ایالات متحده هر کاری که در توانش باشد انجام می‌دهد تا مانع دستیابی ایران به جنگ‌افزارهای هسته‌ای شود. در روزهای آتی، مذاکره‌کنندگان گروه 1+5 به ملاقات با نمایندگان ایران ادامه خواهند داد تا ببینند آیا می‌توان شکاف‌های باقیمانده را از بین برد و به مفاهمه‌ای رسید که به گونه‌ای مسالمت‌آمیز و قابل راستی‌آزمایی، نگرانی‌های جامعه بین‌المللی را درباره برنامه هسته‌ای ایران حل کند. همانطور که همواره گفته‌ایم، ما توافق بد را نخواهیم پذیرفت. تعامل دیپلماتیک ما با ایران تاکنون نتایج ملموسی به بار آورده است. با طرح مشترک اقدام (توافقنامه ژنو) توانسته‌ایم پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران را متوقف کنیم و حتی در حوزه‌های کلیدی، این برنامه را به عقب برانیم. ذخایر موجود اورانیوم غنی‌شده ایران با خلوص بالا، در حال مختومه شدن است. ایران ذخایر اورانیوم غنی‌شده با خلوص پایین را در سطحی مشخص نگاه داشته است و فعالیت‌های غنی‌سازی‌اش را به حالت وقفه درآورده است. این به معنای آن است که هیچ تاسیسات جدید غنی‌سازی ایجاد نمی‌شود و هیچ سانتریفیوژ جدیدی از جمله سانتریفیوژهای مدل‌های نسل بعدی نیز به راه نمی‌افتد. ایران ساخت رآکتور پلوتونیوم خودش را در اراک نیز متوقف کرده است. ما می‌دانیم که ایران به تعهداتش تاکنون عمل کرده است و با اجرای طرح مشترک اقدام توانسته‌ایم دسترسی بی‌سابقه‌ای به برنامه هسته‌ای ایران پیدا کنیم. برای اولین‌بار، بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی امکان یافته‌اند هر روز به مراکز هسته‌ای کلیدی در نطنز و فردو دسترسی پیدا کنند. ما نیز به همراه شرکای بین‌المللی خود، بخش فوق‌العاده محدودی از تحریم‌های ایران را برداشته‌ایم اما اشتباه نکنید و بدانید که اقتصاد ایران همچنان تحت فشار شدیدی قرار دارد و ایران به بخش اعظم ذخایر ارزی خودش دسترسی ندارد.
پرسش مطرح در حال حاضر این است که آیا می‌توانیم به توافقی بلندمدت دست پیدا کنیم که اطمینان خاطر قابل راستی‌آزمایی بدهد مبنی بر اینکه ایران نمی‌تواند به دنبال تسلیحات هسته‌ای باشد. چند هفته پیش، دوست و همکارم سوزان رایس، مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور آمریکا به‌صورت دقیق تبیین کرد که ما در این مذاکرات به دنبال دستیابی به چه هدفی هستیم. همانطور که وی گفت، توافق خوب، توافقی است که همه راه‌های ایران برای ساخت مواد شکافت‌پذیری را از بین ببرد که برای ساخت یک بمب اتم کافی باشد. همه این راه‌ها باید مسدود شود. این سخن به معنای آن است که ایران قادر نخواهد بود در اراک یا مکان‌های دیگر، پلوتونیوم مناسب برای ساخت تسلیحات هسته‌ای تولید کند و اجازه نخواهد داشت از مرکز زیرزمینی خودش در فردو برای غنی‌سازی اورانیوم استفاده کند. چنین توافقی سبب خواهد شد زمانی را که ایران برای ساخت اورانیوم غنی‌شده تسلیحاتی به منظور تولید سلاح هسته‌ای و رسیدن به توان فرار هسته‌ای‌اش لازم دارد، افزایش دهد. به گفته کارشناسان، ایران در حال حاضر دو، سه ماه از فرار هسته‌ای فاصله دارد اما براساس توافق هسته‌ای، این فرصت دست‌کم به یک سال می‌رسد.
برای اینکه ایران نتواند از طریق کانال‌های مخفی به سلاح هسته‌ای دست پیدا کند، هر توافقی با این کشور دربرگیرنده بازرسی‌های مکرر و سرزده از مراکز هسته‌ای این کشور خواهد بود. ما فقط توافقی را خواهیم پذیرفت که به ما اطمینان خاطر بدهد برنامه هسته‌ای ایران کاملا صلح‌آمیز است. اگر ببینیم ایران به تعهدات خودش عمل نکرده است، بازه زمانی افزایش یافته برای رسیدن ایران به فرار هسته‌ای، به ما فرصت کافی خواهد داد تا پاسخ این کار ایران را بدهیم. به بیان دیگر، ما کار ایران را برای رسیدن به توافق هسته‌ای و تلاش برای دستیابی به بمب اتم دشوارتر خواهیم کرد. هر توافقی با ایران، طول عمر بیش از یک دهه خواهد داشت و در نتیجه برنامه هسته‌ای ایران را بسیار بیشتر از حالتی که حمله نظامی به این کشور شود، عقب خواهد راند. در عین حال، باید توجه داشت با پایان عمر هر توافقی که حاصل شود، ایران همچنان به توافقنامه‌های بین‌المللی‌اش برای فراهم آوردن امکان دسترسی جامع به تاسیسات هسته‌ای‌اش و استمرار فراهم آوردن اطمینان‌خاطری متعهد خواهد بود مبنی بر اینکه به دنبال جنگ‌افزارهای هسته‌ای نیست. اجازه بدهید یک نکته مهم را درباره این مذاکرات بیان کنم. توافقی که ما به دنبال آن هستیم، توافقی واقع‌بینانه و قابل دست یافتن است. سناریویی که براساس آن، ایران برای همیشه از ظرفیت غنی‌سازی اورانیوم در داخل کشورش دست بکشد، بی‌تردید سناریویی آرمانی است اما مبتنی بر واقعیت نیست. باید توجه داشت که حتی نزدیک‌ترین شرکای ما از این نظر حمایت نمی‌کنند که ایران توان پیگیری برنامه انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز را برای همیشه نداشته باشد. باید توجه داشت ایران می‌داند چگونه غنی‌سازی کند. ما نمی‌توانیم زمان را به عقب بازگردانیم. مواضع مطلق‌گرایانه برای لفاظی‌ها خوب است اما همانطور که رایس گفته است، حرف‌ها نمی‌توانند مانع دستیابی ایران به تسلیحات هسته‌ای شوند. در مجموع باید گفت در مقایسه با گزینه‌های دیگر، دیپلماسی بهترین و موثرترین راه برای جلوگیری از دستیابی ایران به تسلیحات هسته‌ای است و مسیر پیشِ رو، بهترین مسیر ما در عرصه دیپلماسی است. باید به دیپلماسی فرصت داد تا به موفقیت برسد.
اجازه بدهید این نکته را نیز عرض کنم که دولت اوباما از نقش مهم کنگره در تدوین سیاست‌های ایالات متحده درباره ایران استقبال می‌کند و به آن ارج می‌نهد. کنگره کمک کرد شدیدترین رژیم تحریم‌ها در مقایسه با گذشته، علیه ایران اعمال شود و همین تحریم‌ها کمک کرد ایران سر میز مذاکره آورده شود. حالا که ما در میز مذاکرات هستیم، کنگره نباید پیش از حصول توافق، مذاکرات را تضعیف کند. شما خبر نامه‌ای را شنیده‌اید که برخی سناتورهای جمهوریخواه در خطاب مستقیم به مسؤولان ایران نوشته‌اند. همانطور که رئیس‌جمهورمان گفته است این اقدام، یک حرکت سیاسی بی‌شرمانه بود، چرا که رویه کار در آمریکا به این صورت نیست. باید توجه داشت شماری از همین سناتورها که این نامه را امضا کرده‌اند از طرح اختیارات رئیس‌جمهور برای استفاده از نیروی نظامی علیه داعش انتقاد کرده‌اند، زیرا معتقدند این کار سبب اعمال محدودیت‌هایی برای فرمانده کل قوا [رئیس‌جمهور آمریکا] می‌شود. آنها می‌خواهند به رئیس‌جمهور اختیارات بی‌حد و حصری داده شود تا در منطقه خاورمیانه جنگ به راه بیندازد اما در عین حال محدودیت‌های شدیدی درباره اختیارات وی برای رسیدن به توافقی اعمال می‌کنند که می‌تواند مانع دستیابی ایران به تسلیحات هسته‌ای شود بدون آنکه جنگ دیگری را در منطقه خاورمیانه به راه بیندازد.
آنها دست کاملا باز را برای جنگ لحاظ می‌کنند اما برای دیپلماسی محدودیت اعمال می‌کنند. این رویکرد، عاقلانه نیست. نمی‌توان دیپلماسی را از ابزارهای کار آمریکا خارج کرد. به این صورت نمی‌توان جهان را رهبری کرد. این نامه از نظر استدلال حقوقی نیز بشدت معیوب بود. ما به دنبال سازوکاری سیاسی با ایران هستیم که به تصویب کنگره نیازی ندارد. چنین توافق‌هایی، بخشی اساسی و دیرپا از دیپلماسی بین‌المللی هستند. رؤسای جمهوری آمریکا اعم از دموکرات و جمهوریخواه به چنین توافق‌هایی متکی بوده‌اند. رئیس‌جمهور روزولت دقیقا به همین صورت درباره منشور آتلانتیک به مذاکره پرداخت. رئیس‌جمهور نیکسون نیز در قالب بیانیه شانگهای که به باز شدن روابط ما با چین منجر شد، همین کار را انجام داد. ما به همین شیوه توانستیم به‌صورت مسالمت‌آمیز، کل انبارهای اعلام‌شده تسلیحات شیمیایی سوریه را جمع‌آوری کنیم. مواردی که اشاره کردم فقط چند مورد از اقدامات مطرح در این زمینه بوده است. برخی سناتورها نیز طرحی را پیشنهاد کرده‌اند که سبب مختل شدن دیپلماسی خواهد شد. آنها پیشنهاد داده‌اند کنگره باید درباره هر توافق حاصل در این حوزه رای بدهد. بخش دیگر این طرح ناظر به این مضمون است که رئیس‌جمهور آمریکا از اختیارات کنونی‌اش برای رفع تحریم‌ها محروم شود. باید به صراحت گفت این کار چه عواقبی خواهد داشت. این کار سبب جسورتر شدن تندروها در ایران خواهد شد. این کار باعث می‌شود ایالات متحده از متحدانش جدا شود. این کار احتمالا سبب خواهد شد وحدت بین‌المللی ضروری برای استمرار فشارها بر ایران نیز شکسته شود. به بیان دیگر، این طرح سبب خواهد شد تقصیر شکست دیپلماسی، گردن ایالات متحده بیفتد. در عین حال، این کار سبب باب شدن رویه‌ای مضر خواهد شد، زیرا توان رؤسای جمهوری آتی آمریکا را برای مذاکرات دیپلماتیک اساسی محدود خواهد کرد. به همین علت است که رئیس‌جمهور اوباما گفته است در صورت تصویب این طرح در کنگره، آن را وتو خواهد کرد. اگر توافقی حاصل شود، ما جزئیات و اسناد فنی آن را در اختیار کنگره خواهیم گذاشت و در آن مقطع، از رایزنی کامل با کنگره در این باره استقبال خواهیم کرد. باید توجه داشت که فقط کنگره می‌تواند تحریم‌های اعمال‌شده آمریکا علیه ایران را در زمان اجرای توافقنامه بردارد. همه مقامات دولتی آمریکا از رئیس‌جمهور گرفته تا رده‌های پایین، بشدت به دنبال جلب حمایت مردم و کنگره از هر توافقی هستند که مطرح باشد. بی‌تردید، گروه‌های مختلف نظر خود را در این زمینه بیان خواهند کرد و امیدوارم صدای شما هم در این جمع باشد. توافق خوب، بهترین راه برای رسیدن به هدف مشترک یعنی جلوگیری از دستیابی ایران به تسلیحات هسته‌ای است. باید توجه داشت حتی اگر توافق هسته‌ای حاصل شود، دغدغه‌های ما در برابر رفتار ایران در منطقه [خاورمیانه] و جهان همچنان باقی خواهد ماند. ایران هنوز هم حامی تروریسم دولتی و ناقض شدید حقوق بشر است. ایران فعالانه به دنبال بی‌ثبات کردن کشورهای همسایه‌اش است، از رژیم بشار اسد در سوریه حمایت می‌کند و از گروه‌هایی همانند حزب‌الله و حماس حمایت می‌کند که خودشان را وقف خشونت کرده‌اند. سران ایران، موجودیت اسرائیل را تهدید کرده‌اند. چنین لفاظی و رفتاری در قرن بیست و یکم جایی ندارد. اما باید توجه داشت دور شدن از فرصت موجود برای حل و فصل دیپلماتیک و مسالمت‌آمیز یکی از بزرگ‌ترین تهدیدها برای امنیت بین‌الملل سبب تقویت موقعیت ما برای جلوگیری از اقدامات بی‌ثبات‌کننده ایران نخواهد شد. برای یک لحظه تصور کنید اگر ایران سلاح هسته‌ای و توان بازدارندگی در مقابل همسایگانش داشته باشد، از این توان هسته‌ای استفاده خواهد کرد تا حتی بیش از پیش، منطقه را بی‌ثبات کند و فناوری‌های بد را انتقال دهد. بنابراین برای همه از جمله اسرائیل بهتر است در عین مقابله با دیگر چالش‌های مطرح از جانب ایران، به‌گونه‌ای قابل راستی‌آزمایی به دغدغه‌های جامعه بین‌المللی درباره برنامه هسته‌ای این کشور رسیدگی شود. این همان کاری است که رئیس‌جمهور اوباما قصد دارد انجام بدهد.
ماه گذشته رئیس‌جمهور اوباما، پیام سالانه خود را به مناسبت نوروز یا سال نو ایرانی منتشر کرد. وی همانند سال‌های گذشته به‌صورت مستقیم با مردم ایران و مقامات این کشور سخن گفت. وی به صراحت گفت مقامات ایران با انتخابی روشن بین دو راه مواجه هستند. راه نخست همان راهی است که ایران هم‌اکنون در مسیر آن حرکت می‌کند و سبب قطع شدن ارتباط ایران با جهان شده و سختی‌هایی را برای مردم ایران به بار آورده است که هیچ نیازی به آن نیست. اگر مسؤولان ایران نتوانند توافقی منطقی را قبول کنند، این کشور همچنان در همین مسیر باقی خواهد ماند اما اگر مسؤولان ایران توافق را بپذیرند، راه بهتری برای ایران خواهد بود یعنی راهی که فرصت‌هایی را برای مردم ایران فراهم می‌کند تا در اقتصاد جهانی شرکت کنند، شغل داشته باشند و آینده‌ای روشن‌تر برای این کشور ایجاد شود.
چالش‌هایی که امروز تشریح کردم آسان نیست اما در عین حال، فائق آمدن بر آنها ناممکن هم نیست. مشکلاتی که پیش روی‌مان قرار دارند عظیم به نظر می‌رسند اما ما به حرکت رو به جلوی خود ادامه می‌دهیم. انتخاب‌های هوشمندانه و عزم بی‌امان می‌تواند سبب تقویت این حرکت رو به جلو شود. این کارها سبب تقویت دنیایی می‌شود که صلح بیشتری دارد و امنیت آن نیز از گذشته بیشتر است. به همین علت است که ما هرگز از تلاش برای استقرار صلح بین اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها دست نمی‌کشیم. به همین علت است که ما هر تلاشی بتوانیم صورت می‌دهیم تا بتوانیم به توافقی خوب با ایران دست پیدا کنیم. به همین علت است که التزام ما به امنیت اسرائیل، هرگز دچار تزلزل نخواهد شد. ما می‌خواهیم فرزندانمان در دنیایی بزرگ شوند که صلح داشته باشد و آنها بتوانند توانمندی‌های بالقوه خدادادی خود را شکوفا کنند. می‌خواهم بدانید که رئیس‌جمهور اوباما همواره بشدت تلاش می‌کند تا چنین آینده‌ای تحقق پیدا کند. او قویا معتقد است اگر با هم کار کنیم می‌توانیم هر کاری انجام بدهیم. همه چیز به خود ما بستگی دارد.
ما می‌توانیم در ساختن آینده و دنیایی بهتر برای فرزندانمان موفق باشیم.
وب‌سایت کاخ‌سفید