غفلت از توسعه روستاها، نبود امکانات رفاهی و توزیع نامناسب ثروت امروزه موجب مهاجرت روستاییان به شهر و حاشیه‌نشینی در ارومیه شده، مشکلی که توسعه شهر را بشدت تحت تأثیر قرار داده است. بر اساس آمارهای رسمی به طور کلی در استان آذربایجان غربی بیش از ۷۲ محله و منطقه حاشیه‌نشین با ۲۵۰۰ هکتار مساحت و ۳۰۰ هزار نفر جمعیت وجود دارد. از ۱۷ شهرستان استان ۱۳ شهرستان دارای مناطق حاشیه‌نشین و شهرستان‌های پلدشت، تکاب، شوط و ماکو فاقد این مناطق هستند. گسترش حاشیه‌نشینی در اغلب شهرهای آذربایجان غربی یکی از دغدغه‌های اساسی مردم و مسؤولان بوده که هر روز بر معضلات این مناطق افزوده می‌شود به‌طوری که طی سال‌های اخیر شاهد افزایش تعداد این سکونتگاه‌ها و جمعیت ساکن در آنها هستیم. هر سال به جمعیت حاشیه‌نشینان استان به میزان قابل توجهی اضافه می‌شود، این در حالی است که بسیاری از مردم در نواحی حاشیه‌ای از امکانات اولیه زندگی محروم هستند و با توجه به محدود بودن امکانات شهری و افزایش جمعیت مناطق حاشیه‌ای مشکلات اجتماعی بیشتر می‌شود. پیدایش ۸۰ سکونتگاه غیررسمی در آذربایجان غربی ناشی از ساخت شتابزده مسکن توسط اقشار کم‌درآمد بوده است به طوری که این سکونتگاه‌ها بدون مجوز و خارج از برنامه‌ریزی رسمی شهر در محیطی با کیفیت پایین و کمبود شدید خدمات و تراکم بالای جمعیت شکل گرفت. مهاجرت از روستاها و شهرهای کوچک به شهرهای بزرگ به دلیل وجود مشکلات اقتصادی، از اصلی‌ترین دلایل افزایش جمعیت حاشیه‌نشین شهرهای استان محسوب می‌شود که باعث توسعه بیش از اندازه حاشیه این شهرها، بدون در نظر گرفتن مؤلفه‌های مورد نیاز زندگی شهری شده است. زندگی در فقر، زیر دکل‌های فشارقوی برق، کوچه‌ها و معابر خاکی، نبود امکانات بهداشتی و آموزشی، نبود امنیت، افزایش آسیب‌های اجتماعی از جمله اعتیاد و طلاق به همراه بزه‌های متعدد بخشی از تصویر نامطلوب مناطقی است که حاشیه‌نشینی را با خود یدک می‌کشند. روح‌الله حضرت‌پور، نماینده مردم ارومیه در گفت‌وگو با مهر از حاشیه‌نشینی به عنوان معضلی اجتماعی نام برد و اظهار داشت: ما طرفدار حاشیه‌نشینی و گسترش آن نیستیم اما در حال حاضر جمعیت کثیری از ارومیه و به تبع آن استان در حاشیه شهرها زندگی می‌کنند و مسؤولان نمی‌توانند به این افراد بی‌توجه بوده و آنها را نادیده بگیرند. وی اتصال برخی روستاها به شهر و نیز توسعه بی‌رویه را یکی از دلایل مهم گسترش حاشیه‌نشینی دانست و افزود: در حال حاضر افراد ساکن در این مناطق نه شهری محسوب می‌شوند و نه روستایی و از خدمات اولیه شهروندی محروم هستند. حضرت‌پور اضافه کرد: از یک سال گذشته طرح الحاق مناطق حاشیه شهر ارومیه را پیگیر هستیم، البته این طرح شامل تمام مناطق حاشیه‌نشین نیست بلکه بخشی از مناطق را که مستعد الحاق هستند شامل می‌شود. حضرت‌پور با بیان اینکه از سال گذشته طرح جامع الحاق مناطق حاشیه‌نشین ارومیه به شهر با همکاری شهرداری ارومیه، نمایندگان، استانداری و اداره کل راه‌و‌شهرسازی آذربایجان غربی به شورای شهرسازی ارائه شده است، افزود: متاسفانه تعدادی از کارشناسان راه‌و‌شهرسازی کشور از روی نقشه بدون حضور میدانی اطلاعات اشتباهی را به شورایعالی شهرسازی ارائه کرده بودند که این امر موجب شد طرح مورد موافقت قرار نگیرد. وی ادامه داد: در این راستا تعدادی از نمایندگان به همراه مسؤولان استانی شخصاً در تهران حاضر و به بیان دیدگاه‌های خود به شورایعالی شهرسازی پرداختند که متاسفانه به دلیل برخورد یکجانبه و از روی اطلاعات اشتباه این دیدار نتیجه‌ای در پی نداشت. نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی افزود: این موضوع تا طرح موضوع استیضاح آخوندی، وزیر راه‌و‌شهرسازی دولت یازدهم در مجلس مسکوت ماند؛ در موضوع استیضاح، آخوندی از نمایندگان ارومیه خواست در موضوع استیضاح به وی کمک کنند که مقرر شد در صورت موافقت وی با طرح الحاق مناطق حاشیه‌نشین ارومیه نمایندگان نیز امضای خود برای استیضاح را پس بگیرند. حضرت‌پور ادامه داد: در این راستا آخوندی دستور مساعد برای الحاق مناطق حاشیه‌نشین ارومیه به شهر را داده و به دلیل همزمانی با روزهای پایانی دولت یازدهم و انتخاب کابینه دولت دوازدهم تشکیل جلسه شورایعالی شهرسازی در این باره به تأخیر افتاده که امیدواریم در ماه‌های آتی این نشست برگزار و با آن موافقت شود. رئیس سازمان نظام مهندسی آذربایجان غربی درباره معضل حاشیه‌نشینی در استان بویژه شهر ارومیه به مهر گفت: مشکل حاشیه‌نشینی تنها مربوط به استان یا شهر ارومیه نیست بلکه از معضلات کلان کشوری است. هاشم‌زاده با بیان اینکه این معضل تنها مربوط به بحث ساخت و سازها نیست، بلکه از منظر فرهنگی، جامعه‌شناسی و اقتصادی نیز قابل بحث و بررسی است، افزود: تا زمانی که برای شهرداری‌ها درآمد پایداری تعریف نشود نمی‌توان به حل این معضل امیدوار بود. وی با تاکید بر اینکه بحث ساخت و ساز و حاشیه‌نشینی ارتباط مستقیمی با درآمد پایدار شهرداری‌ها دارد، گفت: نبود درآمد پایدار از سوی شهرداری‌ها مقررات ملی ساختمان از جمله سیمای شهر و شهرسازی را تحت تأثیر قرار داده است. هاشم‌زاده خاطرنشان کرد: شهرداری‌ها برای تأمین درآمد اقدام به فروش تراکم می‌کنند که این امر با اهداف و ضوابط حاکم بر شهرسازی مدرن منطبق نیست و بحث شهرسازی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. وی تاکید کرد: باید نظامات مهندسی و شهرداری‌ها با ناظر عالی ساخت و ساز که وزارت راه‌و‌شهرسازی است. جلوی توسعه ساخت و ساز بی‌رویه و غیراصولی را بگیرند تا در آینده با مشکلات بیشتری مواجه نباشیم.
یکی از معضلات اساسی ارومیه بحث حاشیه‌نشینی است
فرماندار ارومیه اخیرا در جلسه شورای اداری ارومیه با بیان اینکه یکی از مهم‌ترین چالش‌های موجود در شهرستان ارومیه وجود حاشیه‌نشینی است، گفت: مسؤولان باید اقدامی جدی در جهت حل مشکلات فرهنگی و اقتصادی این افراد انجام دهند. عباس حسن‌خانی با تاکید بر ضرورت رسیدگی به مشکلات حاشیه‌نشینی اظهار داشت: یکی از چالش‌های مهم این شهرستان وجود حاشیه‌نشینی است. وی از وجود ۲۵۰ تا ۲۷۰ هزار نفر در حاشیه شهر ارومیه خبر داد و تصریح کرد: وجود این تعداد از مردم در حاشیه شهر می‌تواند موجب به وجود آوردن آسیب‌های اجتماعی بی‌شماری باشد. فرماندار ارومیه گفت: یکی از چالش‌ها عمده ما مساله حاشیه‌نشینی بوده و مسؤولان باید در این زمینه ورود ویژه داشته باشند؛ یکی از نهادهایی که به صورت ویژه وارد شده ناحیه مقاومت بسیج است که در قالب قرارگاه امام جواد ورود کرده و امیدواریم بتوانیم جلوی توسعه بی‌رویه حاشیه‌نشینی را بگیریم. بر اساس آخرین اعلام مسؤولان آذربایجان غربی، در حال حاضر ۱۳ شهر آذربایجان غربی با معضل حاشیه‌نشینی دست و پنجه نرم می‌کنند؛ مشکلی که تمام بخش‌های توسعه‌ای را تحت‌الشعاع قرار داده است.