عبدالباری عطوان*: نشست آستانه با دیدار مستقیم میان هیأت مذاکره‌کننده دولت سوریه و هیأت مذاکره‌کننده گروه‌های مسلح سوری به پایان رسید. درست است که این دیدار در سکوت برگزار شد و بیانیه پایانی توسط دو هیأت امضا نشد و فقط 3 کشور تضمین‌کننده توافقنامه آتش‌بس یعنی روسیه، ایران و ترکیه آن را امضا کردند لیکن یخ را آب کرد و مرحله جدیدی را برای پایان دادن به بحران سوریه شکل داد. نقاط مهم و بارزی را که از رخدادهای نشست و سخنان مسؤولان شرکت‌کننده در آن نتیجه می‌شود می‌توان اینگونه خلاصه کرد: نخست؛ این نشست با ایده دوجانبه و برای اجرای توافقنامه روسیه و ترکیه شروع شد و با پیوستن ایران به عنوان ضامن اصلی اجرای بندهای مربوط به آتش‌بس به شکل سه‌جانبه به پایان رسید؛ این در حالی است که همه طرف‌های عربی دیگر در کنار اروپا و آمریکا به حاشیه رانده شدند و ما در اینجا درباره 2 کشور عربستان و قطر صحبت می‌کنیم که نقش اصلی را در حمایت مالی و تسلیحاتی از گروه‌های مسلح بازی کردند. دوم؛ جدایی کامل میان گروه‌های معارض مسلح و همتایان‌شان که در فهرست گروه‌های تروریستی قرار دارند، همان چیزی که مسکو همیشه می‌خواست و برای آن فعالیت کرد و نیز جدایی میان گروه‌های مسلح و هیأت‌های معارض سیاسی که بیشتر آنها از شخصیت‌هایی تشکیل شده‌اند که خارج از سوریه اقامت دارند و نیز تعهد این گروه‌های مسلح برای ورود به جنگ برای پاکسازی گروه‌هایی است که در فهرست تروریسم قرار دارند و ما در اینجا درباره داعش و جبهه النصره و بعدا احرارالشام سخن می‌گوییم. سوم؛ انتقال روسیه از دولت اشغالگر سوریه (از نظر گروه‌های مسلح سوری) به «میانجی‌گر بی‌طرف» و ضامن آتش‌بس و راه‌حل سیاسی. چهارم؛ اعلام الکساندر لاورنتیف، رئیس هیأت روسی در کنفرانس آستانه درباره تحویل پیش‌نویس قانون اساسی جدید سوریه به هیأت معارضان مسلح توسط مسکو. این پیش‌نویس که لاورنتیف گفت گروهی از کارشناسان روس بر تهیه‌اش نظارت داشتند و نمی‌دانیم هیأت رسمی سوری نیز نسخه‌ای از آنها را تحویل گرفت یا نه و واکنشش به آن چه بود و بارزترین ماده‌های آن چیست؟ با توجه به 4 نقطه عنوان شده می‌توان گفت کنفرانس آستانه مسائل مهمی را پیش برد و تصویر جدیدی از صحنه سوریه را با مشخص کردن هویت بازیگران اساسی در طرف سوری  یعنی دولت و معارضان مسلح و منطقه یعنی ترکیه و ایران و روسیه به عنوان قدرت‌های بزرگ ترسیم کرد. علاوه بر آن، همه طرف‌های ضامن و شرکت‌کننده را به‌رغم اختلاف‌شان، در یک جبهه واحد برای رویارویی با «دشمن مشترک» یعنی گروه‌های تندرو و تروریستی، متحد کرد. جنگ گروه‌های مسلح درج‌شده در فهرست گروه‌های «میانه‌رو» با دولت سوریه به پایان خود نزدیک می‌شود تا جنگی دیگر که چه بسا خشن‌تر است میان این گروه‌ها با داعش و جبهه النصره آغاز شود. بعید نیست طرف‌های عربی و بین‌المللی به حاشیه رانده‌شده از نشست آستانه، تلاش کنند این نشست را به شکست بکشانند آن هم از طریق حمایت مستقیم یا غیرمستقیم از گروه‌هایی که مورد هدف قرار گرفته خواهند شد یا حمایت از گروه‌هایی که هزاران فرد مسلح دارند چه کرد باشند چه تندرو و این حمایت‌ها تلاشی است برای در پیش گرفتن اهدافی که با اهداف اصلی این کشورها در تعارض است به گونه‌ای که نقش ایران تقویت شده و تمرکز هرگونه راه‌حل سیاسی بحران سوریه بر ماندن بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه و دولتش در قدرت شده است. بشار الجعفری، رئیس هیأت دولت سوریه در پایان نشست آستانه جمله بسیار مهمی را گفت: «از معارضان مسلح انتظار داریم به ارتش عربی سوریه در جنگ با النصره و داعش ملحق شوند». باید در این جمله تامل کرد زیرا خلاصه هدف واقعی از کنفرانس آستانه است و نقشه تحرک آینده را در نظر ما ترسیم می‌کند. هنگامی که الجعفری با محمد علوش، رئیس هیات معارضان رو‌در‌رو، پشت یک میز  و زیر یک سقف می‌نشیند بنابراین عاقلانه است در روزها و هفته‌های آینده هیچ چیز را از جمله جنگیدن نیروهای معارض مسلح زیر چتر ارتش سوریه علیه گروه‌های قرار داده شده در فهرست تروریسم، بعید ندانیم.
*تحلیلگر برجسته جهان عرب