وحید سلوکی*:  انتخابات در نظام‌های دموکراتیک به عنوان  مهم‌ترین تجلی مشارکت سیاسی و نقش‌آفرینی مردم در تصمیمات سیاسی شناخته می‌شود. امروز مردم‌سالاری یا دموکراسی شایع‌ترین نظامی است که بیشتر کشورها و مردم جهان به آن تمایل دارند، چرا که دموکراسی این امکان را به مردم می‌دهد تا  سرنوشت سیاسی خود را رقم بزنند. در یک نگاه کلی نظام‌های دموکراتیک را می‌توان به مردم‌سالار لیبرال، مردم‌سالار مارکسیستی و مردم‌سالار دینی تقسیم کرد. دموکراسی به معنای واقعی، حکومت مردم بر خودشان است و نظام‌های لیبرالی آزادی را هدف خود از این معنای دموکراسی معرفی می‌کنند. نگاه لیبرال مبتنی بر مبانی اومانیسم و فردگرایی است و به دنبال حضور افراد در انتخابات بر اساس حق یا حقوق فردی است. این دیدگاه که برگرفته از اندیشه حاکمیت ملی غرب است، حق عدم حضور یا مشارکت سیاسی و انتخابات را به افراد  جامعه می‌دهد. نقدی که بر این دیدگاه وجود دارد، این است که این نظریه مبتنی بر اومانیسم بوده و مشروعیت نظام در آن از انسان و منافع فردی نشأت می‌گیرد. در این دیدگاه خدا و مسائل معنوی هیچ نقشی ندارند. اگرچه در ظاهر این نظریه، آزادی فردی در این نوع نظام‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است ولی در عمل نتوانسته‌اند به آن جامه عمل بپوشانند و به نوعی نمی‌توان این چنین دموکراسی‌ای را یک دموکراسی واقعی دانست. حتی وعده‌های آنان فریب‌آمیز است. نظریه دوم که مبتنی بر حاکمیت ملی از نوع سوسیال آن است، حق حضور و مشارکت سیاسی و انتخابات را فقط با واژه وظیفه و تکلیف تبیین کرده و هیچ حقی برای افراد جامعه مفروض نمی‌داند و از طرف دیگر به دلیل داشتن مبانی غیردینی و تنزل ارزش‌های فرد برابر اجتماع غیرقابل پذیرش است، این در حالی است که خداوند متعال انسان را جانشین و خلیفه خود در زمین قرار داده است. نظریه سوم، نظریه میانی 2 نظریه قبلی است که برای افراد هم حق و هم تکلیف قائل است و آن نظام مردم‌سالاری دینی است که حضور افراد در نظام سیاسی را مبتنی بر شریعت و مقبولیت اجتماعی که آن نیز منتزع از مشروعیت الهی است، حق و تکلیف افراد تلقی می‌کند. حضرت امام(ره) برای مردم و نقش آنان در نظام سیاسی اهمیت زیادی قائل بودند.امام(ره) معتقدند رای مردم حتی در تعیین شکل حکومت هم موثر است اما تکیه اصلی کلام امام(ره) بر آن است که شکل حکومت اسلامی باید منطبق بر رویه رسول گرامی(ص) و بر اساس اصل ولایت باشد. بر مبنای آنچه گفته شد نظریه امام(ره) بر مبنای مشروعیت الهی و مقبولیت مردمی است و آرای ملت تبیین‌کننده همه چیز در نظام اسلامی است. برخلاف نظام لیبرال- دموکراسی غربی و مارکسیسم، نظام مردم‌سالاری دینی آزادی بی‌حد و حصر افراد را مطلوب ندانسته و جامعه منتج به آنارشی را نمی‌پسندد. نظام دینی تکلیف افراد برای مشارکت در انتخابات سیاسی را برگرفته از وجدان دینی و اجتماعی افراد دانسته و نظارت بر آن را برعهده شریعت گذاشته است. این نوع نظام تلاش دارد با تجمیع دین و دنیا پاسخگوی مشکلات جامعه بشری باشد و تلاش دارد مشارکت افراد در عرصه سیاسی مبتنی بر قوانین الهی تبیین شود. اگرچه انتخابات در نظام جمهوری اسلامی ایران بر اساس آنچه گفته شد، تعریف شده  و توانسته کارنامه قابل قبولی از خود ارائه کند ولی ابلاغ سیاست‌های کلی انتخابات توسط رهبر انقلاب گره‌گشای بسیاری از ابهامات و مشکلات  اجرایی انتخابات‌های آتی خواهد بود.
*کارشناس ارشد مسائل سیاسی