علی البرزی- حامد نجفی‌مهر: پرویز فتاح، رئیس کمیته امداد در گفت‌وگو با روزنامه «وطن امروز»، به بیان جزئیات چگونگی اعزام مددجویان به سفرهای زیارتی و بویژه عتبات پرداخته است. متن این گفت‌وگو هم اینک پیش روی شما است.
***
  آقای فتاح! اعزام مددجویان به سفرهای زیارتی مشهد و عتبات یکی از برنامه‌هایی است که در دستور کار کمیته امداد قرار دارد، چه دلیلی باعث شکل‌گیری این طرح در کمیته امداد شد؟
البته ممکن است برخی عنوان کنند که سیر کردن شکم نیازمندان از اعزام آنان به سفرهای زیارتی اولویت بیشتری دارد اما من می‌خواهم به‌عنوان کسی که حداقل هر هفته با چند خانواده مددجو دیدار می‌کنم خدمت شما عرض کنم بسیاری از این افراد حتی از شهر و دیار خود خارج نشده‌اند و در آرزوی یک سفر، آن هم از نوع زیارت اهل‌بیت بی‌تابی می‌کنند. شاید باور نکنید، در خانواده‌ای در جنوب کرمان که وضعیت معیشتی شکننده‌ای داشتند، تنها آرزوی مادر خانواده، زیارت مرقد امام حسین(ع) بود حتی برنامه‌ریزی کرده بود در قالب پیاده‌روی اربعین حسینی به آنجا مشرف شود تا پول غذا و ماشین را متقبل نشود، چرا که اصولا پولی برای این کار نداشت و تنها عشق به زیارت اهل‌بیت باعث شده بود برود و برای پیاده‌روی اربعین پاسپورت بگیرد آن هم با سن خیلی بالا و بدیهی است که جز عشق، چیز دیگری نمی‌تواند چنین کاری بکند.
  برای اعزام مدجویان به سفرهای زیارتی از وجوه صدقات جمع‌آوری شده استفاده می‌کنید؟
منبعی برای اعزام مددجویان به سفرهای زیارتی در کمیته امداد تعریف نشده و براساس شرع و عرف هم مجاز نیستیم از وجوه صدقات برای این کار هزینه کنیم. اما برای این کار می‌توان از کمک‌های مردمی که برای همین نیت جمع‌آوری شده استفاده کرد. به علاوه اینکه برخی افراد هم برای چنین برنامه‌هایی بانی می‌شوند. یعنی این کار خیر با وجوهات جمع‌آوری شده از حامیان و بانیان انجام می‌شود. از تبریز سال گذشته 5 هزار نفر به مشهد اعزام شد که همه هزینه‌ها توسط بانیان پرداخت شد؛ جالب اینجاست که در گذشته‌های نه‌چندان دور موقوفه‌های زیادی برای زائران اهل‌بیت توسط خیران پیش‌بینی شده و این مقوله، امر جدید و بی‌سابقه‌ای نیست.
  ساز و کار انتخاب افراد برای اعزام به سفرهای زیارتی چطور تعریف شده است؟
با فراهم شدن امکان اسکان کم‌هزینه این افراد در مشهد اعلام کردیم افراد زیارت‌اولی ثبت‌نام کنند که تعداد زیادی نام‌نویسی کردند، یعنی افرادی که در عمر خود به مشهد نرفته بودند در اولویت اعزام قرار گرفتند. بعد هم افراد مسن و دارای شرایط خاص اولویت‌بندی شدند. سال گذشته در قالب این طرح 80 هزار نفر به مشهد مقدس اعزام شدند و امیدواریم تا پایان سال 100 هزار نفر را به مشهد بفرستیم. علاوه بر این سال گذشته 5 هزار نفر به عتبات عالیات اعزام شدند که در تلاش هستیم این آمار را به 20 هزار نفر افزایش دهیم.
  در انجام سفرهای زیارتی از کمک‌های دولت یا سازمان و نهاد دیگری استفاده می‌شود؟
کمک‌های دولتی در این زمینه وجود ندارد اما با حضور حجت‌الاسلام رئیسی در آستان قدس رضوی، باب جدید برای کمیته امداد باز شد که اعزام زائران به مشهد را تسهیل کرده است. در دوره جدید مدیریت آستان قدس اعزام زائران زیارت اولی و فقرا به‌عنوان یکی از سرفصل‌های کاری آستان قدس تعریف شده و برای اسکان و اقامت این افراد در مشهد راهکارهای خاصی در نظر گرفته شده و برای هر یک از این افراد حداقل یک وعده غذای حضرتی در نظر گرفته شده است.
  آقای فتاح! شنیده شده قرار است فعالیت مراکزی تحت عنوان «مراکز نیکوکاری» در مساجد بیشتر شود، آیا این مراکز به صورت خوداتکایی فعال خواهند بود یا از مجموعه کمیته امداد حمایت‌هایی صورت می‌گیرد؟
این موضوع را بشدت پیگیری می‌کنیم و هیات امنای مساجد هم بر آن صحه گذاشته‌اند. دنبال این هستیم که کمیته امداد به یک اداره متمرکز تبدیل نشود تا همه موارد محدود به کانال کمیته امداد باشد. مسجد محل مراجعه مردم است، از قدیم هم همین طور بوده و افراد برای نماز، پرسش‌های شرعی و رفع مشکل به مسجد مراجعه کرده‌اند. نباید مردم را از مسجد دور کرد، در دوران دفاع‌مقدس اعزام به جبهه‌ها از مساجد و از این پایگاه اجتماعی صورت گرفت، هم‌اکنون هم نباید صدقه و کمک را از مسجد دور کنیم.
  چه موضوعی باعث شد انجام نیکوکاری با محوریت مساجد محل مورد توجه کمیته امداد قرار گیرد؟
البته این موضوع را عرض کنم اگرچه تعداد قابل توجهی از این مراکز نیکوکاری در مساجد شکل گرفته اما سیاست ما محدود به ایجاد مراکز نیکوکاری در مساجد نیست و امکان ایجاد آن در غیر از مساجد هم وجود دارد. اما باید توجه داشت کار خیر، انفاق و اطعام به وفور در مساجد انجام می‌شود. در ماه مبارک رمضان بیشترین سفرهای اطعام در مساجد گسترده است بنابراین این ظرفیت در مساجد وجود دارد و ما می‌خواهیم کار امدادی با تمرکز مساجد و محوریت امام جماعت مسجد انجام شود، چرا که آنها محله‌ای عمل می‌کنند و نیازمندان و مراجعه‌کنندگان را دقیق‌تر می‌شناسند. کمک‌رسانی و رفع فقر از این طریق بسیار کم‌هزینه‌تر و ساده‌تر از روش‌های اداری مرسوم در کمیته امداد است.
  با این وجود درآمد‌های حاصله از کار خیر در این مراکز چگونه هزینه می‌شود؟
در نظر داریم اختیارات بیشتری برای مراکز نیکوکاری مساجد در نظر بگیریم. این موضوع در کمیته امداد شروع شده و بخشی از صندوق‌های صدقات را به مساجد می‌دهیم تا خودشان تبلیغ کنند و وجوه جمع‌آوری شده را در همان منطقه هزینه کنند. با این روش مسجد، یاری‌گر کمیته امداد خواهد شد. آمارها نشان می‌دهد در 5 ماهه امسال رشد درآمد مراکز نیکوکاری از متوسط درآمدهای کمیته امداد بیشتر بوده است. این نشان می‌دهد هر چه این موضوع به اهالی محلات و امام جماعت مسجد یا معتمدان محل سپرده شود موفق‌تر خواهد بود. بر این اساس به طور حتم مراکز نیکوکاری را گسترش خواهیم داد.
  آقای فتاح! کار جهادی برای رئیس کمیته امداد چطور تعریف می‌شود؟
واژه جهادی با انقلاب و نام امام راحل و دفاع‌مقدس آمیخته است. در این باره باید به اصل خود مراجعه کنیم و ببینیم تعریف و برداشت ما از انقلاب و نظام چیست؟ این نظام تا به حال با این همه مشکلات چطور دوام آورده است و چه شخصیت‌هایی به‌عنوان نماد مدیریت جهادی وجود دارند تا از آنها الگوبرداری کنیم. در مجموعه کمیته امداد نماد مدیریت و اقدام جهادی مرحوم عبدالله والی است که بهترین شرایط زندگی در تهران را رها کرد و به بشاگرد رفت تا با صرف عمر خود بشاگرد را آباد کند. این نمونه مدیریت جهادی در کمیته امداد است البته از این قبیل افراد کم نداریم؛ بچه‌های دانشگاهی و متعهد برای کار جهادی به نقاط دوردست می‌روند و زندگی را رها می‌کنند تا مدرسه‌ای بسازند و جایی را آباد کنند.
  در بحث مدیریت جهادی مهم‌ترین شاخصه‌ای که می‌تواند باعث تحقق بخشیدن به این موضوع شود چیست؟
مهم روحیه جهادی است. جهادی بودن به اعتقادات و اینکه چه برداشتی از انقلاب و نظام خود داریم مرتبط است. فردی که می‌خواهد جهادی کار کند باید قید زندگی مادی را بزند، این 2 مقوله با هم جمع نمی‌شوند. مدیر جهادی باید ناآرام باشد و این سبک زندگی با زندگی مرفه سازگار نیست و همخوانی ندارد. کسی که رفتار جهادی دارد نمی‌تواند حقوق نجومی بگیرد یا در خانه مجلل ساکن باشد. مدیر جهادی در کمیته امداد باید از زندگی مردم درک درستی داشته باشد و از نزدیک با مشکلات آنها آشنا باشد.