عبدالباری عطوان: با توجه به تشدید تهدیدهای آمریکا مبنی بر حمله نظامی به سوریه و همپیمانانش، منطقه در فضای «جنگ داغی» بهسر میبرد. کار به جایی رسیده که دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا شخصا ولادیمیر پوتین، رئیسجمهوری روسیه را مسؤول حمله شیمیایی ادعایی به منطقه غوطه شرقی دمشق دانست. این گفته احتمال حمله آمریکا به پایگاهها و نیروهای روسیه در سوریه را مطرح میکند. روشن شده است که ترامپ به تجاوز بامداد دوشنبه رژیم اسرائیل به پایگاه نظامی تیفور سوریه بسنده نخواهد کرد. وی دوشنبهشب تهدید کرده بود در طول 24 ساعت آینده درباره پاسخ آمریکا تصمیمگیری میکند و چه بسا با توجه به اظهارات رسمی فرانسه و آمریکا، پاریس نیز به این حمله ملحق شود. کسی نمیتواند پیشبینی کند که تجاوزگری جدید آمریکا کجا خواهد بود اما میتوان از لحن تند ترامپ این برداشت را کرد که او به یک پایگاه نظامی یا فرودگاه هوایی سوریه- بعد از تجاوزگری رژیم اسرائیل- بسنده نخواهد کرد و چه بسا تاسیسات نظامی مشترک سوریه و روسیه در شهر دمشق را هدف قرار دهد که این امر ممکن است پاسخ قوی روسیه را به همراه داشته باشد. مسائل زیر سبب میشود تا پیشبینی کنیم روسیه و سوریه به احتمال زیاد به طور مشترک به هرگونه تجاوزگری آمریکا و فرانسه پاسخ خواهند داد. نخست: موفقیت سامانههای پدافند هوایی سوریه در سرنگون کردن 5 موشک از مجموع 8 موشک شلیکشده از سوی جنگندههای اسرائیلی به پایگاه نظامی تیفور. این بدان معناست که ارتش سوریه موشکهای بازدارنده پیشرفتهای از همپیمان روس خود دریافت کرده است. دوم: تاکید ژنرال یوری شویتکین، نایبرئیس کمیته امور دفاعی پارلمان روسیه که گفته است: سوریه حق دارد به پایگاههایی که موشکهای اسرائیل از آنجا به فرودگاه نظامی تیفور شلیک شده است، حمله کند. وی افزود: سوریه همچنین حق دارد به پایگاههای نظامی در داخل سوریه حمله کند. شویتکین این مطلب را در اشاره به پایگاههای نظامی آمریکا در منطقه التنف در مرز اردن و عراق و نیز در مناطق عین العرب، قامشلی، رقه و منبج در شمال غرب و شمال شرق سوریه بیان داشت. سوم: شلیک موشک توسط جنگندههای اف15 رژیم اسرائیل به پایگاه هوایی نظامی از فراز خاک لبنان. این امر بدان معناست که فرماندهان رژیم اسرائیل بخوبی درک میکنند که احتمال سرنگونی جنگندههای آنها در صورت ورود به حریم هوایی سوریه زیاد است. این وضعیت نشان میدهد احتمالا ارتش سوریه به موشکهای اس300 یا اس400 روسیه دست یافته و از روسیه برای استفاده از آنها به منظور مقابله با هرگونه جنگنده رژیم اسرائیل که حریم هوایی سوریه را نقض کند، چراغ سبز گرفته است. ترامپ از شکست طرح خود در سوریه و به طور کلی در خاورمیانه به نفع رقیب روس احساس حقارت میکند و میخواهد با حملهای نظامی، به این حقارت و اهانت پاسخ دهد. ترامپ فکر میکند با این حمله میتواند هیبت نیروهایش و همپیمانانش را بازگرداند. او در جریان مبارزات انتخاباتی خود گفت میخواهد آمریکا را کشوری قوی کند اما هرگونه اقدام متهورانه ترامپ-بویژه اگر به کشته شدن نیروهای روس منجر شود- ممکن است یک رویارویی بیپایان با مسکو را به همراه داشته باشد. وقتی ترامپ مسؤولیت حمله شیمیایی ادعایی به غوطه شرقی را متوجه شخص پوتین میکند و وی را تهدید میکند که هزینه گزافی خواهد پرداخت؛ این امر به منزله «اعلام جنگ» است. بر اساس شناخت ما از پوتین و تاکید او بر حفظ وجهه روسیه و توان پوتین در گرفتن تصمیمات سخت، مسکو نیز در رویارویی با این وضعیت دست روی دست نخواهد گذاشت. بعید نمیدانیم رئیسجمهور آمریکا خواسته باشد از تجاوزگری بامداد دوشنبه رژیم اسرائیل به سوریه -که خودش پیشتر از آن آگاه بود و برای آن نقشه کشید- به عنوان طعمه استفاده کند تا سوریه یا روسیه را به واکنش وادارد و آنگاه، به بهانه حمایت از همپیمان خود یعنی رژیم اسرائیل، مداخله نظامی کند اما خویشتنداری در مقابله با این تجاوزگری رژیم اسرائیل، نقشههای ترامپ را بر هم زد و ناامیدی و سرخوردگی ناشی از این مساله نیز سبب شد لحن تهدیدآمیز خود را بالا ببرد. لحظات دشواری را پیش رو خواهیم داشت که خطر هر نوع احتمالی وجود دارد اما همگی مطمئن هستیم که آمریکا و همپیمانانش نیز هزینه گزافی را- بویژه اگر رژیم اسرائیل آغازگر تجاوزگری به سوریه باشد- خواهند پرداخت.