محمد نجارصادقی: با وجود 25 میلیارد دلار ارز خانگی و 1400 تریلیون تومان پول در اختیار مردم، هنوز بزرگ‌ترین مشکل صنایع تولیدی در ایران سرمایه است. مردم هیچ تمایلی برای سرمایه‌گذاری در کشور خودشان ندارند و ترجیح می‌دهند پول خود را به صورت نقد در گاوصندوق‌ها یا به شکل سپرده‌های بانکی که صرف سفته‌بازی و مبادله می‌شود، نگهداری کنند. دولت هم به جای استفاده از چنین ظرفیتی تمام توان خود را برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی و فاینانس گذاشته؛ این در حالی است که طی سال‌های اخیر در بهترین شرایط سرمایه‌گذاری خارجی در ایران 3 میلیارد دلار یا کمتر از یک دهم نقدینگی در دست مردم بوده است. به گزارش «وطن‌امروز»، در حال حاضر بسیاری از منابع پولی کشور به مسیر تخصیص منابع تولید سرازیر نشده‌اند؛ در همین باره محمدرضا ملکشاهی‌راد، عضو کمیسیون تلفیق گفت: در حال حاضر حدود 1400 تریلیون تومان پول در دست مردم وجود دارد که حتی بیشتر از بودجه سال آینده کشور است اما به دلیل برخی مسائل فرهنگی و همچنین کاهش سرمایه اجتماعی نهادهای دولتی، مردم جرأت سرمایه‌گذاری در طرح‌های تولیدی و اشتغالزا را ندارند و همین عامل سبب شده است مقداری از این پول‌ها یا در کار واسطه‌گری وارد یا به امید دریافت سود به بانک‌ها سپرده شود. نماینده مجلس شورای اسلامی با انتقاد از عملکرد برخی مسؤولان در دولت‌های مختلف، ادامه داد: در گذشته به دلیل فقدان نظارت و ضعف برنامه‌ریزی، برخی موسسات مالی و اعتباری نقدینگی مردم را جمع کرده و نه‌تنها آن را در حوزه تولید و ایجاد اشتغال به‌کار نگرفتند و وارد بازار واسطه‌گری نکردند، بلکه هزاران میلیارد از دارایی‌های مردم را به یغما بردند و باعث شدند اطمینان عمومی به نهادهای حاکمیتی بشدت کاهش یابد. وی با بیان اینکه استفاده از سرمایه‌های مردم در جهت تولید و اشتغال تنها راه نجات اقتصاد کشور از رکود است، تصریح کرد: دولت باید با برداشتن موانع سرمایه‌گذاری و حمایت از سرمایه‌گذاران و ایجاد تسهیلات لازم برای آنان، الگوهای موفقی از سرمایه‌گذاری مردمی در چرخه تولید را به جامعه معرفی و مردم را اقناع و ترغیب کند که سرمایه‌های خود را به جای واسطه‌گری به حوزه تولید وارد کنند.
25 میلیارد دلار ارز خانگی در کشور وجود دارد
غلامحسین شافعی، رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران درباره حجم بالای نقدینگی در دست مردم، گفت: حدود 5/3 سال پیش اتاق ایران رسماً و کتباً به بانک مرکزی پیشنهاد داده بود در ایران بین 20 تا 25 میلیارد دلار ارز خانگی وجود دارد که اگر بانک مرکزی بتواند برای جلب اعتماد مردم اقدام کند، این ذخایر ارزی می‌تواند دوباره به چرخه اقتصاد کشور بازگردد اما این کار انجام نشد. رئیس اتاق بازرگانی ایران گفت: فروش گواهی سپرده یک‌ساله با سود 20 درصد که تا 2هفته انجام می‌شود، در کوتاه‌مدت شاید بتواند برای کنترل بازار ارز اثرگذار باشد اما صراحتاً به بانک مرکزی اعلام می‌کنیم این تصمیم شماست و برای اجرای آن نظری از بخش خصوصی دریافت نشده است. وی افزود: این 5 درصد سود اضافه‌ای که بر اساس سیاست بانک مرکزی به گواهی‌های سپرده تعلق می‌گیرد نباید بر دوش فعالان اقتصادی قرار بگیرد و کشیدن جور این 5 درصد با بانک مرکزی است. شافعی تصریح کرد: در تجربه قبلی کسانی که سپرده ارزی افتتاح کردند در زمان تسویه سپرده خود را نه به نرخ بازار بلکه به نرخ ارز دولتی از بانک‌ها گرفتند و متضرر شدند، در نتیجه در طرح فعلی نیز تعداد زیادی از افراد به بانک‌ها اعتماد نمی‌کنند. با توجه به حجم بالای نقدینگی در اختیار مردم به نظر می‌رسد اصلی‌ترین دلیل راهی نشدن آن به سمت تولید نبود حلقه‌ای واصل به نام بانک است. عبدالمجید شیخی، کارشناس اقتصادی در این باره به «وطن‌امروز» گفت: در حال حاضر خلأیی بین سپرده‌های مردم و تولید وجود دارد که همان ناکارآمدی بانک مرکزی است. بانک مرکزی هم در بخش تجهیز منابع و هم در بخش تخصیص منابع مشکلات فراوانی دارد. وی افزود: ناکارآمدی در ابزارها باعث شده است تا بانک مرکزی در هر دو زمینه ناتوان عمل کند؛ شرایط تخصیص منابع به مراتب بدتر از تجهیز منابع در حال رخ دادن است.
کار بانک‌ها در ایران دلالی با پول مردم است
این اقتصاددان راه برون‌رفت اقتصاد ایران را از این وضعیت، عقود مشارکتی در شأن نظام جمهوری اسلامی اعلام کرد و گفت: بهترین راه این است که سپرده‌های مردم در قالب عقود مشارکتی تجمیع و به تولید داخلی تخصیص داده شود. شیخی افزود: متاسفانه نرخ عقود مشارکتی به شکلی است که شائبه ربا را ایجاد می‌کند، در عوض در عقود مبادله‌ای این موضوع به افراط رسیده است؛ در حال حاضر کار بانک دلالی با پول مردم شده است. این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: اینکه پول مردم توسط مردم در امور مبادله‌ای مانند واردات، خرید و فروش یا لیزینگ هزینه می‌شود از ارزش نظام جمهوری اسلامی می‌کاهد. عقودی که در بانکداری بدون ربا تعریف شده در جایگاه خودش استفاده نمی‌شود؛ مدیران بانکی از راس تا ذیل قائل به اجرای قوانین بانکداری بدون ربا نیستند. شیخی در پاسخ به این سوال که دستکاری سود سپرده برای جذاب کردن سپرده‌گذاری در بانک‌ها یا کنترل نرخ ارز را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ گفت: زیاد یا کم کردن، شناور کردن یا هر چیز دیگری اشتباه است. اساسا سود سپرده باید «تحققی» باشد. وی افزود: اینکه بانک مرکزی برای مقابله با سوداگران خائن و بی‌جیره و مواجب بازار ارز، سود سپرده را افزایش می‌دهد یعنی بانکداری ایران ناکارآمد است؛ این علامت شفاف برای اهل عقل و اقتصاد است که بانک مرکزی توانایی انتقال امانت مردم به سمت تخصیص منابع تولید را ندارد. این استاد علم اقتصاد ادامه داد: اگر مدیران بانک مرکزی احساس می‌کنند تحققی کردن میزان سود کار بسیار سختی است و از پس آن برنمی‌آیند از سمت خود استعفا کنند زیرا این موضوع یکی از بدیهیات علم اقتصاد است. شیخی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه تا اردیبهشت‌ماه ترامپ نظر قطعی خود را باید درباره برجام می‌دهد و همین موضوع می‌تواند باعث التهاب روانی ارز شود؛ چه راهکاری را برای مدیریت این موضوع پیشنهاد می‌کنید؟ گفت: راهکار همان است که گفتم و آن اصلاح نظام بانکی است. اما درباره برجام خطابی نسبت به دولت داریم آنها 5 سال تمام به دولت پیشین هرگونه فحشی را دادند که چرا تورم 34 درصد است و راه‌حل را برجام بادکنکی معرفی کردند. وی افزود: با برجام، انتظارات کاهنده تورم مردم را افزایش دادند اما بلایی که حالا سر مردم می‌آید خیلی بدتر است زیرا در دولت قبل هم سرمایه‌گذاری و هم عرضه فعال بود اما در شرایط کنونی با خوشبینی‌ای که دولت ایجاد کرده است طرف تقاضا بیشتر شده که زیان این موضوع به مراتب بیشتر است.