آمریکا پس از ناامیدی از راهکار نظامی برای برکناری بشار اسد از راس قدرت در سوریه، حالا در تلاش است از طریق راهکار سیاسی به هدفهای خود در سوریه نائل شود. آمریکا با این چرخش موضع خود در قبال سوریه که هفته گذشته از زبان 3 تن از مقامهای ارشد این کشور بیان شد، بهطور آشکارا به متحدان سعودی و ترکیهای خود که با هدف سرنگونی اسد به بحران سوریه دامن زدند، پشت کرده است. بر این اساس، رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا پنجشنبه گذشته در جریان سفر به آنکارا، تاکید کرد «درباره وضعیت رئیسجمهور اسد در درازمدت باید بگویم این چیزی است که مردم سوریه درباره آن تصمیم خواهند گرفت.» ساعاتی پس از این اظهارات، نیکی هیلی، نماینده آمریکا در سازمان ملل، گفت واشنگتن دیگر به دنبال برکناری اسد نیست و میخواهد به راهحلی دست یابد که براساس آن هر چه زودتر به جنگ داخلی در سوریه پایان دهد. شان اسپایسر، سخنگوی کاخ سفید یک روز پس از اعلام صرفنظر آمریکا از فشار برای برکناری بشار اسد از قدرت گفت: «اولویت در این کشور، جنگ با داعش است و باید واقعیت سیاسی را قبول کرد که اسد رئیسجمهور سوریه است.» اسپایسر افزود: «آمریکا اولویتهای خود را در سوریه و عراق، تعمیق کرده است و این نکته را مشخصا گفتهایم که مقابله با تروریسم، بویژه شکست دادن داعش، مهمترین اولویت ماست.» درباره اینکه چرا دولت آمریکا بهطور رسمی و آشکار از راهبرد برکناری بشار اسد عقبنشینی کرده است میتوان به چند نکته اشاره کرد؛ نخست اینکه پیروزیهای ارتش و متحدان سوریه علیه گروههای تروریستی و نبود جایگزین سیاسی در بین معارضان که بتواند در بین مردم سوریه جایگاه داشته باشد نقش اصلی در این عقبنشینی داشته است. دوم اینکه ادامه درگیریها و حمایت رژیم صهیونیستی از گروههای تروریستی میتوانست دامنه نبردها را به سرزمینهای اشغالی و پیشروی ارتش و متحدانش به سوی آزادسازی جولان سوق دهد که این مساله میتوانست آتش جنگ را شعلهورتر کرده و بشار اسد را به یک قهرمان جهان عرب تبدیل کند و حالا آمریکا برای حفظ امنیت رژیم صهیونیستی مجبور به عقبنشینی شده است. هدف قرار گرفتن جنگندههای اسرائیلی پس از تجاوز نظامی به خاک سوریه نشانهای از این آمادگی است. از سوی دیگر، برخی تحلیلگران نیز با اشاره به اعلام موضع آمریکا در کنفرانس مطبوعاتی با مولود چاووش اوغلو در آنکارا، معتقدند این موضع میتواند پیامی برای ترکیه باشد که غرب حاضر نیست سوریه عمق استراتژیک ترکیه باشد. این ایده از این منظر قابل نقد است که ترکیه در طول
6 سال گذشته تمام همت خود را صرف حمایت از گروههای تروریستی کرد تا به این هدف نائل شود اما نه تنها به هیچ توفیقی دست نیافت بلکه بالعکس امنیت سیاسی، اقتصادی وجغرافیایی این کشور نیز در معرض تهدید قرار گرفت. در نهایت هم علاوه بر موارد یادشده، میتوان گفت آمریکاییها ممکن است پس از شکست راهکار نظامی درصددند از طریق سیاسی طرحهای خود را در سوریه و در امتداد آن عراق اجرا کنند. در این ارتباط میتوان به ادامه مواضع نیکی هیلی اشاره کرد که در گفتوگو با خبرنگاران میگوید: «آیا ما معتقدیم او (اسد) یک مانع است؟ بله. آیا ما قصد داریم بر کنارهگیری او از قدرت متمرکز شویم؟ خیر. آنچه ما قصد داریم بر آن متمرکز شویم، اعمال فشار در آنجاست تا بتوانیم روند تغییر در سوریه را آغاز کنیم.» برخی از طرحهای آمریکا هم بازمیگردد به تلاشها برای ایجاد پایگاه نظامی در مناطق کردنشین سوریه و سپردن کنترل این مناطق به کردها، شبیه الگویی که آمریکا در عراق اجرا کرده است و زمینه این برنامه همکاری آمریکا با نیروهای کرد سوری برای آزادسازی الرقه از سیطره داعش است و ظاهرا مقدمات این طرح در حال اجراست و البته معلوم نیست این طرح آمریکا چندان هم آسان باشد چرا که هم دمشق با نقض حاکمیت سوریه مخالف است و هم ترکیه مخالف سرسخت شکلگیری منطقه خودمختار کردنشین در خاک سوریه است.
نقاش: داعش آخر خط، آمریکا اول خط جدید
اما انیس نقاش اظهارات اخیر «رکس تیلرسون» وزیر خارجه آمریکا در آنکارا را مبنی بر اینکه واشنگتن نه برکناری بشار اسد از قدرت بلکه مبارزه با داعش را اولویت خود میداند به منزله اعلام سیاست جدید آمریکا در قبال سوریه و منطقه میداند. این نظریهپرداز لبنانی مسائل جهان عرب همچنین معتقد است دولتهای اروپایی تابع و دنبالهرو آمریکا بوده و مجبور به تغییر مواضع خود خواهند شد. نقاش در دمشق به خبرنگار تسنیم گفته است از آنجا که گروه تروریستی داعش در عراق و سوریه نفسهای آخرش را میکشد بنابراین در نتیجه صحبتهای تیلرسون مبنی بر اولویت مبارزه با داعش در حقیقت تنها بهانهای برای پیش گرفتن سیاست جدید توسط دولت ترامپ در قبال سوریه و خاورمیانه است. او میگوید: «این اظهارات برای ما غافلگیرکننده نبود، بلکه این تحولی در سیاست آمریکاست. اوباما هم فاش کرد امکان سرنگونی دولت سوریه به سبب ایستادگی و مقاومت ارتش سوریه و همپیمانانش وجود ندارد بویژه پس از ورود روسیه که این مساله را قطعی کرد. باید در آینده این مساله را انتظار داشته باشیم که آمریکاییها گامهایی در این زمینه بردارند که ممکن است مربوط به عملیات الرقه باشد، زیرا بدون مشارکت ارتش سوریه امکان رخ دادن عملیات بزرگ در الرقه وجود ندارد، به همین سبب آنها ممکن است به روسیه متوسل شوند و این مساله را من پیشبینی میکنم در جریان دیدار پوتین با ترامپ در نشست آتی سران گروه 20 رخ دهد».
این کارشناس مسائل راهبردی جهان عرب در این باره که آیا ممکن است در آینده نزدیک شهر الرقه از سوی داعش به آمریکا و گروههای کُردی تسلیم شود چنین نظری دارد: «ضرورتی به اینکه شهر تسلیم شود، نیست، چرا که داعش چه در عراق یا سوریه به پایان راه خود رسیده است، در نتیجه ممکن است گروههایی برای جنگ تا سر حد خودکشی آماده باشند ولی مسائل نهایی و حل شده است، به این معنا که پوشش بینالمللی از داعش برداشته شده، پوشش منطقهای هم همینطور هر چند نسبی بویژه در ارتباط با مواضع ترکیه، بنابراین دیگر ممنوع است که کسی از این گروه حمایت کند؛ تصمیمی مبنی بر حذف داعش گرفته شده در نتیجه جنگ داعش یک جنگ انتحاری است که دیگر آیندهای ندارد».
اما او در عین حال خواهان گامهایی جسورانهتر از سوی آمریکا شامل تماسهای دیپلماتیک، بازگشایی سفارتخانههای دوطرف در دمشق و واشنگتن، از سر گیری روابط و پایان دادن به محاصره ملت سوریه است. به گفته وی، آمریکا نمیتواند دولت سوریه را دولت مشروع و قانونی بداند و با آن هماهنگ باشد و همزمان ارتش سوریه را در محاصره اقتصادی و تسلیحاتی قرار دهد، چرا که این مواضع متناقض و دوگانه است.
اذعان آمریکا به کشتار 400 غیرنظامی
ائتلاف بینالمللی به فرماندهی آمریکا، 2 روز پیش با انتشار بیانیهای مسؤولیت قتل 400 غیرنظامی در بمبارانهای هوایی سوریه و عراق در سالهای 2017 – 2014 را پذیرفت. در این بیانیه آمده است، همچنین از ابتدای عملیات آزادسازی موصل در 17 اکتبر 2016 تا آزادی شرق آن در 18 فوریه 2017 میلادی، 37 خبر کشته شدن غیرنظامیان واصل شده که 15 خبر آن مستند است. در واقع آمار رسمی تلفات غیرنظامی از زمان آغاز حمله تا کنون بسیار کمتر از آن چیزی است که دیگر گروهها میگویند. سازمان (ایر وورز) که در زمینه رصد تبعات حملههای هوایی ائتلاف بر غیرنظامیان فعالیت میکند، آمار تلفات غیرنظامی را در حملههای هوایی ائتلاف، بیش از 2800 نفر عنوان کرده است.