گفته میشود اقتصاد اردبیل بر پایه کشاورزی است اما بیبرنامگی در ساماندهی تولیدات کشاورزی هر روز از ورشکستگی و بدهکاری کشاورزان و فعالان این حوزه در استان خبر میدهد. تا زمانی که فصل برداشت نرسیده بود امیدواری برای سود اقتصادی از محصولات تولیدی در دل کشاورزان زنده بود اما با آغاز فصل برداشت، محصولات کشاورزی استان درپی بیبرنامگیها تلنبار شده و روی دست کشاورزان زحمتکش فاسد میشود تا جایی که برخی کشاورزان عطای سود را به لقایش بخشیدهاند و با مبلغی کمتر از قیمت تمام شده محصولات، آن را به فروش میرسانند و برخی قصد ترک شغل خود و ورود به حرفه دیگری را دارند. در محورهای توسعه استان اردبیل، کشاورزی حرف اول را میزند تا آنجا که برخی، کشاورزی اردبیل را عامل تحرک بازار اقتصادی آن میدانند و معتقدند نبود صنایع بزرگ در این استان موجب شده محصولات کشاورزی تنها موتور محرکه بازار و علت تداوم حیات آن باشد. با این وجود اغلب کشاورزان از وضعیت بازار فروش محصولات خود ابراز گلهمندی میکنند و معتقدند در چنین بازاری کشت و بعد فروش یک محصول کشاورزی صرفه اقتصادی ندارد. «حبیباللهی» کشاورز اردبیلی که سالهاست گندم و سیبزمینی کشت میکند، از وضعیت بازار هر دو محصول بشدت گلهمند است. وی به مهر گفت: نه در خرید سیبزمینی تدبیر ادارات راه به جایی برد و نه در خرید گندم پول ما را به موقع میدهند. حبیباللهی تصریح کرد: قیمت خرید تضمینی در سیبزمینی مقرون به صرفه نیست و در گندم نیز تأخیر در پرداخت موجب شده برخی کشاورزان به هیچ عنوان سراغ خرید تضمینی نروند. وی با بیان اینکه اغلب سیبزمینیکاران و گندمکاران بدهی مالی دارند، اضافه کرد: به نظر میرسد در زمان برداشت محصول جیب کشاورز پر از پول باشد اما به دلیل عدم حمایت کشاورزان حتی در تأمین نهادههای کشاورزی دچار مشکل شدهایم. مجموعه وضعیت محصولات کشاورزی و بدهیهای مکرر مالی موجب شده برخی کشاورزان زمین کشاورزی خود را اجاره دهند، برخی میزان کاشت را کاهش دهند و برخی به امید سودآفرینی محصول خود را تغییر دهند. در این میان کشاورزانی نیز به دلیل ضعف حمایتها مهاجرت را ترجیح میدهند به طوری که «رستمی» کشاورز خلخالی در این باره گفت: ما در تأمین آب و نهادهها با مشکل مواجه میشویم و به همین دلیل برخی کشاورزان از روستاها مهاجرت کردهاند. وی افزود: کشاورزی شغل آبا و اجدادی ما است اما وقتی به جای سودآفرینی مرتباً زیان میکنیم، برخی شغل خود را تغییر میدهند. در واقع بیتوجهی به نیاز کشاورزان و ناتوانی در مدیریت بازار و فروش محصولات کشاورزی موجب شده خود دستگاههای آسیبزدا به آسیبهای اجتماعی دامن بزنند. در این میان سکوت متولیان بخش کشاورزی در استان موجب سردرگمی و پادرهوایی کشاورزان شده است به طوری که حتی در مطالبه بدهی گندمکاران اردبیلی تحرک خاصی مشاهده نمیشود و تنها اظهارات مسؤولان کشوری دیکتهوار انعکاس یافته است. به اذعان رئیس جهاد کشاورزی استان اردبیل پرداخت دیرهنگام مطالبات گندمکاران حتی کشت مجدد محصول را دچار مشکل کرده است و برخی کشاورزان قادر به تأمین نهادههای کشاورزی نیستند اما تماس خبرنگار مهر برای تشریح اقدامات بهبود بازار فروش محصولات کشاورزی بیپاسخ ماند.
باغداران در سال پرمحصول زیان کردند
آفت، خشکسالی، سرمازدگی و کاهش بارش، همه ساله تیشهای بر ریشه محصولات کشاورزی اردبیل است. امسال هرچند خشکسالی را در اردبیل پشت سرگذاشتیم و مطابق اعلام هواشناسی استان بارشها در نیمه نخست سال به نسبت سال گذشته با کاهش همراه بود اما در مجموع سال پرباری برای محصولات باغی رقم خورد اما خندههای کشاورزان به گریه تبدیل شده و محصولات باغی نیز روی دست مانده است. اخبار قطع درختان میوه روزی تایید و روزی تکذیب میشود و میوههای باکیفیت و بازارپسند به قیمت کمتر از هزینه تمام شده به فروش میرسد. باغدار مشگینشهری به خبرنگار مهر گفت: انگور مشگینشهر در همه جای کشور معروف است اما هیچ منفعتی از کاشت آن نداشتیم. علی رسولزاده یادآور شد: ماهها برای پرورش انگور زحمت کشیدیم و با وجود اینکه سال گذشته باردهی کمی داشتیم اما امسال میزان انگور تولیدی در مشگینشهر قابل توجه بود. وی افزود: به دلیل اینکه حمایت نمیشویم با قیمت اندک انگور را به کارخانهها میفروشیم. رسولزاده تأکید کرد: متأسفانه جاده مشگینشهر- اردبیل پر شده از آلاچیقها و آلونکهای فروش میوه و باغداران حاصل ماهها دسترنج و مراقبت خود را حراج میکنند. نه تنها معرفی و فروش مقرون به صرفه محصولات کشاورزی در اردبیل هیچ برنامه منسجمی ندارد و با دمدستیترین شیوهها، پشت وانت و در کنار خیابان به فروش میرسد، بلکه در بازارهای جهانی نیز محصولات نمونه اردبیل خریدار ندارد. هر چند راهداری و حملونقل جادهای استان اخیراً سیبزمینی را به عنوان یکی از محصولات صادراتی از پایانه مرزی بیلهسوار عنوان کرده است اما تلاش خبرنگار مهر برای دریافت میزان صادرات و مقایسه آن با سال گذشته نه از سوی این اداره کل و نه از سوی گمرک اعلام نشد. در خصوص میزان صادرات استان نیز وزارت صنعت مدتهاست سکوت اختیار کرده و تنها هرازگاهی بخش خصوصی از کاهش صادرات اردبیل میگوید. با این وجود رئیس مجمع نمایندگان استان اردبیل گفت: بازار محصولات کشاورزی اردبیل مطلوب نیست و محصولات تولیدی روی دست کشاورزان مانده است. صدیف بدری تصریح کرد: بخشی از این مشکلات به جهاد کشاورزی استان مرتبط است و بخشی به عدمحمایت دولت از کشاورزان که سیاستگذاری اقتصادی مطلوبی اعمال نشده است. وی افزود: هر چند به عنوان مثال در پرداخت مطالبه گندمکاران، نمایندگان میتوانند حتی با تذکر به وزیر نسبت به پرداخت مطالبات تقاضای خود را مطرح کنند اما در عمل این دولت است که باید زمینه حمایتی از محصولات کشاورزی را فراهم کند. وی تأکید کرد: متأسفانه کشاورزی اردبیل زیانده شده و به عنوان مثال اردبیل رتبه بیستوهفتم در آبیاری مکانیزه را به خود اختصاص داده است. وی تأکید کرد: در وضعیت فعلی سیبزمینی با قیمت کمتر از هزینه تمام شده در زمین زراعی به فروش میرسد .
نگرانی از فساد محصولات تولیدی
کمبود انبارهای نگهداری محصولات کشاورزی اضطرابی دیگر را به دل کشاورزان انداخته است. وقتی بازار محصول تولیدی را نمیخواهد و هیچ اقدام درخوری برای صادرات صورت نگرفته، دستهای پینهبسته کشاورز از فساد محصولاتی که ماهها با خون دل پرورش داده میلرزد. به طوری که محصولات باغی در حال برداشت بوده و بخش عمده آن عمر کوتاهی دارد که موجب شده نگرانی از خرابی را به دنبال داشته باشد. بیتوجهی به محور توسعه استان اردبیل در حالی تداوم دارد که درونزایی اقتصاد و قطع وابستگی در تولیدات مختلف از جمله کشاورزی از تأکیدات اقتصاد مقاومتی است. امروز باید پرسید جهاد کشاورزی اردبیل چگونه به تعارض محصولات روی دست مانده کشاورزان با سیاستهای اقتصاد مقاومتی پاسخ میدهد؟