گروه اقتصادی: براساس مطالعهای که توسط مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی اتاق بازرگانی و صنایع و معادن و کشاورزی ایران انجام شد، سیر تغییرات قیمت محصولات اصلی صادراتی بخش کشاورزی ایران، تاثیر تحریمها و در مقابل واکنش ایران نسبت به این اتفاقات مورد بررسی قرار گرفته است. این گزارش نشان میدهد، بیشتر کالاهای کشاورزی در برنامهریزی الگوی صادراتی مشخص نداشته و صادرکنندگان ایرانی در سالهای مختلف از استراتژیهای بیثبات صادراتی پیروی کردهاند. به گزارش «وطن امروز» در این میان پسته بهعنوان عمدهترین محصول صادراتی کشاورزی کشور دچار ضعف شدید شده و سهم
6/50 درصدی آن از تجارت جهانی پسته در سال 2001 به 6/38 درصد در سال 2014 کاهش یافته است. خرما بهعنوان یکی دیگر از محصولات مهم کشاورزی کشور وضعیت بهتری دارد. اگرچه ایران جایگاه اول و دوم خود را در این بازار از دست داده بود ولی از سال 2011 دوباره وضعیت مطلوبتری پیدا کرده بود و به رتبه دوم برگشته است. در زعفران، ایران در اغلب سالها جزو 4 کشور برتر اصلی صادرکننده بوده است اما رتبه نخست سال 2011 و سهم 22 درصدی ایران از سال 2007 به بعد تنزل یافته و در سالهای 2013 و 2014 با سهم کمتر از 10 درصد به رتبههای سوم و چهارم نزول کرده است. همچنین ایران در کیوی رتبه 4، انگور (کشمش) رتبه 21، چای رتبه 7، پرتقال رتبه 21 و سیب رتبه 13 را داشته است و در تمام این موارد جایگاه کشور هر ساله کاهش پیدا کرده است. اما ایران در صادرات هندوانه در سال 2014 با سهم حدود
24 درصدی در صدر صادرکنندگان قرار گرفته است. نتایج نشان میدهد ایران از رتبه 8 صادرکنندگان هندوانه در سال 2001 به رتبه سوم در سال 2006 و رتبه نخست در سال 2014 رسیده است. ارزیابی عوامل موثر بر نوسان قیمتهای صادراتی از دید صادرکنندگان گویای آن است که عدم برنامهریزی تولید برای صادرات، فروش فلهای محصولات، تعرفه بالای کشورهای هدف، صادرکننده نبودن تولیدکنندگان و آگاهی کم صادرکنندگان از قوانین تجارت بینالمللی ازجمله عوامل تهدیدکننده صادرات بوده است. اگرچه گزارش اتاق تنها 12 محصول منتخب را مورد مطالعه قرار داده و آبزیان را به حساب نیاورده است ولی باتوجه به رقم 304 میلیون دلار صادرات آبزیان در سال 2014 متوجه میشویم آبزیان پس از پسته، شیر و فرآوردههای آن و انگور در رتبه چهارم محصولات کشاورزی منتخب قرار دارد. در شرایطی 04/2 میلیارد دلار (1/34 درصد ارزش کل صادرات بخش کشاورزی) ارزش صادرات بخش کشاورزی کشور مربوط به پسته است که ایران با حدود 200 هزار تن تولید سهم بیش از 25 درصدی تولید پسته جهانی را دارد اما آبزیان ایران با تولید حدود یک میلیون تن که بسیار کمتر از یک درصد کل تولید آبزیان جهان است، 304 میلیون دلار معادل 2/5 درصد صادرات بخش کشاورزی را در اختیار دارد و این آمار همچنان نشاندهنده جایگاه بسیار ارزشمند و رو به رشد این بخش در اقتصاد کشاورزی ایران است. گفتنی است، در سال 1395 آمار صادرات آبزیان کشور رقم 400 میلیون دلار را پشتسر گذاشته و در سال 96 از خشکبار هم جلو میزند.