گروه اقتصادی: دولت روز گذشته رسما اعلام کرد استفاده از پیام‌رسان خارجی برای دستگاه‌های دولتی ممنوع است و در پی این تصمیم مقامات دولتی به صورت دسته‌جمعی از تلگرام خارج شدند. به گزارش «وطن‌امروز»، صبح دیروز آغاز انقلاب ترک تلگرام از سوی نهادهای دولتی و حکومتی بود و بعد از غیرفعال شدن کانال Khamenei.ir با یک‌میلیون کاربر، اسحاق جهانگیری اعلام کرد بر اساس مقررات، صفحه وی در این پیام‌رسان خارجی غیرفعال می‌شود. در چند روز اخیر اخبار خارجی و داخلی بسیاری درباره تلگرام و فیلترینگ آن منتشر شده و حتی اعضای دولتی که به ظاهر مخالف فیلترینگ این پیام‌رسان بود، به صراحت به انتقاد از این اپلیکیشن پرداخته‌اند. پاول دورف، رئیس تلگرام دیگر مخالفت خود با دولت‌ها را علنی کرده و امنیت سیاسی و اقتصادی کشورها را فدای اعتقادات خود می‌داند. روسیه به همین علت تلگرام را فیلتر کرد و فرانسه نیز به ایجاد یک پیام‌رسان داخلی که سرورهای آن در این کشور باشد تاکید کرد. حتی قزاقستان نیز به مدیران تلگرام هشدار داده که تابع قوانین آن کشور باشند و اظهار کرده مشکل تلگرام این است که قوانین کشورها را به رسمیت نمی‌شناسد و قانون خود را دارد. مدیر تلگرام صراحتا کاربران خود را به قیام دیجیتالی فرا خوانده و اعلام کرده به تقابل با دولت‌ها برای دور زدن فیلترینگ مبادرت می‌ورزد. حتی نخست‌وزیر انگلستان نیز چند ماه پیش از تلگرام بابت کاهش امنیت و سرویس‌دهی به تروریست‌ها بشدت انتقاد کرده بود. «ترزا می» بهمن سال گذشته به پیام‌رسان تلگرام اشاره کرد و آن را متهم به تسهیل ارتباط تروریست‌ها کرد و گفت: همان‌طور که شرکت‌های بزرگ برای مقابله با محتواهای افراطی و تروریستی اقدام می‌کنند، ما هم به واکنش در برابر پلتفرم‌های کوچک‌تر نیاز داریم، چرا که این پلتفرم‌های کوچک‌تر می‌تواند به سرعت به خانه تبهکاران و تروریست‌ها تبدیل شود. ما این مساله را مشاهده کرده‌ایم که این اتفاق با تلگرام می‌افتد. ما خواستار همکاری بیشتر از سوی پلتفرم‌های کوچک‌تر مثل این (تلگرام) هستیم. هیچ پلتفرمی نمی‌خواهد به عنوان «پلتفرم تروریست‌ها» شناخته و معروف شود.
دستور دولت برای استفاده از پیام‌رسان داخلی
اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور طی بخشنامه‌ای تمام دستگاه‌های دولتی و عمومی را موظف به استفاده از پیامرسانهای اجتماعی داخلی کرد. این بخشنامه به همه نهادهای قوای مجریه، مقننه و قضائیه، وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، موسسات دولتی، شرکت‌های دولتی، استانداری‌ها، نهادهای عمومی غیردولتی و همه دستگاه‌هایی که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر یا تصریح نام است، ابلاغ شده است. به منظور حمایت از پیامرسانهای اجتماعی داخلی و ایجاد مزیت رقابتی، همه دستگاه‌های یادشده موظفند ظرف یک هفته از تاریخ ابلاغ این بخشنامه هرگونه فعالیت و ارائه خدمات خود را از طریق پیامرسانهای اجتماعی داخلی انجام دهند و بسترهای لازم در این زمینه را فراهم کنند.
کوچ دولتی‌ها از تلگرام به پیامرسانهای داخلی
کوچ بی‌سابقه کاربران ایرانی از تلگرام با پیشگامی اعضای هیات دولت شروع شده و بنا بر اظهار مسؤولان هر لحظه امکان مسدود شدن تلگرام وجود دارد. تلگرام در پی آن است که با انتقال سرورهای خود به آی‌پی‌های جدید یا ارائه نسخه دارای پروکسی مانع از فیلترینگ شود که تاکنون این امر باعث اختلالات گسترده‌ای در اینترنت روسیه شده است. تلگرام پیش‌تر در سند راهبردی خود بهار سال 98 را زمان ارائه نسخه غیرقابل فیلترینگ اعلام کرده بود که با توجه به شرایط رخ داده شاید پاول دورف مجبور باشد کمی سریع‌تر چنین اقدامی را انجام دهد. به گزارش «وطن امروز»، صبح دیروز تلگرام برای ساعاتی از دسترس کاربران خارج شد که این موضوع باعث ایجاد شائبه شروع فیلترینگ این پیام‌رسان- رسانه توسط دولت ایران بود و همین اتفاق کوچک کافی بود که حجم بالایی از کاربران تلگرام به سمت پیامرسانهای داخلی کوچ کنند. مسدودسازی خودخواسته کانال اطلاع‌رسانی رهبری، معاون اول رئیس جمهور، شورای نگهبان، شورای عالی فضای مجازی، سخنگوی وزارت امور خارجه، خبرگان رهبری، شورای عالی انقلاب فرهنگی، سازمان انرژی اتمی و آستان قدس هم مزید بر علت حرکت کاربران ایرانی به سمت ایتا، سروش و آی‌گپ بود. تاکنون آمار دقیقی از اقبال مردم به این پیام‌رسان‌ها اعلام نشده است اما بنا بر گزارش‌های رسیده در ساعات میانی روز قبل به دلیل تراکم، دریافت این پیام‌رسان‌ها بسیار کند شده بودند. جهانگیری دیروز در آخرین پست کانال خود نوشت: «در چارچوب قوانین و مقررات کشور، از امروز در کانال تلگرامی معاون اول رئیس‌جمهور مطلبی منتشر نخواهد شد و از این پس انتشار اخبار برنامه‌های ایشان از طریق پیامرسانهای داخلی صورت می‌گیرد که آدرس این صفحات بزودی اعلام خواهد شد». بعد از این بود که بسیاری از نهادهای دولتی آغاز به باز کردن کانال‌های خود در پیامرسانهای داخلی کردند.
تلگرام در مراکز دولتی ممنوع!
یکی دیگر از اقداماتی که در راستای محدودیت تلگرام در ایران رخ داد، ممنوعیت استفاده از هر پیام‌رسان خارجی و از جمله تلگرام در مراکز دولتی بود. در همین راستا مرکز مدیریت راهبردی امنیت فضای تولید و تبادل اطلاعات ریاست‌جمهوری در بخشنامه‌ای به دستگاه‌های دولتی، ممنوعیت استفاده از پیامرسانهای خارجی در دستگاه‌های دولتی را اعلام کرد. رضا جواهری، رئیس مرکز مدیریت راهبردی افتای ریاست‌جمهوری در بخشنامه‌ای به همه دستگاه‌های اجرایی، استفاده از پیامرسانهای خارجی در تمام نهادها و موسسات دولتی و عمومی غیردولتی را ممنوع اعلام کرده است.
شروط حضور پیامرسانهای خارجی در ایران
دبیر کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه برای ادامه فعالیت پیامرسانهای خارجی در کشور، 5 شرط اساسی تعیین کرد. عبدالصمد خرم‌آبادی در این باره گفت: نخستین شرط ادامه فعالیت پیامرسانهای خارجی در کشور این است که مجوز فعالیت از مراجع ذی‌صلاح دریافت کنند و اینکه از مراجع ذی‌صلاح قانونی (وزارت ارتباطات) مجوز فعالیت دریافت کنند، داده‌های مربوط به کاربران ایرانی را در داخل کشور ذخیره و پردازش کنند، به هیچ‌وجه داده را در اختیار بیگانگان قرار ندهند و از دسترسی به داده‌ها جلوگیری کنند، قواعد و ضوابط قانونی مربوط به حفاظت و صیانت از حریم خصوصی کاربران را کاملا رعایت کنند و نماینده رسمی و تام‌الاختیار جهت اداره امور خود و پاسخ به استعلامات مراجع قضایی در داخل کشور داشته باشند. خرم‌آبادی همچنین بیان کرد: قوانین کیفری مرتبط با ممنوعیت انتشار مصادیق محتوای مجرمانه نیز از جمله قوانین و مقرراتی هستند که پیامرسانهای خارجی فعال در ایران ملزم به تبعیت از آنها هستند که به موجب این مقررات شبکه‌های اجتماعی خارجی فعال در ایران مکلفند به محض آگاهی از انتشار مصادیق محتوای مجرمانه در سامانه‌های رایانه‌ای خود از انتشار آن جلوگیری کنند البته مسؤولیت ناشی از انتشار محتوای مجرمانه در وهله اول با کاربر است ولی اگر پیام‌رسان خارجی با علم و آگاهی از مجرمانه بودن محتوای کانال‌های عمومی به ارائه خدمات خود به آنها ادامه دهد به عنوان معاون جرم قابل تعقیب است. وی ادامه داد: اگر پیام‌رسان خارجی فعال در ایران دستور مقام قضایی را درباره حذف محتوای مجرمانه در کانال‌ها و صفحه‌های عمومی اجرا نکند، مسؤول است. خرم‌آبادی گفت: از جمله مقررات دیگری که پیامرسانهای خارجی باید رعایت کنند، همکاری در چارچوب قانون با مراجع قضایی برای پاسخگویی به استعلامات قضایی مربوط به شکایات مردمی است.
سلطه بر کشور هدف پیامرسانهای خارجی
مشاور مرکز ملی فضای مجازی کشور گفت: بر اساس بررسی‌های علمی و کارشناسی، نظام به این جمع‌بندی رسیده که هدف پیامرسانهای خارجی امثال تلگرام، اطلاع‌رسانی نبوده و صرفا درصدد سلطه بر مملکت هستند که اصلا به نفع نظام نیست. عبدالمجید ریاضی با اشاره به اهداف و نیت پیامرسانهای خارجی، گفت: از مدت‌ها پیش با مسؤولان تلگرام مذاکراتی داشتیم که نام و نشان، نحوه سرویس‌دهی و خدمات خود را در اختیار کشور ما قرار دهند اما تحت هیچ شرایطی این کار را نه‌تنها نکرده بلکه حاضر نشدند براساس قوانین کشور ایران ادامه فعالیت دهند و ترجیح‌شان بر فعالیت بی‌نام و نشان بوده است. مشاور مرکز ملی فضای مجازی کشور تصریح کرد: هر چند تلگرام امکانات خوبی دارد اما با بررسی‌های به عمل آمده به این نتیجه رسیدیم که وجود امثال تلگرام اصلا به نفع نظام نیست. به گفته وی، ضرر و زیان اینگونه پیام‌رسان‌ها بیشتر از سودی است که به کشور می‌رسانند. ریاضی تاکید کرد: تلاش داریم با ایجاد و فراهم‌سازی زیرساخت‌های لازم برای پیامرسانهای داخلی، انحصار امثال تلگرام را بشکنیم.
امکانات رایگان برای پیامرسانهای ایرانی
مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت گفته در راستای حمایت از کالا و خدمات داخلی، امکانات پیامرسانهای داخلی همچون محل استقرار سرورها و پهنای باند و اینترنت توسط این شرکت ارتباطات به صورت رایگان فراهم می‌شود. صادق عباسی‌شاهکوه، مدیرعامل شرکت ارتباطات خبر از خدمات رایگان ویژه به پیامرسانهای ایرانی داد و گفت: در راستای حمایت از کالا و خدمات داخلی هم‌اکنون امکانات پیامرسانهای داخلی همچون محل استقرار سرورها، ظرفیت IXP داخلی و پهنای باند و اینترنت را شرکت ارتباطات زیرساخت به صورت رایگان فراهم می‌کند. وی با بیان اینکه شرکت ارتباطات زیرساخت، هسته اصلی شبکه ملی اطلاعات است، افزود: لازم است برای پیاده‌سازی این شبکه آمادگی کامل داشته باشیم و شرایط مناسب برای دارندگان محتوای داخلی را فراهم کنیم.
رئیس دفتر رئیس‌جمهور: هیأت دولت تصمیم به خروج از تلگرام گرفته است
محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس‌جمهور در حاشیه جلسه هیات دولت در پاسخ به این سوال که آیا دولت تصمیمی برای فیلترینگ تلگرام دارد یا خیر، اظهارداشت: مسؤول پاسخگویی به این سوال آقای جهرمی هستند، به مسؤولان مربوطه خواهم گفت به خبرنگاران پاسخ دهند. واعظی درباره موضوع مطروحه از سوی حاجی‌دلیگانی مبنی بر اینکه آقای روحانی جلوی فیلترینگ تلگرام را گرفته است، گفت: آقای دلیگانی حرف‌های مختلفی می‌زنند که خیلی از آنها هیچ پایه و اساسی ندارد؛ این هم یکی از آنهاست. واعظی تصریح کرد: وقتی درباره پیام‌رسان‌ها صحبت می‌کنیم هم پول و هم اطلاعات مردم است که از بین می‌رود. به جای اینکه این اطلاعات در داخل کشور باشد در خارج از کشور وجود دارد. ما به عنوان دولت نمی‌خواهیم بگوییم کسی حق ندارد از پیام‌رسان خارجی استفاده کند. در حال حاضر تعداد زیادی پیام‌رسان خارجی در دسترس مردم است. ممکن است یک پیام‌رسانی مشکلی برای مردم ایجاد کند که در جای خود توسط شوراهای مربوطه درباره آن تصمیم‌گیری می‌شود. وی گفت: توصیه ما در حال حاضر این است که از پیامرسانهای داخلی که وابسته به بخش خصوصی هستند، استفاده شود. امروز در دولت بحث شد و دوستان‌مان پیشنهاد کردند که ما از خودمان شروع کنیم. قرار شد کسانی را که در پیامرسانهای خارجی هستند به پیامرسانهای داخلی منتقل کنیم. رئیس دفتر رئیس‌جمهور گفت: در سال 93 دستورالعملی را به همه وزارتخانه‌ها ابلاغ کردیم که هیچ فعالیت دولتی را حق ندارند در پیامرسانهای خارجی انجام دهند. این بار علاوه بر اینکه این موضوع را مجددا ابلاغ کردیم، حتی به خودمان هم توصیه کردیم تا از پیامرسانهای داخلی استفاده کنیم. واعظی افزود: اطلاعات شما در شبکه‌های مجازی بخش کوچکی از اطلاعات شما است. دولت به هیچ وجه اجازه نمی‌دهد نه خودش و نه هیچ کس دیگری بدون حکم محاکم قضایی که علنی است و خود طرف هم متوجه می‌شود به اطلاعات فرد دسترسی پیدا کنند. واعظی اظهارکرد: هنوز تصمیمی برای فیلتر شدن شبکه‌های مجازی گرفته نشده است. نباید طوری صحبت کرد که گویی این تصمیم اجرایی شده است. تلگرام یک شبکه از شبکه‌های موجود در فضای مجازی است. آقای جهانگیری تصمیم گرفته است که از تلگرام خارج شود و این تصمیم خودشان است. براساس حقوق شهروندی الان خودمان تصمیم گرفته‌ایم که از فضای تلگرام خارج شویم. واعظی پس از گذشت چند ساعت از این اظهارات در صفحه اینستاگرام خود نوشت: با توجه به تصمیم هیات محترم دولت و لزوم رفع انحصار از پیامرسانهای خارجی، اینجانب از این پس در پیام‌رسان تلگرام حضور نخواهم داشت و از پیامرسانهای ایرانی استفاده خواهم کرد.