گراهام ای فولر: در حال حاضر، اعراب شیعه به لطف ظهور هویت سیاسی شیعی در عراق که سبب ایجاد پلی بین شیعیان ایران و اعراب شده است، دیگر همانند گذشته نادیده گرفته نمی‌شوند. با توجه به اوضاع ژئوپلیتیک در عراق، شیعیان این کشور از یک سو روابط تاریخی دیرینه‌ای با شیعیان ایران و از سوی دیگر با اعراب شیعه در دیگر کشورهای عربی همانند کویت، بحرین و لبنان دارند.
مدرسه علوم دینی نجف- مهم‌ترین و قدیمی‌ترین نهاد مذهبی شیعیان که در جنوب بغداد قرار دارد- روحانیون شیعه را از شبه‌قاره هند گرفته تا ایران و جهان عرب گرد هم جمع کرده است. شیعیان عراق به سبب وجود روابط تاریخی و براساس همسایگی بین آنها و دیدگاه‌های مشترکشان با قبایل عرب از قبیل ربیعه و خزاعل، روابطی نزدیک با شیعیان کشورهای حاشیه خلیج‌فارس بویژه کویت و بحرین دارند.
وجود این نیروی مهم بویژه در کشورهای عراق و ایران- که در همسایگی یکدیگر قرار دارند- چالشی قابل توجه برای رژیم‌های سنی در جهان عرب محسوب می‌شود. این چالش تنها محدود به اختلافات مذهبی نیست زیرا افزایش فرقه‌گرایی در میان نیروهای رقیب سیاسی بین ایران و عربستان‌سعودی به اختلافات بین این رژیم‌ها و جوامع شیعیان در آنها منجر شده است.
پایگاه اینترنتی ویکی‌لیکس روز 19 ژوئن به نقل از منابع اطلاعاتی سعودی از نگرانی رژیم‌های عربی- از جمله کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس بویژه عربستان‌سعودی- از ظهور هویت شیعی در منطقه خبر داد. این پایگاه همچنین از نگرانی‌ها درباره ارتباطات بین شیعیان در کشورهای مختلف عربی و شیعیان در عراق و ایران خبر داد.
براساس گزارش ویکی‌لیکس، «محمد بن زاید آل‌نهیان» ولیعهد امارات عربی متحده 17 دسامبر 2009 در گفت‌وگو با «ارنست مونیز» وزیر انرژی آمریکا اعلام کرد ایران در حال ایجاد امارات شیعه در مناطق مختلف در جهان اسلام از جنوب لبنان گرفته تا نوار غزه و تا کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و یمن است.
در سند دیگری که تاریخ آن به 9 آوریل 2009 بازمی‌گردد، «شیخ عبدالله بن زاید» وزیر خارجه امارات عربی متحده اعلام کرد عربستان‌سعودی درباره انتخاب «آصف علی زرداری» به‌عنوان رئیس‌جمهور پاکستان ابراز نگرانی کرد زیرا او شیعه است و در پی ایجاد مثلث شیعی با ایران و عراق برخواهد آمد.
این اسناد در مجموع نشان می‌دهد نیروی سیاسی شیعه به رهبری ایران نگرانی اصلی و مهم عربستان‌سعودی و بیشتر کشورهای عربی محسوب می‌شود.
علاوه بر این، آنها بر ارتباط بین جامعه شیعیان در منطقه خلیج‌فارس با همتایانشان در ایران و عراق متمرکز شده‌اند.
این نگرانی‌ها در پی وقوع بحران در یمن به وجود آمده است. از این اسناد اینگونه برمی‌آید که کشورهای حاشیه خلیج‌فارس احساس می‌کنند خطر تشکیل همپیمانی شیعی به پشت درهایشان رسیده است بویژه با توجه به اینکه اعضای جنبش کمیته‌های مردمی یمن در حال مبارزه با عربستان‌سعودی و همپیمانانشان در یمن هستند.
رسانه‌های کشورهای حاشیه خلیج‌فارس در حال انجام تبلیغات علیه همپیمانی شیعیان با هدف محدود کردن روابط بین شیعیان منطقه خلیج‌فارس و شیعیان در عراق و ایران هستند. به نظر می‌رسد هدف از این اقدام، حفاظت از آخرین گزینه ممکن علیه گسترش همپیمانی شیعیان است.
11 ژوئن، روزنامه اماراتی الخلیج با انتشار گزارشی اعلام کرد زمانی که شیعیان در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس برای زیارت به عراق می‌روند، خود را در معرض پیوستن به شبه‌نظامیان شیعه در مناطق مختلف این کشور می‌بینند.
روزنامه الخلیج در پایگاه اینترنتی خود ادعا کرد کمپینی سیستماتیک به رهبری جوامع شیعه در نجف برای جذب شیعیان کشورهای حاشیه خلیج‌فارس برای رفتن به عراق و حضور در مراسم مذهبی به راه افتاده است، اقدامی که در نهایت به ادغام این شیعیان با شبه‌نظامیان تحت کنترل ایران می‌انجامد. هدف از این کمپین استقرار این شبه‌نظامیان در کشورهای مختلف عربی به منظور افزایش بی‌ثباتی و اجرای سیاست‌های منطقه‌ای ایران است. در این گزارش همچنین کنترل ایرانی‌ها بر بخش‌های مختلف شهر نجف و بهره‌برداری از موسسات و مکان‌های مذهبی شیعیان به منظور اهداف سیاسی مرتبط با ایران تایید شده است.
با این حال، المانیتور شواهدی در شهر نجف برای تایید این ادعاها نیافت. انتشار چنین گزارش‌هایی به ایجاد محدودیت‌های بیشتر بر شیعیان در برخی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس به منظور منصرف کردن یا ممانعت آنها از سفر به عراق منجر شده است.
زینب- استاد دانشگاهی در بحرین که نام کامل خود را اعلام نکرد- در گفت‌وگو با المانیتور اعلام کرد زائران شیعه پس از بازگشت از عراق اغلب با بازجویی و محاکمه از سوی مقامات بحرینی مواجه هستند.
کشورهای عربی- که از گسترش همپیمانی شیعیان نگران هستند- به سبب وجود سیاست‌های «بسته» در قبال شیعیان عراق پس از سقوط رژیم صدام در سال 2003- نمی‌توانند به شیوه‌ای مناسب با شیعیان حاضر در کشورهای خود برخورد کنند. این سیاست‌های مبتنی بر محدودگرایی در قبال شیعیان راه را برای ایران به منظور مداخله در امور عراق و دیگر کشورهای منطقه به بهانه کمک و حمایت از شیعیان هموار کرده و به از دست رفتن اعتماد بین جوامع شیعیان و کشورهای عربی خلیج‌فارس منجر شده است.
رویکردهای خصومت‌آمیز در کشورهای منطقه خلیج‌فارس علیه طرف‌های میانه‌رو شیعه سبب وخامت اوضاع به نفع ایران و گروه‌های وابسته به آن شده است. دیده‌بان حقوق بشر اعلام کرد 10 ژوئن «علی سلمان» معاون حزب الوفاق- که به سبب سخنرانی‌های میهن‌پرستانه و مبتنی بر میانه‌روی مشهور است- به سبب اتهامات مرتبط با مسائل سیاسی در حکمی شدید به 4 سال زندان محکوم شد. دیده‌بان حقوق بشر خواستار آزادی سریع سلمان شده است.
27 ماه مارس سلمان از داخل زندان- قبل از آغاز محاکمه‌اش- از حامیان خود خواست از ابزارهای صلح‌آمیز برای اعتراض استفاده کنند. او تأکید کرد حزبش درخواستی غیر از اجرای قانون اساسی ندارد.
تحولات سال‌های اخیر نشان می‌دهد سیاست‌های کنونی رژیم‌های سنی در جهت به حاشیه راندن شیعیان، تأثیرگذار نیست و تنها سبب وخامت اوضاع به نفع ایران می‌شود.
این رژیم‌ها باید برنامه‌ریزی دقیق و جامعی برای ادغام جوامع شیعه در جوامع خود ارائه دهند و برای این جوامع حقوق و هویتی برابر قایل شوند به گونه‌ای که آنها احساس کنند به این کشورها تعلق دارند.
پایگاه اینترنتی المانیتور