اظهارات ضد ایرانی «ترزامی» در نشست شیوخ مرتجع منطقه در کنار افتتاح رسمی پایگاه نظامی در بحرین حاکی از عود کردن توهم استعماری انگلیس است

سودای بازگشت به خلیج‌فارس

عبدالباری عطوان: ما بر این باور نیستیم که بیانیه پایانی نشست روز سه‌شنبه سران شورای همکاری خلیج‌فارس در بحرین، بازتاب‌دهنده رایزنی‌هایی باشد که در دیدارهای دوجانبه یا دسته‌جمعی و پشت درهای بسته مطرح شد یا دربردارنده مسائل مهمی باشد که بازتاب‌دهنده نگرانی کشورهای منطقه و دغدغه آنهاست. درست است این بیانیه مشوش و غرق در کلی‌گویی بود و بر ضرورت تغییر سیاست‌های ایران در منطقه تاکید کرده است ولی به شکل تفصیلی به جنگ‌هایی که خود کشورهای عضو در یمن، سوریه و عراق به راه انداخته‌اند و نیز به گزینه‌های استراتژیک این کشورها در آینده در سایه شکست‌های پیش‌بینی‌شده‌شان در این جنگ‌ها نپرداخته است. همه کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس به استثنای سلطنت عمان از 20 ماه پیش تاکنون در جنگ یمن به لحاظ نظامی و سیاسی مشارکت می‌کنند و تا این لحظه موفق نشده‌اند سرنوشت این جنگ را به نفع خود و همپیمانان‌شان رقم بزنند. همین کشورها همچنین از معارضان مسلح در سوریه حمایت مالی و تسلیحاتی می‌کنند و براندازی نظام سوریه را در صدر اولویت‌های خود قرار داده‌اند و امروز دقیقا عملیات ارتش سوریه برای بازپس‌گیری کامل شهر حلب، به تنها مساله مهم تبدیل شده است و ملاحظه می‌شود که بیانیه پایانی درباره این دو مساله کاملا انشایی بود و هیچ‌گونه موضع‌گیری‌های مشخص یا نقد از خود یا نقشه راه سیاسی برای آینده را دربر نمی‌گیرد. به نظر ما، 2 مساله اساسی از نشست سران در منامه مهم‌تر بود که توجه‌ها از رایزنی‌های نشست را به طور کلی ربود: نخست: سفر دوره‌ای سلمان بن‌عبدالعزیز، پادشاه عربستان سعودی به 4 کشور حاشیه خلیج‌فارس به استثنای عمان؛ این سفر هویت جدید شورای همکاری و آینده آن برای اتحاد پیش‌بینی‌شده کشورهای حاشیه خلیج‌فارس را تعریف کرد. دوم: حضور ترزا می، نخست‌وزیر انگلیس به عنوان میهمان افتخاری در نشست سران کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و مذاکرات دوجانبه‌ای که او با رهبران هیأت‌های مشارکت‌کننده برگزار کرد و صف‌آرایی‌اش پشت آنها در «مقابله با ایران». سفر دوره‌ای پادشاه سعودی به کشورهای «مطیع ریاض» درباره تأکید قرار دادن [این کشورها] بر دور کردن یا تعلیق جایگاه سلطنت عمان در سیستم کنونی یا آینده کشورهای خلیج‌فارس تعیین‌کننده بود؛ زیرا این کشور ورود به جنگ یمن و پیوستن به ائتلاف عربی را رد و بر ایجاد روابط خوب با ایران، سوریه و مصر اصرار کرد و سفارتخانه‌هایش در دمشق و تهران را باز گذاشت و وزیر خارجه‌اش را برای انجام دیدار رسمی از پایتخت سوریه، دمشق، فرستاد. سفر دوره‌ای ملک سلمان همچنین بر تصمیم سعودی برای بستن نهایی در آشتی با مصر، حداقل در حال حاضر، تاکید کرد. طبق گزارش‌های شبه‌رسمی رسانه‌های مصری، شخص ملک سلمان بود که میانجی‌گری امارات را خنثی کرد، آن هم زمانی‌که وی حاضر نشد با عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهوری مصر که در ابوظبی برای آشتی میان 2 کشور ترتیب داده شده بود، دیدار کند. او 2 ساعت بعد از پایان دیدار السیسی از ابوظبی و پس از مطمئن شدن از رفتن السیسی از این شهر، وارد فرودگاه ابوظبی شد. بعید نمی‎دانیم که این سفر دوره‌ای پادشاه عربستان و اصول جدیدی که برای سیاست عربستان سعودی درباره ایجاد ائتلاف‌های جدید را فاش کرد، به تعمیق و گسترش روابط مصر با سوریه و نیز با ایران منجر شود. اما اگر درباره مساله دوم که مربوط به سفر ترزا می، نخست‌وزیر انگلیس و استقبال گرم همه مشارکت‌کنندگان از وی و نیز موضع‌گیری صریحش درباره ایران است، بخواهیم سخن بگوییم، اینگونه باید گفت که انگلیس با قدرت به کشورهای تحت‌الحمایه سابق خود در خلیج‌فارس برگشته و نخست‌وزیر آن فهمیده است که چگونه عصب اصلی (ایران) را لمس کند تا درهای این کشورها چهارتاق برایش گشوده شود. انگلیس در آستانه خروج از اتحادیه اروپا بوده و به دنبال بازارها و همپیمانان تجاری جدید است و بهتر و ثروتمندتر از کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس وجود ندارد تا بازاری وسوسه‌کننده بویژه برای صنایع نظامی‌اش تشکیل دهند. باید یادآوری کنیم که سفر «مارگارت تاچر» به عربستان سعودی در اوایل دهه 80 به امضای قرارداد «یمامه» یا قرارداد قرن منتهی شد که ارزش آن حدود 70 میلیارد دلار بود و شامل فروش هواپیماهای «هاک» و «تورنادو» انگلیس بود. کشورهای حاشیه خلیج‌فارس با چالش‌های داخلی و خارجی بزرگی در سطوح سیاسی، نظامی و اقتصادی روبه‌رو هستند، لذا ما بر این باور نیستیم که این نشست طرح‌های آنها را برای رویارویی با این چالش‌ها به شکل قاطع بازتاب داده و شهروندان‌شان را از حال و آینده خودشان آسوده خاطر گردانیده باشد.

جانسون: سعودی عامل جنگ نیابتی در خاورمیانه است
وزیر خارجه انگلیس در اقدامی سیاستمدارانه برای متعادل کردن حمایت‌های صریح نخست‌وزیر این کشور از عربستان و شیوخ خلیج فارس، سعودی‌ها را به مدیریت جنگ‌های نیابتی و سوءاستفاده از اسلام متهم کرد. انتشار ویدئوی اظهارات جنجالی بوریس جانسون علیه سعودی‌ها در شرایطی منتشر می‌شود که ترزا می، تازه از سفر خود به حاشیه خلیج فارس برای صرف شام و دیدار با سران شیخ‌نشین‌های عربستان، کویت، امارات، قطر، بحرین و عمان باز گشته است، حضوری که با حمایت بی‌چون و چرای خانم نخست‌وزیر از جنایت‌های عربستان در یمن همراه بود. به نوشته روزنامه گاردین، جانسون حاکمان ریاض را به سوءاستفاده از اسلام و «خیمه‌شب بازی» برای پیشبرد اهداف سیاسی‌اش در خاورمیانه متهم کرد. او گفت:«عربستان با سوءاستفاده از اختلافات مذهبی به گسترش تراژدی و جنگ نیابتی در خاورمیانه پرداخته است».