گروه بین‌الملل: 7 شب اقامت در استانبول به کمتر از 500هزار تومان هم رسید؛ رویایی‌ترین قیمت‌های سفر به استانبول، آنتالیا و کوش‌آداسی، تنها 2 هفته مانده به تعطیلات نوروز! اما آیا سفری رویایی خواهید داشت؟ تا آنجا که به هر جنگی مربوط می‌شود، فقط خدا می‌داند. این فقط تفریح در ترکیه نیست که ارزان شده بلکه در 8 ماه گذشته، جان انسان‌ها هم در حریم سلطان اردوغان تخفیفی وحشتناک خورده است. همین حالا که این سطور را می‌خوانید ابری از گاز اشک‌آور مناطق مرکزی استانبول را پوشانده است. از تیر ماه تاکنون مجموعا حدود 3000 نفر در درگیری‌ها و حملات تروریستی سراسر آناتولی کشته شده‌اند که کمتر از نیمی از آنها شبه‌نظامیان پ‌ک‌ک بوده‌اند. به عبارت دیگر در این فاصله زمانی، ترکیه - بهشت سابق گردشگران - حدود یک هفتم جنگ سوریه، خونین‌ترین جنگ حال حاضر جهان تلفات داشته است اما از آن جالب‌تر مقایسه تلفات شهرهای بزرگ 2 همسایه است. آمار قربانیان حملات تروریستی در دمشق و لاذقیه، پایتخت و مهم‌ترین بندر سوریه طی پاییز و زمستان اخیر تنها کمی از کشته‌شدگان بمب‌گذاری‌ها و حملات تروریستی در آنکارا و استانبول بیشتر بوده، در حالی که
140 کشته سهم آنکارای پایتخت بوده است و
20 کشته سهم استانبول چهارراه شرق و غرب.
در جنوب شرقی اوضاع به مراتب وخیم‌تر است. روزنامه آمریکایی وال‌استریت‌ژورنال از دسامبر 2015، شهرهای کردنشین نیمه‌ شرقی ترکیه را منطقه جنگی اعلام کرده است. همین هفته پیش وقتی مردم آواره جزیره، شهری کردنشین در جنوب شرقی این کشور پس از جنگی یک ماهه میان ارتش و پ‌ک‌ک به شهر رفع محاصره شده بازگشتند، خانه و کاشانه خود را ویرانه یافتند. جزیره و دیاربکر حالا بیشتر شبیه حلب و حمص در سوریه هستند. کمی آن طرف‌تر در آدانا، آنتالیا، ازمیر و استانبول حتی تخفیف‌های بی‌سابقه هم نتوانسته‌اند ارزان شدن قیمت جان را جبران کنند. طبق آمارهای ماهانه شورای سفر و گردشگری جهان از ماه دسامبر 2015 منتهی به تعطیلات کریسمس و ژانویه تا اول مارس 2016، تعداد توریست‌های سواحل مدیترانه‌ای ترکیه به
یک‌چهارم مدت زمان مشابه سال گذشته سقوط کرده است. باورتان نمی‌شود؟ از ژرمن‌ها، خوشگذران‌ترین و خوش‌سفر‌ترین مردم اروپا بپرسید. 7 اسفند ماه، خبرنگار «وطن‌امروز» که نتوانسته بود تعجبش را از حضور یک خانواده آلمانی پای یکی از صندوق‌های رای تهران پنهان کند از آنها پرسید: «چرا ایران؟ مگر الان هموطنان‌تان در سواحل ترکیه نیستند؟» پاسخ مادر خانواده تکان دهنده بود: «ترکیه؟ هرگز! دیگر هیچ آلمانی پایش را آنجا نمی‌گذارد. نمی‌خواهیم با تابوت به کشورمان بازگردیم.» اشاره‌اش به سرنوشت تلخ 11 توریست آلمانی بود که کمتر از 2 ماه پیش  در پارک منطقه سلطان احمد استانبول یعنی امن‌ترین محله شهر و چه بسا کل کشور– در فاصله ۵۰۰ متری ساختمان کنسولگری ایران –  قربانی انفجاری انتحاری شدند آن هم توسط یک زن تکفیری. از آبان ماه گذشته نیز میلیون‌ها روس به دستور پوتین ترکیه را تحریم توریستی و تجاری کرده‌اند. تازه اینها اروپایی‌هایی بودند که روی سر «پاشا»ها جا داشتند و مثل ما مهر ایرانی بودن در بلاد خلیفه داعش و عثمانی روی پیشانی‌شان نخورده بود.
«ح» همکار مستندسازمان که فعلا نمی‌خواهد باز شناخته شود و به تازگی بعد از ماه‌ها تحقیق از آن طرف بازگشته است، تعریف می‌کند با وجود همسانی ظاهری‌اش با پاشاها به واسطه آذری بودن و تسلط به گویش استانبولی، چطور هنگام فیلمبرداری از یک وهابی دوآتشه و صف عائله پشت سرش که در منظره‌ای سراسر تناقض‌آمیز از جلوی یکی از پلاژهای آنتالیا عبور می‌کردند، ناگهان سردی دستبند یک پلیس مخفی را بر مچ خود احساس می‌کند. وقتی دلیل بازداشتش را جویا می‌شود چنین پاسخی می‌شنود: «چون ایرانی هستی!» در حقیقت مامور مزبور همه جا او را زیر نظر داشت. علاو بر افزایش ناامنی، سختگیری به ایرانی‌ها توسط پلیس ترکیه محسوس است.
  چرا ایرانیان به ترکیه نمی‌روند؟
بی‌دلیل نیست که سفرهای تفریحی از ایران به ترکیه بشدت ریزش داشته‌ است. اردیبهشت‌ماه امسال بود که سفیر ایران در آنکارا از رکورد حضور تاریخی گردشگران ایرانی به ترکیه در سال گذشته(93) و با 30 درصد افزایش نسبت به سال پیش از آن (92) خبر داد. چقدر؟ 6 میلیون نفر! در واقع اگر همه آنها با هم در یک نقطه از ترکیه پاتوق می‌کردند، بزرگ‌ترین اجتماع ایرانی‌ها روی کره خاکی پس از کلانشهر تهران را پدید می‌آوردند. ظریفی پس از شنیدن این خبر گفته بود آنقدر که ایرانی‌ها از وطن امن و امانشان به ترکیه رفته‌اند، سوری‌های آواره و مصیبت‌زده از ترس جان از کشور جنگ‌زده‌شان به مرزهای همسایه شمالی پناه نبرده‌اند. اما عوامل متعددی باعث شده‌اند حرص سفر قسطنطنیه در ایرانی‌ها هم فروکش کند. وبگاه آمریکایی «ال‌مانیتور» که براساس منابع محلی به مسائل کشورهای خاورمیانه می‌پردازد از قول یک دانشجوی ایرانی دکترای اقتصاد گردشگری در دانشگاه ازمیر نوشته است: «تمایل ایرانیان برای سفر به ترکیه کاهش پیدا کرده به صورتی که حتی تخفیف‏های ویژه و ارزان‏تر کردن تورهای گردشگری به مقصد ترکیه هم چندان نتوانسته گردشگران را مثل سابق جذب کند».
بنا به تحلیل ال‌مانیتور، سردی گردشگران ایرانی نسبت به آناتولی «واکنش توریسم در برابر تروریسم» است. این موضوع به دلایل متعددی مثل انعکاس اخبار و تصاویر منزجرکننده جنگ داخلی ترکیه و بویژه حساسیت ایرانی‌ها به عملیات نظامی حکومت اردوغان در استان‏های کردنشین، بازتاب بسیار منفی اظهارات ضدایرانی اردوغان و دیگر مقامات آنکارا، سختگیری ترکیه به آژانس‏های ایرانی و کارشکنی علیه بازرگانان کشورمان بویژه در مورد تمدید ویزا، بدرفتاری پلیس ترکیه با ایرانی‌ها، سرقت‌های متعدد از مسافران بویژه در پروازهای ترکیش ایرلاینز و البته آسان‌تر شدن سفرهای اروپایی برای اتباع ایرانی در ماه‌های اخیر مربوط می‌شود. در این گزارش آمده است که ایرانی‌های مایل به گردشگری برون‌مرزی، مقاصدی مثل ارمنستان، گرجستان،  تاجیکستان و کشورهای جنوب و شرق آسیا را جایگزین ترکیه می‌کنند ضمن اینکه با رونق گرفتن روابط با روسیه، این کشور هم مقصدی بکر برای بسیاری از ایرانیان به شمار می‌رود به طوری که سواحل روسی دریای سیاه بویژه سوچی با  آب و هوایی مشابه، رفته‌رفته جایگزین سواحل ترکیه می‌شوند.
  عیدتان عزا نشود
سفر این هفته احمد داوود اوغلو، نخست‌وزیر ترکیه به تهران برای دیدار با حسن روحانی، بی‌طمع نبود. او تنها چند روز پس از اعلام اعطای وام‌های چند صد میلیون دلاری به صنعت توریسم کشورش، به تهران آمده بود تا در آستانه نوروز آن  را از ورشکستگی نجات دهد.
متاسفانه دولت حسن روحانی به خیال بهبود روابط اقتصادی با آنکارا رویه‌ای غلط در سانسور آمار دستگیری‌ها، قتل‌ها و  گروگانگیری‌های شهروندان ایرانی در ترکیه در پیش گرفته است اما طبق همان معدود اخباری که به رسانه‌های رسمی راه پیدا کرده‌اند در 2 ماه گذشته دست‌کم یک مورد از این تهدیدات، گریبان ایرانی‌هایی را که با ویزای توریستی به کشور همسایه سفر کرده‌اند گرفته‌ است. با این حال این تنها مشتی از خروار است و اخباری نگران‌کننده از تشدید برخوردهای ضد ایرانی بویژه با  بالا گرفتن جنگ داخلی ترکیه از سال نوی میلادی و نزدیک شدن به «های سیزن» توریستی به گوش می‌رسد.  اگر همچنان در هوس لمس این بهشت جنگ‌زده توریست‌ها هستید، بهتر است بدانید شرایط با گذشته کاملا فرق کرده و امروز از نظر هر 3 طرف جنگ داخلی ترکیه
ـ حرامیان داعشی، پلیس مخفی اردوغان و کردهای خشمگین ـ شما میهمان ایرانی به طور ویژه و به طور بالقوه «به جهنم خوش آمده‌اید».
گروه اول یعنی تروریست‌های داعش که رفت و آمد آزادانه‌شان در همه جا از قلب استانبول تا پلاژهای آنتالیا شگفت‌زده‌تان خواهد کرد، خون شمای ایرانی را مباح می‌دانند.
دسته دوم به شما به چشم جاسوس و خرابکار نگاه می‌کنند، بویژه اگر با گوشی همراه‌تان در حال تصویربرداری باشید. سرنا شیم، خبرنگار مرحومه پرس‌تی‌وی که سال پیش ـ و به قول دولت آنکارا خیلی اتفاقی(!) ـ زیر یک کامیون ارتش ترکیه رفت، شهروند آمریکا بود اما این هم نتوانست جانش را نجات دهد. و سرانجام دسته سوم کردهایی هستند که به توریست‌ها به چشم منبع مالی داعش و اردوغان و شریک جرم آنها نگاه می‌کنند. ساده‌لوحانه است اگر تصور کنیم کردهایی که خانه و خانواده و کسب و کارشان توسط اردوغان و شرکای تکفیری‌اش بر باد رفته انتقام نخواهند گرفت.
همان همکار مستندساز مصاحبه‌ای داشته با یک جوان کرد ساکن و شاغل در ساحل توریستی بلک در آنتالیا که شب سال نوی مسیحی با خبر می‌شود همه اعضای خانواده‌اش در بمباران روستای‌شان کشته شده‌اند. او جلوی دوربین قسم می‌خورد که انتقام خون عزیزانش را خواهد گرفت: «فقط منتظر هستیم جشن‌شان شروع شود و توریست‌ها بیایند. آن‌وقت جشن‌شان را به عزا بدل می‌کنیم.» متاسفانه باید اعتراف کنیم با توجه به ریزش توریست‌های روسی و اروپایی و کسادی بازار گردشگری آناتولی در ماه‌های اخیر، موعد جشن ترکیه برای بازگشت توریست‌ها همین تعطیلات نوروز خواهد بود و این هموطنان ما هستند که تاوان انتقام احتمالی را خواهند پرداخت.
حتما می‌گویید سوریه و عراق در ماه‌های اخیر برای هموطنان‌مان بسیار خطرناک‌تر بوده‌اند اما تفاوت اصلی سفرهای کربلا و زینبیه با ترکیه در نیت آنهاست. آنهایی که به عراق و سوریه می‌روند با نیت شهادت می‌روند و البته رسم است کفن‌شان را از پیش تهیه می‌کنند اما اگر دلتان برای سوغات آوردن بهترین و ارزان‌ترین پوشاک برند از گرند بازار یا خیابان مرتر استانبول غنج می‌زند، بد نیست احتیاطا قبل از سفر قسطنطنیه، پوشاک آخرت یا همان کفن را از همین جا تهیه کنید.
گردشگری ورشکسته ترکیه
آتشی که سلطان اردوغان به خانه همسایگان افکنده بود گریبان اندرونی خودش را هم گرفت. جنگ داخلی ترکیه فقط مناطق کردنشین را ویران نساخت بلکه شکوفا‌ترین اقتصاد منطقه را هم به خاک سیاه نشانده است. هر ماه آژانس‌های مسافرتی بین‌المللی بیشتری  به دلیل بالا بودن خطر حملات تروریستی درباره سفر به ترکیه هشدار می‌دهند.
تنها یک سال پیش، شورای سفر و گردشگری جهان، رشد 6/5 درصدی را برای صنعت گردشگری ترکیه طی 10 سال آینده پیش‌بینی کرده بود اما دغدغه‌های امنیتی و حملات تروریستی و همچنین تنش‌های ژئوپلیتیک در مجموع تاثیر مخربی بر این صنعت داشته‌ است. حزب جمهوری‌خواه خلق، بزرگ‌ترین حزب مخالف دولت در پارلمان،  ماه گذشته در گزارشی اعلام کرد تنها در ساحل دریای اژه 908 مجموعه جهانگردی، جمعا به قیمت 3 میلیارد و 80 میلیون دلار آمریکا به فروش گذاشته شده‌اند. در عین حال گروه تامپسون فالکون، یکی از بزرگ‌ترین آژانس‌های گردشگری جهان اعلام کرده درخواست برای سفر به ترکیه در تعطیلات ژانویه گذشته، 40 درصد کاهش پیدا کرد.  «سلیمان آکل» مالک هتلی شناخته شده در استانبول که بخشی از زنجیره بزرگ موسسه گردشگری جمینی محسوب می‌شود به ورینا کیت، خبرنگار شبکه پرس‌تی‌وی گفته است: «سال 2015 کمتر از آنکه فکر می‌کردیم گردشگر داشتیم. با وجود آنکه همه چیز را آماده کردیم اما امسال هیچ یک از گردشگرها نیامدند». در حالی که از چراغ‌های نیمه‌خاموش لابی، کافی‌شاپ و رستوران این هتل و بسیاری دیگر از هتل‌های استانبول وضعیت نیمه‌تعطیل آنها عیان است، تابلوی اعلان وضعیت اتاق‌های هتل جمینی، یک رقم یک و 2 رقم صفر را مقابل اتاق‌های یک تختخوابه، 2 تختخوابه  و 3 تختخوابه نشان می‌دهد. هتل جمینی در بهمن‌ماه تنها یک میهمان داشته که آن هم تاجر زن اوکراینی بوده است. او به پرس‌تی‌وی گفت برای هتلی که همیشه پر رونق بوده تصور آن بدون کارمند و نبود خدمات دشوار است. تصویر میز و صندلی‌های خالی رستوران در زمان ناهار به یک کابوس شبیه است. سلیمان آکل پیش‌بینی می‌کند «سال 2016، حضور آنها حتی کمرنگ‌تر خواهد بود. احتمالا امسال ضرر خواهیم داد».
ترکیه آبان امسال یکی از جت‌های روسیه را در نزدیکی مرز سوریه سرنگون و پس از آن مسکو سفر اتباع خود را به ترکیه ممنوع کرد. این امر منجر به کاهش 81 درصدی سفر اتباع روس به ترکیه شد. دی‌ماه نیز یک انفجار تروریستی در مرکز استانبول جان 11 گردشگر آلمانی را گرفت و پس از آن ترکیه  بسیاری از بازدیدکنندگان آلمانی خود را از دست داد.
به گفته مالک هتل جمینی «سیاست بر گردشگری تاثیر می‌گذارد و هتل ما در 20 سال گذشته که ترکیه بخوبی مدیریت می‌شد پر رونق بود. با این وجود اکنون مشکلات داخلی و خارجی وجود دارد. متاسفانه هر کاری می‌کنیم نمی‌توانیم برای هتل خود میهمان جذب کنیم».  این بخش سال 2015 برای 2 میلیون و 100 هزار نفر اشتغالزایی و سال 2014 نیز حدود 34 میلیارد دلار به تولید ناخالص داخلی ترکیه کمک کرده بود. خیلی‌ها در گردشگری فعال هستند و  کارمندان نیز همراه نوسانات آن  تحت تاثیر قرار می‌گیرند. تولید و سرمایه‌گذاری نیز همین طور، در نتیجه شغل میلیون‌ها تن از مردم تحت تاثیر قرار می‌گیرد.
براساس پیش‌بینی‌ها کاهش رونق گردشگری ترکیه ماه‌ها ادامه خواهد داشت اما به گفته کارشناسان، شدیدترین ضربه به این صنعت که با حملات تروریستی اخیر و ورود پناهجویان سوری مرتبط است، سال 2016 به صنعت این کشور وارد خواهد شد.