گروه فرهنگ و هنر: تقویم فرهنگی سال 95 را که مرور می‌کنیم، سایه پررنگ مرگ و کوچ اهالی فرهنگ و ادب و هنر در صفحات آن پیداست. در این میان اتفاقات دیگری مانند استعفا، برکناری، عزل، حواشی جشنواره‌ها و جایزه‌ها و ابداعات و نوآوری‌ها در عرصه فرهنگ نیز در سال 95 رخ داده است که هرکدام به خودی خود قابل تحلیل و بررسی است و این اتفاق در این صفحه در طول سالی که گذشت، ظهور و بروز داشت. در زیر برخی رخدادهای سال 95 را مرور می‌کنیم.
سفر به دیار باقی
در سال 95، سینماگران، شاعران، چهره‌های صاحب‌نامی از اهالی تئاتر و موسیقی و هنرمندان به دیار باقی شتافتند. در میان آنان حمیدسبزواری، شاعر سرودهای انقلابی که بیش از 800ترانه و سرود برای انقلاب گفته بود، از این عالم رخت بر بست. داوود رشیدی بازیگر نقش‌های ماندگار تاریخی و یکی از چهره‌های سرشناس از نسل اول سینماگران ایران، عباس کیارستمی کارگردان مطرح در دنیای سینما، حسن جوهرچی بازیگر نقش‌های محبوب سریال‌های تلویزیونی در 2 دهه اخیر، جعفر والی، محمد زرین‌دست، بهمن زرین‌پور، اصغر بیچاره، ملیحه نیکجومند و کاظم افرندنیا نیز در سالی که گذشت بدرود حیات گفتند. سلیم موذن‌زاده از مادحین صاحب سبک و صاحب نواها و نغمه‌های ماندگار آیینی نیز در آذرماه به دیار باقی شتافت. دنیا فنی‌زاده، عروسک‌گردان باسابقه «کلاه قرمزی» در دی‌ماه 95 دار فانی را وداع گفت. حاج علی باقرزاده، شاعر پیشکسوت خراسانی و احمد عزیزی از شاعران چیره‌دست انقلابی‌هم امسال بدرود حیات گفتند.
جشنواره بهت‌برانگیز سی‌وپنجم
یکی از بی‌سابقه‌ترین جشنواره‌های فیلم فجر در بهمن‌ماه 95 برگزار شد. جشنواره‌ای با حاشیه‌های فراوان که در برخی روندهای اجرایی از همان ابتدا مورد نقد و اعتراض اهالی رسانه و سینما قرار گرفته بود. جشنواره‌ای که در سال آخر دولت یازدهم برگزار شد نشان داد این دولت پس از 33 دوره برگزاری این جشنواره حتی در برآورده کردن حداقل انتظارات فیلمسازان، منتقدان، اهالی رسانه و مخاطبان مردمی موفق نشد. اتفاقات نامناسب  و گاف‌هایی که در طول مدت برگزاری جشنواره از برگزارکنندگان سر زد، هر کدام به تنهایی برای به چالش کشیدن روند اجرایی این جشنواره کافی بود. از معرفی یک هیات انتخاب ضعیف که از همان ابتدا جشنواره را با حاشیه‌های جدی مواجه کرد تا سیستم ناقص فروش بلیت که اهالی سینما را با مشکلات فراوان روبه‌رو کرد، از انتخاب هیات داورانی فاصله  گرفته از سینما و دوتابعیتی تا روند برنامه‌ریزی سانس نمایش فیلم‌ها در کاخ جشنواره، از اعلام نامزدهای سیمرغ تا اظهارنظرهای پس از آن  همه و همه دست به دست هم داد تا جشنواره سی‌وپنجم فیلم فجر به بدترین شکل ممکن برگزار شود. انصراف‌های بی‌سابقه‌ای که فریدون جیرانی درباره آنها گفت «فکر نمی‌کنم تا آنجا که من به یاد دارم کاندیدایی در 35 سال جشنواره انصراف داده باشد. این نخستین‌بار است» جشنواره‌ای که نام بسیاری از کارگردانان و سینماگران سرشناس در میان منتقدان آن جای گرفت و اعتراض‌ها به جایی رسید که برنده سیمرغ بهترین نقش مکمل زن، اعلام کرد برای حضور در مراسم اختتامیه از او دعوت نکرده‌اند و جایزه و جشنواره برایش مهم نیست.
نمایش استعفای جنتی
تصمیم‌گیران دولتی انتظار داشتند استعفای علی جنتی از تصدی‌گری وزارتخانه فرهنگ که در پازل تصمیمات سیاسی سال آخر دولت جای می‌گرفت، سر و صدای زیادی به پا کند. این اتفاق نیفتاد و حواشی فرهنگی آنقدر بر متن اتفاقات در حوزه فرهنگ غلبه داشت و فضای موجود اقتصادی و معیشتی شرایط اجتماعی نامناسبی را برای دولت به وجود آورده بود که عملا این تصمیم سیاسی آورده مناسبی برای دولت نداشت. از طرف دیگر نمایش استعفا در سال آخر دولت در خود وزارتخانه نیز به روندها کمک خاصی نکرد. جشنواره‌ها با انتقادهای جدی همراه بود و تصمیم‌گیری‌هایی که در سطوح مدیریتی ارشاد می‌شد، نتوانسته بود طعم تغییر در این وزارتخانه را به اهالی فرهنگ بچشاند.
برکناری آخرسالی در سال آخر
جمله‌ای که حجت‌الله ایوبی، رئیس سابق سازمان سینمایی در حضور پرچالش خود در برنامه هفت - و زمانی که بهروز افخمی از او خواست به خاطر مدیریت ضعیفش بر سینمای ایران استعفا دهد - بر زبان آورد، مصداق پیدا کرد و در آخرین روزهای سال 95 و مدتی کوتاه بعد از جشنواره فجر و در حالی که ایوبی با شعارهایی تبلیغاتی از کاروان پرشتاب سینمای امید صحبت می‌کرد، از ادامه فعالیت در سازمان سینمایی عزل شد. برکناری آخر سالی ایوبی در سال آخر دولت یازدهم، اگرچه در سینما منشأ اتفاقاتی مهم نخواهد بود اما با نزدیک شدن به ایام انتخابات می‌تواند رنگ و بوی سیاسی پیدا کند. اگرچه نارضایتی ماه‌های اخیر اهالی سینما و جریان‌های سینمایی از حجت‌الله ایوبی در این تغییر بی‌تاثیر نیست اما عزل وی از مدیریت سازمان سینمایی می‌تواند تاییدی بر ناتوانی‌های مدیریتی وی باشد که پیش از این اهالی سینما به اتفاق بر آن اذعان کرده بودند.  حجت‌الله ایوبی اخیرا در یادداشتی از سینمای تحت مدیریتش تعریف و تمجید کرده و نوشته بود: این روزها تلاش سازمان‌یافته‌ای شروع شده برای رهایی از حرکت پرشتاب کاروان امید سینمای ایران؛ درخواست عاجزانه برای توقف چرخ سینما که می‌چرخد با قدرت و اقتدار. می‌چرخد و پودر می‌کند در لابه‌لای چرخ‌دنده‌هایش همه دسیسه‌ها را. او در یادداشتش می‌‌افزاید: این حرکت ادامه دارد و این چرخ همچنان می‌چرخد با اقتدار. دهه 90 دهه شکوه سینمای ایران است. دهه سینمای امید است!  اگر چه این ادعاهای تبلیغاتی و شعارهای ایوبی نتوانست به ثبات مدیریتی وی در سینما کمک کند اما از سوی بسیاری از سینماگران مورد نقد و اعتراض قرار گرفت تا جایی که یکی از کارگردانان سینما رفتار وی را به مجریان تلویزیون کره‌شمالی مشابهت داده بود و کارگردانی دیگر از وی به عنوان مهره‌ای برای نابودی سینما نام برده بود.
تئاتر و موسیقی فجر و قانون محدودیت ویزا
جشنواره تئاتر فجر یکی از مهم‌ترین رخدادهای مربوط به این حوزه است. امسال اما دبیر جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر که جایی گفته است علاقه‌ای به دبیری جشنواره ندارد، از مزاحمت قانون محدودیت ویزا برای حضور گروه‌های تئاتری خارجی انتقاد کرد. سعید اسدى، دبیر جشنواره تئاتر فجر در نشست خبرى سى‌وپنجمین دوره این جشنواره گفت: مصوبه آمریکا درباره تحریم کسانی که به ایران سفر می‌کنند باعث شد نتوانیم تعدادی از گروه‌های تئاتری که برای بخش بین‌الملل در نظر گرفته بودیم را دعوت کنیم. اسدی سال گذشته نیز بر تاثیر مصوبه کنگره آمریکا بر جشنواره تئاتر فجر گلایه کرده بود. وی در نشست خبری تئاتر فجر سال گذشته گفته بود:  میهمان‌هایی را از مدیران کمپانی‌ها و مدیران تئاترها دعوت کردیم که به دلیل مصوبه آمریکا به ایران نیامدند.  قانون محدودیت ویزا که در روزهای پس از برجام علیه جمهوری اسلامی به تصویب رسید، شرایطی را به وجود آورده که عملا حضور هنرمندان مستقل در ایران را سخت‌تر کرده است؛ چنانکه در سال گذشته نیز بنا بود جشنواره موسیقی فجر میزبان شجاعت حسین‌خان از موسیقیدانان شهیر و فرزند افسانه موسیقی هند باشد اما به دلیل مصوبه کنگره آمریکا مبنی بر محدودیت ویزا، سفر وی به ایران و شرکت در جشنواره فجر و نوازندگی در آن لغو شد. همایون سخی و سیار هاشمی نیز از جمله موسیقیدانانی بودند که کنسرت آنها در جشنواره فجر تحت تاثیر مصوبه کنگره آمریکا لغو شد.گفتنی است، براساس فصل 203 متن لایحه بودجه سال 2016 آمریکا که اکنون به قانون تبدیل شده است، شهروندان 38 کشوری که تاکنون می‌توانستند برای تجارت یا گردشگری، مدت 90 روز بدون اخذ روادید در خاک ایالات‌ متحده اقامت داشته باشند، اگر در 5 سال گذشته به سوریه، عراق، سودان و ایران سفر کرده باشند، دیگر «نمی‌توانند» مانند قبل بدون روادید وارد آمریکا شوند.
 جشنواره شعر فجر و اتفاقی تازه
دبیری محمدکاظم کاظمی برای جشنواره یازدهم شعر فجر اتفاقی بود که بشدت مورد استقبال شاعران قرار گرفت. محمدکاظم کاظمی شاعر افغانستانی در گفت‌وگویی با «وطن امروز» درباره انتخاب خود به عنوان یک شاعر افغانستانی به دبیری جشنواره شعر فجر گفت: در ایران غالبا دوستان ما این را خیلی مثبت دیدند و شاعران و مردم مهاجر تبریک گفتند و احساس‌شان این است که افغانستان دیگر غریب نیست. بویژه اینکه در حوزه شعر و هنر و ادبیات مورد توجه قرار گرفتند و من فکر می‌کنم این انتخاب بازتاب مثبتی داشت. علاوه بر این اتفاق دیگری که افتاد رسانه‌ها با گرایش مثبتی به این موضوع پرداختند. تصور خود من این نبود که رسانه‌ها اینقدر استقبال کنند. در بعضی جاها درباره شعر فجر نخستین موضوعی که تیتر شد همین موضوع بود که جشنواره می‌خواهد فراتر از مرزهای کنونی به شعر فارسی نگاه کند. توجه به قلمرو زبان فارسی در رسانه‌ها بیش از حد انتظار بنده بود.
جنگ اسکاری هالیوود و ترامپ
جدال هالیوود و ترامپ یکی از پرتکرارترین تیترهایی بود که درباره اسکار 2017 از آن استفاده می‌شد. اسکاری که بیشتر از همیشه سیاسی بود و این اتفاق موجب شد اصغر فرهادی نیز در میان این مجادله دومین اسکار را برای بهترین فیلم خارجی نصیب خود کند. البته یک تغییر شوک‌برانگیز، اسکار هشتادونهم را برای همیشه در تاریخ به یادماندنی کرد و در کنار نقدها و اعتراض‌ها به ترامپ، در عین حال به خاطر انتخاب برندگان خود، اسکاری سیاسی خوانده شد. وارن بیتی که برای خواندن نام بهترین فیلم روی سن آمده بود، ابتدا نام «لالالند» را می‌خواند اما اتفاق عجیبی رخ می‌دهد و پس از لحظاتی عنوان می‌شود که «مهتاب» بهترین فیلم اسکار است. در واقع «لالالند» که در همه اظهارنظرهای پیشین و گمانه‌زنی رسانه‌های آمریکایی و حتی بعضی از موثرین در اسکار به عنوان شانس اول بهترین فیلم از آن نام برده شده بود، در میدان مجادله هالیوود و ترامپ، اسکار را به «مهتاب» باخت تا اتفاقات ضدترامپی در اسکار 2017 نمود بیشتری داشته باشد؛ برنده شدن 2 فیلمساز که به خاطر قانون ترامپ ممنوعیت ورود به خاک آمریکا را داشتند و نیز اهدای اسکار بهترین فیلم به فیلمی درباره دگرباشان و سیاهپوستان عملا این مراسم را به بیانیه سیاسی هالیوود علیه ترامپ بدل کرد.