با توجه به نتایج محدود حمله موشکی آمریکا در آوریل 2017 به پایگاه هوایی الشعیرات سوریه، مقام‌های جنگ‌طلب دولت دونالد ترامپ حمله نظامی چندملیتی و به مراتب وسیع‌تر به سوریه را در واکنش به حملات شیمیایی ادعایی در دوما واقع در غوطه شرقی دمشق، در دستور کار دارند. تصور می‌شود این‌بار حملات مکرر و دامنه‌دار هوایی در دستور کار قرار بگیرد و تهدید حمله به مراکز دولتی نیز طرح شود. مدعیان نقش داشتن دولت سوریه در حملات شیمیایی در این کشور می‌گویند حمله موشکی سال گذشته در پاسخ به حادثه خان‌شیخون، هر چند از سوی رسانه‌ها مورد توجه جدی قرار گرفت اما بر تصمیم دولت سوریه برای انجام حملات شیمیایی جدید تأثیر محدودی داشته است. حمله با 59 موشک تاماهاوک از شناورهای آمریکایی مستقر در دریای مدیترانه، آسیب محدودی به توانایی نظامی دولت سوریه وارد کرد و در واقع، چند ساعت پس از حمله آمریکا به فرودگاه شعیرات، هواپیماهای سوری پرواز خود را از این فرودگاه از سر گرفتند. از آن زمان تاکنون، در چندین نوبت ادعا شده ارتش سوریه از مواد شیمیایی در حمله به مخالفان استفاده کرده و پس از حادثه خان‌شیخون، در 2 نوبت از گاز کلر استفاده شده است؛ بدون اینکه واکنشی در پی داشته باشد. این سابقه و ترکیب جنگ‌طلبی که اکنون قدرت را در دولت ترامپ در دست دارند، احتمال یک حمله وسیع‌تر به سوریه را افزایش داده است. طبق اعلام یک مقام ارشد آمریکایی، ۷۰ درصد معاونان و مشاوران ترامپ از او می‌خواهند دست به حمله نظامی علیه سوریه بزند. فشارها به ترامپ درباره سوریه در حالی است که دوشنبه، نخستین روز کاری جان بولتون، به عنوان مشاور امنیت ملی آمریکا بود. او در نشست دوشنبه‌شب در جلسه دولت آمریکا، کنار ترامپ نشسته بود. یکی از مقامات کنگره به فارین‌پالیسی گفته است عدم حمله به سوریه در شرایطی که ترامپ تهدید کرده دولت سوریه به‌خاطر حادثه دوما، هزینه گزافی خواهد پرداخت، بسیار آسیب‌زا خواهد بود. در این میان، خبرگزاری رویترز نیز به نقل از مقام‌های آمریکایی گزارش داده است دولت ترامپ در حال بررسی یک پاسخ نظامی چندملیتی به حمله شیمیایی ادعایی در سوریه است. این مقام‌ها از فرانسه و انگلیس و برخی کشورهای متحد آمریکا در منطقه خاورمیانه از جمله رژیم‌های سعودی و صهیونیستی به عنوان شرکای احتمالی دولت ترامپ در عملیات نظامی علیه سوریه نام بردند. بنا به اعلام کاخ سفید، رؤسای جمهور آمریکا و فرانسه روز سه‌شنبه در تماس تلفنی درباره حادثه دوما مذاکره و بر پاسخ مشترک و قاطع تأکید کرده‌اند. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا دوشنبه‌شب اعلام کرد بزودی تصمیم خود را درباره واکنش نظامی به حمله شیمیایی دوما اعلام خواهد کرد. ترامپ اعلام کرد مشارکت احتمالی دولت‌های ایران و روسیه در حمله شیمیایی دوما بررسی می‌شود. او گفت چنانچه مسؤولیت ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه در این حمله مشخص شود، او نیز مانند دیگران هزینه چنین اقدامی را خواهد پرداخت. همزمان روزنامه دیلی‌میل انگلیس گزارش داد نیروهای مسلح انگلیس در حال تدوین گزینه‌هایی برای اجرای یک حمله مشترک با آمریکا علیه نیروهای سوریه هستند. روسای ارتش انگلیس موظفند طرحی برای عملیات‌های ضد بشار اسد در واکنش به حمله شیمیایی ادعایی در دومای سوریه ارائه کنند. طبق این گزارش، دفتر نخست‌وزیری انگلیس از تکذیب این مساله که ترزا می از پارلمان خواسته به اقدام نظامی رای دهد، خودداری می‌کند اما منابع آگاه می‌گویند شاید نخست‌وزیر انگلیس بتواند بدون تایید از جانب قانونگذاران هم کارش را پیش ببرد. گزارش‌هایی نیز درباره فراخوان قانونگذاران انگلیسی از تعطیلات «عید پاک» برای بررسی واکنش لندن به حمله شیمیایی منتسب به دولت سوریه در دوما منتشر شده است.
اهداف حمله احتمالی آمریکا
کارشناسان احتمال می‌دهند حملات نظامی آمریکا در صورت وقوع، تاسیساتی را مورد هدف قرار دهد که در گزارش‌های سابق درباره حملات با سلاح شیمیایی در سوریه نام‌شان ذکر شده است. همچنین آنها حملات احتمالی به برخی پایگاه‌ها از جمله پایگاه هوایی «الضمیر» را مطرح کردند؛ در این پایگاه بالگردهای نوع «می۸» نگهداری می‌شود که شبکه‌های اجتماعی اعلام کرده‌اند این بالگردها در حمله به دوما به کار گرفته شده‌اند. یک مقام آمریکایی گفته است اطلاعی درباره تصمیمات مبنی بر حمله نظامی ندارد اما هرگونه حملات احتمالی، علیه اهداف مرتبط با برنامه سلاح شیمیایی سوریه خواهد بود و به دنبال ممانعت از هر چیزی است که ممکن است منجر به انتشار گاز سمی در مناطق شهری شود. طبق گمانه‌زنی‌ها، حمله نظامی آمریکا ممکن است پایگاه هوایی حمیمیم در شمال غرب سوریه را نیز شامل شود، چرا که کاخ سفید در بیانیه‌ای در چهارم مارس این پایگاه را نقطه آغاز عملیات بمباران ادعایی عنوان کرد و اینکه هواپیماهای نظامی روسیه در دمشق و غوطه شرقی این عملیات‌ها را اجرایی می‌کنند. از این‌رو و با توجه به اینکه ترامپ برای نخستین‌بار شخص ولادیمیر پوتین را مسؤول حملات شیمیایی در سوریه اعلام کرده است، تقابل نظامی روسیه و آمریکا در سوریه دور از ذهن به نظر نمی‌رسد. این در حالی است که «رابرت فورد» سفیر سابق آمریکا در سوریه می‌گوید این موضوع که چنین حمله‌ای سبب تقابل آمریکا با اصلی‌ترین حامی دولت سوریه، یعنی روسیه خواهد شد یا خیر، چندان روشن نیست. پاسخ به این سؤال به‌شدت حملات و همچنین تصمیم آمریکا به تداوم حملات خود در قبال هر حادثه استفاده از گاز و مواد شیمیایی در سوریه بستگی خواهد داشت. با این حال «میخائیل بوگدانوف» معاون وزیر خارجه روسیه گفت: امیدواریم اوضاع در سوریه به جایی نرسد که مقابله نظامی با آمریکا رخ بدهد. ما همچنان تماس‌هایی با واشنگتن درباره سوریه داریم. امیدواریم عقلانیت در این کشور پیروز شود.
سوریه: می‌خواهند زمینه‌چینی کنند
«بشار جعفری» نماینده سوریه در سازمان ملل، در جلسه دوشنبه‌شب شورای امنیت، کشورهای غربی را به زمینه‌چینی برای تجاوز به سوریه متهم کرد و گفت: «دروغگویی‌ای که برخی از اعضای دائمی این شورا به کار می‌گیرند، به مثابه سلاح کشتار جمعی شده است. با دروغگویی، عراق اشغال شد، با دروغگویی، لیبی ویران شد و با دروغگویی، گروهک‌های تکفیری تروریستی مانند القاعده، داعش، جبهه النصره و جیش‌الاسلام را ایجاد کردند. امروز هم با دروغگویی می‌خواهند به سوریه ضربه بزنند و زمینه را برای تجاوز به آن فراهم کنند». جعفری با بیان اینکه آمریکا، بریتانیا و فرانسه تبلیغاتی درباره احتمال حمله شیمیایی دولت سوریه به راه انداخته بودند، گفت: «ما در آن زمان هشدار داده بودیم این ادعا‌ها راه را برای کشورهای حامی تروریسم برای دادن سلاح شیمیایی به گروه‌های تروریستی و سپس مطرح کردن این ادعا که دولت سوریه از این سلاح‌ها استفاده کرده است، هموار می‌کند». طبق گزارش‌ها، نشست شورای امنیت برای بررسی حمله شیمیایی احتمالی به دوما به صحنه اتهامات متقابل نمایندگان آمریکا و روسیه تبدیل شد. نیکی هیلی، سفیر آمریکا در سازمان ملل حمله به سوریه را حق محفوظ کشور خود برای پاسخ دادن به اقدام به گفته او جنایتکارانه رژیم سوریه در حمله شیمیایی به غیرنظامیان دانست. واسیلی نبنزیا، نماینده روسیه نیز در سخنرانی نیم‌ساعته خود تاکید کرد گزارش‌های جعلی و واهی از دوما به منظور منحرف کردن افکار عمومی از ماجرای اسکریپال است که لندن به راه انداخت. نبنزیا گفت هیچ شواهدی از کاربست سلاح شیمیایی در دوما وجود ندارد. او عنوان کرد شورشیان چنین سناریویی را ساخته‌اند و کارشناسان سازمان منع سلا‌ح‌های شیمیایی می‌توانند هر چه زودتر به منطقه رفته و از نزدیک موضوع را بررسی کنند. او افزود نظامیان روس حاضرند این کارشناسان را تا محل حمله ادعایی همراهی کنند. دولت‌های روسیه، ایران و سوریه با رد انجام حمله شیمیایی به دوما این حمله را مشکوک دانسته‌‌‌اند. این حمله شیمیایی در شرایطی انجام شد که دولت سوریه در حال دست یافتن به کنترل کامل بر منطقه غوطه شرقی دمشق است و از این منظر به گمان برخی ناظران انجام حمله شیمیایی به غیرنظامیان با منطق نظامی و استراتژیک همخوانی ندارد.
هشدار پوتین درباره اقدامات تحریک‌آمیز
خبرگزاری روسی اینترفاکس گزارش داده ارتش این کشور هیچ شواهدی دال بر کاربست سلاح شیمیایی در دوما نیافته است. اینترفاکس می‌گوید امدادگران روس بیماران بستری در بیمارستان دوما را معاینه کرده و هیچ نشانی از مسمومیت با گاز سمی در آنها ندیده‌اند. روز یکشنبه نیز فرماندهی نظامیان روس در سوریه از اتهامات واهی سخن گفته بود. ژنرال یوری یفتوشنکو گفته بود روسیه به محض خروج شورشیان از دوما، کارشناسانی را برای بررسی ادعاهای «ساختگی» به دوما اعزام می‌کند. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه نیز روز دوشنبه درباره «گمانه‌زنی‌ها» و «اقدامات تحریک‌آمیز» درباره حمله شیمیایی ادعایی در سوریه هشدار داده است.
همنوایی سعودی‌ها و صهیونیست‌ها علیه سوریه
سفیر عربستان در آمریکا ضمن متهم کردن سوریه به استفاده از سلاح شیمیایی در دوما از جامعه بین‌الملل خواست در این‌باره واکنش نشان دهد. خالد بن‌سلمان، روز گذشته در توئیتر خود نوشت: عربستان حملات شیمیایی دولت بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه به دوما را محکوم می‌کند. وی در اظهاراتی مداخله‌جویان مدعی شد: «این حمله وحشیانه علیه بی‌گناهان و غیرنظامیان در امتداد جنایت‌های دولت اسد و حامی اصلی او یعنی ایران و نوچه‌هایش در منطقه یعنی حزب‌الله و شبه‌نظامیان فرقه‌ای وابسته به آن است». همچنین وزارت خارجه اسرائیل مدعی شد حمله شیمیایی به دوما نشانگر این است که دولت سوریه مواد سمی را در اختیار دارد و به تولید آن ادامه می‌دهد.
احضار سفیر رژیم صهیونیستی در مسکو
وزارت خارجه روسیه روز گذشته سفیر رژیم صهیونیستی در مسکو را برای ارائه توضیحات درباره حمله روز گذشته به سوریه فراخواند. بامداد دوشنبه پایگاه هوایی T4 در سوریه هدف حمله هوایی و اصابت چندین موشک قرار گرفت. وزارت دفاع دفاع روسیه در همان روز افشا کرد 2 جنگنده اف 15 رژیم صهیونیستی با نقض حریم هوایی لبنان، 8 فروند موشک به سمت پایگاه هوایی T4 در حمص شلیک کردند. 5 فروند از این موشک‌ها توسط پدافند هوایی سوریه هدف قرار داده شد اما 3 فروند دیگر به پایگاه اصابت کرد. گفته می‌شود در این حمله حداقل 14 نفر جان خود را از دست داده‌اند.
هماهنگی امنیتی اردن با سوریه
رئیس پارلمان اردن از وجود هماهنگی امنیتی با سوریه برای کنترل مرزهای مشترک 2 کشور خبر داد. عاطف الطراونه طی سفرش به قاهره به خبرگزاری مصری الیوم السابع از وجود هماهنگی امنیتی با سوریه برای کنترل مرزهای مشترک 2 کشور خبر داد و به نقش این کشور در تحقق توافق منطقه کاهش تنش در مرزهای شمالی کشورش با سوریه اشاره کرد. او با اذعان به اینکه کشورش در سیاست داخلی سوریه مداخله‌ای نکرده اعلام کرد که هماهنگی امنیتی امان با دمشق ادامه دارد. الطراونه همچنین موافقت خود را با بازگشت سوریه به اتحادیه عرب اعلام کرد. او با اذعان به اینکه اتحادیه به وحدت نیاز دارد خواهان آن شد که هیچ کشور عربی نباید به دلیل اختلاف سیاسی از این اتحادیه کنار گذاشته شود.
پرواز جنگنده‌های روس بر فراز ناوشکن آمریکایی
در حالی که تنش میان آمریکا و روسیه در موضوع حمله شیمیایی به دوما شدت یافته، ناوگان پدافندی دریای سیاه روسیه به حال آماده‌باش درآمده است. گزارش‌ها حاکی است روز گذشته جنگنده‌های روس دست‌کم 4 بار بر فراز ناوشکن آمریکایی «یواس‌اس دونالد کوک» مستقر در آب‌های دریای مدیترانه پرواز کردند. به نوشته روزنامه حریت ترکیه، یک ناوشکن متعلق به نیروی دریایی آمریکا در فاصله ۱۰۰ کیلومتری بندر طرطوس در سوریه، جایی که یک پایگاه دریایی روسی قرار دارد، رصد شده است. رسانه‌های آمریکایی به نقل از منابعی در وزارت دفاع این کشور (پنتاگون) اعلام کردند ناوشکن یواس‌اس دونالد کوک پیش‌تر بندر قبرس را به سمت آب‌های سوریه ترک کرده بود. برخی منابع اعلام کردند، این ناوشکن آمریکا مجهز به ۶۰ موشک هدایت‌شونده مدل تاماهاوک است. در این راستا روزنامه وال‌استریت‌ژورنال نوشت ناوشکن دوم آمریکایی نیز احتمالا ظرف روزهای آینده وارد دریای مدیترانه خواهد شد و به ناوشکن یواس‌اس دونالد کوک که در حال حاضر در دریای مدیترانه مستقر است، اضافه خواهد شد. این روزنامه به نقل از مقامات آمریکایی در زمینه نظامی نوشت در شرق دریای مدیترانه ناوشکن یواس‌اس دونالد کوک مستقر است و می‌تواند در هر حمله‌ای علیه سوریه مشارکت داشته باشد. انتظار می‌رود ناوشکن یواس‌اس پورتر نیز بزودی به این منطقه وارد شود. این خبر تنها یک روز پس از آن منتشر شد که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا تهدید کرد به حمله شیمیایی در دومای سوریه واکنش سریعی خواهد داشت و تمام گزینه‌ها از جمله گزینه نظامی روی میز است.