زیبا اکبرزاده: نخستین دوره انتخابات ریاستجمهوری ترکیه در قالب نظام ریاستی با پیروزی رجب طیب اردوغان به پایان رسید و بدین ترتیب وی به رویایی که از سالها قبل در حال آماده کردن مقدمات آن بود، رسید. طبق این گزارش، شورای عالی انتخابات ترکیه، بامداد دوشنبه رسما رجب طیب اردوغان را پیروز انتخابات ریاستجمهوری اعلام کرد. احزاب اپوزیسیون که علیه اردوغان ائتلاف کرده بودند، امیدوار بودند انتخابات به دور دوم بکشد اما با تأیید شورای عالی انتخابات اعلام شد پیروزی رجب طیب اردوغان در همان دور اول محرز شده و او در سمت خود به عنوان رئیسجمهور باقی میماند. رئیس شورای عالی انتخابات در یک کنفرانس خبری در آنکارا که به طور زنده از تلویزیون پخش میشد، اعلام کرد اردوغان «اکثریت آرای سالم» را کسب کرده است.
اردوغان چند ساعت پیش از آنکه شورای عالی انتخابات نتیجه شمارش آرا را اعلام کند، در جمع هوادارانش در استانبول حضور پیدا کرده و از پیروزی خود خبر داده بود. او گفته بود: «ملت ما مسؤولیت ریاستجمهوری و رهبری حکومت را به من محول کردند». نتایج رسمی میگوید پس از شمارش حدود ۹۹ درصد آرا، اردوغان موفق به کسب بیش از ۵۲ درصد آرا، محرم اینچه (نامزد حزب چپگرای جمهوریخواه خلق) ۷/۳۰ درصد، صلاحالدین دمیرتاش (نامزد دربند حزب حامی کردهای دموکراتیک خلقها) ۳/۸ درصد، مرال آکشنر (نامزد حزب تازهتأسیس خوب) ۳/۷ درصد، تمل کرماوغلو (نامزد حزب اسلامگرای سعادت) 8/0 درصد و دوغو پرینچک (نامزد حزب چپگرای وطن) 2/0 درصد آرای ریخته شده به صندوقها شدهاند. شمارش ۸۰ درصد آرای انتخابات پارلمانی نیز نشان میدهد حزب عدالت و توسعه به رهبری اردوغان بنا بر آمار رسمی بیش از ۴۳ درصد آرا را به خود اختصاص داده و حزب «حرکت ملی»، شریک ائتلافی عدالت و توسعه، نیز تقریبا ۱۱ درصد آرا را از آن خود کرده است. به این ترتیب ائتلاف دولتی در پارلمان صاحب ۳۴۰ کرسی از ۶۰۰ کرسی خواهد شد. «ائتلاف ملت» شامل احزاب چپ میانه به رهبری حزب جمهوریخواه خلق در مکان دوم قرار گرفته و حدود ۲۲ درصد آرا را کسب کرده است. حزب دموکراتیک خلقها اندکی بیش از ۱۰ درصد آرا را به دست آورده و به این ترتیب به پارلمان راه یافته است. طبق اعلام مقامهای رسمی ترکیه، ۸۷ درصد واجدان شرایط در رایگیریهای روز یکشنبه شرکت کردند. گزارشهای متعدد ناظران انتخاباتی حاکی از آن است که در جریان برگزاری انتخابات و شمارش آرا، بینظمیهایی بویژه در جنوب کشور رخ داده است. اپوزیسیون ترکیه گفته گزارشهایی مبنی بر تقلب در انتخابات در استان شانلی اورفه دریافت کرده است.
پیروزی در سایه بحرانهای اقتصادی و اجتماعی
ویکتور ندیینرایوفسکی، کارشناس ارشد موسسه اقتصاد جهانی و سیاست بینالملل در آکادمی علوم روسیه طی اظهاراتی درباره پیروزی اردوغان در انتخابات ریاستجمهوری ترکیه گفت: اردوغان طی چند سال اخیر و بعد از تلاش برای کودتای دولتی و بازداشتهای گسترده، از جمله رهبران مخالفان، خبرنگاران و صاحبان کارخانهها و همچنین به خاطر وضعیت اقتصادی دشوار در ترکیه محبوبیت خویش را نزد مردم از دست داد، به همین دلیل انتخابات پیش از موعد را برگزار کرد، چرا که اطمینان نداشت در سال 2019 (زمان اصلی برگزاری انتخابات) بتواند به پیروزی دست یابد. وخامت اوضاع اقتصادی در ترکیه همچنان ادامه داشته و رهبران جدید مخالفان در میان مردم محبوبیت پیدا کردهاند. طبق اطلاعات منابع خبری ترک زبان، نرخ بیکاری در این کشور بیش از 10 درصد شده و میزان بیکاری در میان جوانان 15 الی 24 سال، 2 برابر افزایش یافته است. پس از سال 2016 میزان سرمایهگذاریهای خارجی در اقتصاد ترکیه نیز کاهش یافته و ارز ملی این کشور نیز ارزش خود را در برابر دلار از دست داده است.
چالشهای فراروی اردوغان
اردوغان به رغم اینکه تلاش خواهد کرد تا سال 2028 در قدرت بماند ولی تحقق این هدف برای او چندان آسان نخواهد بود و وی در این مسیر با چالشهای داخلی و خارجی روبهرو است. از جمله چالشهای داخلی میتوان به وضعیت اقتصادی ترکیه اشاره کرد که در ماههای اخیر وخیمتر شده است. اردوغان که بخش زیادی از موفقیت کنونی را مدیون عملکرد مثبت در سالهای ابتدایی نخستوزیری و نجات اقتصاد ترکیه است، در ماههای اخیر در این زمینه با مشکلات زیادی از جمله کاهش ارزش پول ملی ترکیه مواجه شده است. رهبران ترکیه بارها سقوط ارزش لیر ترکیه را به توطئه دشمنان خارجی ترکیه نسبت داده و استدلال کارشناسان که معتقدند سیاستهای پوپولیستی اقتصادی دولت عامل بحران اقتصادی است، را رد کردهاند. همچنین در بعد داخلی منتقدان اردوغان میگویند تمدید حضور وی در قدرت وضعیت دموکراسی در ترکیه را وخیمتر از قبل خواهد کرد. بنا بر گزارشهای سازمان ملل، ترکیه در چندین سال اخیر به بزرگترین زندان روزنامهنگاران تبدیل شده و از ژوئیه 2016 یعنی زمان کودتای نافرجام علیه اردوغان، اقدامات سرکوبگرانه در کشور تشدید شده و دهها هزار نفر به ظن ارتباط با این کودتا بازداشت شده و شغلهایشان را از دست دادهاند. ترکیه همچنین اختلافات عمیقی با بسیاری از کشورهای اروپایی و منطقهای دارد؛ اختلافاتی که به خاطر عدم مدیریت درست سیاست خارجی و اقدامات شتابزده رهبران این کشور حادث شده و هر روز بر عمق آنها افزوده میشود؛ چالش با سوریه و چالش با کردها از مهمترین این موارد است. از زمان وقوع بحران در سوریه، مقامهای آنکارا بهصورت همهجانبه در این بحران مشارکت داشته و تلاش کردند با کمک به گروههای شورشی و تروریست، نقش محوری در میدان بازی سوریه را در اختیار بگیرند، بنابراین آنها به تمام گروههای معارض سوری کمکهای تسلیحاتی و لجستیکی رسانده و سعی کردند با آموزش آنها در داخل خاک خود نظام دمشق را ساقط کنند اما ترکها نهتنها در این امر موفق نشدهاند، بلکه امنیت ملی ترکیه را نیز به خطر انداختهاند.