گروه سیاسی: رفتار دولت دونالد ترامپ در قبال برجام به گونه‌ای است که به نظر می‌رسد در داخل ایران، عوامل به بار آمدن برجام نسبت به باقی ماندن آمریکا در این توافق ناامید شده‌اند.
به گزارش «وطن‌امروز»، از همان ابتدای رجزخوانی‌های ترامپ برای توافق هسته‌ای، زمزمه‌هایی مطرح شد مبنی بر اینکه وزارت امور خارجه در دولت حسن روحانی این بار چشم امید به اروپا دوخته است. 3 کشور انگلیس، فرانسه و آلمان، تروئیکای اروپایی 1+5 هستند؛ با این ملاحظه که با خروج انگلیس از اتحادیه اروپایی، نمی‌توان این 3 کشور را در قالب اتحادیه اروپایی طرح و از ظرفیت این اتحادیه استفاده کرد. به هر حال با جدی شدن بهانه‌های آمریکا علیه برجام و همراهی یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس با بهانه بازرسی از مراکز نظامی ایران، حالا به نظر می‌رسد ناامیدی از ترامپ و امیدواری نسبت به 3 کشور اروپایی نزد آشپزهای برجام در دولت حسن روحانی بیشتر شده است.
روز گذشته گفت‌وگویی از محمدجواد ظریف منتشر شد که در آن ظریف از ادامه برجام با اروپایی‌ها در صورت خروج آمریکا از برجام گفته است. در این گفت‌وگو وزیر خارجه گفته است اروپایی‌ها تاکید دارند حتی در صورت خروج آمریکا از توافق هسته‌ای، برجام را ادامه می‌دهند.
او در گفت‌وگو با سایت خبرآنلاین نزدیک به علی لاریجانی، درباره تلاش آمریکا برای خروج از برجام گفت: ما نباید اجازه دهیم آمریکایی‌ها به هزینه ما برجام را به هم بزنند. توفیق برجام در 2 حوزه قابل توجه است؛ یکی اینکه اگرچه خصومت آمریکایی‌ها علیه ما کم نشد اما انتخاب‌های آمریکا کم شد. اینکه در گذشته هر روز تحریم جدیدی علیه ایران وضع می‌کردند و امروز برای ابراز خصومت‌شان تنها به چند حوزه محدود هستند به دلیل این است که برجام دست‌شان را بسته است. نکته دومی که از این هم مهم‌تر است این است که احساس می‌کنند اگر در حوزه نقض برجام ورود کنند در جامعه بین‌المللی منزوی می‌شوند.
ظریف که حالا مدعی است می‌تواند آمریکایی‌ها را در دنیا منزوی کند، در ادامه گفت: امروز سکه برعکس شده است. یعنی آمریکا احساس می‌کند اگر بخواهد ایران را تحریم کند، اگر بخواهد از برجام خارج شود، خودش منزوی خواهد شد. این را من ادعا نمی‌کنم، شما ببینید تمام کسانی که آقای ترامپ را نصیحت می‌کنند که از برجام خارج نشو استدلال می‌کنند خروج از برجام به معنی انزوای آمریکاست. اینها واقعیت‌هایی است که نقطه قوت ما است. برخی در داخل فکر می‌کنند اینها نقطه ضعف ما است اما اشتباه می‌کنند. اینها نقطه قوت ما است که می‌توانیم آمریکا را در دنیا منزوی کنیم.
ظریف پس از طرح موضوع انزوای آمریکا، درباره همکاری با اروپا در صورت خروج آمریکا از توافق هسته‌ای اظهارنظر کرد. او در این‌باره اظهار داشت: روابط اروپا با ایران صرفا اقتصادی نیست. برجام بزرگ‌ترین دستاورد سیاسی دیپلماسی کنونی است و همه دنیا می‌دانند در خود برجام هم این دیده شده که انتخاب‌های ایران در صورت نقض برجام، اصلا محدود نیست و دست ایران هم برای اعمال این انتخاب‌ها بسته نیست. وی افزود: ترجیح ما حتما این است که این اتفاق نیفتد. بی‌جهت 2 سال وقت خود را صرف نکردیم که به توافقی برسیم که حالا بخواهیم بهانه پیدا کنیم تا آن را نقض کنیم. ضمن اینکه فکر نمی کنم هیچ یک از طرف‌های توافق این توافق را نوشته باشد که آن را نقض کند. در توافق هم این واقعیت دیده شده که تمام سازوکارهایی که برای جلوگیری از نقض برجام باید می‌بوده هم مثبت و هم منفی در برجام دیده شده است. بنابراین اینطور نیست که اروپا بین ایران و آمریکا یکی را انتخاب کند.
ظریف ادامه داد: در صورت خروج آمریکا از برجام انتخاب‌های گسترده‌ای در مقابل ایران و اروپا وجود دارد که یکی از آنها خروج از برجام است و انتخاب‌های دیگری هم وجود دارد که آن بستگی به رفتار اروپایی‌ها دارد. البته این انتخابی که بعد از خروج آمریکا، ما هم از برجام خارج شویم همیشه روی میز است. فعلا اروپایی‌ها تاکید بر این دارند که در هر شرایطی برجام را اجرا خواهند کرد.
ظریف در پاسخ به این سوال که اروپایی‌ها حتی اگر آمریکا از برجام خارج شود هم بر ادامه برجام تاکید دارند، تصریح کرد: اینگونه می‌گویند. معتقدند آمریکا با سیاستی که اروپا دنبال کرده در منفعت خود نخواهد دید که از برجام خارج شود ولی باید دید و باید آمادگی داشت. جمهوری اسلامی هم برای همه شرایط آمادگی دارد. اتحادیه اروپایی هم بارها اعلام کرده برجام قابل مذاکره مجدد نیست و برجام قابل نقض توسط یک کشور نیست و نباید یک کشور احساس کند می‌تواند برجام را به هم بزند.
پناه بر اروپا؟
اظهارات ظریف درباره نحوه تصمیم‌گیری ایران و 3 کشور اروپایی در صورت خروج آمریکا از برجام به گونه‌ای است که تمایل او نسبت به ادامه توافق هسته‌ای با وجود خروج آمریکا را نشان می‌دهد. اما نکته قابل تامل درباره امیدواری به همکاری با اروپا این است که تاکنون همه نشانه‌ها حاکی از همراهی این 3 کشور اروپایی با آمریکا یا دست‌کم عدم مقابله این
3 کشور با آمریکاست. در پسابرجام و در موضوع از سرگیری همکاری بانک‌ها با ایران که از تعهدات 1+5 در برجام بود، با یک بیانیه وزارت خزانه‌داری در دولت باراک اوباما، بانک‌های معتبر و بزرگ اروپایی با ایران همکاری نکردند. جلسه معروف جان کری با بانک‌داران بزرگ انگلیسی نیز نشان داد حتی دولت اوباما نیز تمایلی برای همکاری بانک‌های بزرگ اروپایی با ایران ندارد. کما اینکه یکی از این بانک‌داران پس از جلسه با جان کری گفت وزیر خارجه آمریکا هیچ ضمانتی نداد که در صورت لغو برجام، وزارت خزانه‌داری آمریکا این بانک‌ها را مواخذه و جریمه نکند. معضل همکاری بانک‌های بزرگ اروپایی با ایران همچنان ادامه دارد و این باعث شده سیستم انتقال چمدانی دلار به ایران همچنان انجام شود. بن‌بست بانکی به گونه‌ای است که برخی سفارتخانه‌ها در تهران نیز از طریق انتقال چمدانی بودجه خود را وارد ایران می‌کنند! به غیر از این بدعهدی اروپا که در همراهی با آمریکا انجام شده، در موضوع تامین اورانیوم مورد نظر ایران از قزاقستان نیز که از مفاد برجام است، انگلیسی‌ها تاکنون سنگ‌اندازی کرده و اجازه نداده‌اند این میزان اورانیوم وارد خاک ایران شود. علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی اخیرا اذعان کرد انگلیسی‌ها با ممانعت از انتقال اورانیوم از قزاقستان به ایران، در واقع خواسته‌اند به آمریکایی‌ها خوش‌خدمتی کنند. در کنار این بدعهدی‌ها، پس از آزمایش اخیر موشک ماهواره‌بر سیمرغ توسط ایران که
بر اساس حقوق بین‌المللی کشورمان انجام شده، اتحادیه اروپایی به همراه آمریکا بیانیه‌ای صادر کرده و از این اقدام انتقاد کردند. اتحادیه اروپایی به همراه آمریکا شکایتی نیز علیه ایران تنظیم کرده و به شورای امنیت بردند تا مجازات‌های لازم علیه ایران اعمال شود. به عبارتی آنها تفسیر آمریکا از قطعنامه 2231 را تفسیر اصلی می‌دانند. آنها در این بیانیه حتی حمله موشکی ایران به داعش در دیرالزور سوریه را محکوم کرده و به ایران هشدار دادند این اقدام تکرار نشود!
«آقا اجازه‌ها» را چه می‌گویی؟
اظهارات ظریف درباره ایده ادامه برجام با اروپا در حالی است که اظهارات صریح حسن روحانی درباره وزن اروپا و آمریکا در مذاکرات هسته‌ای نشان می‌دهد اساسا همکاری با اروپا فایده‌ای برای ایران ندارد. روحانی کشورهای اروپایی را فاقد استقلال لازم برای مقابله با آمریکا دانسته بود. سخنرانی معروف 23 اردیبهشت 92 روحانی در دانشگاه صنعتی شریف ماهیت تصورات روحانی درباره وزن‌کشی قدرت بین اروپا و آمریکا را نشان داد. روحانی در آن سخنرانی گفت: «درباره مشکل هسته‌ای ایران با ابرقدرت‌ها و مذاکرات سال 1382 در آغار موضوع هسته‌ای هم عده‌ای تلاش‌های ایران را مذبوحانه می‌خوانند، برخی گفتند مذاکرات با آژانس و اروپا فایده‌ای ندارد و برخی دیگر نیز گفتند باید فعالیت هسته‌ای خود را تعطیل کنیم و خلاص شویم و عده‌ای خواستار تقابل و جنگ با دنیا بودند اما راه تعادل از طریق مذاکره و همکاری برای ثابت کردن صلح‌آمیز بودن فعالیت هسته‌ای صورت می‌گرفت. از این رو ما برای دور کردن کشور از جنگ و شورای امنیت و برای به دست آوردن فرصت برای تکمیل فناوری هسته‌ای راه مذاکره با آژانس و اروپا را برگزیدیم... هرچند بنده معتقدم مذاکره با آمریکا راحت‌تر از مذاکره با اروپاست، چرا که اروپایی‌ها به دنبال «آقا اجازه» از آمریکا هستند... آمریکایی‌ها کدخدای ده هستند، با کدخدا بستن راحت‌تر است و حالا که رهبر انقلاب در سخنان اول فروردین امسال راه مذاکره را باز گذاشتند دولت بعد با رعایت خطوط قرمز می‌تواند این رابطه را برقرار کند».
ظریف در نقشه ترامپ بازی نکند
ادامه برجام با 3 کشور اروپایی، چین و روسیه شاید در ابتدا به معنای آخرین تلاش ظریف برای حفظ نیم‌بند تنها دستاورد دولت اول روحانی باشد اما برخی ارزیابی‌های واقع‌بینانه می‌گوید این ایده برای منافع ایران بسیار خطرناک خواهد بود. به اعتقاد کارشناسان، آنچه دونالد ترامپ به دنبال آن است، بهانه‌جویی برای بازگرداندن تحریم‌های معلق شده هسته‌ای در برجام است. معنای اصلی این اقدام ترامپ، حذف تعهدات آمریکا و خروج از برجام است اما برای آمریکا مطلوب‌تر آن است که به‌رغم بازگرداندن تحریم‌های هسته‌ای علیه ایران، ایران حالا تحت هر عنوانی و ایده‌ای همچنان به برجام و محدودیت‌های مندرج در برجام پایبند باشد. این بهترین حالت برای دونالد ترامپ است و یک شکست بزرگ برای ایران، چرا که در این حالت آمریکا ضمن بازگرداندن تحریم‌ها، برنامه هسته‌ای ایران را نیز تعطیل شده نگه داشته است. از سوی دیگر هم می‌تواند به این معنا باشد که ایران که سال 92 با ادعای برداشتن همه تحریم‌ها پای میز مذاکره رفته بود، حالا حاضر است برنامه هسته‌ای خود را به قیمت احتمال همکاری‌های محدود با اروپا، تعطیل‌شده نگه دارد! این فاجعه‌بارترین حالتی است که ایران می‌تواند دچار آن شود.