گروه بین‌الملل: دشواری‌های سفر باراک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا به هانگژوی چین برای شرکت در نشست گروه 20 از همان لحظه‌ای که هواپیمایش در فرودگاه این شهر به زمین نشست آغاز شد. رهبران چین متهمند عمدا و حساب‌شده باراک اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا را مورد استقبال سرد خود قرار داده‌اند. در زمان ورود هواپیمای ایرفورس‌وان آمریکا به فرودگاه هانگژو فرش قرمز پهن نشد و حتی مقام‌های چین پله‌ای هم برای خروج اوباما در نظر نگرفته بودند! این در حالی بود تصاویری که از سران کشورهای آلمان، فرانسه و ژاپن پخش شده نشان می‌دهد همه مقام‌ها از در بزرگ هواپیما و با فرش قرمز وارد فرودگاه شده‌اند. با این حال رهبر بزرگ‌ترین اقتصاد جهان که آخرین تور آسیایی خود را داشت، عصر شنبه پس از آنکه هیچ راه پله‌ متحرکی برای خروج او آورده نشد مجبور شد از یک خروجی کم‌استفاده در شکم هواپیما پیاده شود. دردسرهای اوباما به همین جا ختم نشد و زمانی که او پا بر سنگفرش‌ها گذاشت، درگیری لفظی سختی میان سوزان رایس، مشاور امنیت ملی اوباما با یک مقام چینی رخ داد و تصاویر ویدئویی نشان می‌دهد که آن مقام چینی با فریاد می‌گوید: «اینجا کشور من است! این فرودگاه ماست!» پس از آن مجادله‌ای لفظی بین او که تلاش می‌کرد سد راه مقامات آمریکایی شود و سوزان رایس، مشاور امنیت ملی کاخ سفید و معاونش، بن رودز در گرفت؛ تنشی که در ابتدای این سفر- که احتمالا آخرین حضور اوباما به عنوان رئیس‌جمهور در چین باشد- رخ داد را شاید بتوان نمادی از روابط پرافت و خیز و تنش‌آلود 2 کشور در سال‌های گذشته دانست. رقابت با چین، در 7 سال گذشته عملا محور اساسی سیاست خارجی دولت آمریکا در شرق آسیا بوده است. ساعتی پس از این درگیری لفظی در فرودگاه، اوباما در اظهاراتی گفت از نظر او این موضوع آنچنان اهمیت ندارد. اما توهین‌های چینی‌ها به آمریکایی‌ها به اینجا ختم نمی‌شود؛ روز شنبه پیش از آغاز دیدارهای رسمی اوباما در چین، چندین نفر از اعضای تیم تشریفات و دیگر کارکنان کاخ سفید در حالی که قصد داشتند وارد یک ساختمان دیپلماتیک شوند، با ممانعت میزبانان چینی خود مواجه شدند و بار دیگر جدال لفظی داغی بین طرفین درگرفت. این درگیری کلامی حتی به درون تیم چینی هم سرایت کرد و 2 مقام میزبان با یکدیگر درگیر شدند تا جایی که یکی از کارکنان کاخ سفید مداخله کرد و از آنها خواست آرامش خود را حفظ کنند. این درگیری بین دو تیم تا 20 دقیقه مانده به ورود اوباما و شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین ادامه یافت، آن هم در جایی که قرار بود 2 رئیس‌جمهور برابر رسانه‌ها از تمایل کشورشان برای گسترش همکاری‌های دوجانبه صحبت کنند. هیات چینی تأکید داشت در اتاق جای کافی برای حضور هر 12 خبرنگار همراه اوباما وجود ندارد اما تیم آمریکایی با بیان اینکه این مساله از قبل هماهنگ شده، اصرار داشت به اندازه کافی در اتاق فضا وجود دارد. با وجود تمام تنش‌هایی که در روزهای منتهی به دیدار 2 رئیس‌جمهور وجود داشت، مقامات کاخ سفید تلاش کرده بودند تصویری به مراتب آرام‌تر از آنچه در واقع در جریان بود ترسیم کنند. توافق همکاری دوجانبه پکن و واشنگتن بر سر تغییرات آب و هوایی، یکی از مواردی بود که مانور زیادی روی آن داده شد. با این حال سران 2 کشور همچنان نتوانسته‌اند در بسیاری از حوزه‌ها از جمله مناقشات دریایی، امنیت سایبری، تجارت و حقوق بشر، اختلافات و تخاصم موجود را دست‌کم کاهش دهند. درگیری‌ها و فریادهایی که مقامات 2 کشور روز شنبه بر سر هم کشیدند، تا حدی نشان می‌دهد دیدگاه‌های 2 کشور درباره نقشی که باید ایفا کنند، متفاوت است؛ تفاوت دیدگاهی که از زمانی که اوباما در سال 2009 قدرت را به دست گرفت، تغییر چندانی نکرده است. اوبامایی که دوران ریاست‌جمهوری‌اش را با سیاست بهبود روابط دوجانبه با چین آغاز کرد، تصمیم به خودداری از دیدار با دالای لاما گرفت و اولین رئیس‌جمهور آمریکا شد که در سال نخست حضورش در کاخ سفید به چین سفر کرد، در همان اولین سفرش به پکن با استقبال سرد چینی‌ها مواجه شد. مقامات کنونی و سابق دستگاه سیاست خارجی آمریکا تا حدی اوباما را مسؤول این وضعیت دانسته و می‌گویند او با خوش‌بینی بیش از حد به سمت پکن حرکت کرده و هر بار دست خالی بازگشته است.
به نوشته واشنگتن‌پست، بخشی از این رفتار پکن هم به این واقعیت بازمی‌گردد که در اواخر دهه نخست هزاره سوم در حالی که جهان درگیر بحران اقتصادی بود، چین خود را از این وضعیت مصون دید و به قدرت خود به عنوان دومین اقتصاد بزرگ جهان پی برد. از آن زمان بود که پکن تلاش کرد حوزه نفوذ خود را گسترش دهد. از آن زمان بود که پکن دیگر حاضر به امتیازدهی نبود؛ از مسائل کلان از جمله مناقشات ارضی گرفته تا موضوعات جزئی مانند اینکه در مذاکرات چه کسی باید کجا بنشیند.
جفری بیدر، مشاور ارشد دوره نخست‌ ریاست اوباما در امور آسیا مدعی است سیاست «گردش به آسیا»ی آمریکا در واقع پاسخی به رویکردهای جدید چین بود، چراکه واشنگتن به این نتیجه رسید «هویج» کارگر نبوده و باید سراغ «چماق» رفت. این سیاست که مبتنی بر کاهش موقتی توجه به برخی مناطق مشکل‌دار مانند خاورمیانه و تمرکز بر آسیا بود، از مطالعه تاریخ سر برآوردن قدرت‌های نوظهور هنگام افول قدرت برتر پیشین، تدوین شد؛ مواردی چون ظهور آلمان پس از جنگ جهانی نخست، آتن و اسپارتا و ظهور ایالات متحده در قرن گذشته. این مطالعات، مقامات آمریکایی را به این نتیجه رساند که وارد شدن از موضع قدرت می‌تواند چین را به رفتاری مثبت وادارد. از اینجا بود که واشنگتن بر توسعه روابطش با متحدان سنتی خود در شرق آسیا و برقراری ارتباط با شمار دیگری از کشورهای این منطقه که از قدرت گرفتن پکن ناخرسند بودند، متمرکز شد. تصور بر این بود که با این رویکرد چندوجهی، ایالات متحده می‌تواند توان نظامی و توسعه نفوذ چین را مهار کند اما مشکل، تفاوت تصورات کاخ سفید و واقعیات میدانی بود. سران کشورهای خاورمیانه و اروپا از تغییر توجه ایالات متحده به سمت شرق نگران بودند و سران چین هم این سیاست را به عنوان تلاش واشنگتن برای مداخله در اهداف چین و کند کردن رشد این کشور تعبیر کردند.
در سوی دیگر، سران متحدان آسیایی آمریکا هم که تصور می‌کردند گردش به شرق با هدف اطمینان‌بخشی به آنها انجام گرفته، با این سوال مواجه بودند که این سیاست تا چه حد لفاظی است و چه میزان اقدامی عملی برای حمایت مالی و نظامی از آنهاست. این تردیدها، در ماه‌های اخیر، همزمان با حمایت اندک کنگره و نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری از توافقنامه تجارت آزاد فرااقیانوس آرام که قرار بود محور تجارت با شرق باشد، بار دیگر تشدید شده است.
وضعیت مبهم سوریه
روسای جمهور روسیه و ترکیه در حاشیه اجلاس سران گروه 20 در هانگژوی چین دیدار کردند، دیداری که هدف از آن عادی‌سازی کامل روابط میان مسکو و آنکارا و بررسی اقدامات بسیاری است که در این زمینه باید صورت بگیرد. دیروز وقتی سران 20 اقتصاد بزرگ جهان در مراسم عکس دسته‌جمعی رسمی نشست هانگژو 2016  گرد هم جمع شدند، برخوردهای جالبی میان آنها پیش آمد.
اما ولادیمیر پوتین بعد از دیدار کوتاه روز شنبه خود با همتای ترکیه‌ای‌اش در هانگژو  هیچ اشاره‌ای به تجاوز گسترده ترکیه به مرزهای شمالی سوریه نکرد. او گفت: «برای برقراری مجدد همکاری در تمام زمینه‌ها، کارهای بسیاری باید انجام شود.شاهد هستیم که ترکیه دوران سختی را سپری می‌کند. از اینکه وضعیت سیاسی به حال عادی بازمی‌گردد، خوشحالیم. می‌دانیم که این کشور با تروریسم در حال جنگ و با تهدیدهای جدی مواجه است».
رئیس‌جمهور روسیه ابراز اطمینان کرد که 2 کشور بعد از عادی‌سازی کامل روابط می‌توانند با سرعت بیشتری در مسیر همکاری پیش بروند. در حقیقت پوتین عادی سازی روابط مسکو – آنکارا را مقدم بر مساله سوریه قرار داد، به این امید که ارتقای روابط ترکیه با شرق، اردوغان را در خروج از ناتو تشویق کند. در مقابل اردوغان نیز اعلام کرد 2 کشور در مسیر عادی‌سازی روابط «تدابیری خاص» را اتخاذ خواهند کرد.
دیدارهای رهبران جهان
به گزارش اینترفاکس، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه مثل اغلب نشست‌های جهانی کمی دیرتر به مراسم سالن محل عکسبرداری وارد شد. او  در کنار فرانسوا اولاند ایستاد و رجب طیب اردوغان رهبر ترکیه به دنبال آنها وارد سالن شد و در حالی که از جلوی آنها می‌گذشت فقط با همتای روس و نه فرانسوی خود احوالپرسی کرد و کنار او ایستاد. کمی بعد باراک اوباما وارد سالن شد و ضمن احوالپرسی با برخی سران کشورها از جمله آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان سر جای خود قرار گرفت. در این عکس نمادین شی جین پینگ در مرکز ایستاد و رؤسای جمهور آمریکا و روسیه تقریبا دو طرف او قرار گرفتند. نحوه استقرار رهبران گروه20 توسط تلویزیون مداربسته بزرگی برای روزنامه‌نگاران در مرکز خبری نشست به نمایش درآمد و مشخص شد پوتین و اوباما دست هم را فشرده و چند جمله‌ رد و بدل کرده‌اند. بعد از عکسبرداری، رهبران کشورها به سالن اصلی نشست جی20 رفتند و در طول مسیر با هم گپ زدند. اهمیت دیدارهای سران اقتصادهای برتر جهان در چین از آن رو است که دنیا در شرف تغییرات ژئوپلیتیک بزرگی قرار دارد و صحبت‌های هر چند کوتاه در برخی از این دیدارها می‌تواند نشانه چرخش یک کشور از سویی به سوی دیگر باشد.به همین خاطر بود که رسانه‌های غربی بویژه روی رفتار رئیس‌جمهور ترکیه و نخست‌وزیر جدید بریتانیا، ترزا می ‌دقیق شده بودند. «می» در 2 نشست کوتاه تقریبا متوالی با رهبران آمریکا و روسیه به صورت رو در رو صحبت‌ کرد. نتیجه دیدار رهبران واشنگتن و لندن در هانگژو این بود که به‌رغم تصمیم بریتانیا به خروج از اتحادیه اروپایی، لندن همچنان عضو مهم ناتو خواهد ماند. به گزارش ایتارتاس، اوباما در نشست مشترک خبری  با نخست‌وزیر بریتانیا گفت: «ما در ناتو با هم شریک هستیم. ما نگاه یکسانی به دنیا داریم و به مقابله با رفتارهای تهاجمی روسیه نسبت به اوکراین ادامه می‌دهیم. ما به مقابله با تهدیدات سایبری و تلاش‌های خستگی ناپذیر برای غلبه بر شبکه‌های تروریستی ادامه می‌دهیم. ما بر سازمان تروریستی داعش غلبه خواهیم کرد». پس از آن «می»‌ با پوتین دیدار کرد. الکسی اولیوکایف، وزیر اقتصاد و توسعه روسیه که در این نشست حاضر بود به روزنامه‌نگاران گفت دو طرف در موضوعات مهم روز به نقطه نظرات مشترک دست یافتند تا در ادامه گفت‌وگوها را از سر گیرند. مبارزه با تهدیدات تروریستی، حل و فصل موضوع سوریه، مبارزه با قاچاق موادمخدر و همچنین مساله امنیت هوایی از مهم‌ترین موضوعات مطرح شده میان سران کرملین و داونینگ استریت بود. طرفین همچنین توافق کردند هیاتی از سوی وزارت حمل‌ونقل بریتانیا برای ادامه مذاکرات کارشناسی به مسکو اعزام شود. از طرف دیگر سرگئی لاوروف و جان کری وزرای خارجه روسیه و ایالات متحده نیز قرار است در حاشیه این  اجلاس برای بیش از چهلمین بار در سال 2016 دیدار کنند اما در حالی که اوباما تاکید کرده هنوز دو طرف درباره بحران سوریه به توافق نهایی نرسیده‌اند، سرگئی ریابکوف معاون وزیر خارجه روسیه نیز دیدار  لاوروف-کری را منوط به پذیرش مرزگذاری بین معارضان میانه‌رو و تروریست‌ها در سوریه از سوی واشنگتن اعلام کرده است.