عبدالباری عطوان*: ابراهیم الجعفری، وزیر خارجه عراق، روز سه‌شنبه در سخنرانی‌اش در نشست نیم‌سالانه شورای وزیران خارجه اتحادیه عرب با زبانی مودبانه و مسؤولانه از برادرانش درخواست کرد در قطعنامه خود مبنی بر تعلیق عضویت سوریه که در ماه نوامبر سال 2011 صادر شد، بازنگری کنند، همچنین برای همتایانش یعنی وزرای عرب نردبانی برای پایین آمدن‌شان از درخت لجاجت و عقب‌نشینی از تصمیم اشتباه و در عین حال زشت آنها ارائه کرد. این شایسته نیست که سوریه عضویت خود را در سازمان ملل و همه سازمان‌های بین‌المللی مختلف زیرمجموعه سازمان ملل حفظ کند و در نشست‌ها و فعالیت‌های آنها در کنار کشورهای بزرگ و کشورهای عربی در آن واحد، شرکت کند و عضویتش در اتحادیه عرب که خودش یکی از موسسانش است به تعلیق درآید؛ آن هم زمانی که کشورهایی که پشت تعلیق عضویتش بودند روی نقشه هرگز وجود نداشتند و فقط مناطق تحت‌الحمایه انگلیس بودند. توجیه‌های ابوالغیط، دبیرکل اتحادیه عرب را مبنی بر اینکه اکنون زمان بازگشت سوریه به اتحادیه عرب نیست، نمی‌فهمیم و امیدواریم که به ما بگوید زمان مناسب برای این بازگشت از نظر وی و کشورهای عضو اتحادیه عرب که می‌خواهند این تحریم ادامه پیدا کند چه زمانی است. کشورهایی که عضویت سوریه را در اتحادیه عرب به تعلیق درآوردند و میلیاردها دلار و هزار تن سلاح را به سوریه به پشت‌گرمی آمریکا تزریق کردند، با این باور که عمر نظام حاکم بر سوریه اندک است و شروع به آماده شدن برای جشن گرفتن انتقام‌جویی‌های خود کردند، امیدشان بر باد رفت و جالب اینجاست کسانی که این حمله را در اتحادیه عرب انجام دادند شاهزاده سعود الفیصل، وزیر خارجه عربستان سعودی و شیخ حمد بن جاسم بن جبیر آل‌ثانی، نخست‌وزیر و وزیر خارجه قطر بودند که ستاره آنها رو به افول رفت و دیگر دیپلماسی کشورهای خود را هدایت نمی‌کنند، اولی از دنیا رفت و دومی از مقامش برکنار و سرگرم کارهای تجاری‌اش شد. بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه سقوط نکرد و ارتش این کشور
3 شهر مهم سوریه یعنی حلب، تدمر و منبج را بازپس گرفت اما معارضانی که برخی از کشورها می‌خواستند کرسی سوریه در اتحادیه عرب را به آنها بدهند، پشت میز رو در رو با هیأت نظام حاکم بر سوریه نشستند، آن هم پس از آنکه پیش از این نشست روبه‌روی مسؤولان نظام دمشق یا سخن گفتن با آنها را خیانتی بزرگ و غیرقابل بخشش می‌دانستند. موارد زیادی از زمان آغاز بحران سوریه در 6 سال پیش تغییر کرد به استثنای اتحادیه عرب و ذهنیت برخی کشورهای آن که به این تغییر اذعان نمی‌کنند، ولی بارزترین نشانه‌های این تغییر وجود توافقی بین‌المللی بر سر باقی ماندن نظام و دادن اولویت به مبارزه با تروریسم است. چه کسی باور می‌کرد نماینده معارضان سوری در هیأت عالی مذاکرات که مقرش در ریاض است، بیانیه‌ای صادر در آن انفجار 2 مرکز امنیتی نظام سوریه در منطقه حمص توسط جبهه النصره و همپیمانانش را محکوم کند و آن را اقدامی تروریستی بداند و این هیأت مذاکره‌کننده به خواسته‌ها و شروط بشار الجعفری، رئیس هیأت مذاکره‌کننده دولت سوریه در دور چهارم مذاکرات ژنو تن دهد؟ نمی‌دانیم که ابراهیم الجعفری و پیش از وی سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه که در حاشیه کنفرانس همکاری عربی- روسی در ابوظبی 2 ماه پیش همین درخواست را کرده بودند، با دولت سوریه پیش از این اقدام‌شان برای این ماموریت یعنی لغو تعلیق عضویت سوریه در اتحادیه عرب مشورت کرده‌اند و موافقت ضمنی سوریه را گرفته‌اند یا نه؟ اگر چه در این کارشان تردید داریم، زیرا این شایسته نیست که نماینده سوریه به این اتحادیه بازگردد، بدون آنکه حداقل شروط مدنظر سوریه برآورده شود. مهم‌ترین این شرط‌ها عذرخواهی اتحادیه عرب و به عبارت بهتر عذرخواهی از دولت و ملت سوریه از سوی کشورهایی است که پشت این تعلیق هستند، به دلیل اشتباه و گناه‌شان. آنها همچنین باید نسبت به دادن غرامت‌های کامل به ملت سوریه به دلیل نابودی این کشور و کشتار مردم سوریه تعهد دهند، اگرنه بازگشت سوریه و ملتش به این اتحادیه افتخاری ندارد؛ اتحادیه‌ای که برای دخالت نظامی خارجی در سوریه و لیبی و پیش از آنها در عراق تلاش و پوشش قانونی عربی را برای این دخالت نظامی مهیا کرد. زمان مناسب برای بازگشت سوریه به کرسی‌اش در اتحادیه عرب زمانی مناسب است که اولا این اتحادیه، یک اتحادیه واقعی و دوما یک اتحادیه عربی شود و از سوریه بخواهد که بازگردد.
*تحلیلگر برجسته جهان عرب