گروه اقتصادی: از شهریور 1393 که روحانی خروج از رکود را به مردم تبریک گفت تا دی‌ماه که بانک مرکزی با گزارش خود وجود رکود را تایید کرد 15 ماه می‌گذرد. در این مدت کارشناسان و منتقدان دولت بارها و بارها اعلام کردند آمارهای دولت با حقیقت فاصله دارد و کشور از رکود خارج نشده است. دولتی‌ها در این مدت آمارهای متعدد ارائه دادند و به اجبار قصد داشتند این موضوع را القا کنند که اقتصاد ایران رشد داشته است. حتی وزیر صنعت اعلام کرد بخش صنعت چند درصد رشد داشته است. این در حالی است که بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی تحت نظارت همین وزارتخانه ورشکست شدند. جالب اینکه همین وزیر مجبور شد در تابستان امسال زیر نامه‌ای را امضا کند که به روحانی درباره رکود هشدار جدی داده بود. نعمت‌زاده به همراه وزیر اقتصاد، رفاه و دفاع خواستار اقدام عاجل برای خروج از رکود شده بودند اما عملا اتفاقی رخ نداد. گزارش 6 ماهه بانک مرکزی که اتفاقا با ادبیات خاص نوشته شده نشان می‌دهد نه‌تنها اقتصاد ایران از رکود خارج نشده بلکه رکود تشدید هم شده است. البته دولتی‌ها تعبیر بازگشت رکود را به کار برده‌اند تا متهم به کذب‌گویی نشوند. در همین حال بانک مرکزی در تازه‌ترین گزارش خود از سیر اقتصاد کشور در 6 ماه نخست سال ۹۴، کاهش قابل ملاحظه قیمت‌های جهانی نفت خام و تداوم تحریم‌ها را عوامل بازگشت رکود به اقتصاد کشور در امسال اعلام کرد. بانک مرکزی در این‌باره نوشت: اگرچه اقتصاد ایران در 3 فصل نخست سال 1393، پس از 8  فصل متوالی انقباض توانست با نرخ‌های رشد اقتصادی 8/3، 8/3 و 7/3درصدی از رکود خارج شود ولی در فصل چهارم – زمستان - سال 1393 بار دیگر نرخ رشد اقتصادی کاهش یافت و به 6/0 درصد رسید. این گزارش در ادامه آورده است کاهش قابل ملاحظه قیمت‌های جهانی نفت خام که از نیمه سال 93 شروع شده است به همراه تداوم محدودیت‌های ناشی از تحریم‌های بین‌المللی تا زمان اجرایی شدن مفاد توافق هسته‌ای، عوامل توضیح‌دهنده کاهش رشد اقتصادی در فصل پایانی سال 1393 و کند شدن برخی فعالیت‌های اقتصادی در نیمه اول سال 1394 هستند.
نقدینگی 873 هزار میلیارد تومانی
بر این اساس بانک مرکزی در زمینه اصلاح مولفه‌های سیاست پولی با موافقت شورای پول و اعتبار توانست کاهش سقف نرخ سود سپرده‌های بانکی از 22 درصد به 20 درصد، کاهش نرخ سود تسهیلات عقود غیرمشارکتی از 22 درصد به 21 درصد، تعیین سقف نرخ سود علی‌الحساب برای تسهیلات عقود مشارکتی24 درصد و همچنین کاهش نسبت سپرده قانونی بانک‌های تجاری از 5/13 درصد به 13 درصد را اجرا کند. حجم نقدینگی هم در پایان شهریورماه امسال به 873 هزار میلیارد تومان رسید که در مقایسه با اسفندماه سال 1393 از رشدی برابر 5/11 درصد برخوردار بود. همچنین نقدینگی در 12 ماه منتهی به شهریور امسال، 5/23 درصد رشد داشت که نسبت به رشد دوره مشابه سال پیش که 5/39 درصد بوده، 16 واحد درصد کاهش نشان می‌دهد. گفتنی است 14 واحد درصد از رشد 5/39درصدی نقدینگی در 12‌ماه منتهی به شهریور1393 به افزایش پوشش آماری 6 بانک و 4 موسسه مربوط بوده است.
تنخواه عامل رشد بدهی دولت شد
پایه پولی در پایان شهریور سال 1394 با رشدی برابر 8/4 درصد نسبت به پایان اسفند 1393  که 3/6 هزار میلیارد تومان بوده به 138 هزار میلیارد تومان رسید که نسبت به رشد دوره مشابه در سال 1393 برابر 4/7 واحد درصد افزایش نشان می‌دهد. همچنین خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی با 7/11 درصد افزایش و رسیدن به رقم 18 هزار میلیارد تومان، سهمی فزاینده برابر 1/14 واحد درصد در رشد پایه پولی در 6 ماه نخست سال 1394 داشته است.  در این میان خالص مطالبات بانک مرکزی از بخش دولتی با 9/221 درصد افزایش نسبت به پایان سال 1393 و با سهمی فزاینده برابر 6/5 واحد درصد، عامل دیگر فزاینده در رشد پایه پولی در 6 ماه نخست سال 1394 بوده است. گفتنی است افزایش بدهی بخش دولتی به بانک مرکزی در دوره مورد بررسی به‌طور عمده ناشی از برداشت دولت از حساب تنخواه‌گردان خزانه بوده که تا پایان امسال تسویه خواهد شد. از سوی دیگر در پایان شهریور امسال ضریب فزاینده نقدینگی به 3/6 رسید.
تعهدات خارجی؛ 4/18 میلیارد دلار
براساس برآوردهای مقدماتی در 6 ماه نخست سال 1394 مازاد حساب جاری تراز پرداخت‌ها با کاهش 1/52 درصدی نسبت به دوره مشابه سال پیش به 1/6 میلیارد دلار رسید. کاهش قابل توجه مازاد حساب جاری در دوره مورد بررسی نسبت به دوره مشابه سال پیشین بیشتر به دلیل افت قیمت جهانی نفت و در نتیجه، کاهش ارزش صادرات نفتی بود. در مقابل، حساب سرمایه و مالی در این دوره به میزان 6/1میلیارد دلار بدهکار شد که نسبت به رقم مشابه سال پیشین در حدود 84 درصد کاهش یافت. بخش اصلی این بدهکاری مربوط به مبادلات حساب مالی بود. در 6 ماهه سال جاری، در نتیجه دریافت‌ها و پرداخت‌های ارزی بین افراد و نهادهای اقتصادی مقیم ایران با دنیای خارج، ارزش ناخالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی به میزان 6/1 میلیارد دلار نسبت به پایان سال 1393 افزایش یافت. در نیمه نخست سال 1394، ارزش فوب صادرات کالا با 31 درصد کاهش در مقایسه با دوره متناظر سال 1393 به 6/33 میلیارد دلار و ارزش فوق واردات کالا با 21 درصد کاهش به رقم 26  میلیارد دلار رسید. کاهش 40 درصدی صادرات نفتی دلیل اصلی کاهش صادرات کالایی کشور بوده است. مجموع تعهدات خارجی کشور نیز در پایان شهریور امسال به رقم 4/18 میلیارد دلار رسید که 70 درصد آن را تعهدات بالقوه و 30 درصد آن را تعهدات بالفعل (بدهی‌ها) تشکیل می‌داد.
65 درصد بودجه عمرانی حاصل نشد
تصور عملکرد بودجه عمومی دولت در 6 ماه نخست سال 1394 حکایت از تحقق‌ نیافتن بخشی از درآمدهای مالیاتی و کاهش سهم درآمدهای نفتی از تامین مالی دولت نسبت به مدت مشابه سال پیشین دارد. درآمدهای عمومی دولت در 6 ماه نخست سال 1394 مبلغ 46 هزار میلیارد تومان بود که نسبت به مدت مشابه سال پیش 14 درصد تحقق داشت. سهم درآمدهای مالیاتی و درآمدهای دیگر از کل درآمدهای عمومی دولت در این 6 ماه به ترتیب 72 و 28 درصد بود. همچنین در این دوره، منابع حاصل از واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای به 2/1 هزار میلیارد تومان رسید که در مقایسه با رقم مصوب دوره، 98 درصد تحقق داشت و در مقایسه با دوره مشابه سال پیش 2/22 درصد کاهش داشت. البته تفکیک منابع بودجه عمومی دولت برحسب اقلام ناشی از نفت و غیرنفت نشان می‌دهد در 6 ماه نخست امسال سهم منابع ناشی از نفت از کل منابع بودجه عمومی حدود 32 درصد بود که در مقایسه با رقم دوره مشابه سال پیشین  به میزان 11 واحد درصد کاهش نشان می‌دهد. در این 6 ماه با توجه به عملکرد درآمدها و پرداخت‌های هزینه‌ای، تراز عملیاتی دولت با 32 هزار میلیارد تومان کسری روبه‌رو شد که نسبت به دوره مشابه سال پیشین 101 درصد افزایش داشت. در مجموع تراز عملیاتی و سرمایه‌ای بودجه عمومی دولت در این 6 ماه با 13 هزار میلیارد تومان کسری روبه‌رو شد به طوری که 56 درصد بودجه عمرانی تحقق پیدا نکرد.
از بازار ارز و سکه چه خبر؟
در 6 ماه نخست امسال متوسط نرخ اسمی دلار در بازار آزاد در حدود 3340 تومان بود که نسبت به دوره مشابه سال پیشین، 9/4 درصد رشد داشت. همچنین هر دلار آمریکا در بازار بین بانکی 2909 تومان در اختیار متقاضیان قرار گرفت. از سوی دیگر قیمت هر قطعه سکه بهار آزادی طرح جدید به 919 هزار تومان رسید که در مقایسه با دوره مشابه سال پیش، 6/4 درصد کاهش نشان می‌دهد. ربع سکه بهار آزادی با 6 درصد و نیم‌سکه بهار آزادی با 5/2درصد کاهش به ترتیب بیشترین و کمترین کاهش قیمت را داشتند. شاخص کل بورس نیز در شهریور امسال  نسبت به پایان سال 1393 با 5/1درصد کاهش همراه بود. در 6 ماه نخست امسال، 4 متغیر اصلی این بازار شامل شاخص کل، ارزش بازار، ارزش معاملات و تعداد خریداران به ترتیب با 1/14، 1/19، 8/45 و 1/16 درصد کاهش نسبت به 6 ماه نخست سال 1393 همراه بوده‌اند.