غلام احیاحسینی: مدتی است خبرهایی شگفت‌آور از پروژه اصلاحات در نظام عربستان در رسانه‌ها دیده می‌شود، از بحث حقوق زنان تا آزادی‌های فردی و در بعد سیاست خارجی، حمایت آشکار از اسرائیل. در میان این سلسله اصلاحات که عمدتاً با فکر و ایده شاهزاده جوان، محمد بن‌سلمان، در حال اجراست، خبری درباره اصلاحات اساسی در کتب آموزش دینی مدارس عربستان نیز جالب‌توجه است. در این یادداشت اشاره‌ای به برخی دلایل این تصمیم دولت عربستان خواهد شد.
با رصد اخبار منتشرشده در این موضوع، میان این تصمیم دولت عربستان با نشستی که در یکی از کمیته‌های مجلس آمریکا درباره همین موضوع برگزار شده ارتباط معناداری دیده می‌شود. در وب‌سایت کمیته روابط خارجی مجلس آمریکا گزارشی از یک نشست درباره وضعیت آموزش دینی در نظام آموزش‌وپرورش عربستان منتشر شده است. طبق این گزارش، جلسه‌ای در تاریخ 19 ژوئیه 2017 / 29 تیرماه 96 با موضوع بررسی متون درسی عربستان و تأثیرات آن بر افراط‌گرایی در عربستان با حضور نمایندگانی از مرکز آزادی مذهبی موسسه هادسون، بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها و مرکز بین‌المللی مذهب و دموکراسی در کمیته روابط خارجی مجلس آمریکا برگزار شد.
در این جلسه اشاره شد که در حمله 11 سپتامبر حدود 80 درصد تروریست‌هایی که در آن شرکت داشتند تبعه عربستان بودند. متون درسی عربستان، دارای محتوای افراط‌گرایانه علیه ادیان و مذاهب دیگر از جمله یهودیان، مسیحیان، شیعیان و صوفیان است و دانش‌آموزان را به کشتن آنان تشویق می‌کند. در این جلسه بر لزوم توجه بیشتر وزارت خارجه آمریکا به این مسأله به‌عنوان مساله‌ای امنیتی تأکید و پیشنهاد شد تا زمانی که عربستان اقدام به حذف محتوای افراط‌گرایانه از متون درسی نکرده، با توقف قراردادهای دفاعی میان آمریکا و عربستان و همچنین محدود کردن اعطای ویزا به مقام‌های سعودی فشار بر آنان افزایش یابد.
پس از گذشت 8 ماه از برگزاری نشست فوق، دولت عربستان در واکنش به آن جلسه، یک تصمیم جدی در این موضوع گرفت و دوم فروردین 97 شاهد کودتا و به‌زعم برخی خبرگزاری‌ها زلزله‌ای در برنامه آموزشی عربستان بودیم.
طبق تصمیم دولت عربستان ظرف 10 روز، 35 میلیون کتاب آموزش دینی جدید در مدارس عربستان توزیع شد و اجرای این طرح بر عهده وزارت آموزش عربستان سعودی با همکاری ارتش و گارد ملی در مدارس این کشور نهاده شد و کتاب‌های قدیم درس «پرورش دینی» را از سطح کشور جمع‌آوری کردند. کتاب‌های جدید برعکس روال 80 سال گذشته این کشور، دیدگاه‌های اسلامی مسامحه‌آمیز را با استناد به قرآن کریم جایگزین می‌کند. طبق برنامه جدید آموزش دینی در مدارس، دین اسلام، دین محبت، تسامح و صلح معرفی می‌شود و به آن دسته از آیات قرآنی که از آنها خشونت و قتل برداشت می‌شود، اشاره نخواهد شد.
به نظر می‌رسد این اقدام بن‌سلمان و همچنین اقدامات اصلاحات اجتماعی دیگر نظیر بحث حقوق زنان و اعطای آزادی‌های فردی از نوع غربی آن، به‌نوعی اعلام جنگ علیه نظام دینی این کشور و آموزه‌های وهابیت باشد و باید منتظر این باشیم که آیا نظام دینی وهابی عربستان واکنشی در قبال این اصلاحات از خود نشان می‌دهد یا خیر؟ اگرچه با توجه به 2 نکته بعید است مخالفت جدی با این اصلاحات را شاهد باشیم.
نکته اول حس قلدرمآبانه ولیعهد جوان است که چهره غیرمنعطف خود را در همان اوایل ولیعهدی خود با بازداشت بسیاری از شاهزادگان و مقامات سعودی نشان داد.
نکته دوم بحث دنیاطلبی و رفاه‌طلبی است که علمای وهابی عربستانی سخت گرفتار آن شده‌اند و این رفاه و آسایش را بعید است فدای اصلاحات این جوان نو به قدرت رسیده کنند.
منبع: پژوهشکده بین‌المللی امام رضا(ع)