فرش دستباف منطقه «مهربان» همدان با قدمتی طولانی در ردیف بهترین بافتههای ایران قرار دارد اما در چند دهه اخیر گره کور بازاریابی و فروش اندک، آن را از رونق انداخته و بازار معامله راکد است. فرش دستباف، این هنر اصیل ایرانی در مجامع داخلی و خارجی همواره بهعنوان یک هنر و صنعت بیرقیب مطرح است، هرکدام از شهرهای کشور هنر مختص خود را داشته و هر منطقهای با فرش، نقشه و طرح خاص خودش شناخته میشود. شهرستان کبودرآهنگ نیز از قدیمالایام در بافت فرش بویژه فرش «مهربان» زبانزد خاص و عام بوده، هر چند تاریخچه بافت فرش در این شهرستان مشخص نیست اما فرش مهربان یکی از فرشهایی است که در این منطقه بیشتر بافته میشود و تاکنون نیز پس از گذشت سالها از قدمت این هنر گرانمایه، بافت این فرش در شهرستان کبودرآهنگ ادامه دارد. منطقه «مهربان» کبودرآهنگ از جمله مراکز مهم تولید فرشهای مرغوب شهرستان است و روستاهای شمال آن مانند قوشجه، سرخاب، کهنه حصار، دالی چو، سرایجوق و چند ده مجاور تحت تأثیر ویژگیهای خاص بافندگی بیجار قرار گرفتهاند. فرش منطقه مهربان که متأثر از حضور 2 گروه کردنشین و ترکنشین است، شهرت جهانی دارد و زیباترین قالیها در این خطه بافته میشود به طوری که ذوق و استعداد هنرمندان مهربانی در بافت فرش تجلی وافر یافته و میتوان گفت هیچ هنری به اندازه فرش در این منطقه توسعه و تکامل نیافته است. بنا به اعتقاد کارشناسان، فرش همدان به لحاظ دارا بودن تنوع میتواند یکی از انتخابهای اول برای فروش و صادرات در بازار داخلی و خارجی باشد ولی این امر مستلزم بافت فرش براساس سلایق روز دنیا و کیفیت مطلوب است، مسالهای که سالهای اخیر به سبب کسب سود بیشتر از سوی برخی افراد مغفول مانده بود که آسیب جدی نیز به این بخش وارد کرده است. در همین زمینه، رئیس شورای فنی فرش استان همدان در گفتوگو با مهر با بیان اینکه فرش «مهربان» از فرشهای بادوام و خوب استان همدان است، اظهار داشت: طی 2 دهه اخیر بافت فرش تا حدودی از نظر کیفیت تنزل پیدا کرده است. حسین کندی با اشاره به اینکه در منطقه مهربان به دلیل اقلیم و پشم تولیدی، فرشهای بادوامی تولید میشود، افزود: تا ۶۰ سال پیش در تولید این نوع فرش از هیچگونه رنگ شیمیایی استفاده نمیشد و همه از مواد طبیعی بود. وی با بیان اینکه فرش مهربان در سایزهای مختلفی تولید میشده که از پشتی تا ۲۴ متری را شامل میشود، ادامه داد: تار و پود آن کاملا از پنبه تشکیل شده و به اقصی نقاط دنیا صادر میشود و این فرش را بخوبی میشناسند. کندی با اشاره به اینکه در فرش مهربان ساییدگی دیده نمیشود، عنوان کرد: البته در یکی، دو دهه اخیر از مواد بیکیفیت در تولید انواع فرشها استفاده شده است. وی با بیان اینکه برای تولید فرش باید اتاق فکر ایجاد شود، گفت: تولید فرش باید بر اساس رنگ سال و حفظ نقشه باشد و کیفیت آن افزایش یابد. رئیس شورای فنی فرش استان همدان با اشاره به اینکه با دنیا فاصله بسیاری داریم و باید فاصلهها را کاهش داد تا به گذشتهای برسیم که از فرش مهربان در اروپا و آمریکا بخوبی استقبال میشد، گفت: متاسفانه بازارهای خود را از دست دادهایم. کندی با بیان اینکه از تولیدکنندگان حمایت لازم صورت نگرفت و امروز اگر مشتری نیز پیدا شود، نمیتوان تقاضاها را پاسخ داد، گفت: ساماندهی فرش تنها از عهده اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت استان همدان برمیآید. وی عنوان کرد: دستاندرکاران فرش زمانی که رقبای ما بخوبی حرکت میکردند، از مواد اولیه بیکیفیت استفاده کردند و بخشی از بازار را از دست دادند. کندی با بیان اینکه بازار همدان سرشار از افراد خبره است، اظهار داشت: اتاق فکری که بارها ایجاد آن در سازمان صنعت، معدن و تجارت مطرح شده، برای این است که بافندگان و صادرکنندگان در راه صحیح حرکت کنند. وی با اشاره به اینکه در این اتاق فکر باید افراد کارآزموده حضور داشته باشند، گفت: باید راههای بافت فرش از طریق رسانه به تولیدکنندگان منتقل شود. رئیس شورای فنی فرش استان همدان با بیان اینکه تا صادرکنندگان به فکر برطرف کردن این مشکلات نباشند، اندر خم یک کوچه هستیم، گفت: علاقه بازار در دنیا به فرشهای روستایی است و باید برای انجام یک کار ارزشمند اطلاعات لازم فراهم شود. معاون انجمن طراحان فرش و عضو شورای فنی فرش همدان نیز با بیان اینکه بلاتکلیفی مشکل اساسی فرش همدان است، عنوان کرد: متولیان دولتی مجالی به متخصصان برای ورود به ساماندهی فرش نمیدهند. محمدرضا صباغ با اشاره به اینکه باید عملگرایی محقق شود، گفت: باید در حوزههای اجتماعی و فرهنگی برای بافت فرش همدان اقدام و تغییرات لازم را اعمال کنیم. وی با بیان اینکه در بافندگی مشکلی نداریم، اظهار داشت: باید در حوزههای دیگری وارد شد، چرا که آمار بافندگان بالا است اما خروجی تعداد بالای قالیبافان را نمیبینیم و تولید مناسبی را مشاهده نمیکنیم. وی با اشاره به اینکه باید بیمه قالیبافی به صورت انفرادی برداشته و کارگاهی انجام شود، عنوان کرد: امروز دولت به یک مانع در رونق تولید فرش تبدیل شده و اگر نمیتواند کاری از پیش ببرد، اجازه بدهد که بخش خصوصی مانند گذشته اقدام کند. وی با بیان اینکه باید یکسری کارشناس در تمام ابعاد در بافت قالی ورود کنند، ادامه داد: وقتی نقشه مقابل دیدگان بافنده باشد معایب آن براحتی مشخص میشود اما نقشههای کامپیوتری به معضل بزرگی تبدیل شده است. صباغ با بیان اینکه افراد واسطهای در رنگرزی و خامهفروشی حضور دارند که تخصص ندارند، عنوان کرد: باید کارشناسان باتجربه برای رونق دوباره فرش به میدان بیایند.
همدان مستعد تبدیل شدن به قطب فرش کشور است
رئیس اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت استان همدان با اشاره به برگزاری دوره بازاریابی فروش فرش، عنوان کرد: باید چنین دورههایی برای تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی فرش برگزار شود تا با بازار روز جهان و شیوههای معامله آشنا شوند. احمدعلی بابایی با بیان اینکه همدان مستعد تبدیل شدن به قطب فرش کشور است، توجه به حوزه فرش دستباف را یکی از مصادیق تحقق شعار اقتصاد مقاومتی دانست و اظهار داشت: فرش دستباف یکی از حوزههای مستعد برای فعالیت اقتصادی است که میتواند کشور را از بحرانها رهایی دهد. وی با بیان اینکه حوزه فرش باید حق خود را از اقتصاد کشور مطالبه کند، توجه به این بخش بر مبنای اقتصاد مقاومتی را بهترین بستر برای عملیاتی شدن این مهم دانست. علیبابایی با انتقاد از اینکه متأسفانه در داخل کشور قدر این ظرفیت عظیم را نمیدانیم، گفت: وجود مواد اولیه، طرح و نقشه، برخورداری از دانش فنی و نیروی کار ماهر در داخل و نداشتن وابستگی به تکنولوژی خارجی، فرش را از هر نظر در حوزه اقتصاد مطرح میکند. وی خواستار شناسایی بازارهای جهانی و سرمایهگذاری در این زمینه برای صادرات فرش دستباف شد و گفت: وزارت صنعت، معدن و تجارت باید توجه به این بخش را در سیاستهای خود جدیتر گرفته و بستر پویایی این هنر - صنعت را مهیا کند.