گروه فرهنگ و هنر: در حالی که پیشبینی میشد گنجاندن 3 فیلم طنز در لیست فیلمهای نوروزی سینماها، تاثیر قابلتوجهی در فروش ایام نوروز داشته باشد اما آمارها از کاهش مخاطبان نوروزی سینماها خبر میدهد. به گزارش «وطن امروز» در یکی از آمارهایی که در این باره منتشر شده است به کاهش 200هزار نفری مخاطب سینماها در ایام نوروز اشاره شده است. آماری که البته برخی آن را خوشبینانه میدانند و معتقدند میزان کاهش مخاطبان نوروزی بسیار بیشتر از این آمار است. در بخشی از گزارش فارس درباره میزان فروش سینماها آمده است: در مجموع نوروز 96، 741944 نفر از فیلمها دیدن کردند که نسبت به سال گذشته با افت 227487 نفر مخاطب مواجه بودیم. این گزارش افزایش قیمت بلیت را یکی از دلایل کاهش مخاطبان نوروزی سینماها عنوان میکند. افزایش 20 درصدی قیمت بلیت سینما یکی از دلایل کاهش مخاطب در سال 96 به شمار میرود که امسال در هفته دوم اکران نوروزی شاهد کاهش بیش از 200 هزار نفر در سالنهای سینما بودیم. براساس آمار مکانیزه در هفته دوم اکران نوروزی با افت مخاطب بیشتری نسبت به هفته اول روبهرو هستیم و در هفته دوم اکران 227487 نفر نسبت به سال گذشته کاهش مخاطب داشتیم. اگر قیمت بلیت افزایش نداشت حتما شاهد کاهش میزان فروش در سال جدید بودیم.
یکی از دلایل دیگری که موجب کاهش فروش سینماها در نوروز شده است، عدم اختصاص فیلمهای اجتماعی مناسب در کنار فیلمهای طنز عنوان شده است. اگرچه «ماجرای نیمروز» توانسته به نسبت سالنهایی که در اختیار دارد فروش مناسبی داشته باشد اما «آباجان» هاتف علیمردانی و «یک روز بخصوص» همایون اسعدیان از سوی مخاطبان با اقبال مواجه نشدهاند و بعد از 2 هفته اکران نوروزی به 500 میلیون هم نرسیدهاند. در واقع فیلمهای اجتماعی مناسبی برای اکران نوروزی در نظر گرفته نشده است. این در شرایطی است که تنها یک فیلم اجتماعی (ماجرای نیمروز) تاکنون توانسته نظر مخاطب را جلب کند و بعد از تعطیلات نوروزی نیز به نظر میرسد این اقبال ادامه خواهد یافت.
افزایش 20 درصدی قیمت بلیت سینما
در این بین اما افزایش قیمت بلیت سینما به 12 هزار تومان که با احتساب سینماهایی غیر از پردیسها و سینماهای تکسانس میشود آن را با میانگین 10هزار تومان هم در نظر گرفت، دلیل جدی کاهش فروش سینما در ایام نوروز است. افزایش قیمت بلیت سینماها آن هم در اکران نوروزی آثار جدید سینمای ایران، از تصمیمهای عجیب و غریبی است که اعمال آن در ایام نوروز کمی غیرحرفهای و نابجا به نظر میرسید. افزایش قیمتی که اگرچه «شناور» عنوان شد اما اثرات خود را گذاشت. قیمت شناور در واقع اجرای افزایش بهای بلیت براساس توافق بین صاحبان فیلم و سینماداران است. اگرچه در نگاه اول این تصمیم به نفع سینمادارانی است که هزینههای نگهداری و خدمات را متحمل میشوند اما آیا فضای کممخاطب سینمای ایران شرایطی را داشت که این اتفاق آن هم در این فصل سال اتفاق بیفتد. در شرایط بداقتصادی و رکودی که گریبانگیر قشر متوسط است، این تصمیم عملا به حذف «سینما» از سبد فرهنگی قشر متوسط منجر شد. اتفاقی که با کاهش بیش از 200هزار نفری مخاطبان نوروزی شاهد آن بودیم. به تعبیر یکی از سایتهای فرهنگی آیا قشر متوسط جامعه که بیشترین سود را به چرخه اقتصادی سینما میرساند، در ایام تعطیلات نوروز که مسافرت و میهمانداری به هزینههای روزمره زندگی میافزاید، این توان را دارد که برای دیدن یک فیلم ۲۰ هزار تومان بپردازد؟ یا اینکه ترجیح میدهد فیلم مورد علاقهاش را با کمی تأخیر از فروشگاههای رسانههای تصویری تهیه و تماشا کند؟! به نظر میرسد حالت دوم صحیح است! زیرا نخستین آمار فروش در سال جدید، گویای این است که مخاطبان سینما در سال ۹۶ نسبت به همین مقطع از سال ۹۵ افت 150 هزار نفری داشته است! آماری نگرانکننده که میتواند به دلیل قیمت بالای بلیت سینماها و ترکیب اکران نوروز ۱۳۹۶ باشد!
حذف سینما از تفریح نوروزی
از طرف دیگر برخی معتقدند بر خلاف سال گذشته که سینما به عنوان یک «تفریح نوروزی» مدنظر خانوادهها و مردم قرار گرفته بود، در نوروز 96 به دلایل متعدد از جمله مسائل تبلیغاتی این اتفاق نیفتاد و مردم تصمیم گرفتند به «سینما» از منظر تفریحی نگاه نکنند. در این میان یک پیشبینی از سوی برخی اصحاب رسانه و کارشناسان سینما نیز مطرح میشود. برخی میگویند با توجه به اینکه در روزهای پایانی سال 95 و پیش از آغاز تعطیلات سینماها با فروش مناسبی همراه بودهاند، در روزهای پس از تعطیلات و پس از اسکان مردم و پایان سفرها، ممکن است تماشاگران سینما بیشتر شوند و فیلمها بیش از فروشی که در ایام نوروز داشتهاند، بفروشند.
انتخاب اشتباه یک روز بخصوص و آباجان
چینش نامناسب فیلمهای اکران نوروزی نیز از مسائلی است که کارشناسان سینما از آن به عنوان یکی از دلایل عمده افت فروش نام میبرند. همانطور که سال گذشته انتقادهایی جدی نسبت به حضور «کفشهایم کو؟» کیومرث پوراحمد و «خشم و هیاهو» هومن سیدی در اکران نوروز وجود داشت، امسال نیز حضور 2 فیلم ضعیف «یک روز بخصوص» همایون اسعدیان و «آباجان» هاتف علیمردانی باعث شد به ترکیب فیلمهای اکران نوروزی ضربه جدی وارد شود. فروش کم و پایین این 2 فیلم در نوروز هم نشان داد ترفندهای عوامل این دو فیلم سینمایی کارساز نشد. تشکیل کمپین حمایت از فیلم «یک روز بخصوص» که با عنوان «حمایت از سینمای مستقل» از سوی عوامل این مجموعه معرفی شد، کمکی به فروش این فیلم نکرد. چنانچه مباحثی نیز درباره جعلی بودن این
عنوان- سینمای مستقل- برای فیلم «یک روز بخصوص» مطرح شده بود و برخی از حمایت فارابی از این فیلم صحبت کردند. از طرفی تبلیغات متفاوت و خیابانی و انیمیشنی که تلاش داشتن «آباجان» را یک اثر فانتزی معرفی کند نیز به فروش فیلم هاتف علیمردانی کمکی نکرد و این فیلم از سوی مخاطبان با استقبال مواجه نشد. داستان «آباجان» در دهه ۶۰ و شهر زنجان روایت میشود و به گفته کارگردان حضور در زنجان از الزامات قصه بوده است. مثل بسیاری از آثاری که فضای آنها در دهه ۶۰ میگذرد، بخش زیادی از انرژی فیلم صرف نشانهشناسی آن دوران شده است. این در حالی است که جمعآوری نشانههای ظاهری مقطعی از تاریخ در یک فیلم، لزوما به بازآفرینی آن دوره منجر نمیشود. اگر در یک فیلم، روح زمانه دهه ۶۰ بازسازی و معرفی شود، هنر است اگرنه ردیف کردن یکسری نمادها و نشانههای تکراری و کلیشهای، کار بزرگی نیست. از قضا فیلم «آباجان» هیچ نشانهای از روح و جنس زندگی اجتماعی مردم ما در آن مقطع از تاریخ ندارد. شاید یکی از حکمها درباره دهه ۶۰ که همه به آن اذعان داشته باشند، استحکام خانوادگی و اجتماعی جاری در آن سالها باشد اما بر خلاف این واقعیت، تمرکز فیلم بر خانوادهای است که به طور مفرط و اغراق شده، دچار تنش و ازهمگسیختگی است تا آنجا که تقریبا هیچ آدم سالم و بهنجاری در این خانواده حضور ندارد و همه در حال دروغ گرفتن و پنهانکاری از هم هستن و فضای کلی فیلم تلخ است. از همین منظر میتوان گفت آباجان به هیچوجه انتخاب خوبی برای اکران نوروز نبوده است. از طرفی «یک روز بخصوص» نیز قصهای تکراری است که مخاطب سینما علاقهای به آن نشان نمیدهد؛ فیلم جدید همایون اسعدیان، برخلاف ۲ فیلم قبلی این کارگردان که موجب غافلگیری و برانگیخته شدن موافقتها و مخالفتهایی شد، اثری فاقد اصالت و تازگی است، بویژه مضمون فیلم؛ وجدان (اخلاقی) و مسؤولیت اجتماعی، هر چند از جمله موضوعاتی است که هیچگاه کهنه نمیشود و هر چقدر هم درباره چنین مضامینی فیلم ساخته شود باز هم کم است اما تکرار در نوع پرداخت، موجب دلزدگی میشود. «یک روز بخصوص» هم بیشتر از این ناحیه ضربه خورده که ماجرایی را دستمایه پرداخت دراماتیک قرار داده که بسیار کلیشهای به نظر میرسد. در واقع چینش فیلمهای اکران نوروزی با توجه به تجربه فروش نوروزی 95 صورت نگرفت و مصالح اقتصادی کلیت سینما در نظر گرفته نشد. با وجود آنکه تحلیلهای اولیه از ترکیب مناسب و متنوع فیلمهای اکران نوروزی 96 حکایت داشت، اکنون مشخص شده این ترکیب چندان با دقت و نگاهی رو به عقب و توجه به دلایل موفقیت اکران 95 تنظیم نشده و رقابت درونصنفی تهیهکنندگان بیش از مصالح اقتصادی کلیت سینما در چینش این ترکیب موثر بوده است. اشتباه استراتژیکی که به رونق سینمای ایران کمک نکرد و 2 فیلم انتخاب شده را نیز از چشم مخاطبان انداخت.
در اکران نوروز گذشته، گیشه به فروش نزدیک به 50 میلیارد رسید. سالی که هم فیلمهای طنز و هم فیلمهای اجتماعی چون «ابد و یک روز» و «بادیگارد» فروشهای موفقی داشتند. حال با توجه به افزایش 20 درصدی قیمت بلیت سینما، مجموع رقم فروش سینمای ایران باید در اکران نوروزی بیش از 9 میلیارد و 600 میلیون تومان افزایش داشته باشد و به بیش از 58 میلیارد تومان برسد تا شرایط سال گذشته تکرار شود و به رکورد نوروز 95 نزدیک شود که عملا با این وضع فروش در نوروز این اتفاق نخواهد افتاد. حتی با افزایشی که فروش فیلمها در هفته دوم نوروز داشت، به نظر نمیرسد در مجموع فروش موفقی برای نوروز 96 ثبت شود.