گردش مالی سنگ‌های قیمتی در جهان ۷۰۰ میلیارد دلار برآورد می‌شود که  سهم ایران از این بازار بزرگ با وجود داشتن معادن فراوان سنگ‌های قیمتی بسیار ناچیز است. در دنیا 5 کشور در حوزه سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی که برخی از آن به‌عنوان جواهرات یاد می‌کنند دارای ذخایر معدنی فراوانی هستند که ایران یکی از آنهاست. در این میان از بین ۳۹ معدن سنگ قیمتی در کشور ۲۰ معدن در خراسان‌رضوی قرار دارد که همین عامل باعث شده مشهد به‌عنوان شهر جهانی گوهرسنگ‌ها از سوی شورای جهانی صنایع‌دستی معرفی شود. رضا شجاعی، معاون امور معادن سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان‌رضوی درباره میزان تولید و صادرات فیروزه خراسان‌رضوی می‌گوید: در حوزه صادرات رسمی در سال ۹۵ از خراسان‌رضوی ۱۰۴ کیلوگرم فیروزه به خارج از کشور صادر شده است. وی می‌افزاید: ۷۹ درصد صادرات فیروزه کشور را خراسان‌رضوی به خود اختصاص داده و در 4 ماه اول سال جاری نیز ۵۳ کیلوگرم فیروزه صادر شده است. شجاعی اظهار می‌کند: صادرات فیروزه از مشهد به کشورهای ترکیه، اندونزی، تایلند، امارات، ژاپن، چین و انگلیس انجام می‌شود و البته بسیاری از فیروزه‌ها تبدیل به انگشتر و گردنبند شده و گردشگران و زائران خارجی آنها را به‌صورت چمدانی از کشور خارج می‌کنند که جایی ثبت و ضبط نمی‌شود. وی می‌گوید: بهره‌برداری از معدن فیروزه نیشابور در اختیار یک شرکت تعاونی با ۳۵۰ عضو است که عمدتا از ساکنان روستاهای نزدیک معدن هستند. استخراج سنگ فیروزه از این معدن قبلا ۱۵ تن در سال بود و حالا به ۴۰ تن رسیده و رکورد استخراج تا ۴۷ تن نیز ثبت شده است. شجاعی بیان می‌کند: معدن فیروزه نیشابور ذخیره فیروزه بالایی دارد که تاکنون ۸ هزار و ۷۰۰ تن ذخیره قطعی برای آن پیش‌بینی ‌شده و اکتشافات تکمیلی ادامه دارد. معاون امور معادن سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان‌رضوی تأکید می‌کند: استفاده از روش‌های نوین برای استخراج سنگ معدن و تکمیل چرخه فرآوری موضوعات مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد. مسؤول صنف فیروزه و عقیق‌تراشان مشهد هم در این‌باره می‌گوید: صادرات فیروزه خام در کشور ممنوع است و فقط در موارد خاص و به‌صورت موردی مجوز داده می‌شود که این موضوع نیز به‌ندرت اتفاق می‌افتد. به‌طور کلی واردات فیروزه خام آزاد و تراشیده آن ممنوع است و صادرات فیروزه خام ممنوع و تراشیده آن آزاد است. عبدالصمد رحیمی‌مقدم ادامه می‌دهد: فیروزه یکی از اقلام صادراتی بسیار خوب ما در مشهد است که نه‌تنها ارزبری ندارد- بدین معنی که برای تولید آن از هیچ تکنولوژی خارجی استفاده نمی‌شود و هزینه‌ای را تحمیل نمی‌کند- بلکه ارزآوری نیز دارد و این نکته در افزایش صادرات غیرنفتی کشور بسیار حائز اهمیت است. وی ادامه داد: یکی از مشکلات عمده فیروزه‌تراشان مشهدی این است که مقدار فیروزه خامی که به مشهد می‌رسد به دلیل وجود کارگاه‌های فیروزه‌تراشی در روستاهای اطراف معدن و  تعداد زیاد روستاییانی که از سهامداران این معادن هستند کم است. وی تأکید می‌کند: غیر از معدن فیروزه نیشابور، در کرمان و دامغان نیز اخیرا معادن فیروزه کشف ‌شده‌ است که اگر محصول خام به‌دست‌آمده از این معادن نبود، دستگاه‌های فیروزه‌تراشی بدون استفاده می‌ماندند. مسؤول صنف فیروزه و عقیق‌تراشان مشهد خاطرنشان می‌کند: با توجه به اینکه معدن فیروزه و به‌تبع آن فیروزه‌تراشی به بخش خصوصی واگذار شده است، دولت هیچ حمایتی از این بخش انجام نمی‌دهد اما گمرک خراسان‌رضوی با دید مثبت همکاری‌های زیادی را با این بخش انجام می‌دهد. حمید گرمابی، نماینده مردم نیشابور و فیروزه در مجلس شورای اسلامی نیز اظهار می‌کند: معدن فیروزه نیشابور یکی از قدیمی‌ترین معادن کشور است که حدود 7 هزار سال پیش کشف شده است. این معدن طی سالیان دراز توسط شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف اداره و هم‌اکنون نیز توسط یک شرکت تعاونی اداره می‌شود. وی می‌افزاید: این شرکت توسط جمعی از اهالی روستاهای نیشابور ایجاد شده که از سهامداران آن هستند. وی با تأکید بر اینکه با توجه به واگذاری این معدن به بخش خصوصی، مسؤولیت برگزاری مزایده برای فروش فیروزه استخراجی بر عهده این بخش است، ابراز می‌کند: اما این موضوع که پس از خرید این فیروزه‌ها توسط اشخاص و شرکت‌ها چه تصمیمی برای این کالا گرفته می‌شود بر عهده خریداران است و این فیروزه‌ها عمدتا پس از تراشکاری در کشور توزیع یا صادر می‌شوند. گرمابی خاطرنشان می‌کند: البته مشکلات ایجادشده در توزیع نامناسب این کالا در شهرهای مختلف نیز می‌تواند به دلیل فروش فیروزه به مشکل مزایده باشد و قیمت بالای این کالا در کشور، فیروزه‌تراشان را مجبور به واردات فیروزه خام از دیگر کشورها می‌کند. مجید مدالیان می‌افزاید: همچنین نبود برنامه‌ریزی مناسب برای تولید و صادرات فیروزه موجب شده است فیروزه ایران نتواند جایگاه خود را در بازار جهانی حفظ کند. وی تصریح می‌کند: به جرأت می‌توان گفت که فیروزه‌تراشان مشهدی بهترین فیروزه‌تراشان دنیا هستند اما کمبود فیروزه خام در مشهد ما را به واردات فیروزه وادار کرده است. نایب‌رئیس اتحادیه فیروزه و عقیق‌تراشان خراسان‌رضوی با تأکید بر اینکه اگر دولت از این صنف حمایت‌ کند، وزارت صنعت، معدن و تجارت این امکان را دارد که با مدیریت مناسب مشکلات این بخش را حل کند، می‌گوید: امروز به‌جای اینکه فیروزه ایران به‌ تمام نقاط جهان صادر شود، بازار ایران به بازار هدف برای فروش فیروزه مبدل شده است و فیروزه‌های وارداتی از کشورهای مصر، مکزیک و چین حدود ۷۰ درصد بازار این سنگ قیمتی را اشغال کرده‌ است. مدالیان ضمن تأکید بر مشکلات فیروزه‌تراشان در مشهد ابراز می‌کند: یکی دیگر از مشکلات این است که فیروزه تراشیده صادر شده به کشورهایی مانند ترکیه پس از فرآوری با مدل‌های زینتی مختلف با نام این کشور به بازار جهانی صادر می‌شود.
فیروزه خارجی در بازار مشهد
یکی از فروشندگان انگشترهای فیروزه که در نزدیکی حرم امام رضا(ع) مشغول به فعالیت است، می‌گوید: انگشتر فیروزه اصل که به ‌قول ‌معروف رگه دارد در بازار قیمت نسبتا بالایی دارد و به همین دلیل مدل‌های مختلف و حتی تقلبی نیز در بازار وجود دارد. حسینی می‌گوید: متأسفانه برخی فیروزه غیراصل یا خارجی را به نام فیروزه نیشابور به فروش می‌رسانند که کار غلطی است. یکی دیگر از فروشندگان نیز درباره وضعیت بازار فروش انگشتر و گردنبند فیروزه در مشهد می‌گوید: فیروزه با کیفیت‌های مختلف در مشهد وجود دارد و سنگ‌های مرغوب نیز برای فروش در نمایشگاه‌های خارجی توسط برخی تجار به‌صورت نگین‌های تراشیده شده یا انگشتر کامل به کشورهایی مانند ترکیه، امارات و عربستان برده می‌شوند. به نظر می‌رسد، با توجه به وجود استادکاران ماهر در حوزه تراش فیروزه در مشهد، دولت باید ضمن ایجاد محدودیت در واردات سنگ فیروزه بی‌کیفیت به‌صورت خام، با حمایت از معدن‌کاران زمینه ورود تکنولوژی‌های جدید استخراج سنگ فیروزه را فراهم آورد تا مواد اولیه مناسبی برای تراش در اختیار فعالان این حوزه قرار گیرد.