بهزاد مهرکش: چندی پیش بود که روزنامه آمریکایی واشنگتن پست در گزارشی از اجازه آمریکا به ایران برای نقل مکان به دفتر جدید حافظ منافع خود در واشنگتن خبر داد. در مقابل نیز خبر نقل مکان دفتر حافظ منافع آمریکا در ایران منتشر شد. حمید بابایی، مسؤول بخش مطبوعاتی نمایندگی دائم جمهوری اسلامی ایران نزد سازمان ملل متحد در نیویورک ضمن تایید این موضوع ارتباط آن با مذاکرات هسته‌ای را تکذیب کرد. اما آنچه در میان اخبار مرتبط با این موضوع مشاهد می‌شد برخی ادعاها درباره استقلال دفاتر حافظ منافع ایران و آمریکا بود. در این رابطه «وطن امروز» با  حسن قشقاوی، معاون کنسولی، امور مجلس و ایرانیان وزارت امور خارجه  گفت‌وگو کرد. قشقاوی این اقدام را یک امر طبیعی و صرفا در جهت استقرار در مکان مناسب‌تر عنوان و در عین حال تاکید کرد هیچ تغییر جدید دیگری صورت نگرفته و دفتر حافظ منافع ایران در آمریکا همچنان تحت نظر سفارت پاکستان و دفتر حافظ منافع آمریکا در ایران همچنان تحت نظر سفارت سوییس فعالیت می‌کنند. گفت‌وگوی
«وطن امروز» با معاون کنسولی، امور مجلس و ایرانیان وزارت امور خارجه را می‌خوانید.
***
  جناب آقای قشقاوی! روزنامه آمریکایی واشنگتن‌پست در گزارشی مدعی شده است ایران و آمریکا درباره اختصاص اماکن جدید برای استقرار دفاتر حافظ منافع 2 کشور در پایتخت‌های یکدیگر به توافق رسیده‌اند. برخی اخبار از استقلال دفاتر تهران و واشنگتن گزارش داده‌اند. در این‌باره توضیح می‌دهید.
ببینید! از اوایل انقلاب که دفتر حافظ منافع ما در واشنگتن شروع به کار کرد، یک ساختمان استیجاری بوده که زیر نظر سفارت پاکستان فعالیت می‌کند. سفارت پاکستان حافظ منافع ما در آمریکا و سفارت سوییس حافظ منافع آمریکا در ایران است اما ساختمان حافظ منافع ما در آمریکا که عمدتا کارهای کنسولی انجام می‌دهد در عین حال که زیر نظر سفارت پاکستان کار می‌کند، به لحاظ مکانی مستقل از سفارت این کشور است.
  این مکان همیشه و از ابتدا تاکنون مستقل بوده است؟
بله! همواره مکان دفتر حافظ منافع ما در آمریکا یک ساختمان مستقل بوده است اما به مرور هرچه مراجعات ایرانیان بیشتر می‌شد طبعا نیاز بود یک ساختمان مناسب‌تر برای دفتر حافظ منافع ایران برای پیگیری امور ایرانیان مقیم آمریکا اختصاص یابد.
  یعنی صرفا یک نقل مکان بوده است؟
بله! همین‌طور است. در همین رابطه نیز ما اخیرا ساختمان جدیدی را که بزرگ‌تر و مناسب‌تر است اجاره کردیم و هیچ اتفاق خاص دیگری نیفتاده است و همکاران محلی ما برای ادامه خدمت‌رسانی کنسولی به هموطنانمان در ساختمان جدید مستقر می‌شوند.
  پس طبق توضیحات شما اتفاق جدید دیگری در این زمینه نیفتاده و موضوع استقلال دفاتر حافظ منافع ایران و آمریکا مطرح نیست.
خیر! هیچ اتفاق جدیدی نیفتاده است. من در جلسه امروز (دیروز) مجلس هم برای نایب‌رئیس مجلس توضیح دادم که صرفا یک تغییر در ساختمان بوده است.
  جناب قشقاوی! در بخش دیگری از  گزارش واشنگتن‌پست آمده «در مقابل، سوییس که درصدد دستیابی به مکانی جدید برای دفتر حافظ منافع آمریکا در تهران بود یک محل جدید دریافت خواهد کرد.» در صورتی که این ادعای واشنگتن پست از نظر شما صحت دارد لطفا توضیح دهید اگر تغییر مکان دفتر حافظ منافع ایران در آمریکا صرفا به خاطر فرسودگی ساختمان قبلی و نیاز به مکان بزرگ‌تری بوده، چرا آمریکا نیز همزمان درصدد تغییر دفتر حافظ منافع خود در ایران است؟
من هنوز نشنیده‌ام که آمریکا در حال عوض کردن دفتر حافظ منافع خود در ایران باشد اما به طور کلی هر اقدامی که در رابطه با اماکن دیپلماتیک صورت می‌گیرد، شرط عمل متقابل درباره آن همواره وجود دارد. نه تنها در قبال آمریکا بلکه درباره کشورهای دیگر نیز به همین صورت است. خب! اگر در این چارچوب باشد این خبر مطرح شده صحیح است اما اینکه بگوییم الان دفتر حافظ منافع آمریکا در ایران مستقل شده یا اینکه اقدامی عملی آمریکایی‌ها در این زمینه صورت داده‌اند نخیر! به هیچ‌وجه اینگونه نیست.
  پس دفاتر حافظ منافع ایران و آمریکا هیچگونه استقلالی در تغییرات جدید پیدا نکرده و همچنان مانند روال سابق فعالیت می‌کنند.
دقیقا همین‌طور است. کماکان سفارت پاکستان، حافظ منافع ایران در آمریکا و در مقابل نیز سوییس، حافظ منافع آمریکا در ایران است. هیچ تحولی انجام نشده است و تنها ساختمان دفتر حافظ منافع ایران در آمریکا به خاطر قدیمی بودن به مکان دیگری منتقل شده است.  
  البته یکی از مقامات آمریکایی هم درباره جابه‌جایی دفتر حافظ منافع آمریکا در ایران که تحت نظر سفارت سوییس است گفته بود: «مقابله به مثل علامت مشخصه دیپلماسی است، این یک مبادله بود».
بله! این موضوع را عرض کردم. شما از  یک وجب زمین تا یک ساختمان که بخواهید در کشور دیگری بخرید شرط آن عمل متقابل است. این موضوع مخصوص آمریکا یا کشور خاص دیگری نبوده و یک قاعده کلی است. اگر زمینی به صورت استیجاری باشد شرطش عمل متقابل با آن است و اگر ملکی هم باشد مشمول عمل متقابل با آن می‌شود.
  برخی این تغییرات ساختمان‌ها را به مذاکرات هسته‌ای ربط داده‌اند. در این زمینه چه نظری دارید؟
نه! این اقدام ربطی به مذاکرات هسته‌ای ندارد. طرف آمریکایی اعلام کرده است این موضوع ربطی به مذاکرات هسته‌ای ندارد. این اقدام صرفا به این دلیل است که ساختمان قدیم کفاف کارهای مرتبط در این زمینه و پرونده‌های کنسولی را نمی‌داد. عموما هم این اقدامات با تشویق خود هموطنانمان صورت می‌گیرد، چون ایرانیان مقیم در همه جای جهان حساسیت خاصی روی ساختمان کنسولی دارند. بنده نیز که در سوئد بودم، همواره تقاضای هموطنانمان این بود که مکانی که به عنوان کارهای کنسولی قرار است در نظر گرفته شود محیط مناسب و بزرگی باشد که با شخصیت ایران سازگار باشد.
  به‌عنوان سوال دیگری که البته در رابطه با موضوع دیگری هم هست لطفا درباره حضور آقای جان کری در مقر وزیر امور خارجه کشورمان در آمریکا توضیحاتی ارائه دهید، چون براساس حقوق بین‌الملل این اقدام مصداق ورود معاون وزیر خارجه آمریکا به خاک ایران بوده است.
این موضوع را خود آمریکایی‌ها هم جواب داده‌اند و گفته‌اند درست است که مکان دیپلماتیک مربوط به ایران بوده است اما باید توجه کرد آن مکان مجموعا جزو سرزمین آمریکا به حساب می‌آید.
  خب! اینکه شما می‌گویید در رابطه با سفارتخانه‌ها نیز صادق است. یعنی اگرچه به‌عنوان مثال سفارت کشور سوییس در ایران به لحاظ مکانی در خاک ایران است اما از منظر حقوق بین‌الملل خاک کشور سوییس محسوب می‌شود.
بله! به لحاظ حقوق دیپلماتیک همینطور است اما بالاخره این مکان در حاکمیت سرزمینی آن کشور قرار دارد.
  خب! سفارتخانه هم به همین صورت است، چه فرقی دارد؟
بله! این چیزها یک امر عادی است که در کنوانسیون حقوق دیپلماتیک و کنوانسیون وین تعریف شده است. از یک جهت درست است که آقای جان کری وارد خاک ما شد به خاطر اینکه اعمال حاکمیت سرزمین در اماکن دیپلماتیک مربوط به کشور صاحب پرچم است اما مقرهایی که در سازمان‌های بین‌المللی قرار دارد کمی با مقرهای دوجانبه فرق می‌کند. دقت کنید آن مقر ما که شما اشاره کردید نیز در سازمان بین‌المللی قرار دارد.  اینها یک تفاوت‌های جزئی دارد که در کنوانسیون‌های حقوق دیپلماتیک نیز مصرح است. بالاخره برق و آب و امنیت و دیگر موضوعات مرتبط با آن مقر را سرزمینی که مقر در آن قرار دارد، تامین می‌کند.