رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه حملات لفظی خود به آمریکا را تشدید کرده و گفت نظامیان آمریکایی باید از شهر منبج در سوریه که در کنترل شبه‌نظامیان کرد است، خارج شوند. رجب طیب اردوغان، دیروز در گفت‌وگو با خبرنگاران هنگام بازگشت از سفرش به واتیکان و ایتالیا گفت: «دونالد ترامپ هم مثل باراک اوباما هیچ اقدامی برای عمل به وعده‌اش در وادار کردن نیروهای یگان‌های مدافع خلق کرد برای خروج از منبج سوریه نمی‌کند. ترامپ به ما گفت آنها نمی‌توانند آنجا بمانند و باید از سمت فرات به طرف شرق بروند. او تایید کرد عرب‌ها حاکمان واقعی منبج هستند اما چیزی که او وعده‌اش را به ما داد محقق نشد». اردوغان همچنین روز سه‌شنبه گفته بود دولت آمریکا در شمال سوریه علیه منافع ترکیه، ایران و احتمالا روسیه عمل می‌کند. وزیر خارجه ترکیه نیز در اظهاراتی مشابه، از آمریکا خواست بر سر راه آنکارا در عملیات نظامی علیه شبه‌نظامیان کرد در شمال سوریه قرار نگیرد. مولود چاووش اوغلو همچنین گفت: «ما انتظار داریم آمریکا حمایت‌هایش از تروریست‌ها را قطع کند و سر راه ما قرار نگیرد». ترکیه در چارچوب توافق آستانه، در بخش‌هایی از استان‌های ادلب و حلب قرارگاه‌های دیده‌بانی دایر کرده است ولی اقدام ترکیه برای احداث قرارگاه‌های مشابهی در جنوب حلب تنش ایجاد کرده است. در هشداری آشکار به ترکیه یکی از فرماندهان شبه‌نظامیان متحد بشار اسد روز سه‌شنبه گفت ارتش سوریه سامانه‌های دفاع ضد هوایی و موشک‌انداز را در جبهه‌های جنگ در استان‌های ادلب و حلب مستقر کرده است.
اهمیت منبج برای ترکیه
لحن مقام‌های واشنگتن و آنکارا روز به روز علیه یکدیگر تندتر می‌شود. ترکیه به آمریکا هشدار داده نیروهای خود را از منبج خارج کند اما آمریکا نپذیرفته است. آیا این تنش می‌تواند ابعادی فراتر از «تهدیدهای لفظی» داشته باشد؟ به گزارش دویچه‌وله، ارتش ترکیه از 3 جهت در بیش از 7 جبهه به طرف شهر عفرین در شمال سوریه در حرکت است و هر روز از فتوحات خود خبر می‌دهد. منبج شهری است در شرق فرات که توسط «یگان‌های مدافع خلق» اداره می‌شود. ترکیه این گروه را متحد پ‌ک‌ک می‌داند. پ‌ک‌ک در آمریکا و کشورهای غربی به عنوان یک گروه تروریستی شناخته می‌شود اما آمریکا در مبارزه علیه داعش از «یگان‌های مدافع خلق» حمایت کرده و در دوره پساداعش هم به این حمایت‌ها ادامه داده است. نظامیان آمریکایی در کنار «یگان‌های مدافع خلق» در منبج مستقر هستند؛ شهری که حدود ۱۰۰ کیلومتر از منطقه عفرین فاصله دارد و فعلا آرامش در آن حاکم است. البته برخی تحلیلگران ترک این آرامش را «آرامش قبل از توفان» می‌دانند. رئیس‌جمهوری ترکیه پنهان نمی‌کند که هدف بعدی منبج خواهد بود. وزیر خارجه ترکیه، از آمریکایی‌ها خواست بی‌درنگ منبج را ترک کنند. معاون نخست‌وزیر و سخنگوی کابینه ترکیه، حتی سربازان آمریکایی را که یونیفرم «یگان‌های مدافع خلق» را می‌پوشند هم جزو هدف‌های ارتش ترکیه دانست اما پنتاگون هم هشدارهای ترکیه را بی‌پاسخ نگذاشت. فرمانده ستاد مرکزی ارتش آمریکا در خاورمیانه، به صراحت گفت ایالات متحده قصد ندارد نیروهای خود را از پیرامون شهر منبج در شمال سوریه بیرون ببرد. مقام‌های سیاسی آمریکا در کاخ سفید برخلاف اظهارات ژنرال نظامی پنتاگون پیام دیگری به ترکیه داده‌اند. در این ارتباط دفتر ریاست‌جمهوری ترکیه اعلام کرده است هربرت ریموند مک‌مستر، مشاور امنیتی دونالد ترامپ، در یک تماس تلفنی با سخنگوی اردوغان اعلام کرده است آمریکا به کمکهای تسلیحاتی خود به «یگان‌های مدافع خلق» سوریه خاتمه خواهد داد. روزنامه‌های ترکیه هر روز گزارش‌های متعددی را درباره اهمیت منبج منتشر کرده‌اند. روزنامه ینی‌شفق در این باره می‌نویسد که منبج آخرین منطقه‌ای بود که نیروهای عثمانی از آنجا خارج شدند. این روزنامه با انتشار برگه‌هایی تاریخی نوشته است: «منبج از قرن شانزدهم تحت نظارت عثمانی درآمده و بر اساس آرشیوهای عثمانی، اکثریت جمعیت آن را ترکمن‌ها تشکیل می‌داده‌اند. اکثر اسامی روستاها ترکی است و یک‌سوم روستاهای این شهر نیز جزو املاک خالصه عبدالحمیدخان، سلطان عثمانی بوده است.» به نوشته مطبوعات ترکیه، عملیات «شاخه زیتون» در عفرین اهمیتی «فراتر از جغرافیا و شهر» برای ترکیه دارد و «امری حیثیتی» برای این کشور است. به خاطر همین ترکیه مصمم است تا آخر این عملیات را ادامه دهد. اما آیا ادامه این عملیات منجر به جنگ نخواهد شد؟
آیا ترکیه وارد منبج خواهد شد؟
در پاسخ به این پرسش، محمد صالح خاتم، روزنامه‌نگار و تحلیلگر مسائل ترکیه از استانبول می‌گوید: «حتی اگر آمریکا از منبج خارج نشود، امکان این هست که عملیات پاکسازی منبج از یگان‌های مدافع خلق نه توسط نیروهای ترکیه بلکه به‌وسیله گروه شورشی ارتش آزاد انجام شود که اکثریت آن را اعراب سوریه تشکیل می‌دهند.» افشار سلیمانی، سفیر سابق ایران در باکو و کی‌یف به دویچه‌وله می‌گوید در صورت تشدید تنش میان آمریکا و ترکیه، بعید است این تنش به درگیری جدی تبدیل شود. او تاکید می‌کند که اگر آمریکا به ترکیه هشدار جدی بدهد تا وارد منبج نشود، با توجه به هژمونی جهانی آمریکا، ترکیه برخلاف منویات آمریکا عمل نخواهد کرد. دکترین امنیت ملی آمریکا و استراتژی هسته‌ای جدید این کشور نشان می‌دهد آمریکا در دوره ترامپ رویکرد دیگری نسبت به جهان دارد و اهمیتی نمی‌دهد که ترکیه با روسیه همراهی بکند یا نه؟ بنابراین ابزارهایی که آمریکا علیه ترکیه دارد بیشتر از ابزارهایی است که ترکیه علیه آمریکا دارد ولی اگر آمریکا نخواهد از این ابزارهای بین‌المللی و منطقه‌ای استفاده کند در عمل دست ترکیه را برای ورود به منبج باز می‌گذارد.
دمشق به کمک کردها شتافت
با توافق کردهای عفرین با دولت سوریه برای کنترل مجدد دمشق بر مرزهای قانونی شمال این کشور، نیروهای متجاوز ترکیه و تروریست‌های مورد حمایت آنها در حال زمینگیر شدن در این منطقه هستند. گفته می‌شود پس از آنکه تروریست‌های وابسته به ترکیه به موشک‌های گراد و دوش‌پرتاب‌های ضد هواپیما مجهز شده‌اند، صبر مسکو و دمشق لبریز شده و این هفته یک کاروان حامل کمکهای نظامی و غیرنظامی از منبج برای تقویت کردهای عفرین با چراغ سبز دولت سوریه وارد شده است. فرمانده «یگان‌های مدافع خلق» کرد (ی‌پ‌گ) از کمک دمشق به نیروهای کرد در عفرین خبر داد و بر لزوم مقابله دولت سوریه با حملات ترکیه تأکید کرد. «سیبان حمو» گفت: «موضع ما مشخص است و حکومت [سوریه] مسؤول حمایت از مرزهای سوریه، دفاع از آن و مقابله با تجاوز ترکیه است ولی فقط کمکهای بشردوستانه، امدادی و کمکهای پزشکی دریافت کرده‌ایم». او همچنین به روزنامه سعودی «الشرق‌الاوسط» گفت ترکیه از زمان آغاز حمله به عفرین، هیچ‌یک از اهداف خود را محقق نکرده است. این فرمانده کرد با اشاره به اینکه ترکیه در پی از بین بردن اراده کردهاست، تصریح کرد رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه در پی سیطره بر عفرین و سپس ریف‌های شرقی و غربی حلب و شهر حلب است، زیرا اردوغان «خواستار الحاق حلب [به ترکیه] است و آن را بخشی از امپراتوری عثمانی می‌داند». او مدعی شد یگان‌های کرد 11 تانک ترکیه را منهدم کرده و شماری زیادی از نظامیان ترکیه و عناصر موسوم به «ارتش آزاد» را که جلودار آنها هستند از پای درآورده‌اند.