمش پر بود، در تصمیمی به غایت غلط و اشتباه عذر سروش رفیعی و شایان مصلح را خواست تا بازیکن مدنظر خودش را جذب کند. امروز سروش رفیعی ستاره میانه میدان سپاهان است و پرسپولیس بدون داشتن بازیساز در حسرت از دست دادن بشار رسن. آن روز سروش رفیعی و مصلح را کالدرون بیرون کرد تا عنصر عجیب و غریبی به نام جونیور برزیلی را در خط حمله جذب کند. نتیجه چه شد؟ حیف و میل 250 هزار دلار و مهم‌تر از آن سوزاندن ۲ مهره‌ای که در این تیم جا افتاده بودند. پرسپولیس بعد از رفتن برانکو خوش‌شانس بود که تیم بستن را به مربی خارجی جدید که هیچ ‌شناختی از فوتبال ایران ندارد، نسپرد. 

با این وجود آنچه مدیریت منتخب وزیر ورزش بر سر پرسپولیس آورد را همگان می‌بینند. مهدی رسول‌پناه تنها به واسطه رابطه سیاسی خارج از مستطیل سبز با وزیر ورزش در یکی از احزاب اصلاح‌طلب، پا به اتاق مدیریت قرمزها گذاشت. او یک تنه عامل جدایی چندین بازیکن موثر شد و از آنجا که یک جنگ پنهان را با یحیی گل‌محمدی آغاز کرده بود، تلاش می‌کرد به هر نحوی مانع موفقیت این مربی شود. ولو با نگرفتن مهره‌های مدنظرش. صحبت‌های کف خیایانی او که منتشر شد، همه واقعیت را نشان داد. 

با وجود اینکه در قسمت سوم افشا شده این حرف‌های کف خیابانی، او حرفی کاملا موهن و خارج از ساختار را علیه شادی گل مهدی ترابی به زبان آورد اما وزارت ورزش کماکان با خونسردی تمام چند ماه منتظر شد تا دست آخر با خروج این فرد موافقت کند. 

نه اینکه وضع مدیریتی آبی‌ها چندان بهتر باشد اما همین کیس رسول‌پناه نشان داد در زیر گوش وزارت ورزش و مدیریت سرخابی‌ها چه می‌گذرد و چه افراد بی‌لیاقتی ناباورانه و به صرف رانت، خودشان را به ویترین بزرگ سرخابی می‌رسانند و با سوءمدیریت باعث ضربه روحی به چند ده میلیون هوادار این ۲ تیم می‌شوند. وزارت ورزش از مدیریت این ۲ تیم عاجز ماند و دست آخر بهترین راهکار را در فروش آنها دید. 

بدون‌شک با توجه به موانع قانونی موجود و ایرادهای بسیار بزرگ، این واگذاری به سرانجام نخواهد رسید اما تاریخ به یاد خواهد داشت چگونه مسعود سلطانی‌فر مردودی این آزمون بزرگ از آب درآمد. شریک کردن او در قهرمانی‌های پرسپولیس، بیشترین ظلم به حقیقت است. او تا جایی که توانست در انتخاب اعضای هیات‌مدیره ۲ تیم اشتباه کرد و دست آخر ناباورانه شریک قهرمانی‌های یکی از آنها شد.