انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری در ترکیه امروز برگزار میشود. اخباری که از آنکارا مخابره میشود نشان از در پیش رو بودن یک مبارزه سخت در این کشور دارد، به گونهای که مواضع مطرح شده نامزدها در کمپینهای انتخاباتی آنان تا حد زیادی برخلاف نگاه و سیاستهای اردوغان و حزب عدالت و توسعه بوده و همین امر تنور انتخابات این دوره را گرمتر از ادوار گذشته کرده است.
یکی از اشخاصی که در مدت تبلیغات توانسته بر اردوغان و همقطاران وی بتازد، «محرم اینچه» است که از سوی حزب جمهوری خلق به میدان آمده است. انتقاد وی به اردوغان و دخل و تصرف خانواده رئیسجمهوری ترکیه در منابع مالی دولت و همچنین به چالش کشیدن سیاست خارجی «آکپارتی» از مسائلی است که طی هفتههای اخیر باعث شده نگاه بخشی از جامعه ترکیه به اردوغان تغییر کند.
برای روشن شدن شعارها و سیاستهای محرم اینچه و بررسی آخرین وضعیت سیاسی این روزهای ترکیه به گفتوگو با «علی قائممقامی» تحلیلگر مسائل ترکیه پرداختیم. او معتقد است رقیب اردوغان مدلی از گرایش سوسیال – دموکراسی را دنبال میکند و حتی خواهان بازگشت نظام دوگانه به جای نظام ریاستی در ترکیه است. وی با اشاره به بخشی از سخنرانی محرم اینچه بیان کرد: اساسا او از منظر انتقاد بر سیاستهای داخلی اردوغان سخن میگوید؛ تا جایی که در سخنان خود اعلام میکند او و اردوغان همزمان با یکدیگر وارد عرصه سیاست شدهاند و بر اساس سوابقش، خود را یک معلم فیزیک معرفی میکند که بعدا وارد گود سیاست شده اما در مقابل با اشاره به داراییهای اردوغان این سوال را مطرح میکند که رئیسجمهوری ترکیه چگونه تا این حد توانسته مالاندوزی کند.
او میگوید: محرم اینچه، سیاست خود را بر اساس برابری معرفی و اعلام کرده میان علویها، کردها و سایر طیفهای مذهبی و قومی ترکیه هیچگونه تفاوتی وجود ندارد. او در این راستا اطرافیان اردوغان را هدف قرار میدهد، چرا که معتقد است اردوغان براساس «ایدئولوژی» اقدام به گزینش مسؤولان میکند و اطرافیان خود را در پستهای کلیدی قرار میدهد. مانیفست اینچه میگوید افراد باید براساس لیاقت، کارآیی و علم انتخاب شوند که این دقیقا به ورود اقوام اردوغان به دولت اشاره دارد.
اینچه سوالی مطرح کرده و از اردوغان پرسیده است: «رابطه او و حزبش با لابی یهود در آمریکا چگونه بوده است؟» این سوال تا جایی نشان میدهد او سیاست خود را بر اساس مطالبهگری بنا کرده و معتقد است ارتباطهایی میان آنکارا و تلآویو در پشتپرده وجود دارد.
کارشناس مسائل بینالملل با بیان اینکه یکی از محورهای مورد اشاره رقیب اردوغان مشکوک بودن افزایش بودجه دولت ترکیه طی سالهای اخیر است، گفت: یکی از محورهایی که باعث شده اردوغان توسط اینچه به چالش کشیده شود بحث افزایش نجومی بودجه دولت است. او معتقد است این اعداد و ارقام قرار است در انتخابات هزینه شده و مصروف تبلیغات حزبی شود.
وی افزود: یکی از موضوعات دیگری که محرم اینچه آن را در مبارزات انتخاباتی خود پیگیری میکند، مسائل مربوط به تولید و اقتصاد ترکیه است. او در اظهارات خود بارها اعلام کرده اقتصاد ترکیه تولیدمحور نیست و بر پایه مونتاژ قطعات و محصولات استوار است و باید به سمت برندسازی بومی برویم. این سخنان در حالی بیان میشود که تورم در ترکیه 11 درصد و بیکاری 20 درصد تخمین زده شده است و نشان از مشکلات ساختاری در اقتصاد ترکیه دارد. موضوع دیگری که رقیب اردوغان به آن اشاره میکند بحث عضویت ترکیه در اتحادیه اروپایی است که در این مسیر مبارزه با فساد و اسراف را دستور کار خود قرار داده است. نظرسنجیها نشان میدهد اردوغان حدود 42 تا 48 درصد آرا را به خود اختصاص میدهد، این در حالی است که آرای محرم اینچه چیزی در حدود 22 درصد اعلام شده و مابقی میان احزاب دیگر تقسیم میشود.
اولویت مردم ترکیه در این دوره از انتخابات، «اقتصاد و مبارزه با تروریسم» است. اردوغان در زمان برگزاری انتخابات پارلمانی اعلام کرده بود ترور و تروریسم را از بین خواهیم برد اما چنین حالتی اتفاق نیفتاد، این در حالی است که محرم اینچه تنها راه رهایی از تروریسم را اصلاح رفتاری در دموکراسی اعلام کرده است.
پژوهشگر مسائل قفقاز با اشاره به تفاوت دیدگاه میان اردوغان و اینچه در محور سیاست خارجی گفت: اینچه معتقد است حزب عدالت و توسعه در عرصه سیاست خارجی اشتباهات زیادی را مرتکب شده و این موضوع موجب تشدید بحران در عراق و سوریه شده است. نظر او درباره سوریه تا حد زیادی با ایران همسو است اما اردوغان بر سیاست خارجی تهاجمی تاکید دارد. فارغ از تمام این دیدگاهها سناریویی که اردوغان در این راستا برای انتخابات ریاستجمهوری این دوره در نظر دارد ایجاد ارعاب سیاسی است که بخشی از آن بر پایه سناریوی پوسیده ارتباط با جریان گولن پیش میرود. در زمانی که کودتای 15 جولای در ترکیه رخ داد، اینچه و حزب جمهوری خلق گزارشی را تهیه و به کمیسیون بررسی کودتا ارائه کردند که نشان میدهد اردوغان در طول سالهای گذشته نیت گولن و جریان منتسب به وی را میدانسته و همین موضوع باعث شد گزارش حزب جمهوری خلق از گزارش اصلی جدا شود تا رابطه با گولن عیان نشود.
وی تصریح کرد: سوءاستفاده اردوغان از برچسب گولن به حدی افزایش پیدا کرده که «شامل طیار» نماینده حزب عدالت و توسعه اخیرا از اردوغان انتقاد کرده و گفته است اردوغان «بازار بورس گولن» به راه انداخته است. او در گفتوگو با رسانههای ترکیه اظهار کرده اردوغان و اطرافیانش، ثروتمندان ترکیه را نشانه میروند و با الصاق برچسب ارتباط با گولن از آنها ارقام نجومی دریافت و آنها را وادار به سکوت میکنند. اظهارات شامل طیار باعث شد وی در فهرست انتخابات حزب عدالت و توسعه قرار نگیرد و به حاشیه رانده شود. در چنین شرایطی اگر اردوغان 1+50 درصد از آرا را به دست نیاورد وارد دور دوم خواهد شد که این میتواند چالشی جدی برای آکپارتی به حساب آید.
قائممقامی در پایان خاطرنشان کرد: حزب حرکت ملیگرا که اساسا تفکرات پانترکیسم را رهبری میکند و متحد اردوغان و حزب عدالت و توسعه به شمار میرود، طی سالهای اخیر با اقداماتش علیه کردهای ترکیه موجب کاهش وجهه و تنزل جایگاه خود شده است و این موضوع میتواند به آرای اردوغان ضربه وارد کند. علاوه بر این موضوع، نامزدهای این دوره از انتخابات پیشنهاد مناظرههای تلویزیونی را ارائه کرده بودند که اردوغان با آن مخالفت کرده و به نوعی از زیر بار سوالات و انتقادها فرار کرد. در این راستا اردوغان به صورت غیرمستقیم تهدید کرده اگر با حداکثر آرا پیروز میدان نشود بدون تردید بر اساس قانون جدید (تبیین 18 ماده در قانون اساسی ترکیه) مجلس را منحل کرده و انتخابات جدید برگزار میکند، این در حالی است که میزان مطالبات مردم برای ترمیم و بهبود اقتصاد 45 درصد، تغییر سیاست خارجی 18 درصد، برقراری عدالت 7 درصد و مبارزه با تروریسم 5 درصد اعلام شده و مابقی مربوط به سایر مسائل داخلی و شهروندی است. از این منظر دورنمای انتخابات امسال ترکیه بسیار چالشی و پرحاشیه خواهد بود.