گروه اقتصادی: حجم نقدینگی در دولتی که رئیس آن وعده حفظ ارزش پول ملی را می‌داد در پایان آذرماه تا ۱۴۴۵ هزار میلیارد تومان پیش رفت. 
بانک مرکزی نقدینگی در آذر امسال را بیش از یکهزار و ۴۴۵هزار میلیارد تومان اعلام کرد که نسبت به اسفند پارسال 3/15 درصد و نسبت به مدت مشابه پارسال 22 درصد رشد داشته است. به گزارش تسنیم، حجم پول در این دوره به 4/1734 هزار میلیارد ریال رسید که نسبت به آذر پارسال 6/12 درصد و نسبت به اسفندماه پارسال 4/6 درصد رشد یافته است. میزان شبه‌پول در آذر امسال به 7/12715 هزار میلیارد ریال رسیده است که نسبت به اسفندماه سال گذشته 6/16 درصد رشد داشته است. بانک مرکزی بدهی بخش غیردولتی را در آذرماه 8/10161 هزار میلیارد ریال اعلام کرده که به‌نسبت اسفند پارسال 7/10 درصد و به‌نسبت مدت مشابه سال گذشته 17 درصد افزایش نشان می‌دهد. بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی نیز در آذرماه 7/1130 هزار میلیارد ریال بود. میزان سپرده بانک‌ها و مؤسسات اعتباری نزد بانک مرکزی به رقم 7/1533 هزار میلیارد ریال رسیده و سپرده‌های بخش دولتی نزد بانک مرکزی نیز رقم 6/353 هزار میلیارد ریال بود.  حجم نقدینگی در اقتصاد ایران همچنان به روند فزاینده خود ادامه می‌دهد. این شاخص در حدود 2 سال اخیر یعنی از آذرماه ۱۳۹۴ تا آذر ۱۳۹۶ تا ۵۲۰ هزار میلیارد تومان رشد کرده و از ۹۲۵ هزار میلیارد به ۱۴۴۵ هزار میلیارد تومان رسیده است. میزان نقدینگی از پایان سال قبل که ۱۲۵۳ هزار میلیارد تومان ثبت شده بود تا پایان ۹ ماه اول امسال حدود ۲۰۰ هزار میلیارد تومان و در فاصله آبان تا آذرماه تا ۲۰ هزار میلیارد تومان رشد دارد. از ۱۴۴۵ هزار میلیارد تومان نقدینگی ثبت شده ۱۷۳ هزار میلیارد تومان را پول و بیش از ۱۲۷۱ هزار میلیارد تومان آن را شبه‌پول که عمده آن سپرده‌های بانکی است، تشکیل می‌دهد.  در حالی روند رشد نقدینگی مورد انتقاد کارشناسان است که مسؤولان بانک مرکزی رشد آن در سال جاری را مثبت ارزیابی کرده‌اند. در این زمینه مهدی‌زاده، مدیر اداره بررسی‌های و سیاست‌های اقتصادی بانک مرکزی  رشد نقدینگی در سال جاری نسبت به سال گذشته و نرخ رشد کمتر آن را مثبت ارزیابی کرده است. اخیرا بانک مرکزی پیش‌فروش سکه را نیز در دستور کار قرار داده است و در کنار تاکید کارشناسان مبنی بر اقدام این بانک برای کنترل نقدینگی، مدیر اداره بررسی‌ها و سیاست‌های اقتصادی بانک مرکزی نیز عنوان کرده است همواره در پایان سال، فشار نقدینگی وجود دارد و پیش‌فروش سکه می‌تواند به کنترل بیشتر آن کمک کند.
خلاصه دارایی‌ها و بدهی‌های بانک‌مرکزی
جداول گزیده‌های آماری منتشر شده نشان می‌دهد دارایی‌های خارجی بانک مرکزی در آذرماه سال جاری به 4/3701 هزار میلیارد ریال رسیده که افزایشی 1/9 درصدی نسبت به اسفندماه 1395 داشته است؛ این رقم در مقایسه با آذر ماه 95 نیز 4/10 درصد افزایش یافته است. میزان اسکناس و مسکوک در اختیار بانک مرکزی در آذرماه 96، 8/74 هزار میلیارد ریال اعلام شد که نسبت به اسفندماه 3/49 درصد و نسبت به آذر سال گذشته 5/20 درصد رشد نشان می‌دهد. بدهی بخش دولتی به بانک مرکزی در آذرماه رقم 5/633 هزار میلیارد ریال را نشان می‌دهد که نسبت به اسفندماه گذشته 10 درصد و نسبت به آذرماه سال گذشته 14 درصد رشد داشته است. بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی در آذرماه سال جاری 7/1130 هزار میلیارد ریال بود که نسبت به اسفندماه سال گذشته 4/13درصد و نسبت به مدت مشابه سال گذشته 9/7 درصد افزایش یافته است. میزان سپرده بانک‌ها و مؤسسات اعتباری نزد بانک مرکزی در آذرماه سال جاری به رقم 7/1533 هزار میلیارد ریال رسیده که نسبت به اسفندماه 8/16 درصد و نسبت به آذر سال گذشته 7/20 درصد افزایش نشان می‌دهد. سپرده‌های بخش دولتی نزد بانک مرکزی در آذرماه رقم 6/353 هزار میلیارد ریال بود که نسبت به اسفند سال گذشته منفی 3/5 درصد و نسبت به دوره مشابه سال قبل، منفی 6/6 درصد کاهش یافته است. همچنین براساس این گزارش، میزان بدهی‌های ارزی بانک مرکزی در آذرماه 1/1788 هزار میلیارد ریال بوده که نسبت به اسفند سال قبل، 7/21 درصد و نسبت به آذرماه سال گذشته 9/22 درصد افزایش یافته است.
تأثیر افزایش نقدینگی در گرانی ارز
رئیس‌کل اسبق بانک مرکزی چندی پیش درباره دلایل افزایش نرخ ارز گفته بود: یکی از دلایل افزایش نرخ ارز افزوده شدن نقدینگی است که این نقدینگی برای حفظ ارزش دارایی و فعالیت‌های اقتصادی تقاضای ارز می‌کند. طهماسب مظاهری گفت: نرخ ارز همچون هر کالایی در نظام‌های اقتصادی تابع قانون عرضه و تقاضاست و این قانون فطری و طبیعی است. وی ادامه داد: زمانی که تقاضا کمتر است، قیمت کالا باید کاهش یابد و در زمان افزایش تقاضا، اگر عرضه اضافه در بازار ایجاد نشود، منجر به افزایش قیمت کالا می‌شود. مظاهری یادآور شد: در سال 95 شرایط رکود اقتصادی را پشت‌سر گذاشتم ولی دولت قادر نبود بنا به دلایلی از این شرایط خارج شود، بنابراین در شرایط بالا بودن نرخ سود بانکی نسبت به تورم و رشد نقدینگی، جامعه برای ارز تقاضایی نداشت. این کارشناس اقتصادی گفت: در شرایط کنونی حجم نقدینگی اضافه شده است و یکی از دلایل افزایش نرخ ارز افزوده شدن این نقدینگی است که این نقدینگی برای حفظ ارزش دارایی و فعالیت‌های اقتصادی تقاضای ارز می‌کند. مظاهری افزود: بخشی از این نقدینگی در بانک متمرکز است. همچنین به دلیل کاهش نرخ سود بانکی و نیز وجود برخی شایعات، تعدادی از مردم ترجیح می‌دهند ریال خود را به ارز تبدیل کنند. وی در ادامه تصریح کرد: تعدادی از شرکت‌های صنعتی و تجاری از جمله پتروشیمی‌ها و شرکت‌های فولادی که ارز خود را به بازار عرضه می‌کردند، امروز در شرایطی که نرخ ارز رو به افزایش است، عرضه ارز را به بازار افزایش داده‌اند. مظاهری خاطرنشان کرد: بخشی از نقدینگی در بانک‌ها فریز شده است، یعنی مردم پول خود را در سپرده‌های 6 ماهه یا یک‌ساله قرار داده‌اند و اگر احساس کنند در جای دیگر 25 تا 30 درصد افزایش دارایی خواهند داشت، سپرده خود را از بانک خارج می‌کنند.
 

نقدینگی چیست؟
به حجم پول در گردش نقدینگی گفته می‌شود. حجم پول در گردش شامل 2 مولفه پایه پولی
(Monetary Base) و ضریب فزاینده پولی است. پایه پولی یا همان پول پرقدرت به مجموع اسکناس و مسکوک در گردش به علاوه سپرده بانک‌ها نزد بانک مرکزی گفته می‌شود ولی این عامل به تنهایی حجم پول در گردش را تعیین نمی‌کند و ضریب فزاینده پولی ناشی از فعالیت‌های بانک‌های تجاری و تعاملات اقتصادی مردم نیز به عنوان مولفه مهم نقدینگی عمل می‌کند به گونه‌ای که اگر نرخ ذخیره قانونی بانک‌ها نزد بانک مرکزی برابر «r» باشد، حجم پول در گردش برابر نسبت پایه پولی «D» به نرخ ذخیره است. به عبارتی حجم پول در گردش برابر «D/r» خواهد بود. واضح است که هر قدر نرخ ذخیره قانونی بانک‌ها نزد بانک مرکزی بیشتر باشد قدرت تولید پول بانک‌ها تضعیف شده و حجم کلی نقدینگی به سمت مقدار پایه پولی میل می‌کند.
نکته اول: عوامل تاثیرگذار در نقدینگی 5 رکن بانک مرکزی، نظام بانکی، مردم، دولت و بخش خارجی است.
نکته دوم: حجم نقدینگی در یک اقتصاد باید متناسب با میزان تولید کالا و خدمات باشد. در غیر این صورت بدون تردید باعث تورم با رکود در تولید خواهد شد.