انفجار تروریستی در متروی سنتپترزبورگ هیچ تاثیری در عزم روسیه برای مبارزه با تروریسم بویژه در عملیات خود در سوریه نخواهد گذاشت. دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین دیروز با اعلام این موضوع گفت همزمانی این حمله انتحاری با حضور رئیسجمهور روسیه در این شهر نیاز به تحلیلهای بیشتر توسط نیروهای ویژه دارد. همچنین به گزارش ریانووستی، سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه نیز این حمله را نشانه برحق بودن موضع کشورش درباره اهمیت تقابل جهانی با شر (تروریسم) دانست.
عامل حمله انتحاری بعدازظهر دوشنبه که 14 کشته و حدود 50 زخمی به دنبال داشت یک شهروند قرقیزستان تشخیص داده شده است. کمیته تحقیقاتی روسیه درباره انفجار روز سوم آوریل، رسما این حادثه را تروریستی خوانده است اما هنوز به نام گروه تروریستی خاصی اشاره نکرده است. به گزارش اینترفکس، دستگاه امنیتی روسیه به ذکر همین نکته اکتفا کرده است که افراطگرایان پشت سر این حمله بودهاند. استولانا پترنکو، رئیس این کمیته گفته است هویت عامل انتحاری که در واگن سوم قطار مترو مابین ایستگاههای موسسه تکنولوژی و میدان سنایا خود را منفجر کرده، مشخص شده است. یک مقام سرویس امنیتی قرقیزستان که در تحقیقات درباره انفجار متروی سنتپترزبورگ با سازمان امنیت ملی روسیه (افاسب) همکاری میکند نیز در این باره به خبرگزاری فرانسه گفته است آزمایش ژنتیکی روی بقایای جسد متلاشی شده عامل بمبگذاری انتحاری در قطار مترو نشان میدهد او «اکبرجان جلیلف» تبعه قرقیزستان و متولد 1995 بوده است». به گفته منابع امنیتی، احتمالا او تابعیت دوگانه روسی هم داشته است. این در حالی است که شمار شهروندان آسیاییتبار در سنتپترزبورگ، دومین شهر بزرگ روسیه بسیار کمتر از مسکو است.
حمله به شهر تزار
دقایقی پس از این حمله تروریستی تمام ایستگاههای متروی سنتپترزبورگ که جزو 20 سامانه جهانی پرتردد مترو در جهان است به حالت تعطیل درآمدند که این باعث اختلال در ترافیک سطح شهر شده و راهبندانهای طولانی در مناطق مرکزی پدید آمد. با این حال نظم و آرامش در سنتپترزبورگ برقرار است.
سراسر روسیه در حالتی از آمادهباش کامل به سر میبرد. «کنستانتین ریمچوکوف» کارشناس و مفسر سیاسی به روزنامه کامرسانت، پرتیراژترین نشریه روسیه گفت نشانههای آشکاری وجود دارند که این حمله تروریستی قصد به چالش کشیدن ولادیمیر پوتین را داشته است: «اولا این نخستین حمله تروریستی در این شهر بوده که باید به آن توجه داشت. در ثانی، سنتپترزبورگ شهر ولادیمیر پوتین است و سوم اینکه این حمله دقیقا در روزی انجام شد که رئیسجمهور در این شهر بود.» برخی رسانههای عربی نیز با تیتر هماهنگ حمله به شهر قیصر (تزار) بر این نکته که حمله تروریستی پیامی برای پوتین بوده است صحه گذاشتند. با این حال دیدار رئیسجمهور روسیه با الکساندر لوکاشنکو همتای بلاروسش به تعویق نیفتاد و پوتین تنها در آغاز دیدار اظهاراتی در این رابطه داشت و بعد از آن نیز از ایستگاه متروی محل وقوع حادثه در مرکز سنتپترزبورگ جایی که بارها در دوران نوجوانی و دانشجویی در آن حضور داشته است بازدید کرد.
«الکساندر تیتردینکو» رهبر فراکسیون حزب حاکم «روسیه واحد» در دوما به این موضوع اشاره کرده است که به رغم نیاز به ساختارهای امنیتی مضاعف برای مقابله با چنین حملاتی فعلا تصمیمی برای تغییر قوانین مربوط به مبارزه با تروریسم در کشور اتخاذ نشده است. «سرگئی میرونف» رهبر حزب «روسیه عادل» در گفتوگو با کامرسانت بعید ندانست که «این اقدام سفارش شده خونین در واقع برای به چالش کشیدن ولادیمیر پوتین و از بین بردن اعتماد شهروندان نسبت به حکومت، صورت گرفته باشد.» «دیمیتری نوویکوف» نایب رئیس حزب کمونیست روسیه نیز بر لزوم واکنش جدی به این اقدام تروریستی و تشدید قوانین امنیتی با توجه به این رخداد تاکید کرده است. در مقابل «امیلیا اسلابونف» رهبر حزب مخالف «یابلاکو» درباره عواقب سیاسی این حادثه گفته است این بهانه خوبی برای تشدید اقدامات دولت خواهد شد و مخالفان پوتین اکنون باید منتظر سرکوب شدیدتر باشند. براساس نتایج نظرسنجیها در فاصله یک سال تا برگزاری جام جهانی 2018 در روسیه، حدود 68 درصد از شهروندان خود را در معرض تهدیدات تروریستی میدانند حال آنکه سال گذشته این نرخ 10 درصد کمتر بود.
محکومیتهای جهانی
علاوه بر سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان، اغلب مقامات و رهبران بینالمللی این حادثه را محکوم کردهاند. مقامات سازمان ملل و دونالد ترامپ رئیسجمهور آمریکا با توصیفی مشابه آن را یک «حمله تروریستی وحشیانه و نفرتانگیز» خواندند که مسؤولان آن باید پاسخگو باشند. طبق اعلام کاخ کرملین،ترامپ در تماس تلفنی با پوتین این حمله را محکوم کرد و گفت: «تروریسم شری است که باید مشترکاً با آن مبارزه کرد.» از طرف دیگر مهدی سنایی، سفیر جمهوری اسلامی ایران در مسکو، وقوع عملیات تروریستی در متروی سنتپترزبورگ را به خاطر ویژگیهای توریستی این شهر یک پدیده جدید توصیف کرده است. همچنین حزبالله لبنان نیز این جنایت تروریستی را محکوم کرده و به مردم روسیه تسلیت گفت.
انتقام تروریستهای داعش یا جبهه النصره؟
بنا بر تحلیل رایالیوم مسؤولان روس از همان لحظات نخست انفجار در سنتپترزبورگ به احتمال تروریستی بودن این حمله اشاره کردند، زیرا بمبی که منفجر شد داخلی و ابتدایی و پر از تکههای فلزی بوده تا قربانیان بیشتری بگیرد. درباره زمان وقوع این انفجار میتوان گفت بعید نیست گروههای افراطی مانند گروه داعش یا هیأت تحریرالشام (جبهه النصره سابق)، شاخه گروه القاعده در سوریه در این حمله تروریستی دست داشته باشند و هدف از این حمله نیز انتقام از حضور نظامی روسیه در سوریه است. طی روزهای یکشنبه و دوشنبه گذشته هواپیماهای روسی بیش از 200 حمله هوایی انجام دادند که در جریان آن محل استقرار گروههای تروریستی بویژه گروه جبهه النصره را در شهر ادلب، پایگاه اصلی این گروه در پی از دست دادن شهر حلب، هدف قرار دادند. اطلاعات اولیه حاکی از این است که بیش از 5 هزار فرد مسلح از منطقه قفقاز در حال حاضر در صفوف گروه تروریستی داعش و در مقرهای این گروه در عراق و سوریه میجنگند و بیشتر آنها نیز از منطقه چچن و داغستان هستند و بد نیست یادآوری شود که ابوعمر الشیشانی تا زمان هلاکت در بمباران هواپیماهای آمریکایی در یک سال پیش، فرمانده نظامی داعش بود. هدف قرار دادن متروی لندن در جولای ۲۰۰۵ به دست یک باند انتحاری وابسته به القاعده درحالی صورت گرفت که در آن زمان گفته شد این حمله در واکنش به حمله نظامی آمریکا و انگلیس به عراق و جان باختن یک میلیون عراقی انجام شد و بعید نیست حمله به متروی سنتپترزبورگ نیز به منظور انتقام از خسارتها و شکستهای سنگین گروههای تروریستی در سوریه به دلیل دخالت نظامی روسیه برای کمک به ارتش سوریه رخ داده باشد. انتقال حملات تروریستی به عمق خاک روسیه اگر در بیانیههای عوامل آن مورد تأکید قرار بگیرد، نشانه خطرناکی است هر چند چیز جدیدی نیست، زیرا مسکو در 20 سال گذشته در معرض حملات مشابه زیادی قرار گرفته و مسؤولان روس نیز بارها گفتهاند هدف از مبارزه با گروههای تروریستی در سوریه، جلوگیری از ورود آنان به خاک روسیه است، به این معنی که حضور آنان در سوریه اقدامی پیشگیرانه برای مقابله با خطری است که هزینههای انسانی، امنیتی و اقتصادی سنگینی دارد.
آمریکا مخالف حضور اسد در انتخابات
نماینده آمریکا در سازمان ملل در توجیه ادعای اخیر وزیر خارجه این کشور در عقبنشینی واشنگتن از موضع «کنارهگیری بشار اسد» اعلام کرد: ما معتقدیم مردم سوریه دیگر اسد را نمیخواهند. نیکی هیلی درباره انتقادها از اظهارات رکس تیلرسون گفت: ما خیلی شفاف و صریح گفتهایم علاقهای به بشار اسد نداریم و او مانعی برای صلح در سوریه است. هیلی و تیلرسون هفته گذشته تأکید کرده بودند دیگر برکناری بشار اسد از قدرت اولویت آمریکا نیست بلکه هدف اصلی آمریکا مبارزه با داعش است.