گروه بینالملل: جلال طالبانی، رئیسجمهوری سابق عراق در سن 84 سالگی درگذشت. جلال طالبانی که چند سال پیش پس از عارضه سکته و تحمل یک دوره سخت بیماری و مداوا در آلمان بهبود یافته بود، عصر دیروز بعد از رفتن به کما و وخیم شدن حالش در یکی از بیمارستانهای آلمان درگذشت. طالبانی نخستین رئیسجمهور غیرعرب عراق از 7 آوریل 2005 تا 24 ژوئیه 2014 بود؛ اگر چه در پی یک سکته مغزی شدید در سال 2012 عملا از همان سال از صحنه سیاسی عراق خارج شد. طالبانی که بنیانگذار حزب اتحادیه میهنی کردستان و از رهبران جنبش ملیگرایی کرد بود، از حامیان اصلی همهپرسی تجزیهطلبی در شمال عراق بود. جلال طالبانی در میان مردم کرد به «مام جلال» (عمو جلال) معروف بود و بیشتر عمر خود را بهعنوان پیشمرگ در مبارزه با رژیم بعث عراق گذراند. طبق کتاب زندگینامه وی، طالبانی یکی از کردهای ایران بود که خاندان وی از ایران به عراق مهاجرت کردهاند. مام جلال فارغالتحصیل رشته حقوق در سال 1959 از یکی از دانشگاههای بغداد بود. در توصیف او گفتهاند که ««مام جلال، حقوقدان و سیاستمداری باهوش، دارای توانایی خاصی در اتحاد و همبستگی کردها و تأثیرگذار روی دوست و دشمن بود که محبوبیتی فوقالعاده در بین کردها، در عراق و خارج آن داشت».
اقدامات انحصارطلبانه و تمامیتخواهی مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان عراق داد احزاب، سیاسیون و فعالان رسانهای کرد را درآورده و بویژه در پی تشکیل شورایعالی رهبری سیاسی در کردستان عراق به ریاست مسعود بارزانی که گفته میشود به دنبال مذاکره با دولت بغداد است، اختلافات بین 2 حزب اصلی در این اقلیم یعنی اتحادیه میهنی کردستان به ریاست جلال طالبانی و حزب اتحاد دموکرات کردستان عراق بالا گرفته است. هیرو ابراهیم احمد، عضو دفتر سیاسی اتحادیه میهنی کردستان عراق گفت: این حزب هرگز موافق تشکیل شورای رهبری سیاسی کردستان نخواهد بود و از آن حمایت نخواهد کرد چرا که آن را اشتباهی بزرگ میداند. هیرو ابراهیم احمد که همسر جلال طالبانی و نماینده ارشد حزب طالبانی در غیاب او است، گفت: تشکیل این شورا بدون مشورت رهبری احزاب سیاسی بوده است. وی در بیانیهای خاطرنشان کرد: اینطور که پیداست هدف از همهپرسی استقلال کردستان عراق تعیین سرنوشت ملت کرد نبوده و همچنان ملت ما بهای سرکشی برخی را (در اشاره به بارزانی) پرداخت میکنند. در کنار مسؤولان اتحادیه میهنی کردستان، جنبش تغییر (گوران) و حزب جماعت اسلامی که هر دو از اپوزیسیون هستند، مخالفت خود را با تشکیل این شورا اعلام کردهاند. به رغم مشارکت اکثر احزاب و گروههای کرد در همهپرسی اما برخی از آنها تحت فشارهای بینالمللی، داخلی و منطقهای از موضع خود عقبنشینی کردهاند. جنبش تغییر به قوه مقننه و مجریه در دولت فدرال و احزاب سیاسی عراق نسبت به تعامل با شورای رهبری کردستان هشدار داده است. هوشیار عبدالله، عضو فراکسیون پارلمانی تغییر گفت: شورای مذکور شبیه شورای منحل شده رهبری انقلاب است و این شورا ضربهای به موسسات قانونی اقلیم کردستان محسوب میشود. مقامات کرد تاکید کردهاند، رهبران بر ایجاد آرامش توافق دارند و طرحهای داخلی و بینالمللی برای حل بحران را بررسی میکنند که از جمله آن طرح آیتالله سیدعلی سیستانی، مرجع عالیقدر شیعه و طرح ایاد علاوی و میانجیگری آمریکاست. همزمان شماری از روزنامهنگاران و سیاسیون اقلیم کردستان عراق با صدور بیانیهای تصمیم شورایعالی همهپرسی را به تصمیمات رهبری حزب بعث تشبیه و اعلام کردند، «شورای رهبری سیاسی کردستان عراق» در هیچ قالب سیاسی و قانونی جای نمیگیرد. به باور مخالفان، تشکیل ارگان جدید در اقلیم کردستان عراق در حالی که انتظار میرفت با توجه به بحرانهای پیشآمده بعد از همهپرسی، رهبران اقلیم به ارگانهای مشروع و قانونی اقلیم پناه بیاورند اما از فرصت سوءاستفاده کرده و بر اوضاع متشنج اقلیم افزودند. ناظران معتقدند، همهپرسی کردستان و تشکیل شورای رهبری سیاسی کردستان «بازی دیگری برای طولانی و نهادینه کردن قدرت شخصی و خانوادگی بارزانی» است.
دستور بارزانی به شلیک به نیروهای عراقی
در همین راستا، یکی از نمایندگان ترکمانها فاش کرد مسعود بارزانی به نیروهای پیشمرگ دستور داده در صورتی که نیروهای مشترک عراقی به چاههای نفت استان کرکوک نزدیک شدند، به سوی آنها تیراندازی کنند. جاسم محمد جعفر، نماینده ترکمانها طی بیانیهای اظهار داشت این دستورات با حضور فرماندهان پیشمرگها در کرکوک، صلاحالدین و دیالی صادر شد. این نماینده ترکمانها گفت: نشست روز دوشنبه کرکوک که با حضور استاندار برکنار شده آن و رهبرانی از اتحادیه میهنی کردستان با بارزانی برگزار شد، جهشی در تقابل با تصمیمات دولت و پارلمان و تنشی خطرناک برای آینده کرکوک و مناطق اطراف آن بود. وی ادامه داد: یکی از تصمیمات اتخاذ شده در این نشست الحاق مالی و اداری کرکوک به اقلیم کردستان عراق بود که چالشی دیگر برای ایجاد جنگ داخلی در کرکوک و ایجاد آشوب میان گروههای مختلف مردم و نیز میان اربیل و بغداد است.
مسعود بارزانی که ریاستش بر اقلیم کردستان عراق دو سال پیش پایان یافته است، دوشنبه پس از دیدار با مقامهای استان کرکوک، بار دیگر بر کردستانی بودن هویت کرکوک اصرار ورزید و از برگزاری همهپرسی جدایی در شمال عراق دفاع کرد. وی که با هدف کسب حمایت سایر گروههای کرد عراقی برای تثبیت نجمالدین کریم، استاندار برکنار شده کرکوک و نیز دیدار با نیروهای پیشمرگ در استان کرکوک، به این شهر سفر کرده بود، ادعا کرد که همهپرسی برگزارشده مخالف قانون اساسی و اسناد و معاهدات بینالمللی نیست. در همین راستا، ناصر قندیل سردبیر روزنامه البنا، در مقالهای نوشته است: حقیقت آن است که اقلیم که دستان بخش مستقلی است که پارلمان، دولت، ارتش و دیپلماتهای خود را دارد و درآمدهای نفتی خود را آنطور که میخواهد مصرف میکند، بیآنکه چیزی از آن را به دولت مرکزی عراق بدهد، بنابراین یک سوال اینجا ضرورت پیدا میکند و آن اینکه علت اجرای همهپرسی در کردستان چیست؟ جواب آن است که همهپرسی حیلهای بود که مسعود بارزانی، رئیس این اقلیم برای ملحق کردن مناطق مورد نزاع مانند کرکوک سرشار از نفت به مناطق تحت نفوذ خود به کار بست و با سوءاستفاده از درگیری عراق با داعش فرصت را برای بستن پرونده 200میلیارد دلاری که بارزانی در طول 10سال گذشته از محل درآمدهای نفتی کسب کرده و در هیچ دفتر و سندی به ثبت نرسیده، غنیمت شمرد.
شروط بغداد برای سران اقلیم کردستان
دفتر نخستوزیری عراق شروط برگزاری گفتوگوهای اربیل - بغداد را اعلام کرده است. سعد حدیثی، سخنگوی نخستوزیر عراق 3 شرط اساسی حکومت مرکزی را برای گفتوگو با حکومت اقلیم کردستان اعلام کرده است. براساس اعلام سخنگوی حیدر العبادی، لازم است اربیل به قانون اساسی و تصمیمات دادگاه فدرال عراق پایبند بوده و نتایج رفراندوم برگزار شده خود را ملغی اعلام کند. همچنین از اقلیم کردستان درخواست شده است به سیاست یکجانبهگرایانه خود در مناطق مورد منازعه پایان دهد.
تصمیم اقلیم به برگزاری انتخابات
کمیسیون عالی مستقل انتخابات و همهپرسی اقلیم کردستان عراق از آمادگی کامل برای برگزاری انتخابات پارلمانی و ریاست اقلیم کردستان عراق در اول ماه نوامبر آتی خبر داد. بارزانی به دلیل درخواستهای حزبی و سیاسی برای کنارهگیریاش، نامزدی مجدد در انتخابات آتی را که قرار است نوامبر برگزار شود، رد میکند.
چاههای نفت الحویجه در آتش
عناصر گروه تروریستی داعش در تلاش برای جلوگیری از پیشروی نیروهای عراقی به سمت الحویجه، 3 حلقه چاه نفت در نزدیکی این شهر را آتش زدند. مقامهای نظامی اعلام کردند که نیروهای امنیتی با استفاده از بولدوزر برای مهار آتش تلاش میکنند. میدان نفتی علاس واقع در 35 کیلومتری جنوب الحویجه یکی از منابع اصلی درآمد داعش بود. سرهنگ محمد الجبوری گفت که عناصر داعش با ایجاد ستونی از دود ناشی از آتش زدن چاههای نفت تلاش میکنند از حملات هوایی هنگام عقبنشینی به سمت الحویجه در امان بمانند. طبق این گزارش، نیروهای عراقی، مرحله دوم آزادسازی شهرستان الحویجه را از جمعه گذشته آغاز کردند. در راستای آزادسازی الحویجه که یکی از مهمترین شهرستانهای استان کرکوک است و ژوئن سال 2014 به اشغال گروه تروریستی داعش در آمد، خبرها از فرار عناصر داعش از این منطقه حکایت دارد. فرمانده نیروهای ویژه عراق از تصرف 45 روستا و منطقه الرشاد در الحویجه خبر داد.
پخش اخبار به زبان کردی از شبکه دولتی عراق
شبکه دولتی العراقیه در عراق، دوشنبه برای نخستین بار از زمان تأسیس، یک بخش خبری به زبان کردی پخش کرد. تنها یک هفته پس از برگزاری همهپرسی جدایی منطقه کردستان در سایه مخالفتهای شدید داخلی و منطقهای و بینالمللی، این شبکه تلویزیونی دست به چنین اقدامی زد. براساس این گزارش، این بخش خبری ساعت 16 عصر به وقت بغداد به زبان کردی برای مدت حدود 10 دقیقه پخش شد و طی آن اخبار داخلی و بینالمللی اعلام شد.
تعلیق عضویت نمایندگان کرد در پارلمان عراق
پارلمان عراق دیروز همانطور که بنا بود تشکیل جلسه داد و عضویت نمایندگان کرد را که به نفع همهپرسی استقلال کردستان عراق رای داده بودند تا مشخص شدن رای دادگاه فدرال درباره آنها، تعلیق کرد. پارلمان عراق در عین حال تصمیم گرفت تعاملات مالی با اقلیم کردستان عراق را هم متوقف کند.