محمد نجارصادقی: هر روز بر تحریم‌های کاربران فضای مجازی در ایران اضافه می‌شود؛ بتازگی سرویس نقشه گوگل هم برای سایت‌های ایرانی تحریم شده است. با توجه به اینکه بسیاری از کسب و کارهای اینترنتی داخلی نیازمند نقشه هستند، این موضوع می‌تواند آسیبی جدی به آنها وارد کند. نبود دیپلماسی درست در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و محیا نکردن زیرساخت‌های فضای مجازی موید آن است که در سال‌های آینده فاتحه کسب و کارهای اینترنتی ایرانی خوانده می‌شود.
به گزارش «وطن امروز»، از مهر ماه سال گذشته پدیده محدودیت دسترسی‌ کاربران ایرانی به خدمات فضای مجازی توسط غول‌های تکنولوژی کلید خورد. حذف برنامه‌های با چرخه مالی آنلاین ایرانی از اپل‌استور و گوگل‌پلی، محدود کردن کاربران ایرانی در گوگل آنالیتیک، عدم اجازه بارگذاری اپلیکیشن‌ها در استورهای بین‌المللی، مسدود کردن برنامه‌های آموزشی گوگل برای دانشجویان و اساتید دانشگاه مانند برنامه کورسرا (Coursera)  نمونه‌ای از این موارد است. البته در همان زمان محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، قول کریمانه‌ای مبنی بر مذاکره با تحریم‌کنندگان کاربران ایرانی داد که به نظر می‌رسد بعد از گذشت نزدیک به 9 ماه این مذاکرات هنوز پایان نیافته است.  بررسی‌های «وطن امروز» حاکی از آن است که گوگل در جدیدترین تحریم خود علیه کاربران ایرانی، خدمات رایگان سرویس «نقشه» خود را برای وب‌سایت‌های با دامنه‌ ایرانی (IR) مسدود کرده است. این موضوع باعث می‌شود تا کسب‌وکارهای نقشه‌محور با مشکل جدی مواجه شوند. با توجه به اینکه اغلب استارت‌آپ‌های ایرانی از تاکسی‌های آنلاین گرفته تا برنامه‌های جغرافیایی و آب و هوایی به این خدمت احتیاج دارند، این اقدام گوگل می‌تواند آسیبی جدی به آنها برساند. حسین مرادقلی، مدیر فنی «اسنپ»، یکی از تاکسی‌های آنلاین محبوب در ایران در واکنش به این اقدام گوگل اظهار داشت: این شرکت به شکل رسمی چیزی را اعلام نکرده و به ما نیز ایمیلی نزده تا این اتفاق را تایید یا تکذیب کند. ما مکاتبه کردیم و هنوز پاسخی نگرفته‌ایم. با این حال نقشه لود نمی‌شود و خطای ۴۰۱ دریافت می‌شود. وی افزود: در اسناد مربوط به این خطا، به بلاک کردن دامین اشاره شده است. گوگل فعلاً در این باره سکوت کرده البته زمانی که اپلیکیشن ما از گوگل‌پلی حذف شد نیز پاسخی به ما ندادند و چیزی را تایید یا تکذیب نکردند.
تحریم‌های هدف‌دار
از نقشه تحریم‌های فناوری اطلاعات مشخص است که این تحریم‌ها به صورت گزینشی اعمال می‌شود و هدف به صورت مشخص کسب و کارهای اینترنتی و فعالیت‌های وابسته به آنهاست. بنا بر آمار منتشر شده توسط مرکز ملی فضای مجازی، با وجود اینکه گوگل ۹۵ درصد سرویس‌های جست‌وجوی خود را برای کاربران ایرانی آزاد گذاشته اما ۱۰۰ درصد خدمات برنامه‌نویسی و ایجاد کسب و کارهای نوین خود را برای کاربران ایرانی مسدود کرده است. جالب اینجاست که سرویس‌های جست‌وجو در کشورهای صاحب تکنولوژی، محل محدودیت است و این خدمت بر اساس سن و جایگاه فرد طبقه‌بندی می‌شود. در حال حاضر 50 درصد خدمات گوگل برای ایران مسدود است که در این بین ۱۰۰ درصد از خدماتی که مورد نیاز توسعه‌دهندگان کسب‌وکارهای نوپاست مشمول این محدودیت‌ها می‌شود.
 غفلت از بومی‌سازی
با وجود اینکه آمار اشتغال در کسب و کارهای اینترنتی در ایران با شیب مناسب رو به فزونی است اما به نظر می‌رسد در ایجاد زیرساخت‌های اولیه این فضا کج‌سلیقگی‌هایی در سطح سیاست‌گذاری وجود دارد. این موضوع به صورت شفاف در ایجاد پیام‌رسان‌ و موتورهای جست‌وجوی داخلی دیده می‌شود. به طور کلی گروهی از تصمیم‌گیران اعتقادی به بومی‌سازی فضای مجازی ندارند و آن را متضاد آزادی می‌دانند، نبود زیرساخت ثابت و قابل اعتماد در فضای مجازی مانند سرویس «نقشه» داخلی باعث شده سرمایه‌گذاری کسب و کارهای اینترنتی در ایران با توجه به تحریم‌های پی‌درپی بسیار ریسک‌پذیر باشد و هیچ سرمایه‌گذاری رغبت به حضور در این فضا را نداشته باشد.
 تحریم‌های مالی آمریکا بهانه صاحبان فناوری ارتباطات
در همین حال محمدحسین کاشی، کارشناس فناوری ارتباطات و توسعه‌دهنده وب و اپلیکیشن در گفت‌و‌گو با «وطن‌امروز» درباره تحریم‌های جدید در این حوزه، گفت: از لحاظ قانونی نمی‌شود به شرکت‌هایی که اپلیکیشن‌های ما را تحریم می‌کنند فشار وارد کنیم به دلیل اینکه اولا این شرکت‌های تحریم‌کننده همگی خصوصی هستند، دوم اینکه آنها به دلیل تحریم‌های آمریکا از ایران درآمدی ندارند و طبیعی است که ما را محدود کنند.  کاشی افزود: دلیل نفع نبردن بسترهایی مانند Google و App Store از ایران، تحریم‌های مالی ایالات متحده آمریکاست. در حال حاضر امکان ارتباط مالی از ایران با این شرکت‌ها وجود ندارد. کاشی‌ تصریح کرد: نبود ارتباط مالی و تحریم‌های مالی آمریکا بهانه و توجیه شرکت‌هایی همچون Google است. آنها از طریق تحریم‌ها به دنبال مقاصد فرهنگی، سیاسی و اجتماعی هستند که باید برای این موضوع چاره اندیشید. وی در پاسخ به این سوال که برای دور زدن تحریم‌های آمریکا وی‌پی‌ان‌های تغییر آی‌پی مناسب است یا خیر، گفت: سرویس‌دهندگان وی‌پی‌ان در ایران همگی با صاحبان فناوری در ارتباط هستند و شاید خودشان باشند، آنها به سرعت اپلیکیشن‌هایی را که در ایران مخاطبان‌شان زیاد شود مسدود می‌کنند. کاشی‌ ادامه داد: ما همیشه در حوزه ارتباطات وابسته بودیم و یک روز باید به سمت بومی‌سازی برویم، زیرا مادامی که این فناوری در اختیار کشورهای تحریم‌کننده ایران است این ماجرا ادامه خواهد داشت.  این کارشناس حوزه فناوری ارتباطات با مثال الگوی رفتاری کشور چین در حوزه فناوری‌های ارتباطی، تشریح کرد: در چین به جای بهره‌گیری از گوگل از یک بستر بومی استفاده می‌کنند که تا 80 درصد خدمات گوگل را در اختیار کاربر خود می‌گذارد یا اینکه بسترهای دریافت اپلیکیشن از مبدا در گوشی‌های چینی نصب می‌شود. در حال حاضر سامسونگ این کار را برای چین کرده، یعنی بستر دریافت اپلیکیشن‌های چینی به محض تولید موبایل روی آن بارگذاری می‌شود. وی در پایان گفت: ما باید با سرعت بیشتری به سمت تقویت اپلیکیشن‌های ایرانی حرکت و شرایط پرداخت الکترونیکی را نیز برای بهره‌گیری از اپلیکیشن‌های خارجی فراهم کنیم. آنچه می‌توان در انتها عنوان کرد این است که گلابی‌های برجام در حوزه ارتباطات کرم انداخته‌اند و پس از این توافق نه‌تنها ارتباط ایران با کشورهای صاحب فناوری‌های ارتباطی و اطلاعاتی بهتر نشده، بلکه هر روز دایره تحریم‌های ایران در این حوزه تنگ‌تر و تنگ‌تر می‌شود. امید است در سنوات آتی صنعت ارتباطات کشور به سمت خودکفایی حرکت کند یا در غیر این صورت با دیپلماسی پایدار به سمت توافقی حرکت کنیم که نیازهای مردم در آن نادیده گرفته نشود.