گروه سیاسی: یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دیروز در حالی وارد ایران شد که مقامات تهران نسبت به تمدید 10 ساله تحریم‌های ISA علیه ایران و همین‌طور چراغ سبز نشان دادن رئیس‌جمهور ایالات متحده برای اعمال این تحریم، ناراضی هستند. ایران با استناد به مفاد توافق هسته‌ای با 1+5، این اقدام آمریکایی‌ها را ناقض برجام می‌داند. بویژه اینکه رئیس‌جمهور آمریکا برخلاف تعهدات برجامی خود، مانع تمدید تحریم‌های جدید علیه ایران نشد. اوباما مصوبه سنا درباره تمدید 10 ساله تحریم‌های ISA علیه ایران را وتو نکرد تا این مصوبه تبدیل به قانون شود. این در حالی است که رئیس‌جمهور آمریکا در ماده 26 برجام صراحتا تعهد داده است مانع بازگشت تحریم‌های برداشته شده در برجام، در قالب هر آیین‌نامه یا مقررات جدید شود. اوباما اما به تعهداتش عمل نکرد تا پس از بن‌بست‌های بانکی، حالا در حوزه انرژی نیز آمریکایی‌ها محدودیت‌هایی علیه ایران اعمال کنند. به عبارتی در پسابرجام، نه‌تنها گشایش‌های بانکی ایجاد نشده، بلکه محدودیت‌ها در حوزه صنعت نفت ایران نیز بازگشته است.
به گزارش «وطن‌امروز»، در چنین شرایطی یوکیا آمانو که براساس توافق ایران و 1+5، قاضی و داور روند اجرای برجام است، به ایران آمد. رسانه‌های داخلی درباره این سفر آمانو، موضوع نقض عهد آمریکایی‌ها را مطرح کردند و از گلایه‌های مقامات ایران درباره این نقض عهد نوشتند اما مروری بر مواضع مدیرکل آژانس پیش از سفر به تهران نشان می‌دهد آنچه آمانو به خاطر آن به ایران آمد، در واقع نه موضوع نقض برجام توسط آمریکایی‌ها و شنیدن مواضع ایران در قبال این نقض عهد، بلکه پیگیری موضوع خروج آب سنگین ایران و رسیدگی به بهانه 100 کیلو آب سنگین بوده است. در واقع مدیرکل آژانس بیشتر از آنچه نگران رفتار ایران در قبال برجام، آن هم پس از نقض عهد آمریکایی‌ها باشد، خود را موظف به پیگیری اجرای تعهدات ایران در برجام، بویژه مساله خروج آب سنگین ایران می‌داند.
آمانو البته در دیدار با مقامات دولت ایران، مواضع روشنی درباره نقض عهد دولت باراک اوباما و وضعیت برجام شنید. حسن روحانی درباره مشروط بودن پایداری برجام به اجرای تعهدات همه طرفین به آمانو گفت و از آمانو خواست در پروژه پیشران‌های هسته‌ای با ایران همکاری کند. علی‌اکبر صالحی نیز گفته است در دیدار آمانو درباره مساله پیشرانه‌های دریایی هسته‌ای اظهارنظر کرده است.
تاکید مقامات دولت ایران بر مساله پیشرانه‌های هسته‌ای دریایی مربوط به نامه هفته گذشته حسن روحانی به علی‌اکبر صالحی است که روحانی در آن نامه از صالحی خواسته بود درباره پیشرانه‌های دریایی هسته‌ای و سوخت آنها برنامه‌ریزی، مطالعه و طراحی‌هایی انجام شود. رسانه‌های غربی این نامه روحانی به صالحی را پاسخ ایران به نقض عهد آمریکایی‌ها در تمدید تحریم‌های ISA علیه ایران قلمداد کرده‌اند با این حال کارشناسان در ایران می‌گویند این، همه واکنش ایران به نقض برجام نیست، چراکه موضوع پیشرانه‌های دریایی هسته‌ای آن هم در محدوده‌ای که حسن روحانی ترسیم کرده، پاسخ محکم و متوازنی به تمدید تحریم‌های ISA علیه ایران نیست.
به هر حال در شرایطی که موضوع نقض برجام توسط آمریکایی‌ها محور غالب اظهارنظرها در ایران درباره سفر آمانو است اما در لابه‌لای اظهارات علی‌اکبر صالحی مساله انتقال آب سنگین نیز مطرح شد و صالحی گفت به خاطر گزارش اخیر آژانس و طرح بهانه 100 کیلوگرم آب سنگین مازاد ایران، از آمانو گلایه‌هایی مطرح کرد. این اظهارنظر صالحی و نیز مانور گسترده رسانه‌های غربی درباره سفر آمانو به تهران نشان می‌دهد برخلاف انتظارات رایج در ایران، در متن سفر آمانو به تهران، موضوع نقض برجام توسط اوباما و رصد واکنش ایران به این نقض عهد، مهم‌ترین مساله یا ماموریت یا دغدغه یوکیا آمانو نبوده است و او بر اساس تعهدات برجامی ایران، پیگیر مساله 100 کیلو آب سنگین مازاد و خروج آن از ایران نیز بوده است. با این حال اما هرچه باشد مساله پیشران‌های دریایی هسته‌ای که در گفت‌وگوی مقامات دولت ایران با آمانو مطرح شد، در صورت وجود اراده‌ای محکم و نه صرفا یک اراده تبلیغاتی، می‌تواند یک پیام مهم برای طرف مقابل یعنی آمریکا باشد. پیامی که علی‌اکبر صالحی می‌گوید طرف مقابل آن را گرفته است.
روحانی: اعتماد دنیا به آمریکا کم می‌شود
حسن روحانی در دیدار یوکیا آمانو از نقض برجام توسط اوباما انتقاد کرد و گفت این روند باعث بی‌اعتمادی دنیا به دولت آمریکا خواهد شد.
او پایداری برجام را در گرو پایبندی تمام طرف‌ها به تعهدات‌شان دانست و تأکید کرد: جمهوری اسلامی ایران تا زمانی که طرف‌های مقابل به تعهدات خود در برجام پایبند باشند، به تعهدات خود عمل خواهد کرد. رئیس‌جمهور افزود: اقدامات اخیر آمریکا بویژه تمدید قانون «آیسا»، مغایر برجام است. روحانی تأکید کرد: مسیری که آمریکا در قبال ایران در پیش گرفته، موجب کاهش اعتماد جهانی نسبت به دولت آمریکا خواهد شد. رئیس‌جمهور با اشاره به اینکه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باید به وظایف خود در راستای پایداری برجام عمل کند، گفت: گزارش‌های آژانس باید فنی و بی‌طرفانه باشد و انتظار داریم آژانس در زمینه همکاری‌های فنی، کسب فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای و تجارت هسته‌ای نیز به وظیفه خود بخوبی عمل کند.
صالحی: طرف پیام را گرفت
اما توضیحات علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی درباره محتوای دیدارش با آمانو قابل تامل بود.
صالحی پیش‌ازظهر دیروز پس از دیدار و گفت‌وگو با یوکیا آمانو در محل این سازمان و در جمع خبرنگاران گفت: درباره آب سنگین، اورانیوم‌های غنی‌شده و ذخایر آن، تحقیق و توسعه و دیگر مطالب با آقای آمانو صحبت کردیم. وی ادامه داد: با توجه به فرمان روحانی به سازمان انرژی اتمی و وزارت امور خارجه درباره محتوای آن فرمان هم صحبت شد، بویژه درباره پیشران‌ها صحبت‌هایی داشتیم که به چه صورت این کار انجام می‌شود و چه تعهداتی ما در قبال آن در چارچوب آژانس خواهیم داشت. رئیس سازمان انرژی اتمی درباره حضور آمانو در تهران گفت: 2 هفته پیش که من برای شرکت در اجلاس امنیتی هسته‌ای در وین بودم، جلسه‌ای با آقای آمانو داشتیم که آنجا اظهار داشتند علاقه‌مند هستند به ایران بیایند و من گفتم باشد و بعد از بازگشت به ایران بررسی می‌کنم و براساس تقاضای خودشان ما از آقای رئیس‌جمهور اجازه گرفتیم و وقتی را تعیین کردیم که ایشان به ایران آمدند. رئیس سازمان انرژی اتمی در ادامه در جمع خبرنگاران در پاسخ به سوالی درباره دستور رئیس‌جمهور برای تحقیق و تولید پیشران‌ها و اینکه در دیدار با آمانو این بحث مطرح شد، گفت: درباره این موضوع 3 ماه فرصت داریم که این مساله را بررسی کنیم و این مساله ساده‌ای نیست که بخواهیم امروز تصمیم بگیریم و فردا عملیاتی کنیم.
وی توضیح داد: این بحث بسیار مهم فنی است ولی به طور معمول غنای این محرک‌ها از 5 درصد کمتر و تا 90 درصد هم هست و این بسته به نوع محرک دارد که برای چه منظور و مدت زمانی استفاده شود، مثلا شما تعویض سوخت را طولانی بکنید، غنا بالا می‌رود و اینها مطالب تخصصی و فنی است که ما قطعا در چارچوب برجام و در چارچوب موافقتنامه‌های پادمانی آنها را انجام خواهیم داد و خارج از آن کاری انجام نخواهیم داد.
وی در پاسخ به این سوال که آیا می‌توانیم این اقدام ایران را اقدامی متقابل با اقدام آمریکا تلقی کنیم؟ گفت: به هر حال دست ایران بسته نیست و پل‌های پشت سرش را خراب نکرده و ما هر اقدامی که مقتضی باشد و مسؤولان نظام تصمیم بگیرند، برای عملیاتی کردن آن آمادگی داریم. صالحی ادامه داد: ما در شرایطی هستیم که طرف مقابل متوجه پیام ما شده و می‌داند پیام ما پیامی جدی است. رئیس سازمان انرژی اتمی در پاسخ به این سوال که آیا اقدام ما طرف مقابل را از اقدام نقض برجام خود منصرف می‌کند یا خیر و بازدارندگی لازم را دارد؟ گفت: طرف مقابل پیام ما را گرفته و شما به همین میزان بسنده کنید و مطمئن باشید آنچه من می‌گویم حساب شده و دقیق است. معاون رئیس‌جمهور در ادامه درباره موضع آمانو درباره تصمیم ایران برای طراحی و تولید پیشران هسته‌ای گفت: با آمانو مروری بر تمام توافقاتی که تاکنون داشته‌ایم کردیم و نظرات خود را دادیم و آنها هم نظرات خود را به ما گفتند و گله‌های خود را نیز مطرح کردیم. یکی از گله‌های ما این بود که 130 تن آب سنگینی که در گزارش گفته شده 100 کیلو اضافه شده و گفتم در مقابل 130 هزار کیلو 100 کیلو اصلا معنا دارد! این نشان می‌دهد مقداری باید دقت شود. وی افزود: در برجام آمده ما تولید بیش از 130 تن آب سنگین را در معرض فروش برای خریدار بالقوه بین‌المللی قرار دهیم و این عین عبارت برجام است، پس ما می‌توانیم بیش از 130 تن داشته باشیم و آن را در معرض فروش قرار می‌دهیم و این را گفته‌ایم و این مسائل دیگر حل شده است.
رئیس سازمان انرژی اتمی گفت: سفر آمانو سفر بسیار مهمی است، چرا که ایشان از مقامات مختلف ما شرایط ایران را برای برپا نگه داشتن برجام خواهد شنید. وی افزود: ما بارها اعلام کرده‌ایم و مقام معظم رهبری هم فرموده‌اند ما به عهدی که بسته‌ایم وفادار خواهیم ماند و ناقض عهد نخواهیم بود، مگر اینکه طرف مقابل اقدام به این کار کند و هرکدام از این مطالب هم پیام روشنی دارد.
صالحی در ادامه همچنین در پاسخ به این سوال که آیا هدف از سفر آمانو، آوردن پیامی از سوی آمریکا بود؟ گفت: خیر! ما درباره پیشران‌ها به طور مفصل صحبت کردیم؛ اینکه اگر برای مقاصد تجاری باشد به یک گونه و اگر برای مقاصد نظامی باشد به نحو دیگری است و چارچوب توافقنامه پادمانی تعیین می‌کند چه چارچوبی باید باشد و ما قطعا در چارچوب آن شرایط عمل خواهیم کرد.
آمانو با ظریف دیدار کرد
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علاوه بر دیدار با روحانی و صالحی، با محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان نیز دیدار و گفت‌وگو کرد. یوکیا آمانو بعدازظهر دیروز با حضور در وزارت امور خارجه با محمدجواد ظریف دیدار و درباره آخرین وضعیت توافق هسته‌ای و اجرای برجام گفت‌وگو و تبادل نظر کرد.
آمانو: راضی‌ام
با وجود انتقادات ایران نسبت به نقض برجام توسط دولت آمریکا، یوکیا آمانو که براساس توافق طرفین در توافق هسته‌ای، داور اجرای تعهدات طرفین است، می‌گوید از روند اجرای برجام راضی است. یوکیا آمانو پس از پایان رایزنی‌هایش با صالحی در جمع خبرنگاران حضور یافت و گفت: از روند برجام راضی هستم و ایران به تعهدات خود عمل کرده است. مدیرکل آژانس بار دیگر با ذکر این نکته که از روند اجرای برجام راضی هستم، اظهار داشت: امیدوارم این روند ادامه یابد.