استعفای مسعود بارزانی پس از 12 سال ریاست بر اقلیم کردستان عراق، تازهترین نتیجه برگزاری همهپرسی جدایی این اقلیم بوده است. این استعفا نشان داد اختلافی جدی میان کردها در اقلیم کردستان وجود دارد و بارزانی خطای سیاسی سنگینی مرتکب شده است. حالا دیگر کردهای عراق به این یقین رسیدند و دریافتند که با برگزاری این همهپرسی، مرتکب چه اشتباه بزرگی شدند. کردها با این همهپرسی که با تکیه بر آمریکا و اسرائیل انجام شد، نهتنها استقلال مورد مطالبهشان را به دست نیاوردند بلکه آن استقلال و خودکفایی اقتصادی و سیاسی را که پیش از این داشتند، هم از دست دادهاند. بارزانی، یکشنبهشب در نطق تلویزیونی خود بعد از اعلام استعفایش از ریاست این اقلیم جداییطلب، نهتنها بابت برگزاری این همهپرسی که شکستهای سنگین سیاسی و نظامی به کردها تحمیل کرد، عذرخواهی نکرد بلکه از خیانت برخی احزاب کرد و همچنین بیوفایی آمریکا که همواره متحد کردها بوده است، گلایه کرد و گفت آمریکا در بحران میان بغداد و اربیل فقط نظارهگر بود. بارزانی در این نطق خود گفت برای بازگشت قانون اساسی بسیار کوشیدیم اما بیفایده بود. وی ادامه داد: میدانستیم دعوت به جدایی بهایی دارد اما با خیانت بزرگی مواجه شدیم. بارزانی افزود: هیچ شخصی در کنار ما نایستاد، جز کوههایمان ... بدانید شرایط فعلی موقت است و تا مدت زمان طولانی استمرار نخواهد داشت. از آنچه اتفاق افتاد، متاسفیم اما مجبور به آن شدیم. وی مدعی شد: رقبایی که شهر کرکوک را به نیروهای عراقی بدون جنگ تسلیم کردند مرتکب خیانت بزرگی شدند. مسعود بارزانی گفت: انتظار نداشتیم شاهد چنین خیانت بزرگی در کرکوک باشیم. آنچه در کرکوک رخ داد شکافی بزرگ ایجاد کرد. لحن تند بارزانی در نخستین نطق پس از استعفایش، انعکاس هفتهها جنگ و مجادله کردها و شکست مفتضحانه آنها در برابر یک نیروی فوقالعاده مجهز و بازدارنده دولت بغداد بود. در نتیجه عملیات نیروهای امنیتی عراق برای تامین امنیت در کرکوک و دیگر مناطق شمالی عراق، اقلیم کردستان هم داراییهای اصلی اقتصادیاش و هم چندین میدان مهم نفتیاش را از دست داد و در صحنه بینالملل هم کاملا منزوی شده است. همین امر فشارهای احزاب کردی به بارزانی را تشدید کرد که به استعفای وی انجامید.
آشوب در اقلیم کردستان عراق
اعلام کنارهگیری بارزانی از قدرت، آشوبها در اقلیم کردستان عراق را در پی داشته است. پارلمان اقلیم کردستان، که عصر یکشنبه موضوع تقسیم اختیارات پس از کنارهگیری بارزانی را به بحث گذاشت، طبق گزارش منابع رسانهای عراق، شاهد هجوم شماری از معترضان به کنارهگیری بارزانی بود. رویترز در این زمینه به نقل از شاهدان عینی نوشت معترضانی که خود را نیروهای بارزانی خواندهاند تلاش کردند به درون ساختمان پارلمان راه یابند و در حوالی آن صدای شلیک گلوله نیز به گوش رسیده است. علاوه بر این، چند ساعت بعد از سخنرانی مسعود بارزانی که در آن، گروههای رقیب کرد را به خیانت علیه اقلیم کردستان متهم کرد، آشوب سراسر اقلیم را فراگرفت به طوری که مقرهای احزاب مختلف از جمله حزب اتحادیه میهنی کردستان عراق و جنبش تغییر به آتش کشیده شد. یک منبع امنیتی اعلام کرد، معترضان مقر اتحادیه میهنی کردستان (به رهبری جلال طالبانی، رئیسجمهور فقید عراق) به اضافه مقر فراکسیون اپوزیسیون تغییر را یکشنبهشب آتش زدند در حالی که نیروهای امنیتی تدابیر حمایتی لازم را برای این مقرها در نظر نگرفته بودند. همچنین تظاهرکنندگان دفتر رادیو «کرد سَت» وابسته به حزب بارزانی در زاخو را هم آتش زدند. این مساله باعث شد حزب یادشده رسما از حزب دموکرات کردستان درباره علت این آتشزدن توضیح بخواهد. خبرها حاکی است که رابون معروف، از نمایندگان پارلمان محلی منطقه کردستان عراق به علت انتقاد از سیاستهای مسعود بارزانی در نشست یکشنبه پارلمان، ربوده شده است. همچنین تظاهراتی در حمایت از مسعود بارزانی در شهرهای اربیل، دهوک، سوران، زاخو و مناطق دیگر اقلیم کردستان در اعتراض به کنارهگیری او برگزار شد. قباد طالبانی، معاون نخستوزیر اقلیم، صبح دیروز اعلام کرد نیروهای امنیتی اقلیم در حالت آمادهباش هستند و آمادهاند به حفظ امنیت در کردستان بپردازند. نخستوزیری اقلیم کردستان عراق نیز از سیستمهای امنیتی خواست اوضاع را تحت کنترل گرفته و اجازه حمله به مقرهای احزاب را ندهند. نخستوزیری اقلیم نسبت به مجازات کسانی که پشت این آشوبها باشند، هشدار داد. از سوی دیگر، شورای امنیت اقلیم کردستان از معترضان خشمگین خواست آرامش را برقرار کنند تا درگیری بین مخالفان و موافقان بارزانی بالا نگیرد بویژه که جشنهایی در سلیمانیه به مناسبت کنارهگیری بارزانی برگزار شده بود. این اتفاقات دفتر ویژه گروه جماعت اسلامی (یکی از گروههای مخالف در کردستان) را بر آن داشت از طرفدارانش بخواهد به مقر این حزب بیایند و به حمایت از آن بپردازند.
مانور بارزانی!
بارزانی خودش فردی را برای جانشینیاش معرفی نکرده است. معلوم نیست رئیس بعدی آیا از حزب دموکراتیک کردستان خواهد بود یا از اعضای خانواده بارزانی. بارزانی از سال 2005 که به مقام ریاست اقلیم کردستان رسیده، قدرت را در انحصار خود درآورده و افراد خانواده و خاندانش را در پستهای کلیدی منصوب کرده است. در همین راستا، خبرگزاری عراقی (واع) به نقل از یک منبع سیاسی گزارش داد، به احتمال زیاد نیچروان بارزانی، نخستوزیر اقلیم کردستان و برادرزاده مسعود بارزانی بعد از عمویش قدرت را در اقلیم برعهده بگیرد. این منبع افزود: تنها بازنده این اتفاقات مسرور پسر مسعود بارزانی و مشاور شورای امنیت کردستان عراق است. وی گفت: مسعود بارزانی همانطور که دیدید 8 ماه باقیمانده دوره ریاستش را تمدید نکرد و کنارهگیری کرد. کمیته حقوقی پارلمان کردستان نیز انتقال اختیارات او را به 3 قوه مقننه، قضائیه و مجریه قرائت کرد. این در حالی است که حنین القدو، عضو ائتلاف دولت قانون، از گروههای شیعی در عراق درباره محتوای نامه بارزانی که در پارلمان کردستان عراق قرائت شد، آن را تلاشی برای یک غیبت موقت از فضای سیاسی اقلیم دانست. وی افزود: ما معتقدیم مسعود بارزانی همچنان قدرت تصمیمگیری را در اقلیم حفظ خواهد کرد و در این راستا به دلیل نبود گروههای سیاسی دیگر در تصمیمگیریهای مهم در کردستان بویژه در اربیل اختیاراتش را بین بارزانیها تقسیم خواهد کرد. در این راستا، روزنامه فرامنطقهای الحیاه نوشت کنارهگیری مسعود بارزانی از قدرت و ریاست اقلیم یک «اقدام تاکتیکی» بود.