تیلور لاک: عربستان‌سعودی تماس‌های دیپلماتیک با گروه اخوان‌المسلمین را افزایش داده است که به نظر می‌رسد هدف از این کار محدود کردن نفوذ ایران در برخی شاخه‌های این سازمان اسلامگرای سنی باشد. این اقدام عربستان پس از توافق هسته‌ای اخیر میان 6 قدرت جهانی و ایران صورت گرفته است و تغییر رویه‌ای چشمگیر در سیاستی تهاجمی به شمار می‌رود که موجب شد ریاض در ماه مارس 2014 اخوان‌المسلمین را سازمانی تروریستی معرفی و برای نابودی آن در منطقه خلیج‌فارس تلاش کند.
قابل توجه‌ترین رویداد، سفر رسمی هفته گذشته «خالد مشعل» رئیس دفتر سیاسی حماس به عربستان بود. شاخه فلسطینی اخوان‌المسلمین مدتی طولانی به حمایت تهران متکی بود. این دیدار به این دلیل قابل توجه بود که 6 ماه پیش عربستان‌سعودی همسایه خود قطر را تحت فشار قرار داده بود تا دفتر سیاسی مشعل را تعطیل کند.
مقامات حماس و خبرگزاری عربستان‌سعودی تایید کردند مشعل از مکه مکرمه دیدار و همراه با سلمان پادشاه این کشور به زیارت کعبه رفت. مشعل همچنین با محمد بن نایف وزیر کشور و محمد بن سلمان وزیر دفاع و پسر پادشاه عربستان دیدار کرد.
دیدار مشعل از عربستان، تنها نشانه ایجاد روابط حسنه با اخوان‌المسلمین نیست. «راشد غنوشی» رئیس اخوان‌المسلمین تونس، «همام سعید» از اخوان‌المسلمین اردن و «عبدالمجید الزندانی» از اخوان یمن، همگی به تازگی از عربستان دیدار کرده‌اند. ناظران می‌گویند همه این نشانه‌ها به «تغییر محاسبات» استراتژیک ریاض اشاره می‌کنند.
«مصطفی العانی» مدیر مطالعات دفاعی در مرکز تحقیقات خلیج‌فارس در جده می‌گوید: «این دیدارها همه بخشی از یک استراتژی بزرگ برای مهار ایران است. بخش اول این استراتژی، فاصله انداختن بین اخوان‌المسلمین و ایران و بخش دوم آن، استفاده از اخوان‌المسلمین برای مقابله با نفوذ ایران است.» مقامات عربستان تا امروز مطبوعات محلی را از بحث درباره این موضوع منع کرده‌اند.
این در حالی است که «عادل الجبیر» وزیر خارجه عربستان در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت هیچگونه ابعاد سیاسی درباره سفر مشعل وجود ندارد. اما افراد مطلع در عربستان‌سعودی می‌گویند این نشان‌دهنده «تفاهمی مهم» میان حماس و آل‌سعود است.
یک مقام کاخ پادشاهی عربستان که مجاز نبود با مطبوعات صحبت کند، گفت هیات حماس در طول این سفر بار دیگر از عربستان‌سعودی به سبب حمایت از آرمان فلسطین و نیز تلاش‌ها برای بازگرداندن دولت مشروع یمن قدردانی کرد.
این مقام عربستانی گفت هیات حماس همچنین حمایت خود را از تلاش‌ها برای جلوگیری از طرح‌های ایران در منطقه و جنگ علیه افراط‌گرایی اعلام کرده است. عربستان‌سعودی با وجود خصومت‌های اخیر، سابقه گسترده‌ای در استفاده از اخوان‌المسلمین در برابر رقبای منطقه‌ای خود دارد. عربستان در دهه‌های 1950 و 1960 از اخوان‌المسلمین برای تضعیف رژیم جمهوری ناسیونالیستی جمال عبدالناصر در مصر پشتیبانی کرد. اخوان‌المسلمین اگر چه از فعالیت سیاسی در عربستان‌سعودی منع شده بود، اعضای آن در دانشگاه‌ها فعال بودند و نفوذ قابل توجهی در مدارس و دانشگاه‌های عربستان داشتند اما این اتحاد همیشه اتحادی بی‌ثبات بوده است. ایدئولوژی اخوان‌المسلمین، دشمن پادشاهانی مانند آل‌سعود و نیز ناسیونالیسم عربی ناصر بود. روابط عربستان و اخوان‌المسلمین پس از بهار عربی سال 2011 که در نهایت مورد حمایت اخوان‌المسلمین قرار گرفت، بشدت تیره و باعث نگرانی دولت عربستان شد.
ملک «عبدالله بن عبدالعزیز» پادشاه سابق عربستان سال 2014 این گروه را گروهی غیرقانونی و یک سازمان تروریستی منطقه‌ای اعلام کرد، کاری که امارات عربی متحده و بحرین نیز انجام دادند. ریاض، از دستگیری رهبران اخوان‌المسلمین در اردن و مصر حمایت کرد و ماه ژانویه قطر را برای اخراج مشعل تحت فشار گذاشت. اما از ماه ژانویه که سلمان پادشاه عربستان شد، فضایی جدید در روابط عربستان و اخوان به وجود آمد. اخوان‌المسلمین مصر سال 2013 بر اثر یک کودتا از قدرت کنار گذاشته شد. در همین حال، نفوذ ایران در سوریه در حال گسترش بود و عربستان‌سعودی، ایران را درباره شورش به رهبری شیعیان علیه حکومت یمن مقصر می‌دانست. پس از آن توافق هسته‌ای به دست آمد که احتمالا ایران را در یک موقعیت بسیار قوی برای مخالفت با رقیب قدیمی خود عربستان قرار می‌دهد. ناگهان به نظر رسید اخوان‌المسلمین بیشتر از آنکه یک تهدید باشد، یک فرصت است.
«حسن ابوهنیه» تحلیلگر مسائل سیاسی در امان و متخصص جنبش‌های اسلامگرا می‌گوید: «شاه سلمان در آغاز این موضوع را روشن کرد که به دست آوردن حمایت اخوان‌المسلمین و دور کردن آن از حوزه نفوذ ایران یک اولویت است. توافق هسته‌ای ایران به این سیاست شتاب داد».
یمن در حال ظاهر شدن به صورت یک مساله منافع متقابل بین عربستان‌سعودی و اخوان‌المسلمین است. عربستان 4 ماه است در یمن به اقدامات نظامی برای شکست حوثی‌های یمن مشغول است. عربستان ادعا می‌کند حوثی‌ها وابسته به ایران هستند و ریاض برای روی کار آوردن مجدد دولت طرفدار عربستان در یمن تلاش می‌کند.
تنها چند ساعت پس از آنکه مشعل عربستان را ترک کرد، «عبدالمجید الزندانی» از بنیانگذاران اخوان یمن وارد
ریاض شد.
کریستین ساینس مانیتور