صدور فرمان منع ورود اتباع 7 کشور مسلمان توسط رئیسجمهور آمریکا، دردسرهایی به مراتب فراتر از آنچه او و تیمش تصور میکردند به همراه داشته است تا جایی که میتوان گفت او با این اقدام نه فقط مقابل 7 کشور ایران، عراق، سوریه، یمن، سودان، لیبی و سومالی، بلکه مقابل جهان و بخش عمده جامعه ایالات متحده قرار گرفته که خود برساخته چند نسل از مهاجران از نقاط مختلف جهان است. در عین حال مشروعیت دونالد ترامپ به دنبال فرمان مزبور که اقدامی ضد اسلامی تلقی شده است، خیلی زود در هشتمین روز ورودش به کاخ سفید به چالش کشیده شد و روز شنبه گذشته دادگاهی فدرال در این کشور در واکنش به این فرمان اجرایی حکمی اضطراری را صادر کرد که به موجب آن دولت واشنگتن به طور موقت نمیتواند اتباع این کشورها را اخراج کند. اما طبق اعلام اخیر سخنگوی وزارت امنیت داخلی آمریکا این ممنوعیت حتی دارندگان کارت سبز (اقامت دائم آمریکا) را نیز در برمیگیرد و ورود آنها به آمریکا فعلاً ممنوع است، بنابراین اتباع کشورمان و 6 کشور نامبرده دیگر حتی در صورت در اختیار داشتن گرینکارت و روادید آمریکایی هم نمیتوانند طی 90 روز وارد خاک این کشور شوند. همچنین منعی کلی برای پذیرش همه مهاجران از سراسر جهان طی 120 روز آتی در تمام ایالات و مناطق قلمروی آمریکا وضع شده است. به گزارش رویترز، دونالد ترامپ روز شنبه در سخنانی در جمع خبرنگاران در کاخ سفید با همان ادبیات همیشگیاش به صورت یکجانبه از قانون جدید دفاع کرد. او که روز پرکاری داشت که طی آن تلفنی با 6 تن از رهبران جهان - روسیه، فرانسه، آلمان، هلند، استرالیا و ژاپن - گفتوگو کرد، گفت: «دستور اجرایی من برای محدودیت مهاجرت به آمریکا، به معنای ممنوعیت برای مسلمانان نیست و این فرمان بخوبی در حال اجراست. این فرمان خیلی عالی در حال اجراست؛ شما این وضعیت را در فرودگاهها و در همه جا مشاهده میکنید».
جنبش تسخیر فرودگاهها
اما دستور جدید ترامپ موجب سرگردانی مسافران و هرجومرج در فرودگاههای جهان و آمریکا شده و نگرانیهایی را در میان میلیونها آمریکایی و غیرآمریکایی برانگیخته است. قانون منع مهاجرت و مسافرت مسلمانان به آمریکا به بهانه خوبی در دست دموکراتهای مخالف دولت جدید متمایل به جمهوریخواهان تبدیل شده تا جنبش ضد ترامپ را با تظاهرات عمومی تداوم بخشند. برخی از گروههای فعال حقوق زنان وابسته به دموکراتها که در تظاهرات روز تحلیف ترامپ و پس از آن حضوری گسترده داشتند در اعتراضات اخیر نیز نقش ایفا کردند. طی 2 روز گذشته تظاهرات گسترده در اعتراض به حکم منع یا محدودیت ورود مهاجران به آمریکا در فرودگاههای چندین شهر ایالات متحده به همراه درگیریهای ناشی از اعمال این قانون، بخشی از سامانه حملونقل هوایی آمریکا را موقتا فلج کرد. فرودگاههای شهرهای بزرگی چون دالاس، شیکاگو، بوستون، لسآنجلس و نیویورک صحنه تجمعات اعتراضآمیز بود و در عین حال ماموران و مسافران در این باره کاملا گیج یا عصبانی به نظر میرسیدند. در مواردی که ماموران مرزبانی آمریکا در فرودگاههای مزبور اقدام به بازداشت و دیپورت مسافرانی میکردند که مشمول قانون محدودسازی مهاجرت میشدند که روز پیش از آن توسط ترامپ امضا شده بود، خشم مسافران بیاطلاع و بهتزده باعث مقاومت آنها مقابل ماموران فرودگاه شده و اوضاع را از کنترل خارج کرده بود. حدود 2 هزار معترض که در فرودگاه بینالمللی جان افکندی نیویورک تجمع کرده بودند، شعار «اجازه دهید وارد شوند» را سر میدادند. به گزارش رویترز، حدود 300 نفر در فرودگاه لسآنجلس در اعتراض به فرمان اجرایی ترامپ تظاهرات کرده و پلاکاردهایی با مضمون «ما فاشیست را شکست دادیم و میتوانیم دوباره آن را شکست دهیم» در دست داشتند. تظاهراتهای مشابه دیگری نیز در فرودگاههای نیوآرک، نیوجرسی، بوستون، سنفرانسیسکو، دنور، کلرادو، دالاس، پورتلند و دیگر شهرهای آمریکا برگزار شد.
سرگردانی و خشم در فرودگاههای آمریکا
این بحران بازتاب گستردهای در شبکههای اجتماعی داشت. بسیاری از هموطنانمان نیز بر اثر محدودیتهای جدید با برخوردهای تحقیرآمیز شرکتهای هواپیمایی خارجی و مرزبانی ایالات متحده روبهرو شدهاند. صدها نفر از اتباع 7 کشور مزبور با وجود اینکه وارد خاک آمریکا شدهاند اما اجازه خروج از فرودگاه را ندارند. حتی خلبانان و خدمه هواپیما نیز از این دستور مستثنا نیستند. همچنین بسیاری از خانوادههای ساکن آمریکا نیز در اثر برخوردهای جدید دچار سرگردانی یا محروم شدن از دیدار عزیزانشان شدند. در یک مورد رسانهای شده، یک خانواده گرجستانی ساکن آمریکا که دیروز در حال بازگشت از سفر ایران به خانهشان بودند، دستگیر و دیپورت شدند. پلیس مرزی حتی یک تبعه عراقی به نام حمید خالد را که مترجم ارتش آمریکاست در فرودگاه جان اف کندی نیویورک بازداشت کرد، اگر چه ساعاتی بعد او را آزاد کرد. روز گذشته روزنامه والاستریتژورنال با انتشار بخشهایی از یک ایمیل وزارت خارجه آمریکا خبر داد محدودیتهای جدید شامل آن دسته از شهروندانی که اصالتاً تبعه 7 کشور مسلمان نامبرده هستند اما در حال سفر با گذرنامه صادرشده توسط یک کشور دیگرند نیز میشود. یک مقام آمریکایی با بیان مثالی در این باره گفته است: «از ورود اتباع عراقی که با گذرنامه انگلیسی قصد ورود به خاک آمریکا دارند نیز جلوگیری به عمل خواهد آمد، حال آنکه شهروندان انگلیسی، در حالت عادی نیازی به روادید برای ورود به خاک آمریکا ندارند».
دادگاه نیویورک علیه ترامپ
در این میان «آن دانلی» قاضی دادگاه فدرال منطقه بروکلین در ایالت نیویورک نخستین چالش قانونی علیه رئیسجمهور 8روزه را آغاز کرد. او شامگاه شنبه و بعد از دادخواست اتحادیه آزادیهای مدنی ایالات متحده از طرف اتباع 7 کشور مسلمان که در فرودگاههای این کشور بازداشت شده بودند حکم کرد دولت حق ندارد به طور موقت اتباع این کشورها را اخراج کند. این حکم همچنین افرادی را که دارای درخواست پناهندگی تاییدشده هستند، در بر میگیرد. حکم آنلی فعلا فقط در ایالت نیویورک معتبر است ولی دستکم به حدود 100 تا 200 مسافر که در فرودگاههای نیویورک گرفتار شدهاند، کمک میکند. البته قاضی دانلی به دولت دستور داده فهرست اسامی تمام افرادی را که در فرودگاههای آمریکا بازداشت شدهاند، تهیه کند. در همین حال، آنتونی رومرو، رئیس اتحادیه آزادیهای مدنی، تصمیم این قاضی را ایستادگی حقوقی دادگاهها مقابل قوانین یا فرامین اجرایی متناقض ترامپ خواند. همچنین به گفته لی گلرنت، یکی از وکلای این اتحادیه، حکم دادگاه فدرال منطقه بروکلین در ایالت نیویورک فقط میتواند جلوی اخراج مسافران مشمول قانون اخیر در سراسر آمریکا را بگیرد نه جلوی منع ورود افرادی که به خاک آمریکا نرسیدهاند. حتی مایکل بردلی، کاپیتان 29 ساله تیمملی فوتبال ایالات متحده نیز این تصمیم کاخ سفید را با انتشار پیامی در اینستاگرام خود زیر سوال برد. او نوشت در مصاحبهاش با شبکه تلویزیونی فاکساسپورتس از این موضوع ابراز تاسف کرده است اما علاوه بر آن بخشی از صحبتهایش را که در مصاحبه مطرح نکرده بود چنین عنوان کرد: «چقدر بابت این تصمیم (ممنوعیت ورود مسلمانان) ناراحت و خجالتزده هستم».
واکنشهای جهانی
واکنشهای جهانی به قانون جدید ترامپ قابل توجه بوده است. نمایندگان پارلمان عراق روز شنبه تاکید کردند که به احتمال زیاد دولت بغداد به دستور صادر شده از سوی دولت آمریکا برای ممنوعیت صدور ویزا برای شهروندان عراقی واکنش نشان داده و مانع از ورود شهروندان آمریکایی به خاک عراق خواهد شد. به گزارش المیادین، نیروهای داوطلب مردمی عراق موسوم به حشدالشعبی و همچنین مقتدا صدر، رهبر جریان صدر عراق نیز خواستار منع ورود آمریکاییها و حتی خروج آنان از کشورشان شدند. حتی در یمن جنگزده نیز دولت صنعا و جنبش انصارالله تصمیم ترامپ را محکوم کردند، حال آنکه دولت خودخوانده منصور هادی، رئیسجمهور فراری و وابسته به سعودیها هیچ واکنشی به قانون تحقیرآمیز واشنگتن نشان نداد. رتنو مرسودی، وزیر خارجه اندونزی نیز دیروز گفت که برنامههای ترامپ برای «نظارت شدید» بر افرادی که از برخی کشورهای اسلامی وارد آمریکا میشوند اغلب مسلمانان را عمیقاً متأسف کرده است. مرسودی با وجود اینکه کشورش در فهرست محدودیتهای اعمالشده از سوی دولت جدید واشنگتن واقع نشده اما در پیامی گفت: «عمیقاً از این سیاست متأسف هستیم.» ترزا می، نخستوزیر بریتانیا که جمعه پیش در واشنگتن میهمان ترامپ بود و از رابطه خوب 2 طرف راضی به نظر میرسید نیز سعی کرد عدم موافقت خود را با رویکرد محدود کردن مهاجرت به آمریکا نشان دهد، اگرچه با انتقاد نمایندگان محافظهکار پارلمان به خاطر محکوم نکردن تصمیم اخیر ترامپ روبهرو شد. در عوض صادق خان، اولین شهردار مسلمان لندن منع وضع شده از سوی دونالد ترامپ برای ورود مسلمانان به این کشور را آبروریزی و سختگیری بیش از حد خواند. استفان سیبرت، سخنگوی آنگلا مرکل صدراعظم آلمان، در گفتوگویی با اشپیگل درباره برنامههای مهاجرتی آمریکا گفت که مرکل معتقد است نمیتوان تحت عنوان مبارزه با تروریسم همه افراد با پیشینه یا اعتقادات خاص را در فهرست مظنونان قرار داد. در همین حال، جاستین ترودو، نخستوزیر کانادا نیز بامداد دیروز از فرصت استفاده کرد و در واکنش به ممنوعیت ورود اتباع 7 کشور مسلمان به خاک آمریکا، گفت: «درهای کشورش به روی مهاجران باز است».
مکزیک رژیم صهیونیستی را محکوم کرد
دولت مکزیک اقدام رژیم اسرائیل در حمایت از تصمیم جنجالبرانگیز ترامپ مبنی بر دیوارکشی در مرز با این کشور را محکوم کرد. پس از آنکه رئیسجمهور جدید آمریکا، چهارشنبه گذشته دستور ساخت دیوار مرزی میان ایالاتمتحده و مکزیک را صادر کرد، بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر رژیم صهیونیستی روز شنبه در توئیتر مدعی شد ترامپ حق دارد و نوشت: «حق با پرزیدنت ترامپ است. من در سراسر مرز جنوبی اسرائیل دیوار کشیدم. آن دیوار از مهاجرت غیرقانونی جلوگیری کرد؛ موفقیتی عالی، ایدهای عالی». این اظهار نظر احمقانه، خشم و واکنش وزارت خارجه مکزیک را به دنبال داشت که از طریق سفیر تلآویو در مکزیکوسیتی، مراتب اعتراض و تأسف خود را نسبت به پیام نتانیاهو ابراز کرد. حتی «کمیته مرکزی جامعه یهودیان» در مکزیک نیز با صدور بیانیهای از نتانیاهو انتقاد و ادعای او را بشدت رد کرد.