حامد مهرنیا: به نظر می‌رسد با وجود طرح‌ها و برنامه‌های گوناگون در وزارت بهداشت به منظور ارتقای سلامت و جلب رضایت بیماران هنوز این وزارتخانه از برخی کادرهای درمان مانند پرستاران غافل است. از ابتدای اجرایی شدن طرح تحول سلامت تا امروز پرستاران یکی از بخش‌های مرتبط با این طرح بوده‌اند که در مقاطع گوناگون و از طریق تریبون‌های رسمی و غیررسمی نسبت به نبض ناهماهنگ وضعیت شغلی خود با طرح تحول و مشکلات کاری و صنفی گلایه داشته و دارند. این در حالی است که رضایت عواملی مانند پرستاران به طور مستقیم در کیفیت ارائه خدمات به بیماران و در نهایت دستیابی به اهداف طرح تحول سلامت موثر خواهد بود اما در کنار رادیولوژیست‌ها یا جامعه مامایی یکی از گروه‌هایی که همچنان برای دستیابی به خواسته‌های خود تلاش داشته و از وزارت بهداشت گلایه‌مندند، پرستاران هستند؛ موضوعی که تاکنون بارها از سوی سازمان نظام پرستاری و تشکل‌های پرستاری پیگیری شده اما آنطور که محمد شریفی‌مقدم، قائم‌مقام سازمان نظام پرستاری اذعان داشته وزارت بهداشت انعطافی برای جلب رضایت جامعه پرستاری از خود نشان نداده است. جالب اینجاست که حل مشکلات پرستاران از وعده‌های دولت‌های گوناگون بوده اما هیچگاه محقق نشده است و دولت‌ها در جلب رضایت جامعه 200هزار نفری پرستاران ناکام مانده‌اند.
بر زمین ماندن قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری
موضوع خواسته‌ها و انتظارات پرستاران ماجرای دیروز و امروز نیست و طی سال‌های گذشته بارها در قالب نگارش نامه سرگشاده به رئیس‌جمهور یا تجمع برای طرح مطالبات‌شان پیگیری شده است. شاید اصلی‌ترین مطالبه پرستاران اجرای تعرفه‌های پرستاری باشد که مدت‌هاست بر زمین مانده و خبر یا حتی وعده‌ای برای عملیاتی شدن آن به گوش نمی‌رسد. در همین حال اجرای طرح تحول سلامت و تعرفه‌گذاری خدمات پزشکی بارقه‌هایی از امید را در دل پرستاران به منظور اجرای تعرفه‌های پرستاری ایجاد کرد اما به نظر می‌رسد تحول در تعرفه‌های خدمات پرستاری که در تابستان سال 86 به تصویب رسید و تاکنون 4 وزیر را به خود دیده به وقت دیگری موکول شده است.
پزشک‌سالاری وزارت بهداشت
علاوه بر این اختلاف دریافتی پرستاران در مقایسه با پزشکان از دیگر گلایه‌های جامه‌سپیدان نظام سلامت است که از قضا بیشترین خدمات را به بیماران ارائه می‌دهند و به قول معروف در نوک پیکان خدمات سلامت قرار دارند البته این نکته را هم نباید از یاد برد که با اجرای طرح تحول سلامت اقبال خانواده‌ها به مراکز درمانی دولتی بیش از پیش شد و بیمارستان‌های دولتی با وجود ثابت ماندن نیروها با خیل مراجعه‌کنندگان روبه‌رو شدند. بر این اساس حجم کاری این نیروها افزایش پیدا کرد اما دریافتی آنها با تغییر چندانی مواجه نشد. از سوی دیگر با وجود اینکه بیشتر بار نظام سلامت و مراقبت از بیماران را پرستاران به دوش می‌کشند اما به نظر می‌رسد این پزشکان هستند که مورد توجه وزارت بهداشت قرار دارند. این موضوعی است که فیش‌های حقوقی پزشکان و اختلاف 100برابری کارانه‌های آنها بر آن تاکید دارد و باعث شده فعالان حوزه پرستاری به وزارت بهداشت برچسب پزشک‌سالاری بزنند. از این گذشته نقش نداشتن پرستاران در سیاستگذاری‌ها و تصمیم‌گیری‌های این وزارتخانه نیز مزید بر علت شده است.
کمبود پرستار یا تورم نیروی کار
همچنین از دیگر موضوعاتی که درباره حواشی جامعه پرستاری وجود دارد وضعیت به کارگیری پرستاران و آموزش نیروهای بهیاری است که به محل مناقشه بین وزارت بهداشت و جامعه پرستاری تبدیل شده است. تربیت نیروهای کمک‌پرستاری و آموزش بهیاری از جمله اقداماتی به حساب می‌آید که وزارت بهداشت برای سروسامان دادن نسبت پرستار به تخت بیمارستانی در پیش گرفت اما به باور پرستاران این اقدام به نوعی تضعیف جایگاه پرستار و به خطر انداختن سلامت بیماران است که نتیجه‌ای جز دامن زدن به آتش اختلافات در پی نخواهد داشت. این در حالی است که ماجرای پرستاران شرکتی و پیمانی نیز خود مثنوی هفتاد من کاغذ دیگری است که در هیاهوی تغییر شیوه‌های جذب پرستار به فراموشی سپرده شد.
طرح مبتنی بر عملکرد و نارضایتی پرستاران
البته این تمام ماجرا نیست و طرح‌ها و دستورالعمل‌های دیگری نیز وجود دارد که اجرای دست و پا شکسته آنها باعث افزایش نارضایتی پرستاران شده است. پیش از این دستورالعملی با عنوان طرح مبتنی بر عملکرد پزشکان و کارکنان شاغل در دانشگاه‌های علوم پزشکی از سوی وزارت بهداشت ابلاغ شد که شیوه اجرای آن باز هم بر دردسرهای موجود افزود.
رشد آمار ترک کار و مهاجرت
پشت گوش انداختن مطالبات جامعه پرستاری و نبود عزم جدی برای رفع و رجوع گره‌های کاری یکی از مهم‌ترین ارکان نظام سلامت از یک‌سو و درآمد بالای حرفه پرستاری در کشورهای همسایه از طرف دیگر باعث شده سالانه بیش از یکهزار پرستار به ترکیه، کانادا یا کشورهای حاشیه خلیج‌فارس مهاجرت کنند. به علاوه اینکه تعدادی از پرستاران نیز به دلیل شرایط سخت کاری و تبعیض در پرداخت‌ها ترک کار می‌کنند.
طرح تحول منهای پرستاری
به نظر می‌رسد تمرکز طرح تحول سلامت بر درمان باعث به حاشیه راندن برخی مطالبات و توجه به زیرساخت‌هایی شده که می‌تواند در فرجام طرح موثر باشد. اگر در موفقیت این طرح مثلث رضایت ارائه‌دهندگان خدمت، رضایت دریافت‌کنندگان خدمات و منابع پایدار برای تداوم آن را در نظر بگیریم، بدون شک میزان رضایتمندی ارائه‌دهندگان و دریافت‌کنندگان خدمات نقش مهمی در نتیجه ارزیابی خواهد داشت اما با توجه به اینکه طرح تحول سلامت تاثیر معناداری بر درآمد پرستاران نداشت و نتوانست به لحظه‌شماری آنها برای اجرای تعرفه‌های خدمات پرستاری پایان دهد، موفقیت طرح تحول سلامت از نگاه جامعه پرستاری نمره قابل قبولی کسب نخواهد کرد.
آمار 14 هزار نفری پرستاران بیکار
«در شرایطی که ۱۴ هزار پرستار جویای کار در کشور وجود دارد همچنان بیمارستان‌ها دچار کمبود پرستار هستند». محمد شریفی‌مقدم، قائم‌مقام سازمان نظام پرستاری با بیان این مطلب اظهار داشت: سال‌هاست که فریاد می‌زنیم کمبود پرستار داریم، اما وزارت بهداشت مدتی است وارد این جریان شده که البته با اهداف خاصی این موضوع را مطرح کرده است. وی به مواردی همچون طرح کمک پرستاری و بهیاری یک ساله اشاره کرد و افزود: در حالی که ۱۴ هزار پرستار جویای کار داریم، بیمارستان‌ها دچار کمبود پرستار هستند.قائم‌مقام سازمان نظام پرستاری با اعلام اینکه وزارت بهداشت باید پاسخگوی کمبود پرستار باشد، خاطرنشان کرد: امکان جذب پرستار در شهرستان‌ها وجود ندارد و در مقابل پرستاران شرکتی نیز امنیت شغلی ندارند.