عبدالباری عطوان: ورود رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا و پیش از او بوریس جانسون، همتای انگلیسی‌اش به بحران کشورهای عرب حاشیه خلیج‌فارس به این معناست که همه تلاش‌های میانجیگرانه به بن‌بست رسیده و راه‌حل دیگر فقط به کشورهای عرب حاشیه خلیج‌فارس محدود نمی‌شود. نمی‌دانیم وزیر خارجه آمریکا در این مرحله از سفر منطقه‌ای خود که 4 روز طول خواهد کشید، چه نسخه جادویی به همراه دارد و معلوم نیست چرا یک ماه برای این سفر منتظر ماند با این همه آنچه از آن مطلع هستیم اینکه دونالد ترامپ در به تاخیر افتادن این سفر نقش داشت زیرا او بود که دولت قطر را به حمایت از تروریسم و تامین مالی آن در بالاترین سطوح متهم و در یکی از پیام‌های توئیتری خود بر ضرورت مجازات این کشور تاکید کرد. تفسیرهای متفاوتی از این تاخیر یک‌ ماهه آمریکا در قبال رسیدگی به بحران دیپلماتیک کشورهای عرب حاشیه خلیج‌فارس و موضع‌گیری‌های ضدونقیض در قبال آن بین ریاست‌جمهوری و وزارت دفاع و خارجه وجود دارد. یکی از مهم‌ترین اظهارنظرهای موجود در این‌باره این است که دولت آمریکا به ائتلاف چهارگانه عربستان و متحدانش چراغ سبز نشان داده تا قطر را ادب کرده و به زانو درآورند و حتی نظام حاکم این کشور را تغییر دهند اما این کشورها از این فرصت استفاده نکرده و به گزینه نظامی متوسل نشدند؛ زیرا بر این باور بودند که تحریم  زمینی، دریایی و هوایی دوحه برای منصرف کردن این کشور از موضع‌گیری‌های خود و قبول شروط سیزده‌گانه آنها کافی است اما در عمل اینطور نبود و قطر تاکنون تسلیم خواسته‌های آنها نشده است. آنچه ما را به این دیدگاه سوق می‌دهد اینکه محمد بن‌عبدالرحمن آل‌ثانی، وزیر خارجه قطر گفت، اقدام سریع ترکیه در اعزام نیروها و تجهیزات نظامی خود به دوحه در جلوگیری از دخالت نظامی  که مقدمات آن در حال انجام بود، نقش زیادی داشت. ائتلاف چهارگانه علیه قطر پس از پایان مهلت داده شده به دوحه، شروط سیزده‌گانه خود را کنار گذاشت و اعلام کرد دیگر این شروط قابل بحث و حتی اجرا نیست، زیرا قطر به آن پاسخ منفی داد؛ این یعنی عمر فرضی میانجیگری‌های کویت رسما به پایان رسیده و این بحران اکنون در لبه پرتگاه تحولاتی قرار گرفته است که بار دیگر رو به شدت بوده و چه‌بسا اقدامات شدید اقتصادی و حتی نظامی را به دنبال داشته باشد مگر اینکه یکی از دو طرف از شروط خود صرف‌نظر کند که اکنون هیچ نشانی در این‌باره دیده نمی‌شود. در این میان وزیر خارجه قطر بار دیگر تاکید کرد، کشورش خواسته‌هایی را که مخالف قوانین بین‌المللی باشد، نمی‌پذیرد و هرگونه شرطی باید از سوی همه طرف‌های تحریم‌کننده اجرا شود و شرطی که تنها به قطر محدود باشد، پذیرفته نمی‌شود. او با بیان اینکه تعدادی از مردم این کشورها به دست داشتن در تروریسم و حمایت از آن متهم هستند، اظهار داشت آنان نباید به به ما درس دهند و به این ترتیب توپ را به زمین عربستان و امارات انداخت. اما انور قرقاش، وزیر مشاور امور خارجه امارات نیز بیان کرد تا زمانی که قطر مسیر عقلانیت و پختگی را طی نکند، تلاش‌های دیپلماتیک و میانجیگرایانه هرگز موفقیت‌آمیز نخواهد بود و در واقع با این اظهارات باب هرگونه میانجیگری انگلیس و آمریکا را بست. با در نظر گرفتن اظهارات تحریک‌آمیز از هر دو طرف بحران، به نظر می‌رسد شانس موفقیت میانجیگری غربی اگر هم کاملا از بین نرفته باشد، محدود است، به این معنی که تلاش‌های تیلرسون شانس موفقیت بیشتری نسبت به تلاش‌های امیر کویت ندارد. می‌توان پیش‌بینی کرد یک آتش‌بس اعلام نشده از سوی محور ضدقطری وجود دارد که شامل خودداری از تشدید موضع‌گیری در قبال این کشور بوده و شدت بخشیدن به تحریم‌های اقتصادی، تعلیق عضویت قطر در شورای همکاری، ایجاد پایگاه نظامی نیروهای مصری در بحرین و استقرار نیروهای سپر جزیره را  تا زمان پایان یافتن میانجیگری آمریکایی را در بربگیرد که هدف از آن جلوگیری از در تنگنا قرار دادن دولت ترامپ است. بعید نیست ترامپ، وزیر خارجه‌اش را به هدف شکست ماموریت او راهی منطقه کرده است نه موفقیت آن تا به این ترتیب انتقال به مرحله دوم این بحران یا همان تغییر نظام حاکم در قطر توجیه شود؛ مرحله‌ای که بسیاری از مسؤولان قطری از جمله وزیر خارجه این کشور به آن اشاره و اعلام کردند آماده دفاع از کشورشان و حاکمیتش هستند. در این شرایط باید پرسید آیا اکنون در آرامش قبل از عملیات دوم «توفان قاطعیت» قرار داریم که این بار بر ضد یک عضو شورای همکاری و یکی از بنیانگذاران آن صورت می‌گیرد؟