حسن حنیف: عکس‌های یادگاری این روزهای بن‌سلمان، ولیعهد عربستان سعودی در آمریکا در دیدار با شخصیت‌های مختلف سیاسی و اقتصادی در ظاهر نشانگر تغییراتی رو به پیشرفت برای آینده دولت سعودی است اما آنچه در واقعیت وجود دارد و مستندات آن نیز در عرصه سیاسی بسیار مشهود است، روند رو به اضمحلال عربستان سعودی است که دلایل متعددی نیز دارد.
در واقع ولیعهد سعودی برای نجات خاندان سعودی و نظام پادشاهی مستقر در عربستان و ایضاً نگرانی از آینده پیشرو، سر از آمریکا درآورده و از یکسو مجبور به صرف هزینه‌های کلان و از سوی دیگر مجبور به تحمل رفتارهای تحقیرآمیر مقامات آمریکایی از جمله دونالد ترامپ است.
اگر بخواهیم دلایل کلی و برجسته‌ای را که نشان از آینده منزوی و شکست خورده عربستان دارد نام ببریم، باید به موارد ذیل اشاره کنیم.
کاهش چشمگیر عمق نفوذ
سیاست‌های یک دهه اخیر عربستان در منطقه که عملاً به مرحله حمایت از گروه‌های تروریستی و سرمایه‌گذاری برای پشتیبانی از امثال داعش رسیده است، بشدت چهره عربستان را در منطقه و دنیا مخدوش کرده است.
سعودی‌ها در حالی دست به چنین رفتارهایی زدند که تصور می‌کردند از این طریق خواهند توانست مانع نفوذ و گسترش عمق استراتژیک جمهوری اسلامی ایران و محور مقاومت شوند. در این بین شکست‌های پی در پی سیاست‌های عربستان و اتفاقاتی که تقریباً همه آنها بر خلاف خواسته سعودی و مطابق اراده ایران رقم خورد، هیمنه سعودی در منطقه را شکست و برای بسیاری از جریانات و کشورها اثبات کرد آینده در دستان ایران است و همپیمانی با سعودی نتیجه نخواهد داد. در کنار این مساله، تفاوت نقش سعودی با نقش جمهوری اسلامی ایران نیز مردم را به سوی ایران متمایل کرده است. در واقع در حالی که جمهوری اسلامی ایران ضمن احترام به قواعد و قوانین بین‌المللی سعی دارد به ملت‌های مسلمان مظلوم منطقه کمک کند، عربستان پیشرو در حمایت از سرکوبگران و جنایتکاران منطقه است که یکی از نمونه‌های شاخص آن دولت آل‌خلیفه در بحرین است.
گسترش اعتراضات درونی از سوی دیگر فرق مسلمان
فشارهای سرکوب‌گرانه سعودی در داخل کشور خود بر فرق دیگر اسلامی همزمان با تضعیف جایگاه منطقه‌ای عربستان باعث شده اعتراضات در درون عربستان شدت بیشتری بگیرد. رفتار سعودی که اتفاقاً در چند سال اخیر بشدت از عقلانیت و سیاست دور شده نیز بر پایه سرکوب شدیدتر قرار گرفته و همین خود مقاومت در درون عربستان و حرکت‌های علیه آل سعود را در مرحله شعله‌ور شدن قرار داده است.
سعودی‌ها بر اثر وحشت حاصل از موقعیت منطقه‌ای و شکست‌های اخیر، به شکلی شتابزده در داخل کشور خود سرکوب مخالفان را تشدید کرده‌اند و این مهم گام اول برای اتحاد مردمی برابر دیکتاتوری رژیم سعودی است.
در کنار این مساله، ولیعهد جدید در داخل عربستان برای جلوگیری از اعتراضات دست به یکسری اصلاحات زده که اساساً هیچ کدام اولویت مردم عربستان نبوده است. آنچه در نظر ولیعهد سعودی و مشاوران وی به عنوان اصلاحات و فضای باز اجتماعی مطرح می‌شود نه‌تنها در طولانی‌مدت مشکلات عربستان با مخالفان داخلی را حل و فصل نمی‌کند، بلکه زمینه را برای مطرح کردن مطالبات واقعی از قبیل انتخابات در عربستان فراهم می‌کند و آن وقت است که واکنش‌های سلبی حکام سعودی رفتار متناقض آنها را آشکار خواهد کرد.
هزینه‌های هنگفت مادی و معنوی
عربستان سعودی پس از قرارگیری در مسیر انزوا در منطقه مجبور شد برای تقابل با جریان مقاومت به رهبری ایران بسیار بیشتر از گذشته دست به دامن آمریکا و دولت‌های غربی شود.
این اتفاق برای سعودی‌ها هزینه‌های هنگفتی به بار آورد که رقم بسیار سنگین خرید تسلیحات از دونالد ترامپ یکی از نمونه‌های آن است. عربستان که اکنون در چند جبهه اعم گروه‌های تروریستی منطقه، یمن، متحدان عربی و... مجبور به پول‌پاشی و صرف هزینه‌های سنگین است، قطعاً با تحمل فشار زیاد توانسته چنین پول‌هایی را به جیب آمریکایی‌ها بریزد. پول‌هایی که در ازای تسلیحات آمریکایی پرداخت شد و هنوز مدت چندانی نگذشته، ناکارآمدی تسلیحات آمریکایی‌ها خودش را نشان داده است!
در حوزه هزینه‌های معنوی نیز سعودی‌ها مجبور شده‌اند درباره رژیم صهیونیستی اظهار نظر کرده و اتحاد و همدستی خود را با این رژیم غاصب تلویحاً اعلام کنند. این مهم هزینه‌های معنوی سنگینی برای عربستان در منطقه خواهد داشت که نفرت مردم مسلمان منطقه و جدایی بسیاری از دولت‌ها از همپیمانی با سعودی از جمله آنهاست.
آنچه بیان شد فقط بخشی از دلایل قرارگیری عربستان در مسیر نابودی است و این در حالی است که اتفاقاتی همچون بحران یمن، شکست داعش و اختلافات درونی آل‌سعود نیز به عنوان خطراتی بالقوه در نزدیکی عربستان قرار دارد و هر کدام می‌تواند آسیب‌هایی جدی یا شاید ضربه نهایی را بر پیکر کشور پولدار اما کم‌جان منطقه وارد کند.