صادق امامی ـ بهزاد مهرکش: «برجام با اروپا» یا «خروج از برجام»؛ این دو، گزینه‌‌‌هایی است که ایران باید یکی از آنها را پس از خروج رسمی آمریکا از برجام انتخاب کند. ایران ادامه برجام با اروپا را مشروط به ارائه تضمین تامین منافعش کرده و برآیند اظهارات محمدجواد ظریف، عباس عراقچی و علی‌اکبر صالحی نشان می‌دهد گزینه دوم یعنی خروج از برجام برای ایران محتمل‌تر است. در هر 2 گزینه پیش روی ایران، اصلی‌‌‌‌‌ترین نقش بر عهده سازمان انرژی اتمی است. فرمایشات رهبر معظم انقلاب در 14 خردادماه و دستور حسن روحانی به سازمان انرژی اتمی، نقش سازمان انرژی اتمی را بخوبی نشان می‌دهد. اینکه علی‌اکبر صالحی و همکارانش در سازمان انرژی اتمی چه اقداماتی را برای هر دو حالت ممکن در دستور کار دارند، موضوعی است که باید بدان دقیق‌‌‌‌‌‌تر پرداخت. بر همین اساس با بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی که از این به بعد و قطعا پس از خروج رسمی ایران از برجام، او را بیش از گذشته در صدر اخبار خواهیم دید، به گفت‌وگو نشستیم. کمالوندی در این گفت‌وگو به اقدامات سازمان در هر دو حالت اشاره کرده است. او می‌گوید برای بازگشت به غنیسازی، تنها چند روز فرصت لازم است اما برای بازگشت به همان نقطه‌ای که در ابتدای مسیر بودیم، یعنی انباشت مواد غنیسازی شده، به 2 سال زمان نیاز است. مشروح گفت‌وگوی خبرنگاران «وطن‌امروز» را با بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی در ادامه می‌خوانید.
***
ورود به بحث را با فرمایشات رهبر انقلاب در مراسم سالگرد ارتحال امام شروع کنیم. رهبر انقلاب در این مراسم به سازمان انرژی اتمی دستور دادند فعلا در چارچوب برجام آمادگی لازم برای دستیابی به غنیسازی 190 هزار سو را فراهم کند، همچنین از سازمان خواستند آنچه رئیس‌جمهور دستور داد را از فردای همان روز آغاز کنند؛ اجرای این دستورات در حال حاضر در چه مرحله‌ای است؟
رهبر انقلاب در مراسم سالگرد رحلت امام خمینی (14 خرداد) فرمودند سازمان انرژی هسته‌ای موظف است سریعا آمادگی‌های لازم برای رسیدن به ۱۹۰ هزار سو، فعلا در چارچوب برجام را فراهم کند و برخی مقدمات دیگر را که رئیس‌جمهور دستور آن را داده‌اند از همین فردا آغاز کند.
چند روز پیش از این مراسم، رئیس‌جمهور دستوری دادند که آن دستور به استحضار مقام معظم رهبری هم رسیده بود. بر اساس این دستور ما باید به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام می‌کردیم در حال فراهم کردن مقدمات فعالیت‌های گسترده هستیم. بخشی از این فعالیت‌ها را باید به لحاظ حقوقی، قانونی و پادمانی اعلام می‌کردیم. خوشحالیم که در روز فرمایش رهبر انقلاب، نامه برای آژانس ارسال شد. می‌توانم بگویم در همان لحظه نامه در حال ارسال به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بود. این نامه در چند محور بود ولی ما باید در 2 موضوع اطلاع‌رسانی می‌کردیم. بر اساس تعهدات پادمانی، زمانی که بخواهیم اقداماتی با مواد هسته‌ای انجام دهیم، باید بلافاصله اطلاع‌رسانی کنیم اما اگر بخواهیم کار دیگری انجام دهیم و مثلا ساختمانی بسازیم که ربطی به مواد هسته‌ای ندارد، نیازی به اطلاع‌رسانی به آژانس نیست و کارمان را انجام می‌دهیم.
2 موضوعی که موظف به اطلاع‌رسانی بودیم، UF6 و UF4 بود و ما اطلاع‌رسانی کردیم و روز بعد هم یکی از سخنگوهای آژانس اعلام کرد چنین نامه‌هایی را از ایران دریافت کرده است اما موارد دیگر بویژه سالن مونتاژ سانتریفیوژ، نیاز به اطلاع‌رسانی بر اساس تعهدات پادمانی و پروتکلی نداشت و بر همین اساس وقتی شروع به کار کردیم، نیازی به اطلاع‌رسانی نبود. ما 95 درصد کارها در سالن تجهیز سانتریفیوژها را از قبل انجام داده بودیم و 5 درصد باقیمانده این بود که تکه‌ها در سالن کنار هم قرار بگیرد و آماده برای مونتاژ سانتریفیوژهای پیشرفته باشد.
فرق سانتریفیوژهای پیشرفته با قدیمی در قسمت روتور است. روتور سانتریفیوژ پیشرفته، الیاف کربن و روتور سانتریفیوژهای قدیمی فلزی است.
درباره 5 درصد باقیمانده چه کارهایی انجام شده است؟
برای تکمیل 5 درصد باقیمانده از همان روزی که رهبری فرمودند، بلافاصله شروع کردیم و طی چند روز آینده این سالن‌ها آماده می‌شود. اگر الان می‌خواستیم این سالن‌ها را آماده کنیم، چیزی حدود 3 سال زمان لازم بود ولی ما در چند سال گذشته این کار را انجام دادیم و الان در حال تکمیلش هستیم. اگر برجام به صورت عادی پیش می‌رفت و مشکلی نبود، این سالن را 4 سال آینده مجهز می‌کردیم.
بنای‌مان بر این بود که 6 ماه قبل از سال 5/8 برجام (1402) یعنی زمانی که طبق برجام ایران می‌توانست سانتریفیوژهای بیشتر تولید کند، این کار را بکنیم. اینکه الان این کار را کردیم به اضافه 2 نامه‌ای که دادیم به این خاطر بود که باید یک پیام قوی می‌فرستادیم که فرستاده شد. این پیام به روشنی بیان می‌کند ایران تعهدات خودش را انجام می‌دهد و الان هم در چارچوب برجام عمل می‌کند – رهبری معظم هم همین را فرمودند- ولی بدانید خیز بعدی ما در چارچوب برجام نخواهد بود. این پیام هم خوشبختانه با توجه به کنفرانس مطبوعاتی دکتر صالحی بخوبی ارسال شد. من 14 خرداد که از حرم امام‌خمینی(ره) بازگشتم، با ایسنا مصاحبه کردم و گفتم بنا داریم اقداماتی انجام دهیم. روز بعدش [15 خرداد] کنفرانس مطبوعاتی برگزار کردیم. آنجا اطلاع‌رسانی شد که چه کارهایی می‌خواهیم انجام دهیم. نظر دکتر صالحی این بود که در همان سالن ولو اینکه کامل نشده کنفرانس خبری داشته باشیم. منتها به دلیل تعطیلی و شب 21 ماه مبارک، تصمیم بر این شد که یک روز دیرتر این پیام قوی به خارج کشور ارسال شود. شما اگر به رسانه‌های بین‌المللی مراجعه کنید می‌بینید مقامات غربی ضمن اینکه اذعان کردند ایران یکسری اقدامات جدید را شروع کرده، در عین حال خودشان گفتند اینها خروج از برجام نیست.
شما می‌فرمایید 95 درصد سالن مونتاژ سانتریفیوژ پیش از دستور رهبر انقلاب تکمیل شده بود؛ در این چند هفته پس از دستور رهبر انقلاب، چه اقداماتی انجام شده است؟ سوال مهم‌تر بحث زمان است. چه مقدار زمان نیاز است تا 190 هزار سو در چارچوب برجام محقق شود؟
زیرساخت‌های لازم برای غنیسازی صنعتی را آماده می‌کنیم؛ چون 190 هزار سو کف غنیسازی صنعتی است. اگر بخواهیم غنی‌سازی‌ای داشته باشیم که جواب نیروگاه بوشهر و نیروگاه‌های آینده را بدهد باید حتما بالاتر از این میزان غنیسازی داشته باشیم.
برای رسیدن به کف غنیسازی که همان 190 هزار سو است، چقدر زمان نیاز است؟
در حال حاضر بنای ما این است که زیرساخت‌های لازم را فراهم کنیم. 3 یا 4 کار اصلی است که تقریبا انجام شده است. به عنوان مثال در چند سال گذشته یکی از اقدامات انجام شده، تامین سیستم برق بود. در مجموعه‌ای با تجهیزات اینچنینی که هزاران ماشین کار می‌کنند، تداوم جریان برق مهم‌ترین موضوع است. نمی‌توان گفت در روز اگر یک ساعت هم برق قطع شد، مشکلی نیست؛ قطعی برق تحت هیچ شرایطی نباید اتفاق بیفتد. هدف ما تامین برق برای یک میلیون سو بود که در حال حاضر انجام شده است.
فرض را بر این بگذاریم که ظرفیت نطنز 48 هزار ماشین است. با ماشین‌های قدیمی که هر کدام یک سو غنیسازی می‌کنند، می‌توان نزدیک به 50 هزار سو غنیسازی کرد ولی وقتی از یک میلیون سو می‌گوییم یعنی 20 برابر این. ماشینIR6، 10 برابر و IR8 هم 20 برابر ماشین‌های قدیمی غنیسازی می‌کند.
برای غنیسازی 190 هزار سو، نیاز به زیرساخت‌هایی است؛ برق، موادی همچون الیاف کربن و UF6 که در سانتریفیوژ تزریق می‌شود، نیاز داریم. ما به آژانس اعلام کردیم این کار را می‌کنیم. آنچه می‌ماند این است که ما سانتریفیوژهای جدید را بسازیم. حدود 10 هزار سانتریفیوژ قدیمی در انبار آماده است تا در کنار 6 هزار سانتریفیوژی که 60-50 عدد آن در حال چرخش است، بچرخد. در حال حاضر 6 هزار ماشین می‌چرخد ولی در نهایت وقتی به تعداد زیاد ماشین‌های پیشرفته داشته باشیم، باید با ماشین‌های قدیمی تعویض‌شان کنیم. در حال حاضر 2 ماشین پیشرفته IR2m و IR4 نیاز به تست‌های بیشتر از این ندارند و آماده تولید انبوه هستند. ما به سرعت، حداقل روزی 60 عدد از این ماشین‌ها می‌توانیم بسازیم. ماشین IR2m توانایی غنیسازی 4 سو و ماشین IR4 توانایی غنیسازی 5 سو دارد. اگر ما روزی 60 ماشین 5 سو بسازیم، ظرفیت روزانه 300 سو غنیسازی خواهیم داشت. این رقم ماهانه حدود 9 هزار سو و سالانه 118 هزار سو می‌شود. کمتر از یک‌سال و نیم ما می‌توانیم به 190 هزار سو برسیم. یعنی همزمان که ماشین تولید و نصب می‌شود، تولید هم انجام می‌شود. الان ما 6 هزار ماشین داریم که این ماشین‌ها ظرف 20 روز 7 هزار ماشین می‌شود.
یعنی با حساب تولید ماشین‌های پیشرفته یک‌سال و نیم دیگر به 190 هزار سو غنیسازی می‌رسیم؟
قبلا پیش‌بینی کرده بودیم که بعد از یک‌سال و نیم حدود 150 هزار سو غنیسازی کنیم؛ یعنی سالانه 100 هزار سو. ما ماشین IR6 هم داریم. این ماشین که تست‌های خوبی روی آن انجام شده و جواب هم داده، می‌تواند 10 سو غنیسازی کند. اگر این ماشین‌ها را وارد چرخه غنیسازی کنیم، این زمان نصف می‌شود. ما فرض را بر این گذاشتیم که تمام تست‌های این ماشین را انجام دهیم. این شبیه اتومبیلی است که راه می‌رود ولی امتحان نشده که در پیچ تند چگونه حرکت می‌کند یا در برف و یخ ترمزش چگونه عمل می‌کند. شما یک وقت می‌گویید برای من مهم این است که می‌خواهم سو را بالا ببرم و اینها را نصب می‌کنم و در مسیر کار کردن، ایرادشان را می‌گیرم؛ این شیوه یک مقدار خسارت مالی به دنبال دارد. اگر هزینه‌های مالی را کنار بگذاریم، ظرفیت ما خیلی بیشتر از این است.
چند هزار سانتریفیوژ برای 190 هزار سو غنیسازی نیاز داریم؟
اگر بخواهیم از ماشین IR6 استفاده کنیم که توانایی غنیسازی 10 سو را دارد، عدد 190 هزار سو را تقسیم بر 10 می‌کنیم و نشان می‌دهد که 19 هزار ماشین نیاز است. اگر از ماشین‌های دیگر (IR4 و IR2m) استفاده کنیم تعداد آن حدود 2 برابر می‌شود، البته ظرفیت نطنز 48 هزار ماشین است.
48 هزار دستگاهی که می‌تواند در نطنز نصب شود فعلا همان IR4 است؟
IR4 یا IR2m یا IR6 ؛ هر ماشینی غیر از IR8. اگر بخواهیم ماشین IR8 را در سالنی که سقفش ساخته نشده بگذاریم، می‌توانیم طوری سالن را درست کنیم که از این ماشین هم استفاده شود.
مشکل نصب IR8 همان کوتاهی سقف‌هاست؟
در جاهایی که ماشین نصب است، نمی‌توانیم این ماشین‌ها را بگذاریم ولی جایی که ماشین نصب نشده و زیرساختش درست نشده، می‌توانیم زیرساخت را پایین‌تر درست کنیم که مشکل ارتفاع حل شود.
اگر برای غنیسازی از ماشین IR8 استفاده کنیم، چقدر زمان برای غنیسازی 190 هزار سو نیاز است؟
باید آن بخشی را که سالن و زیرساخت‌های سالن ساخته نشده اصلاح کرد که این مساله زمان می‌برد.
مشخص است چقدر زمان می‌برد؟
محاسبه شده ولی عددهای ریز است و ما جداول آن را داریم ولی نمی‌آییم رویIR8 برنامه‌ریزی کنیم، چون باید حتما تست‌هایش انجام شود. اگر چه گاز به آن تزریق شده و ماشین خیلی خوبی است ولی باید خیلی کارهای دیگر انجام شود. ماشین IR6 جلوتر است و ما می‌توانیم روی آن با ریسکی که کمی کرش (crash) دارد، کار را انجام دهیم و بتدریج آن را بهبود بدهیم ولی برای به کار‌گیری IR8 کمی زود است. بر این اساس حدودا یک‌سال طول می‌کشد که به 190 هزار سو برسیم.
یک‌سال با کدام ماشین؟
ببینید! ما اگر بخواهیم ظرفیت را بالا ببریم اینطور نیست که فقط منتظر IR6 باشیم. همین ماشینی را هم که الان دارد کار می‌کند استفاده می‌کنیم. مثلا فرض کنید هزار تا IR4 داریم؛ اینها را نصب می‌کنیم و
همین‌طور ماشین جدید می‌آوریم و جای خالی می‌گذاریم. ما نمی‌آییم ماشینی را که کار می‌کند از چرخه تولید خارج کنیم در حالی که ماشین جدیدی نداریم. زمانی ماشین‌های در حال چرخش را خارج می‌کنیم که ماشین جدید تولید شود.
طرف غربی تمام مطالب درباره مواد ما را می‌داند؟
آنها می‌دانند ولی در داخل ما توقع را بالا بردیم. در داخل طوری برخورد کردیم که گویی همه چیز آماده است و فقط مشکل تصمیم است. فکر می‌کنیم 3 تا آدم در سازمان نشسته‌اند که انقلابی نیستند و اگر 4 تا آدم جهادی بگذاریم، مشکل حل است. اینطور نیست و مشکل حل نمی‌شود. ما باید این مساله را حل کنیم.
من 5 سال است اینجا هستم و این 5 ساله شاید در صدها جلسه فنی بوده‌ام. من هم اگر بیرون بودم، می‌گفتم که چرا زودتر اقدام نمی‌کنید؟ بعضی‌ها از رهبری هم جلوتر می‌روند. حتی جمله «فعلا در چارچوب برجام» را درک نمی‌کنند. بعد از فرمایش رهبر انقلاب در 14 خرداد، به یک جلسه‌ای رفتم، گفتند برجام مرده است. گفتم حداقل به فرمایش آقا توجه کنید. آقا می‌فرمایند فعلا در چارچوب برجام. هر موقع بگویند بگذارید کنار، کنار می‌گذاریم.
مطمئن باشید نظرات رهبری مو به مو اجرا می‌شود. توانایی سازمان خوب است. ما در بحث سوخت، توافقی را با روس‌ها داشتیم. قبلا این را گفتم. نقشه راهی داریم و جلو می‌رویم. الان 2 سال گذشته و ان‌شاءالله 8 سال دیگر خودمان سازنده سوخت نیروگاهی هم می‌شویم. همین الان در این 2 سال اگر 12 مشکل داشتیم، 4 تای آن را حل کردیم. در همین 2 سال هم کلی جلو رفتیم، بنابراین مهم است که به جای شعار دادن، عملی مشکلات را حل کنیم.
ظرفیت 190 هزار سو موجود است و اینکه بخواهیم شروع به تولید کنیم، نیازمند یک تصمیم هستیم که این تصمیم را سازمان انرژی اتمی نمی‌گیرد. مسؤولان ارشد، مثل شورای عالی امنیت ملی و هیات نظارت بر برجام تصمیم می‌گیرند و به ما ابلاغ می‌کنند یا رهبر انقلاب ابلاغ می‌کنند و ما اجرا کنیم.
این شرایط تا زمانی پایدار است که ما در چارچوب برجام گام برمی‌داریم. یکی از پیش‌فرض‌ها فعالیت هسته‌ای بدون برجام است. آقای صالحی هم اخیراً در دیدار دبیرکل سازمان ملل طوری صحبت کردند که گویی خروج ایران از برجام محتمل است. در صورتی که نتوانیم برجام را با اروپا ادامه بدهیم، چقدر زمان طول خواهد کشید که دقیقا به شرایط قبل از برجام بازگردیم. منظورم رسیدن به وضع پیش از برجام در نطنز، فردو و اراک است. شما و آقای صالحی از بازگشت در 2 تا 4 روز سخن گفتید. واقعا در 4 روز می‌شود به شرایط قبل بازگشت؟
غنیسازی 20 درصد ما در یکی از بال‌های فردو انجام می‌شد. ما یک بال را حفظ کردیم. فردو 2 بال دارد. بخشی از تاسیسات بال دیگر جمع‌آوری شد ولی در بال دیگر ماشین‌ها حفظ شده و حدود 1044 دستگاه در حال چرخش است. در فردو 2400 سانتریفیوژ نصب شده تولید 20 درصد می‌کرد؛ کل ماشین‌های ما 6 هزار دستگاه است که بیش از 5 هزار دستگاه غنیسازی می‌کند. چرخش بدون تولید خودش معنا دارد. مانند ماشین آتش‌نشانی که راننده پشت ماشین است و ماشین روشن است که تا گفتند حرکت کند. یعنی دستگاه به اتاق فرمان وصل است و فقط مواد می‌خواهد. اینکه گفتیم 2 تا 4 روز شروع تولید 20 درصد است، کافی است یک مخزن مواد بیاوریم و به آنها وصل کنیم تا تولید 20 درصد آغاز شود.
این توضیح شما درباره غنیسازی است؛ در اراک چه مقدار بازگشت به وضع سابق زمان می‌برد؟
در بازگشت به حالت قبلی در اراک؛ بر خلاف آن چیزی که گفتند، قلب رآکتور با بتن پر نشد و ما خبرنگاران را بردیم و آنجا را دیدند. این ادعا سیاسی بود. این رآکتور مخزنی دارد که در آن سوراخ‌هایی وجود دارد که جای سوخت است و در آن سیمان ریخته شده است. به دلیل اینکه نقشه‌ها را داریم و یک‌بار این کار را کردیم، ساخت این یک سال زمان خواهد برد، چون بقیه اجزا سالم است.
یعنی اگر بخواهیم اراک را به وضع سابق بازگردانیم، یک سال زمان می‌برد؟
بله! حداکثر را می‌گویم. ممکن است از طریق دیگر حتی تا 6 ماه هم بشود.
ما فرض را بر این بگذاریم که بخواهیم این را بسازیم. ما نیاز به طراحی نداریم، زیرا نقشه داریم. به پیمانکار هم گفتیم آماده باشد که اگر گفتیم، کار آغاز شود. با این محاسبات یک سال طول می‌کشد.
برخی می‌گفتند 3 تا 5 سال طول می‌کشد؛ می‌گفتند رآکتور تنظیماتی دارد که خیلی حساس و دقیق است و نمی‌توان فورا بازگردانی آن انجام شود.
ببینید! 3 تا 5 سال نیست. این مخزن رفته داخل سوراخ و جای این قرار می‌گیرد. اینکه جایش درست است یا نیست همان تجهیزاتی را که گفتم می‌خواهد. آن میله‌هایی که سوخت را برمی‌دارد. اینها را با دست نمی‌شود جابه‌جا کرد. میله‌های سوخت در رآکتور مثل سیخ کباب است که برای اینکه خوب پخته شود باید جای‌شان را عوض کنید. باید دستگاهی این را بردارد و از این سوراخ بگذارد در جای دیگر. این را با دست نمی‌شود انجام داد و وسیله می‌خواهد. هر نیروگاه و رآکتوری پس از اتمام و قبل از راه‌اندازی 4 رقم تست نیاز دارد که ممکن است 2 سال طول بکشد.
در بحث انباشت مواد قبل از برجام چقدر مواد غنی شده داشتیم و الان چقدر داریم؟ اگر بخواهیم بازگردیم به وضع سابق چقدر طول می‌کشد؟
ما حدود 11 تن مواد داشتیم. فرض کنید مثلا یک پلیور بافته شده با کاموا داریم؛ حالا بخواهیم این را باز کنیم که ما این کار را کردیم و فرستادیم بیرون و گفتیم معادل این به ما موادش را بدهید. مواد آن حدود 80 تن شد؛ یعنی حدود 7 برابر. ما جای مواد و کاری که روی مواد کردیم، مواد غنیسازی دریافت کردیم. ما جمعا حدود 400 تن اورانیوم آوردیم. الان از نظر مواد وضع‌مان از قبل خیلی بهتر است یعنی اگر قبلا 77 تن بوده، الان 400 تن مواد داریم و می‌توانیم 5 برابر سابق تولید کنیم ولی فقط نیازمند زمان هستیم.
چقدر زمان؟ یعنی برای اینکه بازگردیم به قبل برجام، چقدر زمان لازم داریم؟
ما یک محاسبه کردیم اگر ماشین‌های پیشرفته را بگذاریم حدود 2 سال زمان می‌برد.
ماشین‌های پیشرفته IR6؟
نه! با ماشین‌های فعلی و ماشین‌هایی که رفته رفته نصب می‌شود، حدود 2 سال زمان می‌برد.
در واقع 2 سال زمان نیاز داریم که 10 تن اورانیوم غنی شده 5/3 درصد و 400 کیلو اورانیوم غنی شده 20 درصد را جمع کنیم؟
بله! مجموعا 2 سال زمان نیاز داریم. آن 400 کیلوی 20 درصد هم معادل 5/2 تن 5/3 درصد است. یک مطلبی را صریح بگویم؛ من 63 سال دارم، مگر چقدر می‌خواهم عمر کنم؟ فردای قیامت را هم می‌خواهم ببینم؛ این چیزی که مطرح کردند که همه چیز دادیم و هیچ چیز نگرفتیم خیلی بی‌انصافی است. حالا اگر می‌خواهند حرف سیاسی بزنند اشکالی ندارد اما واقعا خودشان این حرف‌ها باورشان نشود.
همین نکته‌ای که شما درباره صحبت‌های رهبری گفتید که برای نگاه به بیرون است و برخی انتقاداتی که از داخل دارید خب! در مقابل، همین موضوع متوجه دوستان دولتی هم هست. مثلاً چقدر از ظرفیت منتقدان در مقابل دشمن استفاده شد؟ خب! تقریبا هیچ و در مقابل به آنها توهین هم می‌شد.
اینها بدیهیات سیاست است؛ مثل اینکه به یک پزشکی بگوییم که وقتی می‌خواهی عمل کنی قبل از عمل باید دستت را بشویی؛ خب! یک دیپلمات هم اینها را یاد گرفته است. 3 عالم را نباید با هم اشتباه گرفت؛ رفاقت، تجارت و سیاست. در عالم رفاقت روش بر اساس محبت و اعتماد است، در عالم تجارت کالا ثروت است و باید اعتماد کنار برود و در عالم سیاست هم کالا قدرت است. کالای قدرت خیلی متنوع است. اگر به کسی گفتی در عالم سیاست اعتماد نکن انگار طرف مقابل را احمق فرض کردی، چون اعتماد نکردن جزو بدیهیات است؛ یک دیپلمات اینها را یاد گرفته است. پس این طبیعی است که باید از دیدگاه‌های انتقادی استفاده کرد.
صحبت‌های شما درست اما حقیقتاً همین موضوعات که می‌گویید ساده است از طرف برخی دوستان دولتی رعایت نشد تا حدی که منتقدان را همنوا با صهیونیست‌ها عنوان کردند. خب! با چنین حرفی شما عملاً طرف مقابل را از دایره خارج می‌کنید.
باید حتما نظر منتقدان را قبول کرد اما در مقابل نیز منتقدان باید اطلاعات دقیق داشته باشند. بعضی مواقع در برخی جلسات حرف‌هایی را از برخی افراد نخبه می‌شنوم که واقعا تعجب‌آور است. مثلا طرف 30 سال تجربه دارد و جایگاهی پیدا کرده اما حرف‌های عجیبی می‌زند. خب! مردم هم ممکن است استناد کنند و فکر کنند این حرف‌ها حساب شده است. ما نسبت به حرف‌هایی که می‌زنیم شرعا مسؤولیت داریم.
به بحث فنی بازگردیم؛ درباره نامه رئیس‌جمهور به سازمان انرژی اتمی که مورد اشاره رهبر انقلاب نیز قرار گرفت،آنطور که گفتید این با دستور 2 سال پیش که درباره پیشران‌های هسته‌ای دادند متفاوت است؛ درباره دستور جدید، زمان و محتوای آن توضیحاتی بفرمایید.
بله! ببینید ما پیشنهادهایی را خطاب به رئیس‌جمهور مطرح کردیم و گفتیم با توجه به ابهامات عملکرد طرف مقابل، ما برخی اقداماتی را که باید سال‌های دیگر انجام دهیم اما مغایرتی نیز با برجام ندارد، الان انجام دهیم و بدون نامه به آژانس هم نمی‌توانستیم این کارها را انجام دهیم. خب! رئیس‌جمهور هم دستور دادند این کارها انجام شود.
این پیشنهاد بعد از خروج آمریکا از برجام مطرح شد؟
بله! بلافاصله بعد از خروج آمریکا پیشنهادات را مطرح کردیم.
گزارش نامه را خدمت رهبری هم ارسال کرده بودید؟
بله! همین‌طور است؛ ایشان در فرمایشات‌شان هم فرمودند همانطور که رئیس‌جمهور محترم گفتند موارد را انجام دهید.
درباره مفاد دستور رئیس‌جمهور هم توضیحاتی بفرمایید.
حالا ما بخشی را اجرا کردیم و به موقعش بقیه موارد را هم مطرح می‌کنیم.
آن بخش که قابل رسانه‌ای شدن هست را بفرمایید.
3 مورد را مطرح کردیم؛ یکی بحث مربوط به UF6 است، یکی UF4 و دیگری هم سالن‌های مونتاژ که مورد اشاره قرار گرفت.
سالن‌های مونتاژ را که گفتید از چند سال قبل شروع کردید؛ چطور به دستور چند روز پیش رئیس‌جمهور بازمی‌گردد؟
بله! از چند سال قبل بوده اما هیچوقت این را علنی نکرده بودیم.
یعنی دستور رئیس‌جمهور درباره علنی کردن آن بود؟
نه! فقط مربوط به علنی کردن نبود. ببینید! ما 4-3 سال داشتیم روی این سالن کار می‌کردیم و البته کار خلافی هم نمی‌کردیم اما وقتی می‌خواهیم این اجزا را کنار هم بچینیم نیاز به دستور است. مثل اینکه شما اسلحه‌ات را گذاشتی کنار و قرار است تیراندازی نکنی اما یکهو شروع می‌کنی به روغنکاری اسلحه، خب! طبیعی است که طرف مقابل می‌گوید حتما یک اتفاق جدیدی در حال وقوع است.
درباره پیشران‌ها هم توضیحاتی بفرمایید؛ اینکه دستور 2 سال پیش رئیس‌جمهور به کجا رسیده و تا چه میزان عملیاتی شده است.
از زمانی که اعتبار به آن تخصیص داده شد یک سال می‌گذرد یعنی در حقیقت یک سال است که امکان کار روی پروژه وجود داشته است. ما 5 سال زمان برای تحقیقات پیش‌بینی کرده‌ایم و گزارش کار هم برای دفتر رئیس‌جمهور و دفتر رهبر معظم انقلاب می‌رود. آنچه می‌توانم بگویم این است که بر اساس زمانبندی کار در این حوزه خوب دارد پیش می‌رود.
ممکن است بگویید چه اقداماتی انجام شده است؟
نه نمی‌توانم!
روند انجام کار به چه صورت است؟
اینها چند بخش است؛ رآکتور، سوخت، شناور، تحقیقات و... دقیقا مثل ساختن یک ساختمان که اجزا و پیش‌فرض‌هایی دارد.
درباره زمانبندی هم توضیح می‌دهید؟ یعنی چقدر زمان لازم دارید تا دستور رئیس‌جمهور درباره پیشران‌ها محقق شود؟
ببینید! هیچ کشوری در دنیا پیشران را زودتر از 20 سال به نتیجه نرسانده است؛ هندی‌ها که از آخرین کشورهای انجام‌دهنده هستند حدودا 22 سال برای این کار زمان صرف کردند اما پیش‌بینی ما 15 سال است.
پیشران‌ها به غنیسازی 60 درصدی نیاز دارند؛ این تعارضی با محدودیت‌های برجام ندارد؟
نه! این 15 سال در چارچوب برجام جواب می‌دهد یعنی برجام هم بماند، 15 سال دیگر می‌شود سال هجدهم و کلا همه این محدودیت‌ها تمام شده و مشکلی برای غنیسازی 60 درصدی نداریم؛ یعنی هم در قالب برجام مساله پیشران‌ها شدنی است و هم در شرایط بدون برجام. شما یک نیروگاه هم بخواهی بسازی در فاز هفتم و هشتم می‌روید سراغ سوخت و این یعنی مساله سوخت پیشران‌ها الان مطرح نیست.
درباره نطنز و فردو هم برای‌مان توضیح بدهید؛ در شرایط نبودن برجام، برگشت به حالت اول در این 2 مکان چقدر زمان می‌برد؟
در نطنز که زمان خاصی نمی‌برد؛ الان عمده ماشین‌هایش نصب است و چیزی هم جمع نشده است. در حقیقت چیزی که الان در نطنز نسبت به قبل کم داریم یک مورد 3 هزار ماشینی است که قبلا کار می‌کرد که می‌توانیم اینها را نصب کنیم. حدود 9 هزار ماشین هم بود که نصب بود ولی کار نمی‌کرد که هم دلایل سیاسی داشت و هم دلایل فنی. در حوزه فنی خیلی از اینها مشکلاتی داشتند مانند بالانس، البته از منظر سیاسی هم تشخیص داده بودند که اینها را روشن نکنند.
درباره فردو وضعیت به چه صورت است؟
یک بال فردو که دست نخورده است و با همین بال کاری که بخواهیم انجام می‌شود، مثل غنیسازی 20 درصدی اما درباره بال دیگر اگر بخواهیم به حالت اول بازگردد در نهایت 7-6 ماه زمان لازم داریم.
درباره شرایط فعلی و UCF اصفهان هم توضیحاتی بدهید. از این مکان به عنوان مرکز فرماندهی چرخه سوخت یاد می‌شود؛ الان چه اتفاقی در UCF در حال رخ دادن است؟
UCF یعنی تشکیلات کارخانه تبدیل اورانیوم. در این مکان اورانیوم تبدیل به UF6، UF4، سوخت و... می‌شود. یعنی آنجا یک کارخانه تبدیل اورانیوم است. این کارخانه 9-8 سال است UF6تولید نکرده که علت آن هم عدم نیاز بوده است. الان هم به آژانس نامه زده‌ایم که می‌خواهیم دوباره در یوسی‌اف، UF6 تولید کنیم.
در صورت نبودن برجام وضعیت UCF چطور خواهد بود؟
می‌تواند با تمام ظرفیت کار کند اما مساله نبودن مواد است که کار را با مشکل مواجه می‌کند. ببینید! از 40 سال گذشته یک کیلوگرم اورانیوم وارد کشور نشده و این موضوع البته قبلا هم مطرح شده است. ما 59 تنUF6 در فرانسه داریم که به قبل از انقلاب برمی‌گردد و در تمام این 40 سال نشده آن را وارد کنیم. خب! وقتی امکان وارد کردن آن نیست و تولید هم در کشور سخت است تکلیف مشخص است. با توجه به سختی‌های کار در عمق 300 متری، تولید سوخت در ایران اقتصادی نیست و اگر استراتژیک نبود ما اصلا سراغش نمی‌رفتیم. ما الان همه ظرفیت‌های‌مان را نمی‌توانیم به کار بیندازیم؛ این ظرفیت‌ها با فرض این بوده که مواد در حال وارد شدن به کشور است و نطنز هم قرار است با تمام ظرفیت خود کار کند و یک نیروگاه را جواب دهد و هر سال 200 تن کیک زرد داشته باشیم. قبلا ما کلا 400 تن داشتیم الان 800 تن داریم؛ معلوم است که نمی‌توانیم اینها را در 4 سال یعنی سالی 200 تن مصرف کنیم و بعدا در کار بمانیم.
از قول شما در یک رسانه تیتر شده بود ما نیازی به سوخت 20 درصد نداریم؛ منظور شما نیاز کلی بود یا نیاز فعلی؟
موضوع این بوده که چون فعلا داریم نیاز نداریم؛ اگرنه بنده هیچ‌گاه نگفته‌ام ما کلا نیازی به سوخت 20 درصد نداریم. اگر قبل از تولید هم به ما سوخت را می‌دادند اصلا تولید آن عاقلانه و اقتصادی نبود، چون هزینه آن هم بیشتر می‌شود. همین الان هم به ما سوخت 20 درصد بدهند تولید نمی‌کنیم و موادمان را نگه می‌داریم.
در دولت پیشین هم همین موضوع مطرح شد و با توجه به اینکه سوخت 20 درصد ندادند، خودمان تولید کردیم.
بله! سوخت ندادند، ما هم تولید کردیم. هر موقع نیاز باشد باز هم تولید می‌کنیم ولی اگر از بیرون بدهند نه، ما تولید نمی‌کنیم.
به عنوان نکته پایانی اگر موضوعی را لازم می‌دانید مطرح کنید.
آقای صالحی نکته‌ای را مطرح کردند که چندان مورد توجه قرار نگرفت؛ اینکه اگر برجام نبود هم ما با همین دست‌فرمان جلو می‌رفتیم. آقای صالحی حرف سیاسی نمی‌زنند؛ شما فرض کنید ما با همان ریتم می‌رفتیم و به جای 11 تن 22 تن داشتیم، خب! می‌خواستیم آن را چه کار کنیم؛ اگر هدف‌مان ترس طرف مقابل است 22 تن و 2 تن خیلی فرقی ندارد. نمی‌گویم اصلا فرق ندارد از نظر آنها میزان حدود یک و نیم تن مرز گریز هسته‌ای تلقی می‌شود. آنها سوال مطرح می‌کردند که این 11 تن را برای چه می‌خواهید؛ شما نمی‌توانید پاسخ ندهید، بلکه باید پاسخ متقن و مستند داشته باشید. پاسخ این است که این را برای غنیسازی صنعتی می‌خواهیم. اینکه رهبر انقلاب بر 190 هزار سو تاکید کردند پیام به طرف مقابل بود که ما در پی غنیسازی صنعتی هستیم. رهبری هم زمانی تعیین نکردند که مثلا تا فلان زمان 190 هزار سو محقق شود. اگر ایشان زمان تعیین کنند آن وقت ما از همه امکانات استفاده می‌کنیم و 24 ساعته باید آن فرمان را اجرا کنیم؛ فرمایشات ایشان متقن و مستند به اطلاعات فنی است.