عبدالباری عطوان*: اشتباه بزرگی که بیشتر تحلیلگران به آن گرفتار می‌شوند، تمرکز بر سیاست‌های دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری جدید آمریکا درباره مسائل خارجی است. تحلیلگران یک واقعیت اساسی را فراموش کرده‌اند و آن این است که ترامپ به دلیل تمرکزش بر مسائل داخلی آمریکا، مهاجرت و بویژه کار، سورپرایز بزرگ را محقق کرد و این یعنی وی در درجه نخست بر داخل آمریکا تمرکز می‌کند، زیرا بازسازی آمریکا از داخل، قدرت و عظمت جهانی آن را احیا می‌کند. با توجه به طرح‌های عریض تعریف‌شده برای سیاست خارجی دولت بعدی آمریکا، می‌توان نقشه برندگان و بازندگان پیروزی ترامپ را ترسیم کرد. ولادیمیر پوتین و بشار اسد، رؤسای‌جمهوری سوریه بارزترین برندگان هستند. ترامپ از همتای روسش بسیار خوشش می‌آید و بر این باور است که پوتین با تندروها در سوریه می‌جنگد و به همین دلیل در اردوگاه پوتین می‌ایستد و با بشار اسد نمی‌جنگد بلکه با داعش خواهد جنگید. ترامپ محکوم کردن حمله روسیه به حلب یا دیگر مناطق را نپذیرفت. جنگ در کنار روسیه با داعش و دیگر گروه‌های تروریستی، جنگ در کنار اسد و نه علیه وی به شمار ‌می‌رود؛ امری که اسد را در وضعیتی مشروع‌تر و باثبات‌تر در نظر دولت جدید آمریکا قرار می‌دهد. این مساله قابل توجه بود که ترامپ با اشغال عراق و دخالت ناتو در لیبی مخالفت کرد و تاکید کرد که نمی‌خواهد دموکراسی آمریکایی را «صادر» کند و نظام‌ها را در خاورمیانه دستخوش تغییر کند و این به نفع چندین نظام از جمله روسیه و نظام حاکم بر سوریه است. چه بسا، عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهوری مصر از جمله قوی‌ترین اعضای باشگاه برندگان است. ترامپ طی دیدارش با وی در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل احترام زیادی به وی گذاشت و وعده داد روابط آمریکا با مصر را در صورت پیروزی‌اش تقویت کند و از سیاست دولت اوباما در حمایت از جنبش اخوان‌المسلمین انتقاد کرد. اگر درباره ایران بخواهیم سخن بگوییم باید بگوییم ایران در اردوگاه برندگان و بازندگان با هم است. ایران در اردوگاه برندگان است زیرا متعلق به ائتلاف روسیه و سوریه است که ترامپ به آن تمایل دارد اما اگر ترامپ تلاش کند بندهای توافقنامه هسته‌‌ای با ایران را تغییر دهد، این مساله باعث می‌شود وی در رویارویی مستقیم با ایران قرار گیرد اما ما بعید می‌دانیم موفق به انجام این کار شود، چرا که این توافقنامه فقط میان آمریکا و ایران نیست و تغییر یا لغو آن، چه بسا در خدمت ایران باشد و محدودیت‌هایش را از بین ببرد. موضع ترامپ درباره چین روشن نیست. در حالی ‌که وی از هرگونه انتقاد مستقیم از چین اجتناب کرد اما نسبت به غرق کردن بازارهای آمریکایی با کالاهای چینی اعتراض کرده است اما اگر به اردوگاه بازندگان احتمالی منتقل شویم، معارضان سوری بارزترین این بازندگان هستند. این معارضان و ائتلاف عربی حامی‌شان برای رفتن اوباما لحظه‌شماری می‌کردند و تقریبا مطمئن بودند رئیس‌جمهوری جدید، هیلاری کلینتون است که وعده داده بود معارضان را به سلاح‌های مدرن مجهز کند و مناطق پرواز ممنوع در سوریه به‌عنوان مقدمه‌ای برای براندازی نظام بشار اسد ایجاد کند ولی پیروزی ترامپ همه امیدهای آنها را بر باد داد.  عربستان‌سعودی ترجیح می‌داد کلینتون برنده شود نه به دلیل اینکه کم‌ضررتر است بلکه به این دلیل که می‌داند ترامپ به هیچ‌یک از کشورهای حاشیه خلیج‌فارس علاقه‌ای ندارد.  اگر اوباما در مصاحبه مشهورش با مجله آتلانتیک، عربستان را اینگونه توصیف کرد که می‌خواهد مجانی از آمریکا سواری بگیرد، ترامپ از این کشور خواسته برای هرگونه حمایتی که آمریکا در گذشته از آن کرده است به واشنگتن بهایش را بدهد. از امروز به بعد نه حمایت و نه سواری مجانی دیگر وجود ندارد. خطرناک‌تر از آن این است که ترامپ از جمله مشتاق‌ترین افراد به قانون «جاستا» است که آمریکایی‌های متضرر از انفجارهای 11 سپتامبر را تشویق می‌کند عربستان را محاکمه کرده و غرامت‌های مالی کلانی بگیرند.  این موضوع که آیا باید فلسطینان و اسرائیل را در اردوگاه بازندگان قرار داد یا برندگان، برای ما دشوار است. ترامپ وعده داده سفارت آمریکا را به قدس اشغالی منتقل کند و در عین حال اشاره کرد سیاست بی‌طرفانه‌ای را در نزاع عرب‌ها و اسرائیل اتخاذ کند. همچنین لابی یهودی (آیپک) هیچ نقشی در پیروزی‌اش بازی نکرد و  هیچ گونه کمک مالی از این لابی یا غیر از آن در تبلیغات انتخاباتی‌اش به دست نیاورد ولی با توجه به اینکه اسرائیل همیشه همپیمان قوی دولت‌های آمریکا بوده، پس بهتر است از روی احتیاط، فلسطینیان را در اردوگاه بازندگان پیروزی ترامپ قرار دهیم.
*تحلیلگر برجسته جهان عرب