ارزیابی مقامات سیاسی و اطلاعاتی آمریکا درباره ابعاد بحران ایران، از آغاز نادرست بود. تا شهریور 57 هیچکس در سفارت آمریکا در تهران متوجه این نکته نشده بود که شاه نمی‌تواند توفان را از سر بگذراند. این بدان معنی نیست که سفارت و منابع اطلاعاتی آمریکا از فعالیت‌های اپوزیسیون و مخالفان شاه به کلی بی‌اطلاع مانده بودند.
25 جولای 1976 (مرداد 55) سفیر آمریکا در تهران، گزارش هشداردهنده‌ای درباره فعالیت روشنفکران و روحانیون مخالف شاه به واشنگتن فرستاد. فوریه 1977 (بهمن 55) نیز گزارش مشروحی درباره نارضایتی مردم و اقدامات نیروهای اپوزیسیون به وزارت خارجه آمریکا ارسال شد.
در گزارش‌های سال 56 و اوایل 57 نه منابع اطلاعاتی سفارت آمریکا در تهران و نه دیگر سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا حتی احتمال سقوط شاه را نیز پیش‌بینی نکرده بودند. تحقیقاتی که بعدها از سوی کمیته دائمی اطلاعات کنگره آمریکا در زمینه رسیدگی به علل قصور و ناتوانی سازمان‌های اطلاعاتی در ارزیابی اوضاع ایران به عمل آمد، حاکی است مقامات سیاسی آمریکا تا اکتبر 1978(مهر 57) از وخامت اوضاع ایران آگاه نشده بودند. در گزارش ستاد کمیته دائمی اطلاعات کنگره آمریکا نوامبر 1978(آبان 57) گفته شده بود: «هیچگونه گزارش موثقی از سوی سیا درباره فعالیت‌های اپوزیسیون مذهبی، طی 2 سال قبل از نوامبر 1977 واصل نشده است. گزارش مقامات سیاسی سفارت درباره تماس با اپوزیسیون نیز اندک و اغلب ادواری بوده است».
در این گزارش تاکید شده بود: برآورد سیا از اوضاع ایران در آگوست 1978(مرداد 57) با اعلام این نظر که «ایران نه در حال انقلاب است و نه در آستانه انقلاب» مبهم و بدون محتوا است. در ارزیابی سازمان اطلاعات وزارت دفاع در 28 سپتامبر 1978(شهریور 57) چنین آمده است: «انتظار می‌رود شاه تا 10 سال آینده در مسند قدرت باقی بماند». دفتر اطلاعات و تحقیقات وزارت خارجه آمریکا که باید در شرایط بحرانی ایران، اوضاع را به طور مستمر و با دقت زیر نظر می‌گرفت، حوادث ایران را در اواسط تابستان «بسیار بد» توصیف کرده است. بدین ترتیب مشاهده می‌کنیم هیچ‌یک از کارشناسان آمریکایی، بحران ایران را حتی نگران‌کننده توصیف نکرده‌اند.
در اجلاس محرمانه 15 سپتامبر (شهریور 57) کمیته خارجی سنای آمریکا، «هنری پرشت» متصدی امور ایران در وزارت خارجه و «جک میکلوس» عضو عالی‌رتبه دیگر آن وزارتخانه- که در امور ایران تجربه داشت- به سوالات اعضای کمیسیون پاسخ دادند. اینان در پاسخ به این پرسش که چرا دولت نتوانست بحران ایران را پیش‌بینی کند، اظهار داشتند: «ایالات متحده از جنبه کسب اطلاعات مربوط به ایران، به نحو فوق‌العاده‌ای به ساواک متکی بود».
12 روز بعد دکتر «رابرت بوی» رئیس مرکز بررسی‌های امنیتی خارجی سیا برای ادای شهادت به کمیته خارجی سنای آمریکا احضار شد. وی اظهار داشت پیش از به حکومت رسیدن کارتر، سیا برای کسب اطلاعات، در میان گروه‌های مخالف کشورهایی مثل ایران نفوذ می‌کرد ولی از دوره زمامداری کارتر، اینگونه عملیات قطع شد، زیرا شاه و وزارت خارجه آمریکا مخالف ادامه آن بودند. به عقیده وزارت خارجه ایالات متحده آمریکا، تماس دولت آمریکا با اپوزیسیون در ایران، مخالفان شاه را تشویق به ادامه مبارزه می‌کرد و این امر به وجهه شاه لطمه وارد می‌کرد.
دکتر رابرت بوی افزود: «نه از سوی واشنگتن خواسته شد ارزیابی وسیعی درباره اوضاع ایران به عمل آید و نه در جریان وسعت یافتن دامنه تظاهرات ضد شاه، گمان می‌رفت اوضاع از کنترل دولت خارج شود».
نوامبر 1978 هنگامی که ناآرامی‌ها بالا گرفت و کارتر احساس کرد مقامات اطلاعاتی آمریکا در ارزیابی درست اوضاع ایران ناموفق بوده‌اند، مسؤولان را مورد انتقاد و سرزنش قرار داد. وی کمیته ویژه‌ای را مامور بررسی علل شکست سازمان‌های اطلاعاتی در ارزیابی اوضاع ایران کرد.
 منبع: تاریخ سیاسی 25 ساله ایران/
 سرهنگ غلامرضا نجاتی